Moeten de winkels langer open?
Consumentenbond en FNV lijnrecht tegenover elkaar
"Kleine
ondernemer
mag niet
dupe zijn"
"Niet aan
achturige
werkdag
sleutelen"
ZATERDAG 7 NOVEMBER 1981
Winkels zouden 's avonds later voelen zouden hun zaken tot
moeten sluiten, om zo
bepaalde klanten, die grote
moeite hebben om vóór zes
uur boodschappen te doen. de
kans te geven wat rustiger
hun 'rondje' te maken.
Middenstanders die hiervoor
zeven of acht uur open moeten
kunnen houden. Zo'n later
sluitingsuur zou vooral
wenselijk zijn voor gezinnen
van wie de vrouw werkt én
eenpersoonshuishoudens.
Bovendien zouden er meer
mogelijkheden moeten komen
voor avond-en
zondagswinkels. Amsterdam
en badplaatsen kennen deze
vorm van 'shoppen'.
Diti
i het kort de wens die
de Consumentenbond
nauwelijks een week geleden
verkondigde tijdens een
congres van het Centraal
Bureau voor
Courantenpubliciteit.
Niet iedereen heeft die
suggestie in dank afgenomen.
De Dienstenbond FNV heeft
zich al tegen het idee gekant
en het Koninklijk Nederlands
Ondernemersverbond (KNOV)
zet er eveneens vraagtekens
bij.
Wat wil de Consumentenbond
nu precies met een langere
openstelling van de winkels
bereiken? Waarom heeft de
FNV zich zo afgezet tegen deze
gedachte? Hoe denkt een
grootwinkelbedrijf als De
Bijenkorf over het plan en wat
vindt de kleinere
middenstander ervan?
De twee belangen staan lijnrecht tegenover elkaar: de
Consumentenbond, die het de klanten zo goed mogelijk
naar de zin wil maken, wenst dat de winkels in het begin
van de avond óók open zijn. Tegenstrever is de Diensten
bond van de FNV. Zij voelt er niets voor om het winkel
personeel later dan zes uur naar huis te laten gaan.
De FNV is er wel een beetje verle-
gen mee. Nü verdedigt zij de
Winkelsluitingswet, die er heel
anders uitziet dan ze enkele ja
ren geleden wilde. Hoog in het
vaandel stonden toen: géén
koopavond en zaterdagmiddag
dicht. Op beide punten haalde de
FNV bakzeil. Met lede ogen
moest zij zowel het één als het
ander accepteren.
De Dienstenbond schermt nu met
diezelfde wet: sluitingstijd van
de winkels is op zes uur bepaald.
Daar valt, wat de FNV betreft,
niet aan te sleutelen. "Er is koop-
ruimte voldoende", is de mening
van bestuurder Ben van Zwe
den. Met de Dienstenbond valt er
echter te praten. "Maar", licht
Van Zweden toe, "dan zullen in
die discussie óók de koopavond
én de sluiting op zaterdagmid
dag weer aan de orde komen. Zo
niet. dan heeft een gesprek geen
zin. Service verlenen? Helemaal
geen punt. Bedenk, dat er voor
het winkelpersoneel eveneens
grenzen zijn. 't Gekke is, dat de
klanten wél willen profiteren. De
lusten willen ze, maar kom je
met de lasten (meer betalen voor
een artikel), dan zijn ze niet
thuis."
Geen kip
Juist in de zomermaanden zie je in
de middaguren in de winkels
geen kip meer. En toch blijven
de deuren tot vijf uur geopend.
"Het is", denkt Ben van Zweden,
"een aflopende zaak. Waarom
kijken we niet eens over de
grens. Daar haken ze in op de be
hoefte. De winkels zijn tot half
zeven open. Koopavonden ken
nen ze niet en zaterdagmiddag is
iedereen vrij. Prima. Zo zou het
hier ook moeten."
De koopavond ligt, beweert Van
Zweden, het winkelpersoneel
zwaar op de maag. "Node heb
ben ze die gepikt. Is er een ver
jaardag in de familie, dan moeten
zij voor hun baas opdraven. Dat
sociale contact missen ze. Die
winkelbedienden zijn over het
algemeen rustig. Maar ik denk
dat je ze nu de straat op krijgt als
ze 's avonds langer moet werken.
Ze voelen het als een verslechte
ring van hun positie. Terecht.
Dienstverlenen willen ze. Echter,
niet tot elke prijs."
Een duidelijk beeld of die klant nu
inderdaad op langere openings
tijden zit te wachten, is er niet.
"We moeten eens écht nagaan of
de consument dit wil. Ons pa
troon is het toch niet om 's
avonds te gaan winkelen? Om
zes uur staat bij de meesten de
pot al op tafel. Wat wil je dan?"
Daarom ook staat het voor Ben van
Zweden nog lang niet vast, dat
de plannen van de Consumen
tenbond zullen doorgaan. De be
stuurder verwacht, dat wanneer
alles eens op een rijtje is gezet, de
Consumentenbond zich achter
de oren zal krabben. Omdat de
consequenties té groot zullen
zijn.
Alleenstaanden
In Nederland gaan wél steeds meer
getrouwde vrouwen werken en
komen er steeds meer eenper
soons huishoudens. Ben van Zwe
den geeft het toe. Zegt: "Ach, die
hebben toch wel wat diepvries in
de koelkast staan? Zo moeilijk is
het niet om een voorraadje in
huis te nemen. Kom je werkelijk
in nood, dan loop je even bij een
Chinees binnen. Met Kerstmis
zijn de winkels vier dagen dicht.
Hoor je de mensen ook niet kla
gen. Om nu een winkelapparaat
van, zeg maar een half miljoen
Koopavond in Leiden. De klant winkelt met plezier. Foto Jan Holvast
werknemers, in beweging te
brengen voor dat extra uurtje na
zessen, nee, dat gaat me echt te
Voor de Zuideuropese gedachte, 's
middags een paar uur siësta hou
den, voelt de FNV-bestuurder
niets. De mentaliteit van die
mensen is anders, eten en winke
len op heel andere uren dan wij.
Nederland moet zich spiegelen
aan landen als Duitsland en De
nemarken.
Van Zweden noemt de suggestie
van de Consumentenbond 'het
paard achter de wagen spannen'.
"Terug naar de jaren dertig. Toen
waren de winkels tot acht uur
open. Dat past toch niet meer in
deze haastige tijd? Ik denk niet,
dat de winkelier er iets voor
voelt. In de grote centra zal het
best aardig lopen. Grootwinkel
bedrijven krijgen hun klanten
wel binnen. Die kleintjes, die
buiten de loop liggen, krijgen het
zwaar voor hun kiezen. Kunnen
het niet bolwerken en zullen de
strijd moeten opgeven. Wij ver
wachten, dat er volgend jaar tien
duizend banen in de detailhan
del verloren zullen gaan Het
geen betekent, dat zo'n vijfdui
zend middenstanders het bijltje
erbij neer zullen leggen. Je ziet
het beeld nu al: in Friese, Drent
se en Zeeuwse dorpen zijn geen
kruideniers meer. Bejaarden en
invaliden zijn hier wel de dupe."
Soepeler
Wat wil de Consumentenbond nu
precies? Ago Salverda: "De win
kels open wanneer de mensen
daar om vragen. Gewoon wat
soepeler omspringen met de slui
tingstijd. We willen af van dat
haastig boodschappen doen. Ben
je wat later dan zes uur open. dan
kun je op andere tijden van de
dag de deur op slot houden. Aan
de werktijden komen we niet.
Begrip voor de problemen heb
ben we natuurlijk. Zeker als ie
mand zegt, nou kan ik niet sa
men met mijn gezin eten. Begrij
pelijk. dat dit weerzin oproept.
Ze werken wél in een dienstver
lenend bedrijf, dat moeten ze
zich even voor ogen houden.
Juist zij moeten op tijden
werken als anderen zich aanbie
den. Dat kan op ongelukkige mo
menten zijn."
Zeker niet elke winkel zal. als de
Consumentenbond haar zin
krijgt, meewerken. In de eerste
plaats wordt er gedacht aan mid
denstanders die de allereerste le
vensbehoeften verkopen. Ie
mand die een nieuw bankstel wil
kopen, zal dat niet tussen zes en
zeven uur 's avonds doen Maar
tijdens een koopavond, bijvoor
beeld. "Kijk, het hoeft niet per sé
in de avonduren te zijn, dat een
zaak later open is. Het kan ook 's
morgens. Waarom niet. Als die
werkende vrouw of alleenstaan
de maar de kans krijgt rustig in
kopen te doen. Ja. in het begin
zal het zeker een chaos zyn. De
winkeliers zullen even de kop
pen bij elkaar moeten steken en
sluitende afspraken maken. Dan
moet het goed kunnen marche-
Extra lasten voor de ondernemer1
De Consumentenbond denkt dat
dit best allemaal zal meevallen.
"Wij tornen niet aan die veertig
uur. Je kunt op die uren ook met
losse krachten werken. Dat ge
beurt nu al in ruime mate. Wat
inhoudt, dat niet alles op de
schouders van de vaste werkne
mers terecht zal komen Voor
deel is, dat je meer deeltijdbanen
kunt creëren."
"Het licht én de kachel branden.
Dat kost toch ook geld? Benut je
de openingsuren goed, dan zul
len die kosten minimaal zijn."
Kansei.
\go Salverda voorspelt dat juist de
kleine buurtwinkel zal kunnen
profiteren van de latere sluitings
tijd. "Sjouwen doen de klanten
met zo graag Blijven ze dus in de
wijk. Ja. het zal iets duurder zijn,
maar je hebt wél je gemak ervan.
Service kost nu eenmaal geld."
De werknemers op één lyn knjgén.
met het idee van de Consumen
tenbond zal niet zó gemakkelijk
zijn. "Wij komen voor een deel
belang op. de klant'zegt Salver
da. "De FNV voor het personeel.
Ik denk. dat de politiek het laat
ste woord in deze zaak zal heb
ben. By het ministerie van eco
nomische zaken hebben we al
een visje uitgegooid. We moeten
nog met de bewindsman gaan
praten. Dan hopen we cyfers te
hebben van een enquèete onder
onze leden. De eerste indruk is,
dat zy onze gedachte steunen.
*vat je niet moet vergeten is, dat
heus niet al het winkelpersoneel
ens plan zal afwijzen Er zyn zo
genaamde lege uren. Moeten die
mensen met een stofdoek rond.
terwyl er geen stofje te bekennen
is1 Ze zullen veel liever klanten
te woord staan Tegenstanders?
Reken maar. Ik heb al boze tele^
foontjes gehad."
Krijgt de Consumentenbond niet
haar zin, dan zal een poging wor
den gedaan om alleen toestem
ming te krygen voor de levens
middelenbranche.
De FNV heeft het al gezegd: met
ons kan er worden gepraat als de
winkels om half tien 's ochtends
opengaan en om half zeven 's
avonds sluiten. Koopavond af-)
schaffen en zaterdagmiddag
niet meer werken.
Ago Salverda is duidelijk: "Wij vin
den, dat er niet aan de koop
avond en niet aan de zaterdag
middag moet worden geknab
beld. Over elke andere tussenop
lossing kan worden gepraat.
Daarover niet. De siesta-gedach-
te7 Kunnen we ook zaken doen.
Voordeel hier is. dat je vóór die
tijd en erné losse krachten zou
kunnen laten werken Zo heeft
de vrouw ook nog wat tyd voor
haar huishouden."
Bakker Den Duik:
"Op koopavond
ben ik
ook dicht"
Zelfs op koopavond is de Katwijksc broodbakker T. den Duik
gesloten. Geen klant dient zich aan. Dus voor hem is het duide
lijk: later dichtgaan, vergeet het maar.
's Morgens moet Den Duik om acht uur de deur van slot doen. Dan
komen de eerste klanten om een vers brood. Daar ligt de piek.
niet in de avonduren. "Niet één collega is op de koopavond
open. Misschien dat je een paar gebakjes meer verkoopt, maar
dat zet toch geen zoden aan de dijk? Als ze me dwingen later te
sluiten, gaat dit ten koste van m'n zaak."
Den Duik heeft in de wijk Cleijn Duin een filiaal. Het tellen van
klanten, via de kassarol, zoals de bakker zegt, gaf aan dat hij kon
volstaan met alleen de winkel in de ochtenduren open te heb
ben. Voor hem was het niet haalbaar om ook 's middags iemand
in de zaak te zetten. Het 'moederbedrijf aan de Voorstraat gaat
al om half zes dicht in plaats van zes uur. Zijn klanten hadden er
geen moeite mee. En de omzet is dezelfde gebleven.
"Ik ben er sterk op tegen om m'n winkel 's avonds later open te
houden, 't Kost handenvol geld en je verdient geen stuiver."
Heimans Spar-supermarkt
"Nu al
schipperen
met personeel"
"Het gebeurt heus wel eens. dat ze me 's avonds uit m'n luie stoel
bellen. Een moeder die babyvoeding vergeten is. Nou, dan ben
ik de rotste niet om even naar beneden te lopen
Maar elke avond later de deur sluiten, daar voelt Hans Heimans
van de Spar supermarkt aan de Lijsterlaan in Alphen niets voor.
"Dan is het weer schipperen geblazen met het weinige personeel
(3 meisjes), compenseren, nee. ik zie dat niet zitten. En 's mor
gens later opengaan kan ik ook niet. Om de hoek wonen veel
bejaarden. Zij staan al heel vroeg op de stoep."
Dat de grootgrutters wel willen, kan Heimans begrijpen Die kun
nen met ploegen werken. Voor de kleinere winkelier is dit on
doenlijk. Voordelen? "Nee. hoor. die zie ik niet. Het gaat alleen
maar geld kosten. Zeker, wij werken in de dienstverlenende sec
tor. En er zijn klanten die met de tong op hun schoenen net voor
zessen binnenrennen. Maar wat denk je van de mensen die bij
ons werken? Moeten die geen inkopen doen? Als je ze langer
laat werken krijgen ze daar toch geen kans voor?"
De Consumentenbond denkt
precies in het straatje van de
Raad voor Filiaal- en Groot
winkelbedrijven. Toen vijf
jaar geleden, in 1976, de Win
kelsluitingswet tot stand
kwam. pleitte deze raad er al
voor om de grens van zes uur
te laten schieten.
Een tweede wens van diezelfde
raad was toen en ook nu nog,
om toe te staan dat winkels
58 uur open zouden mogen
zijn in plaats van 52 zo
als nu het geval is. Het winke
len op de zaterdag mag, wat
de Raad voor Filiaal- en
Grootwinkelbedrijven be
treft. niet worden aangetast.
Sluitingstijden moeten wat
elastischer zijn. Winkeliers
moeten echter niet worden
verplicht om hun bedrijven,
koste wat het kost, 's avonds
open te houden
Het Koninklijk Ondernemers-
verbond (KNOV) vindt dat
het geen verplichting moet
worden om de deur na zes
uur van slot te houden. "Dat
is volgens ons niet haalbaar
en zelfs niet bespreekbaar",
licht mr. Lustenhouwer toe.
"Je mag zeker niet uit het oog
verliezen, dat werknemers in
de detailhandel óók consu
menten zijn. Wanneer zijn zij
in de gelegenheid om in de
avonduren te winkelen7"
Lustenhouwer vraagt zich wel
af wat de Consumentenbond
in haar hoofd haalt. Het idee
is oud Met moeite is destyds
de Winkelsluitingswet tot
stand gekomen. En nu dit.
Toch valt er met het KNOV te
praten. In dat gesprek zullen
vele knelpunten worden be
handeld. De kleine onderne
mer mag vooral niet de dupe
worden.
De overheid zal veel meer mo
gelijkheden moeten bieden
aan het bedrijfsleven om zelf
plaats en tijdstip van verkoop
te bepalen. Ondernemers
kunnen wel bereid zijn om
de
de i
ment gehoor te geve
winkels, zoals in omringende
landen, langer open te hou
den. Maar wanneer het wette
lijk verboden wordt, is het
niet uitvoerbaar. Alleen bij
een soepele wetgeving zou
dit kunnen. Aldus reageert
drs. A D. Isaac, lid van de
raad van bestuur Koninklijke
Bijenkorf Beheer in Amster
dam op de gedachte van de
Consumentenbond.
Vooral jonge mensen, een
kleine honderdduizend,
verdienen hun boterham
in de grootwinkelbedrij
ven en detailhandel. Zijn
er moeilijkheden met de
werkgever, dan kunnen
zij een beroep doen op de
Kritisch Werkende Jonge
ren (kortweg KWJ ge
naamd) in Utrecht.
Het standpunt van de KWJ
over de plannen van de Con
sumentenbond is duidelijk:
zij wil dat er niet wordt ge
tornd aan de aaneengesloten
achturige werkdag. Helemaal
star voor het idee van de
bond zijn de jongeren zeker
niet. Te praten valt er altyd.
Maar dan moet de positie van
de jeugdige werknemer wél
goed geregeld zyn In de gro
te bedrijven zal dit niet zo'n
probleem zyn, maar over de
kleine zaken maakt de KWJ
zich zorgen
"We zullen die situatie met ar
gusogen tn de gaten hou
den". vertelt een woordvoer
der. "Het komt er toch wel
weer op neer. dat de jongeren
extra zullen worden belast.
Wat wij ons afvragen is waar
om de Consumentenbond
niet eerst eens met het perso
neel is gaan praten. Vragen
wat dit ervan vindt. Dan had
de bond zich een beeld kun
nen vormen. Nee. wij hebben
geen contact, zyn ook geen
overlegpartner Wel weet ik,
dat de suggestie bij de Dien
stenbond van de FNV nogal
is aangekomen."
Over enkele dagen komt de
KWJ met een definitief
standpunt over deze kwestie
naar buiten Zoals gezegd
houdt zy vast aan de aaneen
gesloten achturige werkdag.
Maar zy zal óók enkele sug
gesties naar voren brengen.
Bijvoorbeeld dat het geen
uitgemaakte zaak mag zyn,
dat uitsluitend het vaste per
soneel die avonduren voor
zyn rekening moet nemen.
Losse krachten moeten voor
dit werk ook kunnen worden
ingezet.
Groenteboer Vahrmeijer
"Laten zoals
het is,
is het beste"
Zelf maakt de Leidse groenteboer K J Vahrmeyer uit de Cobet-
straat negentig uur in de week. Het voorbereiden vóór de win
keldeur van slot gaat en de klant kan uitkiezen, vergt veel tijd
Langer open zijn betekent nóg meer uren maken Dat ziet hij
helemaal niet zitten En. denkt hij. van het personeel mag je niet
verlangen dat het tot een uur of tien blyft als daar geen flinke
beloning tegenover staat.
Laten zoals het nu is. is de beste 'oplossing', vindt Vahrmeyer "Ik
denk dat we aan de koopavond voldoende he bben Die is leuk
en er wordt behoorlijk gebruik van gemaakt
Zou het wet worden, dat de winkels later moeten sluiten, dan
voorziet de groenteboer grote problemen by het aanstellen van
geschoold personeel "Want", maakt hij duidelijk. "Je kunt zo
maar gten ongechoold iemand m hu i de toonbank n tti n De
grote vraag is dan waar haal je geschikte mensen vandaan Een
winkelier is al bly als 'ie iemand heeft gevonden aan wie hy wat
heeft."
"Daarnaast hoeft het later sluiten niet te betekenen, dat je meer
verkoopt. Er wordt wél op volle toeren gedraaid en de kosten
gaan gewoon door."
Slager Vonk:
"Rond zes uur
zit iedereen
aan tafel"
Een dom plan De Lciderdorpsc slager G Vonk voelt niets voor de
suggestie van de Consumentenbond Omdat die bond niet half
weet wat voor kosten dit allemaal met zich zal meebrengen
,,'t Is niet te betalen meent de slager Bovendien i^ het een
goede gewoonte om rond zes uur t« eten Dan ga je je winkel
vanaf die tijd toch niet openhouden0 Natuurlijk, ik heb klanten
die me vragen wat klaar te leggen Komen ze na zesen, dan hang
ik het aan de deur Voor zoiets kan ik toch geen extra personeel
aantrekken7"
's Avonds winkelen, de Leiderdorpers hebben er volgens hem
nauwelijks behoefte aan De middenstand hecfl het publiek ge
vraagd of er behoefte is aan een koopavond Nee. heeft praktisch
iedereen die werd benaderd laten weten Vonk "En nu wenst de
Consumentenbond dat wij langer openblijven Myn personeel
mag niet langer dan 45 uur werken Wie verwngt mij in dt
avonduren0 Moet ik soms nog langer dan die zestig uurw rken'
Over het schoonmaken van de zaak, nadat de deur op slot is.
praat ik maar niet. Ach, laat maar zitten, eigcnlyk heb ik er geen
woorden voor."
