Werkteater met somber sprookje
'Schillen': geen poppenkast
[ffiiü^Rfögmmma]
toegelicht
Toneel en Edwin Rutten solo
'De regels van het huis'
"Een les": een bleke
Sater-voorstelling
Seth Gaaikema met
onderhoudende show
Sempre Avanti
Lustrumfeest Randstadspelers
IANDAG 23 NOVEMBER 1981
RADIO - TV KUNST
LEIDEN - Toneel, een bijzon
dere vorm van poppenthea
ter en een solo-programma
van Edwin Rutten. Theater
liefhebbers uit Leiden en om
geving moeten het deze week
hiermee doen.
Het solo-programma, waarmee
Edwin Rutten donderdag
avond 26 november naar de
Leidse Schouwburg komt,
heet 'Ouders onder mekaar'.
De aankondiging spreekt van
een 'herkenbaar theaterpro
gramma met veel swing, jazz,
Franse en Nederlandse chan
sons'. Het huwelijk en de op
voeding staan in het satirisch
genoemde programma cen
traal en worden meteen maar
op de korrel genomen. Voor
de muzikale begeleiding
zorgt het trio van Rob Kree-
veld.
Voor toneel op de LAK-zolder
zorgt donderdagavond 26 no
vember het Werkteater. Het
veelgeroemde gezelschap
brengt er 'De regels van het
huis', een 'pessimistisch
sprookje', waarover elders op
deze pagina meer.
Twee LAK-avonden, te weten
vrijdagavond 27 en zaterdag
avond 28 november, zijn ge
reserveerd voor de Popstudio
Hinderik, die in samenwer
king met de Stichting Pop
pentheater Kollektief de pro-
duktie 'Schillen' uitbrengt.
Ook over deze produktie kan
men op elders op deze pagina
meer lezen.
Voor de kinderen zondagmid
dag Lijn( Negen met 'Het Or
kest'. Hét verhaal gaat over
Martje, die de verhuizing
naar een nieuwe woonplaats
achteraf wel mee vindt vallen
Edwin Kutten
maar het niet kan verkrop
pen dat haar moeder zonodig
verliefd moest worden op de
plaatselijke dirigent. Onbe
grepen en jaloers besluit ze
weg te lopen...
LEIDEN/AMSTERDAM - Met 'De regels van het
huis' naar een idee van Yolanda Bertsch, heeft het
Werkteater een voorstelling gemaakt, die het mid
den houdt tussen een sprookje en een parabel.
Een familie vindt op een dag een naakte jongen aan
het strand. Na een plenaire vergadering wordt be
sloten de jongen in huis op te nemen om hem deel
te laten nemen aan het huiselijk leven.
hem heen getrokken in het
zand om hem te isoleren uit
zijn omgeving. Via eliminatie
(het is niet anorganisch, maar
organisch, het heeft geen
schors maar een huid) ont
dekt men waar men mee te
maken heeft. In de volgende
scènes worden de personages
subtieler neergezet, met trek
jes, die het publiek ook bij
zichzelf kan herkennen. Ook
dan blijven de personages
echter vrij zwart-wit: De spe
lers hebben ieder één karak
tertrek voor zichzelf uitgeko
zen en die sterk benadrukt.
'De regels van het huis' is
geen optimistische voorste-
De jongen, Gulliver geheten,
zegt weinig, maar hem wordt
des te meer verteld: wat het
christendom is, welke zege
ningen de techniek brengt,
wat verliefd zijn betekent.
Wanneer de gezinsleden zelf
steeds meer in de puin blij
ken te raken, ontdoet Gulli
ver zich weer van zijn kleding
en verdwijnt in verre verten.
Het Werkteater begint met het
publiek een lachspiegel voor
te houden: in de eerste scè
nes zijn de personages duide
lijk karikaturen. De naakte
jongen aan het strand moet
eerst gedetermineerd wor
den, er wordt een cirkel om
Herman Vinck en Daria Mohr
ling: in tegenstelling tot si
tuaties in andere produkties
lijkt er geen hoop over voor
de karakters, ze zijn te zeer
vastgedraaid.
Het stuk wordt gespeeld door
Herman Vinck, Daria Mohr,
stagiaires Pierre Bokman en
Arie Kant, en gaste Ada
'De regels van het huis'.
Bouwman. Bouwman is Dij
het Leidse publiek bekend
door haar rol in 'Dutchman'
van Le Roi Jones, dat zij on
der regie van Helmert Wou
denberg speelde in de Werk-
teaterbus bij molen De Valk.
Toen speelde zij een vrouw die
het heft in handen heeft, nu is
zij een meisje dat verbijsterd
is door het onbegrip om haar
heen. Bokman en Kant als
Gulliver en de oom leveren
duidelijk geprofileerd spel.
Gullivers rol als zwijgende
toehoorder wordt bijzonder
sterk ingevuld, en de scène
waarin de oom de kettin
greactie en de noodzaak van
theoretische modellen uitlegt
aan de hand van muizevallen
en pingpongballen is zeer
fraai. Er zijn meer van die
scènes: Bernhards uitleg van
het christendom, het aankle
den van Gulliver. Sommige
komen wat minder uit de
verf.
De voorstelling die het Werk
teater op 26 november in het
LAK-theater geeft, is de eer
ste 'echte' voorstelling. Dat
onderscheid is echter slechts
formeel, want het Werkteater
blijft gedurende de hele voor
stellingenreeks aan het stuk
werken.
JACQUELINE MAHIEU
LEIDEN - Het LAK biedt aanstaande vrijdag en za
terdag plaats aan een bijzondere voorstelling:
"Schillen", een samenwerkingsproject van Popstu
dio Hinderik en het Poppentheater Kollektief. Het
woord "poppen" zet de toeschouwer wellicht op
het verkeerde been; er is in deze productie geen
sprake van marionetten, hand- of staafpoppen, of
van een poppenkast. De poppen zijnde spelers zelf
die, gehuld in rubberen pakken van soms verschil
lende lagen, zich over het toneel bewegen. De voor
stelling is een aaneenschakeling van tableaus die
horen bij het verhaal dat door Hinderik over de ge
luidsboxen wordt voorgelezen.
In "Schillen" probeert een man
door te dringen tot de kern
der dingen. Hij komt tot de
conclusie dat zijn poging het
zelfde is als het willen schil
len van een rauw ei: zodra
men door de buitenkant heen
is, blijkt de kern ongrijpbaar.
De man voert een dialoog
met zichzelf, waarin hij zich
opsplitst in Kind (geboorte,
leven, onschuld) en Man
(sterven, schuld). Het verhaal
is een fantastische vertelling,
sprookje en nachtmerrie te
gelijk, waarin de Man al spe-
Fragment uit "Schillen"
lende met zijn grootmoeder
haar in stukken breekt, men
selijke gezichten spaart, van
man in vrouw verandert,
door een muur opgeslokt
wordt, nadat hij eerst levend
gevild was.
Het decor leidt een eigen leven,
en lijkt zelfs de personages te
manipuleren; de rekwisieten
nemen op eigen houtje het
schilthema van de voorstel
ling over: een vuilnisbak
springt spontaan uiteen,
muur en vloer ontdoen zich
van hun oppervlak, een beeld
blijkt een vogel in zich te ber
gen, die zich een weg naar
buiten pikt.
In "Schillen" zijn Popstudio
Hinderik en het Poppenthea
ter Kollektief op een buiten
gewone inventieve en konse-
k wen te manier de grenzen
van het poppentheater aan
het verkennen; aan de toe
schouwer bieden zy een
voorstelling met een onwe
zenlijke sfeer, met beelden
die tegelijkertijd begrijpelijk
en ongrijpbaar zijn.
JACQUELINE MAHIEU
AMSTERDAM - De Zuidafrikaan-
se auteur Athol Fugard behan
delt in zijn stukken de wreed
heid van het apartheidsregime,
maar hij doet dit niet door verte
genwoordigers van dat regime
rechtstreeks in contact te bren
gen met de slachtoffers. Hij toont
de politiek indirect, door te laten
zien hoe individuën vernietigd
worden in hun menselijke waar
de, en in plaats van leven moeten
overleven.
In "Een les van de aloës" dat 19 no
vember bij Sater in première
ging, ondervinden de blanke
Piet en Gladys Zuiderhout de ge
volgen van hun vriendschap met
de kleurling Steve Daniëls. Piet
en Steve zijn politiek actief ge
weest, en Gladys, die zich altijd
afzijdig heeft gehouden, merkt
dat zij door de machthebbers
niet ontzien wordt. Steve is in de
gevangenis lichamelijk mishan
deld en met kastratie bedreigd,
Gladys is geestelijk gekastreerd
doordat haar dagboeken door de
politie gelezen zijn, en later haar
"hoofd is opgeblazen" met elec-
troshocks. Bij een afscheidsfeest
blijkt Steve Piet van verraad te
verdenken, en vertelt Gladys dét
ze door Piet verraden is omdat
hij slechts toezag toen haar dag
boeken gelezen werden.
Volgens Sater behandelt Fugard in
"Een les" de politiek explicieter
dan in zijn andere stukken.
Waarschijnlijk bedoelt de groep
dat de politiek duidelijker ge
noemd wordt als oorzaak van de
verwijdering tussen de persona
ges, en dat deze zich beter be
wust zijn van de invloed van het
regime op hun leven. In de voor
stelling van Sater leek het stuk
echter meer de persoonlijke ge
schiedenis van de karakters te
behandelen waarin hun veer
kracht wordt getest. De tegen
kracht van de apartheidspolitiek
had net zo goed een natuurramp
kunnen zijn.
Sater speelde het stuk in een tame
lijk realistisch decor, waarin de
aloës (een soort vetplanten) in
derdaad uitgestald waren. Dag
en avond werden door de belich
ting aangegeven. Het gaf de
voorstelling iets kneuterigs, alsof
het belangrijk was om zo goed
mogelijk het huis van de Bezui-
denhouts uit te beelden. Ook in
hun spel suggereerden de spe
lers dat de zieleroerselen van de
personages centraal stonden en
niet het machtige radarwerk dat
hen langzamerhand vermaalde.
De politieke implicaties, waar
het Sater toch om te doen zou
zijn geweest, verdwenen in deze
voorstelling naar de achter
grond.
Het spel van de acteurs was zater
dag niet geconcentreerd. De en-
ververende gebeurtenissen van
de dag en het rumoer van de in
het theatercafé verpozende de
monstranten zullen daar zeker
debet aan zijn geweest. Er werd
met weinig nuancering gespeeld,
bij dramatische hoogtepunten
sloeg de pathetiek onverbidde
lijk toe. Jaap Donselaar blijft ook
als hij kleurling speelt voorna
melijk Jaap Donselaar; het iet
wat belerende in zijn houding
raakt hij niet kwijt, "Een les"
komt op 16 januari naar Leiden;
het stuk gaat binnenkort ook bij
Theater in première.
JACQUELINE MAHIEU
"Het laatste zaaltje met gezond verstand" is het nieuwe
programma van Seth Gaaikema, waarmee hij afgelopen
zaterdag naar het vrijwel uitverkochte Oegstgeester Rijn
lands Lyceum kwam. Het was een onderhoudend pro
gramma, dat vooral zijn kracht ontleende aan de vaart,
waarmee Gaaikema het op de planken bracht.
De bekende Leidse muziekvereni
ging "Sempre Avanti" zal op
dinsdag 15 en woensdag 16 de
cember een avondvullende mu
zikale show brengen in het Rijn
lands Lyceum in Oegstgeest. De
voorbereidingen daartoe zijn in
volle gang, er wordt in elk geval
al druk gerepeteerd. Sempre-
woordvoerder Chaudron meldt,
dat het programma in twee delen
uiteen zal vallen. Voor de pauze
brengt men onder het motto
"Muziek kent geen grenzen"
Country and Western-songs en
muziek uit o.a. Hongarije en
Frankrijk. Het gedeelte na de
pauze zal aan het Kerstfeest ge
wijd zijn. Ook aan het showka
rakter zal volgens de heer Chau
dron de nodige aandacht besteed
worden; in decors van C. v.d.
Kaaij zullen zo'n 180 (door Sem
pre Avanti zelf ontworpen) kos
tuumstukken geshowd worden.
Bovendien is het orkest met ho
bo, saxofoon en dwarsfluit uitge
breid. De algehele muzikale lei
ding van deze show zal wederom
in handen zijn van de vaste diri
gent Koos Kukler.
Toch bouwt deze waardering als
onderhoudend programma een
reserve in. Dat komt door het on
miskenbaar moralistische toon
tje, dat de programma's van do
mineeszoon Seth Gaaikema on
danks een behoorlijke dosis zelf
spot blijft kenmerken. Ook in de
slotregels klinkt dat toontje
enigszins door: Wij zijn het laat
ste zaaltje/ met gezond verstand./
Als wij het niet meer weten/ gaat
de wereld in de fik./ Wij kunnen
het nog redden/ jij en ik.
Vooral dat "gezonde verstand" valt
op: een taalgevoelig mens al
Gaaikema weet toch, dat appelle
rend aan dit begrip ook wel eens
onfrisse denkbeelden zijn gepro
pageerd. Heel vlot zijn de mo
menten, waarop Seth Gaaikema
dolt met de toeschouwers in de
zaal, die als keurig Oegstgeester
publiek door hem geregeld op de
hak worden genomen
Hij sluit ook herhaaldelijk aan bij
de actualiteit, zoals de grote de
monstratie in Amsterdam en de
controverse tussen Van Agt en
Brinkhorst. Het Koninklijk Huis
en tal van prominente politici
moeten het bij hem ontgelden,
zoals Jan Terlouw in een fraai
bed over mooie Jan, die niet vies
van Dries is. Het programma be
vatte overigens vrij veel bedjes,
waaronder in aangepaste versie
het reeds in zijn tv-show van 31
december 1971 gepresenteerde
bed 'En toch, en toch....' over de
mibtaire dienstpbcht, dat ook nu
helaas nog actueel is.
Bovendien zingt hij door hem zelf
vertaalde gedichten van Hein-
rich Heine op muziek van R.
Schumann. Gaaikema heeft na
melijk onlangs een bundel met
door hem zelf vertaalde Heine-
gedichten gepubliceerd, waar
voor hij tijdens zijn optreden ge
lukkig geen expliciete reclame
maakt. Aan dit optreden werkte
ook nog mee de actrice Simone
Ettekoven, aan wie hoofdzake
lijk als mevrouw uit het publiek
een wat al te kleine rol was toe
bedeeld.
De muzikale begeleiding was gro
tendeels in handen van pianist
Henk van Dijk en gitarist Jan
Blok; voor een deel werd van
bandmateriaal gebruik gemaakt
K O, afdeling Oegstgeest, had
Seth Gaaikema in het Rijnlands
Lyceum uitgenodigd, omdat
men - ook nu de Leidse
Schouwburg weer geopend is -
deze zaal graag wil blijven ge
bruiken. Men vreest echter, dat
dit initiatief in de toekomst met
meer financieel ondersteund zal
worden.
WIJNAND ZEILSTRA.
LEIDEN Het show- en amusementsgezelschap De
Randstadspelers bestaat deze maand vijftien jaar.
Het Leidse gezelschap zal zijn derde lustrum feeste
lijk vieren met een geheel nieuwe show, die op vrij
dag 27 en zaterdag 28 november in het Sint Anto-
nius clubhuis wordt gebracht.
De Randstadspelers treden vaak op tijdens perso-
neelsavonden en in bejaardentehuizen. De klant
kan dan een eigen keuze maken uit het mime pro
gramma-aanbod van het gezelschap, dat Country en
Western. Zuid-Amerikaanse muziek, een Hawaii-en-
semble en een Old Times Cocktail omvat.
Voor de jubileumoptredens hebben De Randstadspe
lers een nieuWe selectie nummers ingestudeerd, die
een doorsnede vormen van het repertoire dat het
gezelschap gewoonlijk brengt Op het programma
staat dan een "Engelse Pub-serie", in Country en
Western-stijl. Verder een selectie uit bekende Beat-
le-songs. een optreden van het Hawan-cnsemble en
een serie populaire muziek voor de sobsten.
Op beide avonden wordt opgetreden door het voltalb-
ge koor, orkest en de solisten Elke muzieksoort
wordt in kostuums in de gepaste stijl gebracht De
muzikale leiding is in handen van Bram Lambooy.
Ge Heynekamp zorgt voor de presentatie.
NEDERLAND I
18.20 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.28 - Geologie (TELEAC)
18.58 Journaal (NOS)
19.00 De dappere machinist (TROS)
19.09 Simonskoop (TROS)
19.35 - Police Python 357 (TROS)
21.37 Journaal (NOS)
21.55 - That's entertainment (TROS)
22.40 Over leven (TROS)
23.20 Journaal (NOS)
23.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
NEDERLAND II
18.35 - Sesamstraat (NOS)
18.50 Jeugdjournaal (NOS)
18.59 Scooby en Scrappy Doo (VARA)
19.20 - Het donkere bos (VARA)
20.00 Journaal (NOS)
20.27 - Achter het nieuws (VARA)
21.10 Madame Bovary (VARA)
22.05 Ombudsman (VARA)
22.35 - Sonja op maandag (VARA)
23.40 Journaal (NOS)
23.45 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
DUITSE TV*'
DUITSLAND I
(Regionaal progr. NDR 18.00 Sport.
18.30 Actualiteiten 18.45 Kleuterse-
ne 18 55 St. Pauli Landungsbruc-
ken. 19.25 Regionaal magazine. 19.59
Programmaoverz. WDR 18.00 Wun-
derbare Reise des kiemen Nils Hol-
gersson mit den Wildgansen. 18.30
Doe sene. 18 40 Geantwortet wird
immer 19 15 Actualiteiten. 1945
Cultureel progr). 20 00 Journaal
20.15 Der Gerichtsvollzieher. 21 15
Reportage. 22.00 Showprogr. 22.30
Actualiteiten. 23 00 Die Chance. 0.30
Journaal.
DUITSLAND II
18.20 Polizeiarzt Simon Lark. 18.57
Programmaoverz 19 00 Journaal.
19.30 Spelprogr 20 15 Gesprekken.
21.00 Actualiteiten. 21.20 Der Rich-
DUITSLAND 111
18.00 Kleuterpro gr 18 30 Cursus
Duits 19 00 Cultureel progr 19 45
Journal 3 20 00 Journaal 20 15 Doe
sene. 21 15 Informatief progr. 23 45
Journaal.
BELGISCHE TV
BELGIÉ VLAAMS
18.00 Kinderserie. 18.05 Tekenlilm-
serie. 18.30 Tekenfilmserie 18 35
Open School 19 07 Uitzending door
derden 1937 Toto. mededelingen
en morgen 19 45 Nws 20 10 Weerbe-
richt 20 15 Oppenheimer 21.15
Sportshow 22 00 Informatief progr.
22.50 Nws. 23.05 Open School.
Vara's actualiteitenrubriek Achter het Nieuws besteedt van
avond op televisie aandacht aan het bezoek van Brezjnjev aan
Bonn. De builenlandspecialist van de Westduitse sociaal-democra
tische partij, Laf on ta ine, geeft commentaar op dit bezoek.
Verder een reportage over het consumptie)olie-schandaal in
Spanje, waar honderden mensen het slachtoffer van zyn gewor
den. Tenslotte een impressie over de wijze waarop het Amerikaan
se televisienetwerk ABC de vredesmamfestatie in Amsterdam
heeft verslagen en beelden van de Russische televisie over hetzelfde
onderwerp. (Nederland 2, 20.27 uur).
MAANDAG 23 NOVEMBER
HILVERSUM I
20.02 (S) Een mondje Frans 20 30 (S)
Peekei ongezouten 21 02 <S) Albert
Hammond 22 02 (S) Aktua Sport
NOS 23 02 (S) Met het oog kp mor
gen AVRO 0 02 (S) Easy listening
2.02 (S) A VRO's Service Station 6 02
(S) Auto in AVRO aan 6 30 AVRO s
Radiojournaal
HILVERSUM U
De Goede Kanten van het leven.
BOND ZONDER NAAM 18 45 Cau
serie NCRV 18 50 Er is meer dan
Grote Pier. 19 00 Gospelmagazine.
19.30 Steen in de vijver 20.30 In be
weging. 20 45 Onder de kop 21 00
Bij de tijd TELE AC 21 30 Sportvis
sen. 22 00 Management. NCRV 22 30
Nws. 22 40 Focus NOS 23 00 Zorg
en Hoop 23.55 Nw».
HILVERSUM III
NOS 18 04 De Avondspits AVRO
Praatpaal 20 02 Fuik Live 20.30 Het
Steenen Tijdperk 21 15 Blues. Bal
lads en Beat 22 02 Candelight 23 02 15 30 Popkrant
AVRO's Swingtime
Pim Jacobs 13 06 Radiojourn 13 20
(S) De AVRO-Diligence 13 57 Per
Saldo 14 02 (S) Anne van Egmond..
15 52 De Zandbankshow 16 02 Her-
sengymn 16 30 <S) Kom er maar 'ns
bij 17 52 Per Saldo 17 54 Mede
HILVERSl'M II
7 20 Het levende woord.
7 :\2 Echo -ii «Ml ,-n H .«.II Na I 'I nu
Scheepspraat. NOS 9 05 Gymn. v.d.
vrouw 9 15 Werkbank 9 t
U ,*il N a y .C W. I n aiin N'« .1. r
land (10 30 Nws 11 (X) Schoolradio
11 30 Nw». 11 32 Ratel OVERHEID
VOORL 12 16 Uitz voor de land
bouw NOS 12 26 Mcded voor land
en tuinbouw 12 30 Nws KRO 12 36
Echo 13 00 Nws 1311 Goal 1330
Nws 13 32 Schoolradio 14 30 Nws
14 32 Open School 15 02 Postbus
900 15 15 Drempelvrees 15.30 Nws
15.32 Geen verboden toegang 16 30
Nws 16 32 Babyion 17 30 Nws
17 36 Echo
HILVERSUM III
VARA 7 00 18 00 Aktual via Uim
gen van de Dag 7 02 Licht progr
9.30 Licht progr. 10.30 Licht progr.
12 30 VIP spel 13.30 Licht progr
DINSDAG 24 NOVEMBER
HILVERSUM I
AVRO 7 03 Per Saldo 7 04 (S) Auto
in' AVRO aan. (7 30 en 8 30 Radio-
journ 8 06 Per |ddo) IM St.■un
punt 9 08 (S) Arbeidsvitaminen
(10 02-1 10 De Zandbakshow) 10 30
Biels en Co 11 02(S)UITis IN 11 15
(S) ComDonisten-nortrot l?n»
HILVERSUM IV
TROS 7.00 Nws 7 02<S)SpocialiU-i
ten a la carte (8.00 Nws 9 00 (S)
TBOS Kli Ml presenteert Live
Musu Now Het Carl Trio U 30 (S)
Van Heinde en Verre 10 00 (S) Opus
tien tot twaalf 12 00 (S) Intermezzo.
12 15 (S) TROS Klassiek 13 00 Nws
13 05 (S) De meest verkochte klas
sieke tien 13 30 <S) Koren en korp
Minister Van der Louw van CRM heeft afwijzend beschikt op een
verzoek ixin de NOS om de A-omroepen anderhalf uur televisie
zendtijd per week meer te geven De bedoeling was om via deze
zendtijduitbreiding een in de loop der jaren opgelopen achter
stand van de A-omroepen ten opzichte van de C-omroepen in te
halen.
De minister schnj/l het standpunt van zijn voorgangster te delen,
dat de totale televisiezendtijd pas zal toorden uitgebreid bij de
komst van nieuwe zendgemachtigden en bij het verkrijgen door
een omroeporganisatie t«an een hogere status Die beleidslijn Iaat
de minister overigens weer niet geiden voor de door de NOS ge
vraagde uitbreiding van de televisiezendtijd met acht uur per
week. voornamelijk voor de A-omroepen bestemd voor dagelijkse
middaguitzendingen
