Personeel berust in ontslag
"Je taak is mensen
gelukkig te houden"
Geld staat nu
echt centraal in
begrotingsdebat
V
Ook geen
sociaal
plan
voor
arbeiders
Olga
Directeur van Haagwijk met pensioen
ACHTERGROND
ZATERDAG 14 NOVEMBER 1981
LEIDEN
De demonstratie van Olga-werknemers nog geen drie weken geleden bij het stadhuis.
Leen van Deelen schudt de hand van wethouder Dick Tesselaar. Wim Kukler komt aanlo
pen en Leo Rijnsburger krabt zijn neus. "Waarom naar Maastricht. Wij willen werken"
roepen de werknemers bij de vrachtauto's van Olga.
LEIDEN - De plannen van de Vredesteindirectie om haar
dochterbedrijf Olga in Leiden te sluiten en de matrassen-
produktie te concentreren in Maastricht staan al maan
den vast. De vakbonden sputteren nog tegen en pleiten
nog voor concentratie in Leiden. Maar het kan niet meer
zijn dan gesputter. De zestig produktie-arbeiders van Ol
ga staan binnenkort op straat en hoeven zelfs niet te re
kenen op een sociaal plan.
De vakbonden staan machteloos.
Tot hun verbijstering kunnen zij
niet eens een laatste actiemiddel
in de strijd werpen: een bedrijfs
bezetting. "De werknemers had
den met een bezetting duidelijk
kunnen maken dat de werkgele
genheid bij Olga hen ernst is",
zegt CNV-bestuurder Henk van
den Berg. "Maar Leiden is nooit
spontaan geweest, altijd een
beetje berustend". Deze week
bleek dat nog geen tien werkne
mers of liever werkneemsters (de
vrouwen voelden het meest voor
'harde actie') hun fabriek aan de
Evertsenstraat willen bezetten.
"De mensen hebben niets te ver
liezen maar alles te winnen, maar
toch komt er geen bezetting",
treurt FN V-bestuurder Gerrit
Grooten.
Ook Dick Zandstra, vakbondska-
derlid bij Olga, is diep en diep te
leurgesteld in de eigen mensen.
De laatste weken heeft hij al zijn
energie ingezet om Olga open te
houden in Leiden. Zandstra:
"Het sloeg in als een bom toen
wij over een mogelijke bezetting
begonnen. Het werd bijna een
rel. Zelfs de mensen van wie ik
dacht, 'die zijn oké', schrokken
terug. Het was een ontzettende
afknapper voor me. Ik heb ge
huild in de toiletten...".
Dictatuur
Het grote aantal buitenlandse ar
beiders bij Olga koos niet voor
een bedrijfsbezetting. Olga be
taalt hen slecht, dus 's avonds
hebben de buitenlanders een bij
baantje bij schoonmaakbedrij
ven om meer geld te verdienen.
Maar ook een groot deel van de
Nederlanders schrok terug van
een bezetting. Jarenlang heeft
Olga een dictatuur van bazen ge
kend; met Kerstmis mochten de
werknemers in de rij staan om
een handdruk en een kerstpak
ketje van directeur Koornwinder
sr. in ontvangst te nemen. Voor
verschillende werknemers eer
der een vernederende dan een
welkome bezigheid. Slaafs moes
ten de werknemers steeds de be
velen van hogerhand opvolgen.
Koornwinder sr. is er niet meer,
de slaafse mentaliteit bij veel
werknemers nog wel.
Tot verbazing van henzelf gingen
alle zestig produktie-arbeiders
nog geen drie weken geleden
toch massaal de straat op om te
protesteren tegen de sluitings
plannen van Vredestein. Met de
grote vrachtauto's blokkeerden
ze een rijbaan van de Breestraat.
Ze toeterden wethoudster Jos
Fase (economische zaken) uit
een bijeenkomst. "Het is me
nens. Wij willen ons werk behou
den" riep Leo Rijnsburger toen.
Hij is nu één van de velen die zijn
mond houdt.
"Er zijn er nog steeds die denken
dat ze niet ontslagen zullen wor
den", zegt Dick Zandstra. "Bij
die demonstratie van drie weken
geleden liepen de rillingen over
mijn lijf. Iedereen deed mee, ont
zettend goed. Dat had ik nooit
verwacht. Maar het is een afgang
van de grootste klasse dat slechts
een minderheid nu het erop aan
komt een bedrijsbezetting wil.
Mijn vader is dertig jaar dood
maar die zei altijd: "De grootste
vijand van de arbeider is de ar
beider zelf'. Nou, dat zie je hier
precies gebeuren".
Olga-werknemer Leen van Deelen
meent berustend: "We hebben
ons best gedaan bij die demon
stratie. We zijn bij de gemeente
geweest, we hebben gehoopt op
een overname door Koornwin
der jr. Dat is mislukt. Meer kun
je nu niet doen. De grote top van
Vredestein heeft teveel gevreten.
Dat gaat goed zolang het geld
nog binnenstroomt. Nou het vGrnUlZGn
werk terugloopt kunnen de ar
beiders weg. Vredestein douwt
door in de rij van de kapitalis
ten", zegt hij verbitterd. Ook
vakbondskaderlid Bart Goddijn
legt na weken onderhandelen
het moede hoofd in de schoot:
"Er is geen hoop meer".
slankt' te concentreren in Maas
tricht. Koornwinder wilde Olga
kopen en de matrassenproduktie
'afgeslankt' concentreren in Lei
den. De Vredesteindirectie zag
een overname door Koornwin
der echter al van het begin af aan
niet zitten; "al zou Koornwinder
goud beloven". Vredestein vroeg
twaalf miljoen gulden. Koorn
winder en Vredestein kwamen
financieel niet tot elkaar. Niet in
het minst omdat de Vredestein-
directeuren Poot en Zwarts
vreesden dat Koornwinder min
der polyether schuim van hun
schuim fabriek in Maastricht zou
afnemen. Joop Koornwinder er
kent dat "het niet onnatuurlijk is
dat de Vredesteindirectie niet
wil dat juist Ik Oiga overneem".
Koornwinder zegt overigens nog
ideeën genoeg te hebben om el
ders aan de slag te kunnen.
Voor de produktie-arbeiders van
Olga ligt dat even wat anders.
Het kan haast niet slechter ei
genlijk. Kans op een andere
baan is er nauwelijks. Van de
eerste 130 dagen WW-uitkering
zijn al heel wat dagen afge
snoept door de arbeidstijdsver
korting die enkele maanden bij
Olga gold. Bovendien komt er
(afgezien van wat geld uit enke
le bedrijfspotjes) geen sociaal
plan om de uitkering aan te vul
len. Vredestein mag als staats
bedrijf "geen bovenwettelijke
betalingen verrichten". Geen
sociaal plan dus.
Sociaal plan
De laatste weken hebben de Olga-
werknemers nog steeds hoop ge
had op overname door hun oud
directeur Koornwinder jr. Joop
Koornwinder nam ontslag om
dat hij het niet eens was met de
plannen van Vredestein 'afge-
Slechts 24 produktie-arbeiders van
Olga kunnen meeverhuizen naar
de Vredestein matrassenfabriek
in Maastricht. Daar werken nu 25
mensen onder wie achttien Bel
gen... De verwachting bestaat dat
de Vredesteindirectie opnieuw
een beroep zal doen op Belgen
om eventueel in Maastricht uit te
breiden. Het overgrote deel van
de zestig Olga-werknemers voelt
er - begrijpelijk - niets voor om
have en goed te verlaten voor een
baan bij Vredestein in het uiter
ste Zuiden van het land.
De Vredesteindirectie had (al vóór
de onderhandelingen met de
bonden...) een optie om een kan
toorcomplex aan de Hoge Rijn
dijk in Zoeterwoude te huren
voor de dertig personeelsleden
van het kantoor en de verkoop
die bij Olga kunnen blijven
werken Slechts een enkeling
van dit personeel heeft zich -
voorzover mogelijk - solidair ver
klaard met het produktieperso-
neel.
Ewald Keijser (chef economische
zaken van de gemeente) meent
achteraf gezien dat hij voor niks
een heleboel energie in Olga
heeft gestoken. "De Vredestein
directie had drie weken geleden
al kunnen zeggen dat zij het
overnameplan van Koornwinder
bij voorbaat niet zou goedkeu
ren. Dat had ons drie weken
energie bespaard". Hij meent dat
Vredestein de vakbonden en de
werknemers 'bedonderd' heeft.
Hij werd gistermiddag nog eens
in deze mening gesterkt tijdens
een gesprek van de wethouders
Tesselaar (grondzaken) en Fase
(economische zaken) met de Vre-
desteindirecteuren Poot en
Zwarts. Nog vóór dit gesprek
had Vredestein al besloten defi
nitief het kantorencomplex vlak
bij Heineken in Zoeterwoude te
zullen huren voor de verkoop en
de administratie. Tesselaar en
Fase hebben de directeuren ver
teld dat zij het politiek moeilijk
verkoopbaar achten dat de ge
meente het Olgaterrein aan de
Evertsenstraat nog zal aankopen,
zoals al jaren in de bedoeling ligt.
"Wc hebben geen zin om met die
aankoop van 3.2 miljoen gulden
de verhuizing naar Maastricht te
financieren". Poot en Zwarts be
nadrukten echter nog eens dat
Vredestein aankoop of geen aan
koop door de gemeente de pro-
duktie-afdeling van Olga toch
naar Maastricht zal verhuizen.
De plannen liggen al maanden in
de pijplijn en zullen uitgevoerd
worden zoals de directie van het
staatsbedrijf Vredestein het wil
en niet anders. De ministeries
van sociale en economische za
ken hebben hun fiat gegeven.
RENE VAN DER VELDEN
LEIDEN De heer N. Bosma
heeft gistermiddag tijdens een
druk bezochte receptie afscheid
genomen als directeur van het
bejaardenhuis Haagwijk aan de
Beethovenlaan. Na zestien jaar
krijgen de bewoners nu te ma
ken met een nieuwe directeur,
die in een bejaardenhuis altijd
nog een zeer centrale functie be
kleedt. Zoals Bosma het stelt: hij
is een soort vaderfiguur in een
groot gezin.
De nieuwe directeur, de heer Van
der Berg, begint net als Bosma
zestien jaar geleden in een nieuw
huis. Het is namelijk nog maar
enkele weken geleden dat de be
woners terugkeerden in een ge
heel vernieuwd Haagwijk. Ruim
een jaar verbleven zij in een
noodgebouw aan de Schubert-
laan, terwijl Haagwijk intussen
werd aangepast aan de eisen die
tegenwoordig aan een bejaarden
huis worden gesteld. Zo werden
de kamers bijvoorbeeld ruimer
en kregen ze een keukenblok en
doucheruimte.
Voor de bewoners was de renova
tie een ingrijpende aangelegen
heid. Er moest tweemaal worden
verhuisd, eerst naar het noodge
bouw aan de Schubertlaan en
een jaar later weer terug naar
Haagwijk. Toch is de operatie al
leszins meegevallen, vooral ook
omdat het noodgebouw, waar nu
de bewoners van Groenhoven
een tijdelijke huisvesting heb
ben, weinig te wensen overliet.
Bosma: "Het is bovendien van
belang geweest de bejaarden vol
ledig op de hoogte te houden van
de plannen en de vorderingen
van de nieuwbouw. Ze wisten zo
wat hen ongeveer te wachten
stond. Nu geldt de renovatie van
Haagwijk als voorbeeld voor
Zuid-Holland, waar de verbou
wing van steeds meer bejaarden
huizen op gang komt".
Graag had Bosma nog enige jaren
in het vernieuwde Haagwijk wil
len doorwerken. Het bereiken
van de pensioengerechtigde leef
tijd dwingt hem echter te ver
trekken. "Eigenlijk voel ik me
nog te jong om op te houden met
werken. Maar het is toch ook wel
goed dat er nu eens een frisse
wind door Haagwijk heengaat.
Heel bewust heb ik de nieuwe di
recteur ook niet willen inwerken,
hij moet de gelegenheid krijgen
zelf een eigen stempel op het be
leid te drukken. Dan moet je
hem ook niet opzadelen met de
ideeën van een vorige directeur".
Zelf begon Bosma zestien jaar ge
leden ook in een Haagwijk met
een volmaakt schone lei. Het
huis was nog in oprichting. Met
een voorgeschiedenis die zowel
in het sociale als in het organisa
torische vlak lag, dacht hij het di
recteursschap wel aan te kun
nen. Eigenlijk opgeleid
derwijzer, begon Bosma zyn
loopbaan namelijk in het opvoe
dingswerk, waar zijn liefde voo
het sociale werk vaste
kreeg. Zyn werk op de
ciële afdeling van een groot kran
tenconcern gaven hem later het
organisatievermogen dat een di
recteur van een bejaardenhuis
ook wel te pas komt.
Onder het motto "oude liefde roest
niet" keerde Bosma zo zestien
jaar geleden terug naar, zoals het
hij zelf noemt, "het sociale". "Je
voornaamste taak als directeur
van een bejaardenhuis is probe
ren de mensen gelukkig te hou
den". Een niet geringe taak,
vooral omdat door veel mensen
het bejaardenhuis toch niet als
de meest geliefde huisvestings-
vorm wordt gezien. Bosma: "Na
tuurlijk, ik zou nu ook nog niet
graag in een bejaardenhuis gaan
wonen. Je moet altijd proberen
zolang mogelijk op je eigen stek
kie te blijven. Opname in een be
jaardenhuis wordt echter vaak
uit nood geboren. Werd je vroegr
alleen toegelaten wanneer je he
lemaal gezond was, tegenwoor
dig heeft iedereen die binnen
komt wel een gebrek waardoor
zelfstandig wonen onmogelijk is
geworden".
Bosma ziet ook niet zo snel een al
ternatief voor het bejaardenhuis.
"Je moet de mensen toch bij el
kaar hebben om ze op een goede
manier te kunnen verzorgen. De
gemiddelde leeftijd van de bewo
ners is tegenwoordig al 83, een
leeftijd waarop verzorging toch
vaak nodig is. Bovendien bete
kent het wonen in een bejaarden
huis lang niet meer de betutte
ling die het vroeger was. Ik heb
in die zestien jaar een heel demo
cratiseringsproces meegemaakt.
Was je vroeger gewend het be
jaardenhuis te "regeren", nu ge
beurt er veel meer in overleg.
Ook ben ik ervoor de bejaarden
huizen een wijkfunctie te geven,
zodat een huis ook open staat
voor wijkbewoners".
Nu zijn pensionering een feit is, is
Bosma niet van plan het werken
op te geven. Al behoort de lei
ding over Haagwijk nu tot de
verleden tijd, in het bejaarden-
werk wil hij toch nog wel een
aantal jaren actief blijven. "De
bejaarden liggen me na aan het
hart. Bij Haagwijk voelde ik me
altijd de dirigent van een groot
symfonie-orkest, ik moest de
valse noten wegstrijken maar we
waren toch één groot team"
CONNY SMITS
Ex-directeur N. Bosma: "Ik voel
me de dirigent van een groot sym
fonie-orkest".
Het debat over de begroting
van de gemeente begint
maandag en zal een week du
ren. Doorgaans is dit jaarlijk
se marathondebat een goede
graadmeter voor de politieke
verhoudingen in de gemeen
teraad. De uitspraken zijn fel
ler en vooral de partij-poli-
tiek kan eens naar hartelust
worden bedreven.
De opgekropte onlustgevoe
lens van een jaar lang kunnen
breeduit geventileerd wor
den. Een stortvloed van mo
ties wordt over het college
van B en W uitgestort Met al
lerlei verlangens, wensen en
eisen wordt kwistig omge
gaan.
Meestal zijn er wel één of meer
kwesties die het hele debat
domineren. Vorig jaar waren
die er zelfs overvloedig. De
kwestie van de parkeergara
ges, de kwestie van het eco
nomisch beleid en de kwestie
van de emancipatie van de
In voorgaande jaren waren er
ook moties van afkeuring,
moties van treurnis en wat
dies meer zij. Of het ging om
de woningbouw, om het eco
nomisch beleid of het drank
en horecabeleid. Altijd was er
wel iets waar politiek een
heet hangijzer van te maken
viel.
Dit jaar lijkt het allemaal wel
mee te vallen. Het aantal in
gediende moties is naar ver
houding beperkt: nog geen
tachtig. De meeste moties
zullen bovendien weinig
emoties oproepen. Zij beper
ken zich bijvoorbeeld tot de
tails over het reglement van
orde voor de vergaderingen
van B en W. Of tot de opzet
van een informatieblad over
openbare werken. Kwesties
waar weinig Leidenaren nu
lang van wakker zullen lig
gen.
Wethouder Bordewijk (PvdA,
financiën) heeft al gezegd dat
er dit jaar nu eindelijk eens
gepraat zal moeten worden
over de kwestie die by de be
handeling van een begroting
centraal behoort te staan: het
geld, de schaarste en de ver
deling ervan.
Bezuinigingen
Inderdaad blijkt uit de inge
diende moties en wijzigings
voorstellen dat het geld cen
traal staat. Met name de door
B en W voorgestelde bezuini
gingen. In feite is er op finan
cieel vlak echter weinig con
troversieels. Betrekkelijk
veel overeenstemming is er
over de noodzaak om te be
zuinigen, over de hoogte van
het bedrag en over het ont
zien van volkshuisvesting en
maatschappelijke zorg.
Natuurlijk zijn er incidenteel
nog wel zaken waar men eens
lekker over bakkeleien kan,
maar fundamenteel is het
niet. De CPN vormt daarop
een uitzondering. Die partij
legt de schuld voor de slechte
financiële positie van de ge
meente volledig by de rege
ring en haar beleid
Elk verlies aan arbeidsplaatsen
by de gemeente is volgens de
communisten uit den boze.
Nou is er natuurlyk geen en
kele partij die dolgraag aller
lei banen wil opheffen, maar
alle met-communistische
partijen willen liever zelf be
palen waar de klappen val
len. dan dat het rijk dat voor
Leiden doet
Deze fundamentele tegenstel
ling tussen CPN en de andere
partijen maakt by voorbaat,
dat de communist Brands de
komende week aan de zylyn
zal staan. Misschien dat hy
nog een puntje kan scoren
met zijn motie over anti-fas
cistisch beleid
Wat de bezuinigingen zelf be
treft blijkt er veel steun te be
staan voor onder meer het
Hulp en Adviescentrum in de
Merenwijk en voor de Vry-
willigerscentrale. Daarentc
gen valt bijvoorbeeld over de
salarissen van de wethouders
of over het godsdienstonder
wijs op openbare scholen na
tuurlyk flink te schermutse
len.
Erfenis
Maar het debat over de bogro-
ting blijft altijd meer dan pra
ten over geld. Het is ook de
tijd dat het beleid van B en W
in zijn geheel ter discussie
staat. Vorig jaar richtte de
kritiek van de raad zich voor
al op WD-wethouder Fase,
terwijl ook PvdA-wethouder
Tesselaar niet gespaard bleef.
De erfenis van vong jaar be
schouwend, moet geconsta
teerd worden dat er eigenlyk
nog niet veel is veranderd.
Van de drie grote kwesties
(parkeren, emancipatie en
economisch beleid) is eigen
lijk alleen door het raadsbe
sluit over de Digros-garage
van enige vooruitgang sprake
op het eerstgenoemde vlak
Het economisch beleidsplan is
nog altijd niet door de ge
meenteraad vastgesteld en
het beleid op het gebied van
de emancipatie is nog steeds
niet naar tevredenheid van
collegeparty PvdA van de
grond gekomen. De PvdA-
moties hierover komen niet
onverwacht.
De conclusie dat WD-wethou
der Fase het opnieuw zwaar
te verduren zal krygen lijkt
daarom gerechtvaardigd Fa
se heeft tot nu toe vaak het
voordeel van de twyfel gekre
gen en tyd om zich in te
werken. Nu dan na dne jaar
PvdA/WD-college de tyd is
aangebroken om de resulta
ten nader te beschouwen,
dan moet het toch te denken
geven dat er juist op het ge»
bied van economische zaken
en emancipatie de meeste
moties zyn ingediend.
Wethouder Tesselaar van
volkshuisvesting staat ook
nog bijna met lege handen.
Het aantal gereedgekomen
woningen is nog nooit zo laag
geweest als dit jaar De woon-
botennota die zyn voorgan
ger Verboom al had toege
zegd is weer de bureau-la in
en het volkshuisvestingsplan
is vertraagd.
Daar staat wel tegenover dat
Tesselaar veel plannen op
gang heeft gebracht. Met na
me de bouw van bijna vijf
duizend huizen in de Ste
venshof ligt in het verschiet
Ook de verbouwing van pan
den in de binnenstad voor
huisvesting van jongeren
mag Tesselaar tot zyn ver
diensten rekenen.
Verkiezingen
Het debat komt ongeveer een
half jaar voor de raadsverkie-
ÉBflM van 1982 De stand
punten die de verschillende
partyen innemen by deze be
langrijke 'ontmoeting' zullen
nog vers in het geheugen lig
gen by de vorming van een
nieuw college
Lukt het het CDA om zich nog
vaster in de oppositie rol te
drukken of zal het dit keer de
moeilyke poging wagen om
de WD links te passeren*
Blijven botsingen tussen
PvdA en WD opnieuw ach
terwege of beperkt van aard*
Hoe stelt Klein Links zich
op? Bestuurlyk genoeg naar
de zin van de democraten en
sociaal-democraten? Kunnen
PvdA en D'66 redelyk en
toch progressief hlijv. ii''
Deze vragen kunnen volgende
weck misschien beantwoord
worden. De party-besturen
die druk doende zyn hun
strategieën uit te stippelen,
moeten maar een weekje op
de pubbeke tribune plaats
nemen. En wandelen in de
beruchte gangen
LEO MAAT
Postduiven
Postduivenvereniging Het Oos
ten houdt vandaag en mor
gen een tentoonstelling in het
clubhuis van de Vrienden
club aan de Anna Paulowna-
straat. Vandaag begint de
tentoonstelling om vijf uur en
zal tot rond tien uur van
avond duren; morgen dan
u er ook bonnenverkoop is
de openingstijd van tien uur
's ochtends tot vijf uur.
Muziek
In Scarabee aan de Pieters-
kerkchoorsteeg treedt van
avond entertainer!zanger! gt-
Elvis
In Salon O. Hogewoerd 18. wor
den zondagmiddag van half
drie tot zes uur films met El-
vis Presley gedraaid.
Kunstgeschiedenis
De eerder in deze rubriek aan
gekondigde cursus, kunstge
schiedenis van KdtO begint
uiteraard niet op 18 septem
ber, zoals in de krant stond,
en evenmin op 18 november,
zoals KAO had aangekon
digd. maar op 25 november.
FNV-bestuurder Grootten: "De
werknemers van Olga hebben alles
te winnen".
