Wantrouwen blijft ook
na regeringsverklaring
Financiële garanties blijven uit
AAN HOUDERS
VAN EEN RIJBEWIJS.
Geen compromis
over kernwapens
DINSDAG 17 NOVEMBER 1981
VARIA
PAGTOA IJ
Door
Wim Wirtz en
Ton van Brussel
Opvallend in de regeringsverklaring is dat er op het gebied
van de kernraketten zelfs geen spoortje van een compro
mis is terug te vinden. Premier Van Agt zei gisteren in de
Kamer met zoveel woorden dat de Nederlandse regering
"zoals de situatie zich nu heeft ontwikkeld" niet
bij de NAVO-partners zal aandringen op herziening van
het befaamde dubbelbesluit van december 1979 (moder
nisering en tegelijkertijd onderhandelingen met de Sow-
jet-Unie). Dit omdat dat de "kansen op een gunstig ver
loop van deze onderhandelingen (tussen VS EN Sowjet-
Unie red.) zou schaden"
Het NAVO-besluit tot modernisering en plaatsing van 572
atoomraketten in West-Europa wordt zelfs min of meer
als een voldongen feit gepresenteerd ("Het besluit is ge
nomen. het ligt er...").
En dat strookt in geen enkel opzicht met de standpunten
die PvdA en D*66 hierover hebben ingenomen. Beide
partijen wijzen, althans volgens hun verkiezingspro
gramma's, de modernisering en plaatsing af. Verwacht
werd dan ook dat daarvan althans iets zou doorklinken in
de regeringsverklaring.
Maar het tegendeel is het geval. Het kabinet heeft, aan de
vooravond van de grote anti-kernwapendemonstratie in
Amsterdam, duidelijk gekozen voor de uitstelkoers van
het CDA, waarbij een passieve houding ten opzichte van
de atoomraketten blijkbaar als meest verstandig wordt
Strikt genomen zijn de Tweede-Kamerfracties van PvdA
en D'66 het dan ook aan hun achterban verplicht de rege
ringsverklaring op dit punt zwaar onder vuur te nemen.
Verwacht mag worden dat er met name opheldering zal
worden gevraagd over de volstrekt onbewezen stelling
dat een pleidooi voor een ander NAVO-besluit de kansen
op een gunstig verloop van de onderhandelingen zou
schaden. Gebeurt dat niet dan valt er in elk geval één
duidelijke conclusie te trekken, namelijk dat PvdA en
D'66 hun belangen op dit punt ondergeschikt hebben
gemaakt aan de politieke eenheid binnen de huidige re
geringsploeg.
groot belang op welke ma- sociale verzekeringen en het
nier Jan Terlouw als minister toenemen van het aantal uit-
van economische zaken vorm keringstrekkers, leverden on-
gaat geven aan het door hem der het vonge kabinet de
voorgestane "innovatieve in- dreiging van bezuinigingen
dustriebeleid". Op dit punt zonder aanzien des persoons.
t D'e dreiging wordt door het
regeringsverklaring zich in nieuwe kabinet niet weeee-
vivl KolnvonHo flnrh urpnio
ï^l°.V!.n±„d0?.h...^? nomen en neemt door het
concrete termen Gevoelens
van teleurstelling ut kringen
van het VNO verdienen om steeds ermU«" vorm
die reden begrip.
Tlrpipinc In een penode uvmnn rich op
S alle mogelijke terreinen een
In de financieel-economische schaarste aan middelen txwr-
paragraaf van de regrings- doet is een kabinet nodig dat
verklaring valt ten slotte ook een breed vertrouwen geniet
een opmerkelijk stilzwijgen tn parlement en samenleving
waar te nemen op het gebied Zo ongeveer luidde de les na
van de sociale zakerheid. Op vier jaar regeren met tivee ze-
het terrein van de Ziektewet, tels meerderheid In theorie is
zo was al lang bekend, staat zo'n regering nu voor han-
het een en ander te verande- den, maar in de praktijk is
ren, maar de beheersing van voor een vertrouwensrelatie
de kosten wordt niet aan een met de sociale partners ook
nadere beschouwing onder- met het uitspreken wan de re-
worpen. Het uitblijven van genngsverklaring nog geen
een aangepaste visie op de bora gelegd.
Het was bijna ontroe
rend om te zien hoe
eensgezind werkgevers
en werknemers de re
geringsverklaring van
het tweede kabinet-
Van Agt gisteren in de
prullenmand wierpen.
Het was een vaag en onaf stuk.
Of zoals de FNV het zei: een
stuk dat een grote wissel
trekt op de bereidheid om
ofTers te aanvaarden, maar
onvoldoende duidelijk
maakt hoe die offers aange
wend zullen worden voor
economisch herstel en voor
een doeltreffende aanpak
van de werkgelegenheid.
Anders gezegd: plannen ma
ken is één. Ze uitvoeren is
iets geheel anders. Wat dat
betreft moet de echte rege
ringsverklaring nog komen,
want in het gisteren gepre
senteerde verhaal staat vrij
wel niets waarmee de lezer
zijn voordeel kan doen. Een
vergelijking met de Miljoe
nennota en Troonrede van
de vorige regeringsploeg is
dan ook gauw gemaakt. Bei
de stukken ademen een sfeer
van somberheid en malaise
en wekken niet de indruk te
zijn ontsproten aan het
brein van een zelfverzekerde
auteur.
Op tal van punten draagt de
veertig pagina's dikke rege
ringsverklaring de fletsheid
in zich van een compromis
waarin geen duidelijke keu
zes zijn terug te vinden. De
kiezer, die door het maanden
lange getouwtrek en gehak
ketak toch al zwaar op de
proef is gesteld, zal er niet erg
blij mee zijn. In zoverre heb
ben de sociale partners het
gevoelen van hun achterban
in hun reacties dan ook ver
moedelijk redelijk vertolkt.
Onvermogen
Niet geheel onverwacht, maar
wel kenmerkend is het on
vermogen van het kabinet
om een afgerond financieel
beeld te geven. In de rege
ringsverklaring wordt met
zoveel woorden toegegeven
dat de overheidsfinanciën en
de sociale zekerheid in feite
onbeheersbaar zijn gewor
den. Niemand op het ministe
rie van financiën is in staat de
juiste omvang van de staats
schuld aan te geven en ook
niemand weet in welke mate
de tegenvallers zich volgend
jaar zullen aandienen. Zo
goed en zo kwaad als dat nu
kan, is al een berekening ge
maakt van de vermindering
van de opbrengsten uit het
aardgas (door een lage olie
prijs en een lage dollarkoers).
Over tegenvallende belas
tingopbrengsten wordt met
geen woord gerept, terwijl
die de afgelopen jaren her
haaldelijk tot forse strepen
door de regeringsplannen
noopten.
De gelatenheid van het kabinet
op dit punt leidt ertoe dat
voor een daadwerkelijke ver
laging van het financierings
tekort tot 6,5% inmiddels
geen enkele garantie meer
gegeven kan worden. De har
de eis van het CDA dat die
garantie er wel moest komen,
was een maand geleden nog
mede-aanleiding tot de voor
tijdige breuk. De informa
teurs De Galan en Halber-
stadt hebben die breuk we
ten te lijmen door nieuwe fi
nanciële ruimte te scheppen
via de introductie van een zg.
"solidariteitsheffing". Een
eenmalige belastingverho
ging, waarvan de opbrengst
rechtstreeks ten goede zal ko
men aan nieuwe werkgele
genheid.
Looneis
Voor de politieke problemen
van toen bleek de vondst van
de informateurs van voldoen
de gewicht om de regerings
partijen weer in het Catshuis
te brengen. De praktische
waarde moet echter sterk
worden betwijfeld. De Voe
dingsbonden FNV hebben er
al een looneis tegenover ge
steld. De FNV als geheel en
ook de collega's van het CNV
wijzen de heffing in alle toon
aarden af.
Voor een speurtocht naar de
verschillen in aanpak tussen
Van Agt 1 en Van Agt 11
biedt de regeringsverklaring
de kiezer op dit punt bijzon
der weinig houvast. De laag
ste inkomens mogen niet
meer dan 1% in koopkracht
achteruit gaan, de hoogste le
veren 4% in. Het kabinet stelt
echter ook behoud van koop
kracht minder belangrijk te
vinden dan behoud van
werkgelegenheid en dat zijn
de passages waarmee kabi
netten zich plachten in te
dekken tegen al dan niet be
kend onheil in de toekomst.
Duidelijke overeenkomst met
de aanpak van de vorige mi
nister van sociale zaken Albe-
da, is het voornemen van Den
Uyl om eerst met de sociale
partners te gaan praten, alvo
rens zelf tot de invulling van
arbeidsvoorwaardenbeleid
en werkgelegenheidsplan
over te gaan. Hun vlag van
het "open overleg" vermag
echter niet te verhullen dat
werkgevers en werknemers
in de Stichting van de Arbeid
met de rug tegen de muur
moeten onderhandelen. Ook
in Den Uyls paperassen lig
gen ongetwijfeld de aanzet
ten klaar voor weer een loon
maatregel.
Impasse
De werkgevers willen rende
mentsherstel via forse bezui
nigingen op de collectieve
uitgaven (onder meer via het
doorbreken van de koppeling
van de uitkeringen aan de lo
nen) en een forse loonmati
ging gedurende een reeks
van jaren. De vakbeweging
wil waar voor al dat mati-
gingsgeld en wil ook directe
zeggenschap over de beste
ding ervan.
Een uitweg in die impasse
biedt het "investeringsloon".
Bedrijven hebben dringend
behoefte aan goedkoop in
vesteringskapitaal. Via het
investeringsloon (extra loon
matiging waarvan de op
brengst door de werknemers
aan hun bedrijf tegen divi
dendvergoeding ter beschik
king wordt gesteld) wordt de
werkgevers dat goedkope ka
pitaal in de schoot geworpen.
Onderhandelingspunt blijft
dan de mate waarin werkne
mers zeggenschap over hun
geld krijgen.
Den Uyl heeft gezegd het inves
teringsloon een goede bijdra
ge te vinden. Over een uit
werking van het idee heeft hij
zich niet uitgelaten. De vrees
is echter gerechtvaardigd dat
de "alles-regelaar" Den Uyl
niet de werknemers de zeg
genschap over het geld wil
geven, maar zelf over de be
steding wil kunnen beschik
ken. In dat geval zal hij FNV
en CNV zeker op zijn weg
vinden.
Voor de werkgevers is het van
Premier Van Agt tijdens het voorlezen van de regeringsverklaring met naast hem de vice-premier Den Uyl (l) en Terlouw.
fSSsiffi
Bankrelatie
verbroken
De Oecumenische Jeugdraad
van Europa, waarbij ook de Lan
delijke Hervormde Jeugdraad is
aangesloten, heeft de relaties
met de Schweizerischer Bankve-
rein verbroken, omdat deze bank
leningen verstrekt aan Zuid-Afri
ka. De bank heeft tussen 1972 en
1981 zeven en twintig keer geld
aan Zuid-Afrika geleend en bijna
de helft daarvan ging direct of in
direct naar militaire projekten.
De oecumenische jeugdraad stelt
zich met dit besluit achter de We
reldraad van Kerken, die even
eens besloot, het contact met be
paalde banken te verbreken.
In ongeveer 4000 van de 10.635
gemeenten van de Evangelische
Kerk Duitsland wordt deze
maand een 'vredesweek' gehou
den. Tegelijk heeft de Evangeli
sche Kerk in de DDR (Oost-
Duitsland) vredeskerkdiensten
en -bijeenkomsten uitgeschre
ven. Een gemeenschappelijke
commissie ontwierp hiervoor
een liturgie.
Vooral in West-Berlijn bestaat veel
belangstelling voor de vredes
week. Bisschop Martin Kruse
schrijft dat toe aan het feit, dat
daar de verontrusting over het
wantrouwen tussen Oost en West
sterker is dan op andere plaat-
De organisaties 'Sühnezeichen-
Friedensdienste' en 'Dienst für
den Frieden' hebben opgeroepen
tot plaatselijke demonstraties op
zaterdag 21 november onder het
motto 'Frieden schaffen ohne
Waffen' ('Vrede stichten zonder
wapens'). De deelnemers aan de
vredesweken wordt gevraagd,
zich persoonlijk in te zetten voor
een weg naar ontwapening, on
der meer door 'overal in mijn
omgeving het vraagstuk van de
kernwapens ter discussie te stel
len'.
Kerk-politiek
Het Trefpunt van Socialisme en
Levensovertuiging binnen de
Partij van de Arbeid houdt op 12
december in Doom een studie
dag over de relatie tussen kerke
lijk spreken en politieke verant
woordelijkheid. Sprekers zijn de
voorzitter van de Partij van de
Arbeid, Max van den Berg, de
theologen H. Berkhof (her
vormd) en E. Schillebeeckx
(rooms-katholiek) en de staatsse
cretaris voor sociale zaken, me
vrouw C. I. Dales.
"Rond het vredesvraagstuk is in
linkse kring de discussie weer
opgelaaid over de relatie tussen
kerk en politiek", staat in de uit
nodiging voor deze studiedag.
"Sommigen noemen het een on
gewenste vermenging van gods
dienst en politiek, als kerken uit
spraken doen over kernwapens
of de kraakbeweging. Juist in so
cialistische kringen heeft steeds
het standpunt gegolden, dat
godsdienstige overtuiging niet
vereenzelvigd mag worden met
politieke keuzes".
Het trefpunt gaat een boekje over
dit onderwerp uitgeven. Daarin
wordt wat op de studiedag ter
sprake komt verwerkt.
De algemene synode van de Ang-
likaanse Kerk in Engeland is met
grote meerderheid akkoord ge
gaan met het voorstel van de bis
schoppen om de vrouw toe te la
ten tot het ambt van diaken.
Sinds 1862 was het vrouwen in
deze kerk toegestaan, diakonaal
werk te doen, maar van een ker
kelijke wijding, zoals hun man
nelijke collega's ten deel valt,
was geen sprake.
De synode liet bij dit besluit wel
weten, dat deze stap geen invloed
heeft op de vraag of vrouwen ook
priester kunnen worden. Even
min zijn schadelijke gevolgen te
verwachten voor de oecumeni
sche contacten. Voor de Rooms-
Katholieke Kerk is de gewijde
vrouwelijke diaken nog heel wat
anders dan de wijding van een
vrouw tot priester, zo werd ge
zegd.
Beroepen
Hervormde Kerk beroepen te
Koudekerk aan den Rijn S. T.
Baarda Zevenbergen, te Halle
(Geld.) kandidaat D. Warns Wou
denberg; aangenomen de benoe
ming tot bijstand in het pastoraat
te Wedde (Gr.) A. H. van Drooge
Beilen (voorheen doopsgezind
predikant te Groningen-Haren).
Gereformeerde Kerken: beroepen
te Aalten W. D. Omta Boskoop,
te Kampen (voor deelwerk bij
het pastoraat hoger beroepson
derwijs) kandidaat mevr. D. W.
Havinga; benoemd tot pastoraat
medewerker te Middelstum (Gr.)
A. J. Fraapje Paesens (Fr.); aan
genomen naar Rotterdam-Om
moord, in samenwerking met
hervormde gemeente. W. van der
Zwan Capelle aan de IJssel, naar
Den Haag-Oost kandidaat mevr.
A. van Andel Amsterdam.
Nederlands Gereformeerde Ker
ken: beroepen te Hattum L
Blokhuis Schiedam.
Christelijke Gereformeerde Ker
ken: beroepen te Lutten kandi
daat H. Fahner Nunspeet
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Puttershoek (met do-
venzorg) en voor Eindhoven T
van Stuijvenberg Meliskerke,
voor Oostkapellc A. Bregman
Rljssen.
Evangelisch Lutherse Kerk: aan
genomen naar Dordrecht W.
Baan aldaar.
Het Nederlands Bijbelgenoot
schap heeft dr. E. W. Tuinstra,
hervormd predikant te Eist
(Bet benoemd tot wetenschap
pelijk secretaris. Hu gaat leiding
geven aan de afdeling 'vertalen
en wordt verantwoordelijk voor
de 'inhoudelijke kant' van het
bijbelwerk van het genootschap.
Dr. Tuinstra (43) was al voorzitter
van de commissie 'Bubelwerk'
Temperamentvol
samenspel van
Russisch duo
LEIDEN Het duo Dimitri
Ferschtman (cello) en Mila Bas-
lawskaja (piano) gaven gister
avond een concert in de Kapel
zaal. Het duo dat bestaat sinds
1962. in 1978 uit l(u laad BHf
Nederland geemigreerd. Het sa
menspel van Ferschtman en Bas-
lawskaja verloopt logisch en per
fect Zij weten elkaar goed aan te
vullen zonder dat een van beiden
wordt overschaduwd. Ferscht
man heeft een intense en door
dringende toon. Zo was dat An
dante grave uit de Sonate opus
19 van S Prokovjew zeer drama
tisch en pompeus Het Moderato
met een speels beginthema was
deeldcnd. maar had misschien
nog iets lichter gespoeld kunnen
worden. Als tweede werk op dit,
geheel Russische programma
stonden de geliefde Kococo-va-
naties, opus 40 van P I Tsjai-
kowski Ook hier een zeer tempe
ramentvolle uitvoering In het
wat langzamer gedeelte miste ik
soms het ingetogen en subtiele
spel, hetgeen toch een belangrij
ke aspect is. Het thema werd
vooral aan het eind meeslepend
vertolkt. Na de pauze werd de
Sonate, opus 40 van D Sjostako-
witsj gespeeld. Het allegro hier
uit was bruisend en vol dyna
miek. Het largo wrd hier wél in
getogen gespeeld en in het laat
ste deel speelde de pianiste Bas
lawskaja snelle passages, heel
flitsend.
CAECILE HOUTMAN
ADVERTENTIE
irrrrr
ADVERTENTIE
Moet u voor de vernieuwing een arts raadplegen?
Bent u 60 jaar of ouder,of moet u om andere redenen
een arts raadplegen? Houdt u dan rekening
met een aanvraagtermijn van minimaal
5 maanden voor het vernieuwen van uw
rijbewijs. Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen
S301 2200 HM ZM
