'Bent' maakt
politiek
volkstoneel
Muziek, toneel, cabaret, dans en show
Podiomblik
Imperium roept met veel
plezier de circussfeer op
W'
vandaag
toegelicht
[\WARFQ9ramma)
Toneelfeuilleton in Leidse Schouwburg
"August,
August,
August"
MAANDAG 26 OKTOBER 1981
LEIDEN - In het Leidse uitgaansleven
neemt de muziek deze week een voor
name plaats in. Het duo Thérese Stein-
metz en Andrè van den Heuvel bijvoor
beeld brengen vanavond in de
Schouwburg een programma waarin
ze 'zingend spelen en spelend zingen'.
Die benaming moge duidelijk maken
dat Thérèse Sleinmetz een zangeres is.
die acteert en dal André van den Heu
vel een acteur is. die zingt. Hun pro
gramma. 'alleen op maandag', brem
gen ze daarom slechts één dag van de
week. Zang en sketches zullen elkaar
vanavond afwisselen. Volgens het pro
gramma 'een tikkeltje exotisch'.
Bruisend ook belooft het Brasil Tropical
te worden, de Zuidamerikaanse show
die het theater aan de Oude Vest
woensdagavond bezet. De bronskleuri
ge mulatten-meisjes brengen een nieu
we show. Hun acrobatische toeren zijn
inmiddels wijd en zijd bekend.
Toneel pur sang komt donderdag- en
vrijdagavond in de Schouwburg aan
bod. BENT speelt twee avonden een
tweeluik: 'Groeten uit Balen' en 'Tien
jaar Later' van Walter van den
Broeck. Het eerste deel komen de gevol
gen van een bedrijfsstaking. tien jaar
geleden, aan bod. De tweede avond
staat centraal hoe de huidige situatie
is en of de staking enige verbetering
heeft opgeleverd. De staking, en de ge
volgen ervan, worden belicht in een
huiskamer, en door personen die er op
hun eigen manier bij betrokken zijn.
Een inwonende grootvader, die zijn
'gouden handdruk' door het huis zeult.
Een moeder, die wanhopig probeert
haar werkkrachten uit te zenden. Een
dochter, die tot over haar oren in de
liefdesproblemen zit. Een student, die
pa verleidt - met pamfletten Uit pure
wanhoop schrijft de vader brieven aan
de koningin, met dank voor het begrip
en "groeten uit Balen".
De Vlaming Van den Broeck poogde bij
de première van het stuk herkenbaar
volkstoneel te brengen. Destijds, nu
tien jaar geleden, was het een groot
succes.
Het LAK-theater beleeft deze week (don
derdag) de premiere van het theater
stuk "Hondehart", een bewerking van
het gelijknamige verhaal van Michail
Boelgakov, door Peter Linteloos 'De
Stoel'. "Hondehart" gaat over de lotge
vallen van een hond. maar het verhaal
is tegelijkertijd een satire op gewoont
en en op de bureaucratie in het vroeg-
Bolsjewistische Rusland. Half verhon
gerd wordt de hond gevonden en mee
genomen dooreen beroemd chirurg die
het beest voor zijn experimenten wil
gebruiken. De hond wordt geopereerd
en krijgt de teelballen en hersenen van
een omgekomen balalaikaspeler. De
hond verandert in kameraad Sjari-
kov. En die kameraad verkracht,
vloekt, wurgt katten en steelt. De chi
rurg. die had gemeend een wonder te
verrichten, voelt dat zijn experiment is
mislukt
In het LAK deze week ook plaats voor
een andere groep F Act. Daarvan dit
maal "Felléas en Méhsande" van de
Belgische schrijver Maeterlinck. Het is
het verhaal van een jong meisje dat
een rijke man trouwt en dan verliefd
wordt op zijn jongere broer. De bedro
gen echtgenoot belrapt de minnaars,
doodt zijn broer, verwondt zijn vrouw
en doodt bijna zichzelf. Zijn vrouw
baart voortijdig een kind en sterft - de
echtgenoot vertwijfeld achterlatend.
Deze produktie is vorige week op deze
plaats naar aanleiding van de pre
mière positief beoordeeld.
Cabaret met een dosis triestheid in 'een
absurde verpakking'. Dat wil cabaret
'Vangrail' beogen met het programma
'Ach. laat mij toch niet sterven op het
station van Etten-Leur'. Hans en Li
lian wonen al drie jaar samen. Zij is
niet gelukkig. Onzekerheid en vage on
lustgevoelens spelen haar steeds meer
parten. Ze verlaat haar vriend en gaat
met een kris-kras abonnement op zoek
naar zichzelf Op het station komen
Hans en Lilian elkaar weer tegen. Te
vens zit daar een oude dame. Ze heeft
haar trein gemist en dat heeft voor het
stel allerlei gevolgen. Dat is het gege
ven waarmee Vangrail Cees Rutgers.
Ruth Walter en Georgette Rimathe
Reyewski) de zaterdagavond in de
Schouwburg vullen.
Thérèse Steinmetz en André van
den Heuvel zingen vanavond "spe
lend" in de Leidse Schouwburg.
Diezelfde avond komt Werkcentrum
Dans naar het LAK Deze Rotterdamse
groep, waarvan alle dansers klassiek
geschoold zijn. is al sinds jaren een
vaste gast in het theater aan het Leven
daal. De voorstelling bestaat ditmaal
uit werken van Spink, Gosschalk en/of
Jones.
LEIDEN In 'Groenten
uit Balen' en 'Tien jaar
later', welke voorstel
lingen resp. 29 en 30 ok
tober in de Leidse
Schouwburg te zien
zijn, laat de Belgische
groep Bent een fraai
staaltje volkstoneel
zien. 'Tien jaar later' is,
de titel zegt het al, het
vervolg op 'Groenten
uit Balen' dat de sta
king in het Belgische
Balen-Wezel in 1971 tot
onderwerp heeft.
Deze brak uit in de loodfabriek
'Vieille Montagne' en had
loonsverhoging tot inzet.
Aanvankelijk werd de sta
king doodgezwegen in de
pers. en ook de vakbonden
stonden er niet achter. De
vastberadenheid en volhar
ding van de arbeiders echter
overwon: de vakbond steun
de de actie, de pers was op de
hand van de stakers, en de
geëiste loonsverhoging
kwam er door. De staking
werd een symbool van solida
riteit; voor het eerst hadden
arbeiders en intellectuelen el
kaar gevonden en waren
hechte banden gesmeed.
Walter van den Broeck is in Ne
derland vooral bekend als au
teur van romans en toneel
stukken, zoals het in het vo
rig seizoen in de Schouwburg
gespeelde 'Au Bouillon Bei
ge'. Zijn 'Groenten uit Balen'
ging één jaar na da staking in
België in premierè, en sloeg
in als een bom. Van den
Broeck voert in dit stuk het
gezin Debruycker ten tonele,
waarvan vader Jan na vele
twijfels zich ten volle inzet
voor de staking, en ëén der
voormannen wordt.
'Groenten uit Balen' handelt
nog over een plaatselijke cri
sis in een tijd waarin de wel
vaart groeide. In 'Tien jaar la
ter' schetst Van den Broeck
hoe het met het gezin gaat
wanneer het in een crisis ver
zeilt raakt, die de hele wereld
treft: de welvaartsgroei staat
stil, atoomdreiging en hoge
hypotheeklasten houden het
gezin uit de slaap. Aan de
hand van het, ondertussen
verburgerlijkte, gezin De
bruycker laat Van den
Broeck zien hoe het elan van
de vroege jaren 70 plaats
heeft gemaakt voor desillu
sie. Het toneel van Bent
wordt door de groep gety
peerd als volkstoneel. Inder
daad zijn er raakvlakken met
het Hollandse volkstoneel:
zowel de personages als de si
tuaties zijn direct herkenbaar
voor het publiek, dat daar
door een extra groot inle-
vings- en meelevingsvermo-
gen aan de dag legt.
Maar het volkstoneel van Bent
gaat verder; naast de grote
dosis herkenbaarheid stopt
de groep een flinke portie iro
nie in haar spel, waardoor de
toeschouwer ondanks zijn
meeleven, ook dóór het per
sonage heen kan kijken en de
onderliggende gevoelens
doorziet. Bents volkstoneel
gaat dieper dan de buiten
kant omdat de groep politiek
volkstoneel wil maken, to
neel waar door het verhaal
heen niet alleen persoonlijke
hebbelijkheden van de ka
rakters blijken, maar ook
Omler redactie
P.C. Rosier
uit 'Tien jaar later' door de Belgische toneelgroep Bent.
structuren in de samenleving
boven komen. Die dubbel
heid van inleven en tegelij
kertijd afstand nemen maakt
het volkstoneel van Bent bij
zonder. Zowel 'Groenten uit
Balen' als 'Tien jaar later'
spelen zich geheel en al af in
de huiskamer van de De-
bruyekers. De titel van het
eerste stuk slaat op de groet
waarmee vader Jan zijn brie
ven aan de koning waarin hij
een of ander onrecht wil
rechtzetten ondertekent. De
brieven komen niet verder
dan de kolenkachel, maar het
nuttig effect blijft hetzelfde.
Door de staking raakt Jan in
discussie, niet alleen met zijn
vrouw Clara, dochter Ger-
maine en opa, maar ook met
zichzelf. Tenslotte schrijft hij
geen brieven meer, maar
stort hij zich vol overgave in
de strijd. Die strijd wordt op
toneel heel indirect zichtbaar
gemaakt, door de invloed van
het gebeuren op het gedrag
en de verhoudingen van en
tussen de gezinsleden te la
ten zien. Zo slaat opa aan het
rebelleren op het moment
waarop hij, vanwege de sta
king, met zijn pensioen de
enige kostwinner in huis is.
Humor
In 'Tien jaar later' is Germaine
getrouwd, is opa gestorven
en wordt zijn plaats ingeno
men door Nonkel Albert. De
personages worden nu alle
getekend door onmacht en
lijken hun greep op de situa
tie verloren te hebben. Sta
ken helpt niet meer, en de re
volutie waar Jan op wacht
komt niet.
Van den Broeck heeft oog voor
de hebbelijkheden en ge
woonten van mensen, en hij
schildert ze haarscherp.
'Groenten uit Balen' en 'Tien
jaar later' zijn met veel hu
mor geschreven en uitge
voerd.
Bent speelt de stukken met
veel vaart en actie, zonder dat
het rommelig wordt op to
neel. Het Vlaamse accent
zorgt voor extra sjeuigheid
In beide stukken bestaat het
decor uit de levensecht nage
bouwde huiskaer van het ge
zin Debruycker; het verschil
tussen 1971 en nu. dat in het
spel fijntjes beklemtoond
wordt, blijkt toch steeds klei
ner dan het lijkt: de koffie,
eerst in een pot warmgehou-
den op de kolenkachel en la
ter in een tv-kan op de sierka-
chel, blijft ondrinkbaar; de
zwart-wit tv is een kleurenset
met video geworden, maar
moet nog steeds op een krak
kemikkig tafeltje tot midden
in de kamer versleept wor
den.
Hoewel 'Groenten uit Balen' en
'Tien jaar later' een feuilleton
vormen, zijn ze van zichzelf
compleet genoeg en bevatten
ze elk voldoende humor, om
ze apart te kunnen zien. De
extra dimensie die men dan
mist, is geen onoverkomelijk
bezwaar.
JACQUELINE MAHIEU
ADVERTENTIE
LEIDEN - Met veel enthousias
me is de Leidse toneelgroep
Imperium onder regie van
Rein Edzard aan een nieuwe
produktie begonnen. Het Mi
crotheater is voor deze gele
genheid met een minimaal
gebruik van decormateriaal
tot een circusruimte gewor
den. waar men het circusto-
neelstuk 'August. August.
August' van Pavel Kohout
brengt.
Geappelleerd wordt er aan het
fantasievermogen van de toe
schouwer om zich de stallen,
de paarden en het wapperen
de tentdoek voor te stellen.
Fantasie en de creatieve kracht
daarvan vormt ook het thema
van het stuk, waarop Impe
rium de nadruk wil leggen.
Tegen de achtergrond van een
circusvoorstelling speelt zich
het verhaal af. Het is de wens
droom van de clown August
om de acht witte Lippizaner
paarden te mogen dresséren.
Die eervolle taak komt echter
alleen de directeur toe. Om
zijn wens te kunnen realise
ren en daarmee dus de hiërar
chische machtsstructuur in
het circus te doorbreken
moet August aan een drietal
- door de directeur hem op-
Generale repetit
'August, August. August' bij de Leidse toneelgroep 'Imperium' (foto Jan Holvast)
gelegde voorwaarden vol
doen.
Met veel fantasierijke oplossin
gen slaagt August daarin.
Maar het is de vraag, of hem
dat blijvend lukt Het kost
dan ook weinig moeite om
deze circuswereld met zijn
machtsverhoudingen als
maatschappijbeeld te dui
den. waarnaar het program
mablad tendeert.
Tijdens de voorstelling over
heerst echter volop het zicht
bare plezier van de spelen in
het oproepen van de circus-
Chris Marks lijkt zich in zijn
hoofdrol van August
werkelijk prima thuis te voe
len. Hij wordt daarbij goed
geassisteerd door Lulu (Clara
Smit). Bumbul (Nico Roe-
landse) en August jr. (André
de Waard) Manita v.d Berg.
Monique v.d. Gugten. Kanna
Blauw, Jos Delnoij en Tiny
van Loenen zorgen voor
grappige circusnummers, zo
als een geestige hondenact en
een prima slangenact (met
kabeltouw), en zelfs de acro
batiek wordt door hen onder
het wakend oog van de direc-
teur iKmVI Ml«I de stal
meester (Teije van Vliet) niet
geschuwd
Naast muziek op band zorgt
Marja Seller voor passende
muzikale omlijsting Nog tot
en met 12 december kan men
elke vrijdag en zaterdag
avond dit circusspektakel in
het Micro-theater aan de Ou
de Vest gaan bewonderen.
WIJNAND ZEILSTRA
Nederland 1*
18 20 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18 28 - Cursus geologie (TELEAC)
18.58 Journaal (NOS)
19 00 Een cowboy te paard (TROS)
19 08 Simonskoop (TROS)
19.30 Winning, speelfilm (TROS)
21.37 - Journaal NOS)
21.55 Er kan gelachen worden (TROS)
22.35 Over leven (TROS)
23 15 Journaal (NOS)
23.20 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
Nederland 2
18.35 Sesamstraat (NOS)
18.50 Jeugdjournaal (NOS)
18.59 Scooby Doo (VARA)
19.20 Het donkere bos (VARA)
20.00 Journaal (NOS)
20.27 - Achter het nieuws (VARA)
21.10 De verdachten (VARA)
22.05 Ombudsman (VARA)
22.35 - Op 't rechte pad (VARA)
23.05 - Film van de SNV (SOUCTERA)
23.20 Journaal (NOS)
23.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
DUITSE TV
DUITSLAND I
(Regionaal progr. NDR 18 00 Sport.
1830 Aktualiteiten 1 .45 Kleuterse-
rie 18 55 St Pauli Landungsbnic-
ken. 19.25 Regionaal magazine. 19 59
Programmaoverz WDR 18 00
Jeugdserie. 18.30 Natuurserie 18 40
Geantwortet wird immer 19 15 Ak-
tualiteiten. 19 45 In bester Gesell-
schaft). 20.00 Journaal 20 15 Mata
Hari. 21.15 Reportage 22 00 Amuse-
mentsprogr. 22.30 Aktualiteiten.
DUITSLAND II
18.20 Bitte keine Polizei 18.57 Tip.
19 00 Journaal 1930 Vater ur.-.-r
20.15 Wetenschappelijk progr. 21.00
DUITSLAND III
18.00 Kleuterprogr. 18.30 Cursus
Duits. 19 00 Filmreportage 19 45
Journal 3 20 00 Journaal. 20 15 Doe.
sene 22 30 Jagd auf die^ Geschore
nen 23 35 Journaal
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
18.00 Kinderfilmsene. 18.05 Kleuter
progr. 18.20 Tekenfilmserie 18 45
Open School 19 17 Verkiezings-
progr. 19 37 Toto. mededelingen en
morgen 19 45 Nws. 20 10 Weerbe
richt 20.15 Met voorbedachten rade
21.25 Sportshow. 22.15 Informatief
progr 23.05 Nws. 23.20 Open
SchooL
HILVERSUM 4
TROS Nws 7 02(S)Speciliteitena la
carte 8 00 Nws 9 00 (S) Live music
now 9 30 (S) Van heinde en verre
10 00 (S) Opus tien tot twaalf 12 00
(S) Intermezzo 13 00 Nws 13 05 (S)
De meest verkochte klassieke tien.
13.30 (S) Koren en korpsen 14 00(S)
Achter het Nieuws, de actualiteitenrubriek i>an de VARA-televi
sie. heeft vanavond een reportage uit Mexico naar aanleiding van
de Noord-Zuid-top. De rubriek besteedt verder aandacht aan de
satelliet-televisie en de "oorlog" tussen krakers en huiseigenaren tn
Amsterdam. (Nederland 2. 20.27 uur).
De TROS begint vanavond met een documentaire-sene van de
BBC. die de kijker een blik m de operatiekamer gunt. In totaal
krijgt men vijf geheel verschillende operaties te zien. Vanavond de
verfilming van een darm kankeroperatie. (Nederland 1.22.35 uur
De Utrechter Herman Berkien is vanavond voor de derde maal op
de TROS-televisie te zien in een show. die werd opgenomen in het
kleine theater Mirliton in het winkelcentrum Hoog Cathanjne.
Herman Berkien wordt in zijn programma's terzijde gestaan door
Carry van der Horst, die in het pogramma ook een eigen muzikale
inbreng heeft. Het gebruik van het Utrechtse dialect en de heel
eigen parodie, die Herman Berkien daarvan op het toneel brengt
zijn kenmerkend voor het soort theater, dat de Utrechter nu alweer
een aantal jaren met veel succes ui zijn geboortestad brengt.
Het programma van vanavond biedt plaats aan het optreden van
twee gasten, namelijk Conny Vandenbos en Willeke Albertu Ne
derland 1, 21.55 uur.)
MAANDAG 26 OKTOBER
HILVERSUM I
18 25 S) Michael StrogofT 19 02 (S)
TROS Country 20 02 (S) Een mond
jc Frans 20 30 (S) Peekei ongezou
ten. 21.02 (S) Lichte muziek en inter
views 22 02 (S) Aktua Sport NOS
23 02 (S) Met het oog op morgen
AVRO 0 02 (S) Easy listening 2 02
(S)AVRO's Service Station 6 02 Au
to in. AVRO aan. 6.30 Radiojournaal-
HILVERSUM II
18 00 Nws 18 10 Hier en nu 18 20(S)
Theaterorgel bespeling. 18 30 De
vrye gedachte 18 45 Bond zonder
naam NCRV 18 50 Er is meer dan
Grote Pier 19 00 (S) Gospel Magazi
ne 19.30 Steen in de vijver 20 30 In
beweging 20 41 Onder de kop 21 M
Bij de tijd. 21.30 Sportvissen 22 00
De Wereld van Breugel. NCRV 22 30
Nws. 22 40 Focus NOS 23 00 Zorg en
hooD 23 55 Nws
HILVERSUM III
NOS 18 04 De avondspits AVRO
19 02 Praatpaal 20 02 Folk 20 30 Het
sternen tijdperl SI.IS Mm
lads Ac Beat 22 02 Candlelight 23 02
AVRO s Swingtime
De Zandbakshow 10 30 Biels At Co
11 02 (S) UIT is IN 11 15(S)Compo
nistenportret 12 03 (S) Pirn Jacob
Platenscala 13 06 AVRO' s Radio
journaal 13 20 (S De AVRO Dili
gence 13 57 Per Saldo 14 02 (S) An
ne van Egmond 15 52 De zandbak
snow 16 02 Hersengymnastiek
16.30 (S) Kom er maar eens bu 17.42
Per Saldo 17 54 Mededelingen
HILVERSUM II
de huisvrouw 9 15 Werkbank 9.25
Waterstanden 9 30 Nws 9 32 Wel en
wee in Nederland 10 30 Nws 11 00
Schoolradio 11 30 Nws 11 32 Ratel
OVERHEIDSVOORLICHTING
12 16 Uitzending voor de landbouw
12 26 Mededt linten tbv land- en
tuinbouw 12 30 Nws KRO 12 3b
Echo 13 00 Nws 13 11 Goal sport-
progr 13 30 Nws 13 32 Schoolradio
14 30 Nws 14 32 Open School 15 02
Postbus 900 15 15 Drempelvrees
15 30 Nws 15 32 Geen verboden toe
gang 16 30 Nws 16 32 Babyion
17 30 Nws 17 36 Echo
HILVERSUM IV
20 00 (S)Turkse klassieke muz 21 15
(S) Geraerdt van Velsen 22 30 (S) HILVERSUM III
Muziek op het spel.
DINSDAG 27 OKTOBER
HILVERSUM I
7.30 en 8 30 AVRO s Raaiojournaal
VARA Van 7 00 18 00 uur aktualitei
ten via Dingen van de dag 7 02 Ge
varieerd progr 9 30 Lichte muz.
10 30 OMriMrf prugr 12 18 VIP
pel 13 30 Lichte muz 15 30 Pop
krant
