Trijfel Koning Lear ontmanteld DE GROENE MASKERS DINSDAG 17 NOVEMBER 1981 VARIA PAGINA 19 Hongerstaking Het bericht dat professor And- rej Sacharov, Nobelprijswin naar voor de Vrede en het ge weten van de democratische krachten in de Sowjet-Ume, in zijn verbanningsoord Gor ki op 22 november een hon gerstaking zal beginnen om het bezoek van Brezjnjev aan de Duitse Bondsrepubliek luister bij te zetten, deed mij terugdenken aan die augus- tusavond van vorig jaar, toen ik samen met Alexander Munninghoff na elven aan belde op nummer 68 van blok 48 B aan de Ulica Tsjkalova in Moskou. Daar woonde Jele- na Bonner-Sacharov (zoals ze haar brieven ondertekentde vrouw van Andrej Sacharov. Dat wil zeggen, zij pendelde heen en weer tussen Moskou en Gorki, dat op acht uur spo ren van Moskou ligt. De reden dat zij iedere week nog twee keer(!) heen en weer reisde, was niet in de eerste plaats omdat zij op die manier nog het contact met de buitenwe reld kon blijven onderhou den, maar vooral omdat zij haar aanstaande schoon dochter Liza niet alleen ach ter wilde laten in dat huis, waar de telefoon was afgeslo ten en de afluisterappara tuur perfect werkte. Maar goed, het was dus na el ven, we belden aan, en na eni ge tijd werd de deur geopend door een zwartharig meisje in een soort kimono (ze was kennelijk al naar bed ge gaan), dat stom toevallig ook nog het mooiste meisje was dat ive in twee weken tijd in Moskou gezien hadden. Liza! Haar schoonmoeder was in Gorki, als we zondagmorgen om half tien terugkwamen zou ze er zijn. Ons veront schuldigend voor het late uur, vertrokken we weer. Die zon dagmorgen vertelde Jelena Bonner ons het verhaal van haar twee koningskinderen: si hadden malcander so lief, si conden bi malcander niet comen, het water was veel te Door Mro Scheepmaker diep. Haar zoon Aleksej werd ruim drie jaar geleden ge dwongen de USSR te verlaten en woont nu in Amerika, en Liza, die met Aleksej zou trouwen zodra ze haar studie computerkunde had afge maakt, wordt gedwongen in de Sowjet-Unie te blijven. Die niet weg wou moest weg, die weg wil mag niet, en dat alle maal om Andrej Sacharov te pesten. We kregen van Jelena Bonner de kopieën mee van een aantal brieven, waarvan ik er een zal citeren, die Liza zelf aan het Tweede Wereld congres van Vrouwen richtte. U begrijpt dan beter, waar om Andrej Sacharov met zijn hongerstaking een uitreisvi sum wil afdwingen voor zijn aanstaande schoondochter, die langzamerhand de wan hoop nabij is. Liza „Aan het Tweede Wereldcon gres van Vrouwen. Ik wend mij tot u per brief, die ik tot mijn spijt via de pers tot u moet richten, omdat ik niet de hoop mag koesteren dat ze u per post zou bereiken. Ik verzoek u mij, aan de voor avond van dé Olympische Spelen in Moskou, te helpen bij het verkrijgen van toe stemming voor emigratie uit de USSR naar de Verenigde Staten, waar mijn verloofde woont. Hij is de pleegzoon van de academicus Sacha rov. Al meer dan twee jaar woon ik in zijn gezin en wacht ik op toestemming het land te verlaten. De OVIR emigratiedienst) antwoordt niet op mijn verzoeken, en ook twee persoonlijk aan Brezjnjev gerichte brieven bleven onbeantwoord. In de tussentijd heeft men mij uit mijn eerste baan ontslagen, en toen ik, na de verbanning van Andrej Dimitrevitsj Sa charov, zelf ontslag genomen had uit mijn tweede baan om met zijn gezin mee te gaan naar Gorki, heeft men mij dat belet, en mij bedreigd en bele digd. Daarna heeft de KGB mij een officiële ivaarschu- wing gegeven, dat ik voor de rechter zou worden gesleept. Een jaar geleden heb ik een poging tot zelfmoord gedaan - mijn situatie leek mij toen uitzichtloos. Het blad 'De Week' heeft van deze uiting van zwakheid misbruik ge maakt door in twee opeenvol gende afleveringen modder te gooien naar mij en het gezin- Sacharov. Mijn ouders werken samen met de veilig heidsdienst mijn vertrek te gen, omdat zij iedereen die emigreert ale een verrader beschoutven en mij liever on gelukkig zien dan mij te hel pen. Ik leg u mijn geval in het kort uit, niet om er een poli tiek tintje aan te geven, maar om u duidelijk te maken dat ik om strikt persoonlijke rede nen loens te emigreren. Ik vraag u mij te helpen bij het verwezenlijken van mijn recht zelf het land te kiezen waar ik wil wonen: mijn recht op meerderjarigheid, die volgens het Sowjetrecht op 18 jaar is gesteld. Ik ben nu 24 jaar, en niemand moet en mag voor mij kiezen of be sluiten wie ik moet liefhebben - noch mijn ouders, noch de veiligheidsdienst, noch ie mand anders. Ik verzoek u mij te helpen bij het verkrij gen van een emigratiever gunning. Moskou, 15 juli 1980. Elizaveta Aleksejeva". iZAAK, |fc BE-M DE <APire/M l/WDir SCHn>,EAJ MVAJ beuecem ujioea) MOLC^T lr w WIET STBUIKEIBAI DE BOOT RECHT HOVDEAJ/N/Er TE iAAt^lAAHI LOPEW iötP M» DE SCHAOM, hl iet ptzatbaj 20«5 Par ik- op nyt> tb GTBM KEIIC, ufsac,em /ja iAMAi«seN' KAAJ ik aam het hu<te*j claaa /VltV. m V* rtAvP T MIS «ONO.tè? JVK HEB «EWCT©J k ben fceneuwd h# het ging 'De AppeV speelt Shakespeare De belevenissen van Jommeke Ja, -ze snurken als varkens tot morgenochtend.' SCHEVENINGEN - Aan het slot van de Lear-tragedie, als de be jaarde vorst door zijn ijdelheid en gebrek aan inzicht letterlijk alles heeft verloren waaraan hij eertijds waarde hechtte, laat Shakespeare hem tot een merk waardige versmelting van de nar en Cordelia komen. Gebo gen over het lijk van zijn liefste dochter, voor zijn ogen opge hangen, zegt hij namelijk: "Mijn arme nar gehangen! Nee, geen leven meer!" (vertaling mr. Evert Straat), en hoewel hij op dat moment op de rand van de waanzin wankelt, blijkt uit de context dat zijn gedachten toch primair bij Cordelia zijn. De regie van Erik Vos, zoals die af gelopen zaterdag bij De Appel in première ging, liet juist het narri ge accent sterk geaccentueerd naar voren komen. Lear als nar onder de koningen vond in zijn nar, de konging onder de narren, zijn eigen complement. Sterker nog: zoals de nar inzijn absurdi teit de enige vertolker van de wijsheid is en Lear door het ont breken van wijsheid de echte nar, zo verwerft Lear wijsheid en inzicht pas als hij door de diepste dalen van ellende en "narrig heid" is gegaan. Pas als nar wordt de koning mens en pas als het "niets" zich in uiterste ramp zaligheid aan hein voltrokken heeft, pas op de bodem van het niets, of (met een verwijzing naar de Gorki-voorstelling van twee jaar geleden) op de bodem van het bestaan vindt de mens het "alles", het erkennen en door gronden van de werkelijkheid. Juist die omgekeerde verhouding met de koning als nar, als karika tuur van hoe hij zichzelf ziet, bleek de sterkste pijler in de in terpretatie van De Appel, niet in het laatst door het inzetten van Peter van der Linden, als acteur de kampioen van de weemoedi ge humor met een schier onuit puttelijk mimisch arsenaal. Met tegenover zich de vlijmscherp gesiceleerde nar van Henk Votel kon Van der Linden met uiterste consequentie doorvoeren waar de hele enscenering naar streef de: "Koning Lear" ontdoen van de allures van'een klassiek ko ningsdrama en het terugbrengen tot zijn essentie, waardoor het stuk zelfs in het oeuvre van Sha kespeare een unieke plaats in neemt: het afpellen van alle schillen van status en facade tot de mens wijsheid en inzicht ver- MET KOMKOMMER i ren klein werft in het zicht op zichzelf in zijn naaktheid en ontreddering. Shakespeare verschafte Lear drie hulpmiddelen in de vorm van de personages die de waarheid spre ken: de nar, getolereerd omdat hij nar is, Kent die daarom ver bannen en Cordelia die daarom verstoten wordt. De trouwe Kent, een intrigerende maar moeilijke rol, door Rein Edzard verstild en met de suggestie van algehele onthechting gespeeld, keert in vermomming terug om de koning tegen kuiperijen te be schermen. Cordelia blijft echter twee bedrijven lang afwezig en uit de beperking van het optre den van de nar tot die twee be drijven, zou men kunnen aflei den dat nar en Cordelia voor de zelfde acteur geschreven zijn. De uiterste consequentie hieruit, de versmelting van nar en Cordelia, heeft Erik Vos echter niet willen trekken. Maar zoals Lear en de nar eikaars complementen zijn als mens, zo zijn Cordelia en de nar dat als personificaties van de wijsheid err de eerlijkheid, en een toneeltechnische parallel met de vermomming van Kent is niet helemaal onlogisch. Ook zonder dat element extra is de voorstelling van "Koning Lear" echter al een lang en complex brok theater geworden waar men als toeschouwer zijn handen aan vol heeft. De tekst zelf vereist al een maximum aan concentratie en de veelheid aan interpretatie ve details in de Appel-enscene ring verduidelijken veel maar brengen nog veel meer extra di- Scène uit 'Koning Lear' met Peter van der Linden als Lear, Robert Prager als Goneril en Aus Greida- nus als Regan. (Foto Pan Sok) 5 aan. Dankzij het toneel beeld van Niels Hamel, een bre de groene verhoging midden tus sen het publiek, is er echter een- direct contact met het publiek mogelijk dat kan leiden tot een ongekend grote mate van betrok kenheid van de kant van de toe schouwers. Voor een verdere te rugkeer tot de essenties van het stuk zorgt een uiterste versobe ring in het spel, bereikt door de uitgangssituatie van twaalf "rid ders" in witte kostuums die van uit hun plaatsen aan deze groene tafel het stuk als een soort droomspel opvoeren. Daardoor was het mogelijk dubbelrollen zo natuurlijk mogelijk te laten over vloeien en de vrouwenrollen door mannen te laten vertolken, waarbij tegenover een in huive ringwekkende zwart wit lijnen getrokken Goneril van Robert Prager de Regan van Aus Grei- danus nog beangstigender over kwam door de zichtbare uithol ling van de mens door zijn eigen hebzucht. Een onverbrekelijke eenheid met de voorstelling vormde de muzikale inbreng van Pako Keul, die ver boven de tra ditionele functie van begeleider uitsteeg door de kern van het drama in klanken om te zetten. PAUL KORENHOF GROTE VAART Acmaea 14 te Aruba, Acteon 14 5 z Chittagong nr Singapore, Alnati 15 te Bremen, Amersfoort pass 14 Isla Margarita nr La gos, Amsteldiep 14 160 zzo Suez nr Bombay, Amsteldreef pass 16 Naha nr Singapore, Amstelmeer 14 200 no Surabaja nr Sin gapore, Amstelveen 14 800 ono Bermuda nr Bei roet, Amstelvliet 14 105 zzo Rhodos nr Istan bul, Antilla Bay 16 v Suezkan. nr Temeuzen, Baarn 14 v Helsingborg nr Bremen, Bilderdijk 14 420 o New York nr New Orleans, Bredd4 v Genua nr Barcelona, Broere Aquamarine 14 te Antwerpen, Broere Emerald 15 te Lagos, Chevron Nederland 15 50 wnw Kp Co- morin nr Bahrein, Chevron The Hague 14 v Antwerpen nr Fredericia. Crania 17 te Montreal verw, Dalba 14 te Puerto Miranda. Delfborg 14 te Husum, Doek Express 10 15 v Maracaibo nr Rot terdam, Dockexpress 11 pass 14 Kuria Muria eil nr Koeweit, Docklift 1 14 230 no Zoren nr Puerto Ca- bello, Eemhaven 14 20 no Fernando de Noron- ha nr Rotterdam. Esso Bonaire 14 185 zo Ras al Hadd nr Ras Tanura, Felania 20 te Sal verw, Flevoland 14 te Amsterdam, Fusus 15 v Mina Zayed nr Bahrein, Gooiland 15 te Amsterdam, Honolulu 15 13 o Miami nr Laceiba, Incotrans Speed 14 85 no Bahama's nr Le Havre, Kylix 14 v Shellhaven nr Stanlow, Laconica 14 t.a Forcados, Largsbay 14 30 w Bordeaux nr Port Maasbracht 14 rede Bahrein. Maasbree 14 60 nw Comoren nr L<nd- send. Macoma 15 te Kharg Isl. Meerdrecht 14 180 z Rhodos nr Tilbury, Merwegas 15 v Tarragona nr Fawley, Meta 14 350 no Fortaleza nr Curacao. Mountsbay 14 te Hongkong. Nedlloyd Adelaide 15 v Port Kelang nr Penang. Nedlloyd Albany 15 12 no Cairns nr Auckland. Nedlloyd Auckland 14 35 n Timor nr Ja karta, Nedlloyd Bahrain 15 te Doha. Nedlloyd Baltimore 14 50 zo Port Mo resby nr Soerabaja, Nedlloyd Barcelona 16 v Aalborg nr Aarhus, Nedlloyd Freetown 14 90 nno Hollandia nr Cagayan, Nedlloyd Fremantle 14 te Lyttleton, Nedlloyd Fresco 14 210 wnw Manilla nr Yokohama. Nedlloyd Fukuoka 14 100 nw Rodrigeuz nr Kaapstad. Nedlloyd Hobart 16 te Hongkong verw, Nedlloyd Holland 14 v Colombo nr Ta rn anj a Nedlloyd Hongkong 14 250 ono Saigon nr Singapore. Nedlloyd Hoorn pas 14 Suez nr Singa- Leidse bioscopen LUXOR (121239): "Stir Crazy", da. 14.30,19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15,16.30, 19 00 en 21.15 uur. 12 jr. CAMERA 124919): "Excalibur", da. 18.45 en 21.30 uur, 12 jr. Kindermatinee: "Laurel en Hardy als stierenvechters", za., zo. en woe. 14.30 Nachtvoorstelling: "Coma", za. 00.15 uur, 16 jr. LIDO 1 (124130): "Hoge hakken, echte liefde", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, 12 jr. LIDO 2: 'Time bandits", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, 12 jr LIDO 3: "Blow out", da. 19.00 en 21.15 uur, do., vr., ma. en di. ook 14.30 uur. 16 jr. Kindermatinee. "Herbie is de pisang", za. en zo. 14.30 uur, zo. ook 16.45 uur. LIDO 4: "het meisje met het rode haar", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, 12 jr. STUDIO (133210): "History of the world", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, al. TRIANON (123875): "The postman al ways rings twice", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur. zo. 14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr. REX (125414): "Vrouwen die er wel pap Bioscopen Alphen (voor reserveringen 01720-20800) EURO 1: "Hoge hakken, echte liefde". Galerie Denise Stephan - Bakkersteeg 18-20, tot 28/11 Wim Bettenhausen et sen en schilderijen: Jan de Graaf, plas tieken, vr., za.. zo. van 13.30 - 17.30 uur. Galerie Van der Vlist - Botermarkt 30, groepstentoonstelling Kunst als ge schenk. t/m dec. Muzenhof - Cor Gordtjnsingel 4, ten toonstelling van etsen en schilderijen van Henk Hollebeek. 18/11 tot 15/12, ma t/m za van 10 - 23 uur. zo van 14 - 22 Stedelijk Museum De Lakenhal - Oude Singel 28-32, t/m 29/11. 'Nederlandse voringeving'. ma t/m za van 10-17 uur, zo van 13-17 uur. Foyer LAK-Theater - t/m 17/12, tentoon stelling van Gideon Sinvani, ma t/m vr van 10-17.30 uur. LAK-Galerie academiegebouw - Rapen burg 73, t/m 15/12. tentoonstelling Tijs Veraart, ma t/m vr van 10-18 uur. Kunstcentrum Lange Mare - Lange Ma re 37, nov., tekeningen Peter de Ru, do 19-21 uur en za van 12-17 uur Museum Boerhaavc - Steenstraat la, t/m feb '82, 'Mooie klokken, beste kijkers', ma t/m za van 10-16 uur, zo van 13-16 da. 13.30, 19.00 en 21.30 uur, 16.30, 19.00 en 2130 ur, 12 jr Nachtvoorstelling: "Tentakels", za. 24.00 uur, 16 jr. EURO 2: "Escape to victory", da. 13.30, 18.30 en 21.15 uur. zo. ook 16.00 uur. aL Nachtvoorstelling: "Gloeiende huid', za. 24 00 uur. 16 jr. EURO 3: "Hot bubblegum da. 13.30, 18.45 en 21.00 uur, zo. 13.45, 16.15, 18.45 en 21.00 uur, 12 jr. Nachtvoorstelling: "Halloween", za. 24 00 uur, 16 jr. EURO 4: "Tune Bandits", da. 18.30 en 21.00 uur, do., vr.. ma. en dl. ook 13.30 uur, zo. 16.00,18.30 en 21.00 uur. 12 jr, za. ook 24.00 uur, 16 jr. Kindermatinee: "Disney's tekenfilmar- senaal", za zo. en woe. 13.30 uur. Bioscoop Voorschoten (voor reserveringen 01717-4354) GREENWAY: "For your eyes only", do. 20.30, vr. en za. 19.00 en 21.15 uur, zo. 15.30 en 18.15 uur. woe. 16 00 en 20 30 uur, 12 Jr. "Het verboden bacchanaal", zo. en ma. 20 45 uur. di 20 15 uur, 16 jr Bioscopen Katwijk (voor reserveringen 01718-74075) CITY 1 "Escape from New York", da 14 45, 18.45 en 21.15 uur. 16 jr. dry 2 "De Bermudadriehoek", da 18.45 en 21.15 uur, do., vr., ma en di. ook 14 45 uur. 16 jr. Kindermatinee: "Winnetou in de doden- vallei". za., zo. en woe. 14.45 uur. CITY 3 "Een toren gegijzeld". da 14 45. 18.45 en 21.15 uur. al CITY 4 "ChnsUane F.", da 14.45. 18.45 en 21 15 uur. 12 jr. Ongevallendienst ziekenhuizen Leiden Ongevallendienst elke dag Acade misch Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00 uur tot woensdag 13.00 uur (Diaconessenhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot zaterdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis). Bezoekuren ziekenhuizen Diaconessenhuis: Middagbezoe kuur: 13.45-14.30 uur. •Avondbezoekuur: 18.30-19.30 uur. Kraamafdeling: vaders extra van 18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dagelijks van 14.00-19 00 uur (Nu t jneer dan 2 bezoekers per patiènt). Sportmedisch Advies Centrum, blessurespreekuur: Elisabethzie- kenhuis Leiderdorp, 's maandags van 19.30-20.30 uur. Bezoekuren St. Elisabeth-Zieken huis: Volwassenen: dagelijks van 14.00-14.45 en van 18.30-19.30 uur Klasse afd.: dagelijks van 11.15- 12.00 uur, van 14.00-14.45 uur en van 18.30-19 30 uur. Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-12.00 uur (alleen voor echtge noot) en van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30 uur. Kinderafdeling: dagelijks van 15.00-18.30 uur. C.C.U. (hartbewaking) dagelijks van 14.15-14 45 en van 19.00-19.30 Intensieve verpleging dagelijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00- 19.30 uur. Academisch Ziekenhuis Voor alle patiënten (behalve kinde ren) zijn de bezoekuren als volgt: Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30- 19.30 uur Avondbezoekuur afdeling Verlos kunde 18 00-19 00 uur. Praematurenafdeling dagelijks van 14.30-14.45 uur en van 18.30- 18.45 uur. Bezoek aan ernstige patiënten wanneer voor ernstige patiènten doorlopend bezoek wordt toege staan kan de hoofdverpleegkundi ge hiervoor speciale kaarten ver-' strekken Bezoektijden Kinderkliniek Dagelijks 15 00-15 45 uur en 18 30 19.00 uur Bezoektijden kinderafdeling Elke dag 14 15 15 00 uur en 18 30 19 00 uur Alphen aan den Rijn Rijnoord: le-en 2e klas 11-11.30 uur; 13.30-14.15 uur en 18 30-19 30 uur; 3e klas: 13.30-14 15 uur en 18.30-19.30 uur. Kraamadeling 13 30-14 45 uur alleen voor echtge noten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ouders 18.00-18.30 uur. Geluidshinder Schiphol Klachten over geluidshinder van vliegverkeer van en naar Schiphol kunnen dag en nacht worden ge meld bij het informatiecentrum Geluidshinder Schiphol (tel. 020- 175000) 21.30 t n 9-12 i Art-t«a-house De Oude Rijn - Stille Ma re 4. t/m 30/11. tentoonstelling van olie verfschilderijen en keramiek van Peter Willems. di t/m za van 10-18 uur, do tot 21 uur; zo 11-17 uur ((ÓudC)/LieiHUS 17 november 1981 Te Berlijn kwam dezer da gen een stoet van 230 Israëli sche emigranten uit Rusland aan, die doorgingen naar Hamburg om zich daar naar de Vereen igde Staten van Noord- Amerika tn te schepen Dit is reeds de derde uittocht van dien aard en het schijnt nog niet de laatste te zullen zijn. De emigranten klagen niet alleen over de aanvallen, die zij van de Russische bevolking te ver duren hadden, maar ook over de weinige bescherming die zij bij de Russische overheden von den. Deze deden óf niets, óf slechts zeer flauw en als het wa re tegen hun zin wat men haar veruxxehten mocht Te Kirkeldey in Engeland worden sinds een igen tijd mui zen als beweegkracht in katoen spinnerijen gebezigd De toe stellen uxyrden zoo ingericht, dat een muis dagelijks 100 d 120 draden spinnen kan. De weg, dien hij daartoe aflegt, zoude, recht uitgelegd. 10 d 11 Engelsche mijlen, di. ruim 16,000 M., bedragen. De muizen worden gevoed met havermeel; die beloopt 's jaars ongeveer 30 cent, terwijl de vereischte ar beid f 4,20 vertegenwoordigt. Hiervan het voedsel en andere kosten aftrekkende, houdt men een zuivert uunst over van 3.- per muis. De eigenaar der fa briek heeft een gebouw in ge bruik. waarin 10 000 muizen- treemolens onder behoorlijk toe zicht in werking zijn. Vijftig jaar geleden Opnieuw hebben zoowel Chi na als Japan nota's tot den Vol kenbond gericht. Het is het be kende: de pot en de ketel Over en weer blijft men elkaar de schuld geven van het verloop der zaken, dat meer en meer op een oorlog gaat gelijken Bij Tsttstka wordt hevig gevochten De Chineesche generaal Ma weigert de stad te ontruimen, maar heeft gebrek aan man schappen en daarom dringend Nanking om hulp gevraagd Uit Tientsin wordt gemeld, dat daar bij schietpartijen aan de grens van de Japanse he conces sie een Engelschman en een Franschman door verdwaalde kogels zijn gedood Intusschen is de Japanse he concessie door de vrouwen en kinderen wegens voortdurend gevaar ontruimd Er zijn Japanse he versterkin gen naar Tientsin onderweg

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1981 | | pagina 19