Britten en Ieren
richten raad op
Politiek België
geheel verziekt
Solidariteit bereid tot compromissen
Neutraliteit Zweden versterkt
Sowjet Unie eist
duidelijkheid VS
Om gigantische problemen op te lossen
Pgnqgro
Morgen verkiezingen
ZATERDAG 7 NOVEMBER 1981
BUITENLAND
WARSCHAU - In Polen tekent
zich steeds meer de mogelijk
heid af dat men door onderhan
delingen een uitweg zoekt uit de
crisis. Twee dagen na het ge
sprek aan de top tussen partij- en
regeringsleider Jaruzelski, aarts
bisschop Glemp van Warschau
en Solidariteitsleider Lech Wale
sa, verklaarde deze laatste giste
ren in Gdansk dat het bestuur
van de vrije vakcentrale bereid is
tot compromissen die in het be
lang van het hele Poolse volk
zijn.
Solidariteit, aldus Walesa, heeft al
tijd duidelijk laten uitkomen, dat
zij niet het exclusieve recht op
vertegenwoordiging van het hele
volk opeist. Wanneer er beslui
ten moeten worden genomen
dan moeten daar de opvattingen
van alle stromingen in terugge
vonden worden.
Wanneer men de op de laatste be
stuursvergadering genomen be
sluiten anders uitlegt, dan gaat
dat in tegen de beslissingen van
de afgelopen zomer. Besloten
werd. dat de vakcentrale naar al
le middelen in haar statuten zou
grijpen, dat van de algemene sta
king inbegrepen, als de onder
handelingen met de regering
binnen drie maanden niet tot re
sultaat leiden.
De onderhandelingen tussen over
heid en Solidariteit zullen spoe
dig beginnen. In werkgroepen
zullen problemen worden aange
sneden zoals de oprichting van
een "Maatschappelijke raad voor
de nationale economie", de
rechtsorde en een nieuw kies
stelsel voor het parlement.
Binnenkort wil Solidariteit met be
trokken ministers gaan praten
over de concrete opdracht voor
de werkgroepen.
Ook gisteren nog waren ongeveer
150.000 Poolse werknemers in
staking en voor honderdduizen
den gold het stakingsparool. Zij
waren nog wel aan het werk,
maar dreigden met het neerleg
gen. Onder .hen zijn 200.000
werknemers in de streek van
Stalowa Wola in het zuidoosten
van Polen. De plaatselijke afde
ling van Solidariteit schortte een
vorige staking op verzoek van
Walesa en het nationaal comité
van Solidariteit op.
In de noordwestelijke stad Piia zijn
drie voormalige gemeenteambte
naren uit dc communistische
partij gezet omdat zij van hun be
voorrechte positie misbruik had
den gemaakt door illegaal op
wild te jagen, aldus de Poolse te
levisie.
LONDEN - De eerste-ministers van Groot-Brittannië en Ierland, Margareth Thatcher en
Garrett Fitzgerald, hebben gisteren in Londen besloten een intergouvernementale
Brits-Ierse raad op te richten.
Kerncentrale
Zuid-Afrika
bijna klaar
PARIJS - De eerste kerncentrale in
Zuid-Afrika zal eind volgend jaar
kunnen gaan draaien. In juni van
het komend jaar zal worden be
gonnen met het plaatsen van
splijtstofstaven, zo is gisteren be
kendgemaakt door de leider van
het consortium dat de centrale
bouwt, de Franse onderneming
Framatome.
De centrale staat in Koberg bij
Kaapstad en zal 800 miljoen rand
(ongeveer 2,2 miljard gulden)
kosten. Er komen twee drukwa-
terreactors in te staan met een
vermogen van elk 922 mgewatt.
De bouw van de eerse reactor is
in 1976 begonnen en verloopt
volgens plan. Bij de bouw van de
tweede reactor, die eind 1983
klaar moet zijn, is er een voor
sprong op het schema.
Tegenstanders van het project heb
ben erop gewezen dat de reactors
per jaar voldoende plutonium
zouden kunnen produceren voor
het vervaardigen van omstreeks
honderd kernbommen. De rege
ring van Zuid-Afrika en de Zuid-
afrikaanse commissie voor de
elektriciteitsvoorziening hebben
steeds beweerd dat de centrale
alleen voor vreedzame doelein
den zal worden gebruikt.
Vluchtelingen
GENEVE (GPD) In vier maan
den tijd is het aantal Oosteurope-
vluchtelingen dat via Wenen
asiel zoekt in West-Europa of
Amerika vrijwel verdubbeld.
Eind juni zaten totaal 12.000
Oosteuropeanen in opvangcen
tra in het neutrale Oostenrijk, vo
rige maand steeg dit aantal tot
23.500. De meesten zijn Polen,
meer dan 19.000.
In een communiqué dat na een ver
gadering van vijf uur werd gepu
bliceerd stond dat de raad de "in
stitutionele uitdrukking" zou
zijn van het unieke karakter van
de betrekkingen tussen beide
landen.
Mevrouw Thatcher heeft over het
overleg gezegd dat het "warm en
vriendelijk, praktisch en con
structief en 'workmanlike'" was.
Wat de Ieren hadden gewild - op
richting van een Brits-Ierse raad
samengesteld uit ministers, par
lementariërs. politici en ambte
naren - is niet tot stand gekomen.
Mevrouw Thatcher verklaarde dat
de raad uitsluitend zou bestaan
uit hoge ambtenaren, zij het met
een adviescommissie mét breder
lidmaatschap, misschien ook
vertegenwoordigers der beide
parlementen.
De Britse premier zei dat men was
overeengekomen dat de Britse
en Ierse parlementen de moge
lijkheid zouden bespreken van
de vorming van een soort ge
meenschappelijke Brits-Ierse
parlementaire assemblee op een
later datum.
Rusland pakt
corruptie aan
MOSKOU - De Sowjet-Unie is een
nieuwe campagne begonnen te
gen corruptie in het leven van al
ledag met een verscherping van
de wetten tegen omkoping en de
leden van de communistische
partij hebben een speciale bood
schap ontvangen waarin om hun
waakzaamheid in deze kwestie
wordt verzocht.
Tijdens vergaderingen van partijle
den werd een ongewone brief
voorgelezen waarin zij werden
voorgelicht over de campagne
die is gericht tegen het innen van
steekpenningen door winkelbe
dienden. transportarbeiders, art
sen, verpleegsters en anderen die
te maken hebben met de distri
butie van goederen en diensten.
ADVERTENTIE
WONINGBOUW LEIDSCHENDAM
Panagro zal in januari as. starten met de bouw van
66 PREMIE-B
EENGEZINSWONINGEN
vrij op naam f 163.100,- tot f 179.500,-
18 PREMIE-B
3 KAMER APPARTEMENTEN
vrij op naam f 140.800,- tot f 149.400,-
9 VRIJE SEKTOR
EENGEZINSWONINGEN
vrij op naam f 271.000,- tot f 296.000,-
van Leidschendam
Ongeveer de helft van de woningen is reeds
gereserveerd. Voor de resterende premie-woningen
kunnen ook niet-Leidschendammers in aanmerking
komen, die werkzaam en/of woonachtig zijn binnen het
gewest 's-Gravenhage (gemeenten 's-Gravenhage,
Rijswijk, Voorburg, Leidschendam, Zoetermeer, Nootdorp).
Voor de vrije sektor woningen komt in beginsel iedereen
iri aanmerking.
De toewijzing geschiedt door het gemeente-bestuur van
Leidschendam.
Dokumentatie en inlichtingen zijn verkrijgbaar tijdens de
voorlichtingsbijeenkomst op dinsdag 10 november a.s
van 18.00 tot 22.00 uur in de hal van het Gemeentehuis
te Leidschendam. p»
Telefonische voorinformatie 5*
bij Panagro. tel. 01711-19200,
tussen 9.00 en 12.30 uur
warmond W
In de gemeenschappelijke verkla
ring stond verder dat men zijn
economische samenwerking,
vooral wat betreft de energie, zou
vergroten.
De mogelijkheid van een wijziging
in de status van Noord-Ierland
als integraal deel van Groot-Brit
tannië wordt uitgesloten als de
meerderheid van anderhalf mil
joen Noordieren er niet mee in
stemt, aldus do verklaring, die
verder alle geweld resoluut af
wijst en voortgaande s
king terzake toezegt.
Margareth Thatcher begroet Ierlands eerste-minister Fitzgerald voor
haar ambtswoning aan Downingstreet 10.
De socialistische oppositieleider Olaf Palme sprak gisteren een menigte van vierduizend mensen toe. die
protesteerden tegen het feit. dat de Russische onderzeeër met kernkoppen was uitgerust. "Wij protesteren tegen
de Russische brutaliteit", zei hij bij die gelegenheid. "We willen de neutraliteit en onafhankelijkheid van
Zweden beschermen. De noordelijke landen moeten vrij blijven van atoomwapens".
Na incident Russische onderzeeër
STOCKHOLM (GPD) - ..Het feit
dat de Sowjet-vredesduif nu
atoomeieren op Zweeds grond
gebied heeft gelegd, zal alleen
maar ons principe van neutrali
teit versterken". Dit vertelde de
Zweedse minister van buiten
landse zaken Ola Ullsten een uur
voordat de Sowjet-onderzeeboot
uit de territoriale wateren werd
gesleept.
Op de vraag of Zweden nu als meer
thuishorend in de NAVO be
schouwd diende te worden, zei
de minister: „Nee, dit heeft op
geen enkele manier iets te ma
ken met onze politieke positie.
Er zijn veel discussies gevoerd
de afgelopen tijd over de Zweed
se neutraliteit. Die betekent, con
creet uitgedrukt, dat we buiten
alle militaire allianties willen
blijven. Nu, in vredestijd, omdat
we buiten alle militaire conflic
ten wensen te blijven. Maar dit
betekent niet dat we er geen ei
gen mening op na houden of
waarderingen".
De Verenigde Staten hebben ge
zegd dat de Russische onder
zeeër het bewijs is van de min
achting van Moskou voor de ak
koorden van Helsinki.
De Amerikaanse afgevaardigde
naar de Europese conferentie
over samenwerking en veilig
heid in Madrid, Max Kampei
man. zei dat de Russen almaar
doorgaan met de schending van
deze verdragen uit 1975 over Eu
ropese veiligheid en mensen
rechten.
"De jongste openlijke minachting
betrof de territoriale onschend
baarheid van een vriendschappe
lijk ingesteld buurland door een
gevaarlijke en waarschijnlijk
met kernwapens beladen onder-
zeeer die met vijandige spionage
bezig was", aldus Kampeiman.
Na de regeringen van Zweden,
Noorwegen en Denemarken
heeft ook die van IJsland zijn
ambassadeur opdracht gegeven,
vandaag weg te blijven van de
parade ter gelegenheid van de
herdenking van de revolutie van
1917. Van de Noordse landen zal
slechts Finland aanwezig zijn bij
de parade op het Rode Plein.
Overigens is de regering van de
Bondsrepubliek er jarenlang van
op de hoogte dat Russische on
derzeeboten in de Baltische zee
torpedo's met kernkoppen aan
boord hebben. Regeringswoord
voerder Kurt Becker zei dit naar
aanleiding van het incident met
de Sowjetduikboot in Zweedse
wateren.
Becker zei daarom dat de ontdek
king van de Zweedse autoritei
ten. dat de gestrande Rus waar
schijnlijk torpedo's was uitge
rust, voor West-Duitsland geen
nieuwe situatie heeft geschapen.
Woordvoerder van het ministerie
van defensie Heiko Leopold
voegde daaraan toe dat bij ten
minste zes gelegenheden is vast--
gesteld dat Russische duikboten
van de golfklasse bij operaties in
de Oostzee waren uitgerust met
kernraketten voor de middenlan
ge afstand.
Over aanval met kernwapens
MOSKOU - De Sowjet-Unie heeft
gisteren aan de Verenigde Staten
gevraagd om helder en duidelijk
te zeggen of zij het denkbeeld
van een aanval met kernwapens
al of niet accepteren en de ver
warring op te helderen die is ver
oorzaakt door tegenstrijdige ver
klaringen van ministers van pre
sident Reagan.
"Het internationale publiek vraagt
de Amerikaanse regering om een
helder en ondubbelzinnig ant
woord op de vraag of de Verenig
de Staten al dan niet het misda
dige denkbeeld van een aanval
met kernwapens afwijzen", al
dus het persbureau Tass
"Is zij bereid het (Russische) voor
stel te accepteren niet als eerste
te grijpen naar kernwapens9 Het
goochelen met woorden bij het
beantwoorden van deze grond
vragen over oorlog en vrede is
ontoelaatbaar
Het persbureau noemde de impli
catie van de Amerikaanse minis
ter van buitenlandse zaken Haig
dat de Sowjet-Unie een aanval
zou ondernemen een leugen en
provocatie.
"De Sowjet-Unie valt niemand aan
in de hoop óp een overwinning
m een kernoorlog. Dit is gevaar
lijke krankzinnigheid", aldus
Tass.
Maar een opeenvolging van verkla
ringen uit Washington wijst erop
dat de Verenigde Staten "de mo
gelijkheid erkennen dat zij als
eerste kernwapens in Europa
zouden gebruiken".
Zelfs journalisten in het Westen,
verklaarde Tass, vragen zich af
wat nu het echte standpunt van
de Verenigde Staten is.
Het commentaar werd meer direct
ingegeven door de verklaring
van minister Haig dat dc NAVO
een noodplan heeft om in het ge
val van een Sowjetrussische aan
val een atoombom te exploderen
bij wijze van afschrikwekkende
waarschuwing, een verklaring
die werd tegengesproken door
HaigB collega van defensie,
Weinberger.
BRUSSEL - Dit weekeinde zullen onze zuiderburen weer eens de
gang maken naar dc stembus. De laatste keer was nog geen drie
jaar geleden, en sedertdien hebben vijf kabinetten gepoogd Bel-
gie te besturen. Een opdracht waar zij niet bijster succesvol in
zun geweest De economie glijdt naar de afgrond, en de onmin
tussen de belangrijkste bevolkingsgroepen neemt met de dag
toe. niet in het laatst gevoed door het gekift binnen het rooms-
rodc kabinct-Evskcns
De regering viel vorige maand over het „staaldossier" De noodlij
dende Waalse staalindustrie in Luik cn Charleroi heeft miljar
den nodig om te kunnen voortbestaan. De Vlaamse partijen wa
ren hiermee onder voorwaarden (een ingrijpende sanering) ak
koord gegaan. Maar het geld kwam voor de Waalse socialisten
niet snel genoeg, dus gaven zij er de brui aan.
Staal is echter maar een van de vele onderwerpen waarop Wallo
nië cn Vlaanderen met elkaar in de clinch liggen
Er worden veel handen ge
schud en er wordt veel ge
zoend, de aanstekelijke sfeer
van een grote familie. Een en
thousiast. bijna vrolijk gezon
gen 'Internationale' opent de
avond van de Parti Socialiste
in het Waalse Tournai
(Doornik). Duizend mensen,
zo te zien voornamelijk arbei
ders met gezin, zijn naar het
met rode vlaggen getooide
Maison de la Culture getogen
voor een ouderwetse verkie
zingsmeeting. Een partijpro
gramma blijkt er niet te koop.
men is immers onder vrien
den.
Het begint pas echt bij het
aantreden van Guy Spitaels.
Een echte volkstribuun, die
enkele maanden geleden lei
der werd van de Waalse so
cialisten. Hij windt er geen
doekjes om: het eerste doel
van de PS is meer autonomie
voor Wallonië. De economi
sche crisis, de enorme werk
loosheid wordt hoofdzakelijk
toegeschreven aan de sabota
ge van Vlaanderen. „Het
moet afgelopen zijn met de
voogdij over Wallonië". Met
een verwijzing naar de cen
trale verkiezingsleus besluit
Spitaels met „Wij Walen, wij
kappen ermee". En voor de
derde maal klinkt de Interna
tionale.
Volksbelang
Honderd kilometer naar het
Noorden ligt Mechelcn. in
het hart van Vlaanderen.
Daar heerst de CVP. de
Vlaamse christen-democrati
sche partij. Het gaat er wat
gemoedelijker aan toe. op de
CVP-meeting in Mechelen.
In de goed gevulde zaal van
gebouw 'Volksbelang' staan
tal van pintjes bier op de ta
feltjes tussen het publiek. De
plaatselijke 'lijstduwers' kun
nen het niet opnemen tegen
de nationale grootheden
Mark Eyskens, demissionair
premier, en CVP-voorzitter
Leo Tindemans. Ook deze
beiden blijken over een rede
naarstalent te beschikken,
dat in Nederland uitgestor
ven lijkt.
Leo Tindemans, het meest ge
tipt om (weer) premier te
worden, schildert de belab
berde toestand van de 's
lands huishoudboekje. De
schulden van de overheid lo
pen in de honderden miljar
den franken. ..Bij de jaarver
gadering van het IMF moest
onze vertegenwoordiger met
de schaal rond". Een op de
tien mensen is werkloos, en
het tekort op de handelsba
lans loopt volledig uit de
hand. Dat kan zo niet langer,
klinkt het verontwaardigd
Even lijkt het alsof de CVP
oppositiepartij is, terwijl zij
sinds dc oorlog onafgebro
ken in de regering heeft geze
ten. Hoe ook, de Belgische
economie staat er inderdaad
beroerd voor, en als de NV
Belgie een faillissement wil
ontlopen, zal er iets moeten
gebeuren
Taalgrens
Tindemans en Spitaels zijn de
kemphanen van deze verkie
zingsstrijd, maar dan wel ie
der veilig in de eigen arena.
De CVP, veruit de grootste
partij in Vlaandcn n. 80 de
PS. de belangrijkste partij in
Wallonië, kunnen elkaar on
gehinderd met modder be-
gooien Het kiessysteem
maakt dat zij zich richten op
een ander publiek, ieder in
het eigen gewest. De politici
kunnen vrij gemakkelijk oog
sten op Vlaamse en Waalse
„belangen", maar het is een
gevaarlijk spel. Het versterkt
ook de seperatistische senti
menten, juist datgene wat
België zo onbestuurbaar
maakt. Daarover klagen is
dan ook een tikkeltje hypo
criet
Er wordt wel gezegd dat de
grens tussen de twee Westeu-
ropese culturen het land van
onze zuiderburen dwars
doormidden snijdt. Ten noor
den van die grens overheerst
de nuchterheid en de ingeto
gen zakelijkheid, en aan de
zuidkant de expressieve
geest en fellere maatschappe
lijke tegenstellingen. Zo'n
theorie draagt het gevaar in
zich van een kariktatuur.
maar toch lijken die verschil
len in mentaliteit aanwijs
baar Al is het alleen maar in
het feit dat het politieke le
ven m Wallonië wordt be
heerst door dc socialisten en
de militante vakcentrale, de
FGTB. en in het noorden
door de CVP.
Ommekeer
Bij dit al komt de psycholo
gisch belangrijke factor, dat
de rollen in Belgie langza
merhand geheel zijp omge
draaid. Lange tijd ihaakten
de Franstaligen de dienst uit:
de industrie was by na volle
dig in Wallonië gevestigd, en
politiek hadden zu alle touw
tjes in handen. De Walen hiel
den die Vlaamse boeren met
hun rare taaltje op grote af
stand.
De emancipatiestrijd van de
Vlamingen, maar meer nog
de geleidelijke verschuiving
van de economische macht
naar het noorden, maakte aan
die situatie een einde. Ter il
lustratie steeds meer Frans
talige ouders laten hun kin
deren in Brussel Nederlands
leren, iets dat zelfs kort gele
den totaal ondenkbaar was
Numeriek in de minderheid,
economisch een achtergeble
ven gebied, de Walen hebben
het erg moeilijk mee. Het ver
klaart een frustratie die zich
uit in een afzetten tegen
Vlaanderen, en de roep om
zelfbestuur.
Verziekt
Guy Spitaels in Tournai:
„Waarom zou er in Belgie
geen federaal systeem kun
nen komen, in andere landen
werkt het ook?" Leo Tinde
mans in Mechelen: „Ak
koord, ge kunt uw eigen
boontjes doppen, maar dan
wel op uw eigen kosten". Het
liefst wil de CVP geen tijd
verliezen aan „oeverloze de
batten" over autonomie, ter
wijl de economie naar de af
grond glydt.
Onder de Vlamingen bestaat de
heilige overtuiging dat zij
moeten opdraaien voor de
failliete Waalse industrie. De
ze verkiezingen zijn dan ook
een ware cijferoorlog: terwijl
van Waalse kant wordt „be
wezen" dat Vlaanderen het
zuiden ..koloniseert", krijgen
de Vlaamse kiezers becijfe
ringen voorgeschoteld, waar
uit blijkt hoezeer Wallonië
leeft op de zak van Vlaande
ren.
Stemmen
Verkiezingen in België hebben
in het algemeen maar geringe
verschuivingen opgeleverd,
uitgezonderd in het jaar 1965
De kiezers zijn vrij trouw aan
de eigen partij, die vaak ook
die is van de ouders en vrien
den. Gevreesd wordt dan ook
voor 'Hollandse toestanden'
na morgen. Het wederzijds
uitsluiten en verketteren
maakt de formatie in elk ge
val niet gemakkelijker
Het meest voor de hand liggen
de is een regering van chris
ten-democraten en liberalen
Die laatste ..strekking" zou
volgens peilingen zowel m
Vlaanderen als in Wallonië
een kleine winst boeken, te
danken aan een paar jaar
schone oppositie-handen.
Velen beweren dat met name
Leo Tindemans er al langer
op uit is premier te worden
van zo'n kabinet Maar als die
coalitie uit de bus komt, bluft
de grootste politieke stro
ming in Wallonië erbuiten,
wat het uit elkaar groeien van
de landsdelen alleen nog
maar kan versterken
Anderzijds lijkt een regering
van christen-democraten en
socialisten voorlopig niet
haalbaar door de ervaringen
van de afgelopen drie jaar ge
deelde regeringsverantwoor
delijkheid. Dc keus die dc po
litiek aan de kiezers heeft
doorgeschoven, is een weinig
aanlokkelijke een vechtkabi
net, dat niet toekomt aan een
economisch herstelplan, of
een kabinet dat een stnjdba
re en seperatistische Parti
Socialiste in dc oppositie
brengt
RUUD KREUTZEK
