'Mensen
slapen
beter dan ze denken'
Fredal BV,
Opera van Puccini als
filmepos: soms wat mat
Slaapexpert
prof. Visser
uit Amsterdam:
administratief
medewerkster
BEKENDMAKING
ML-ANTIR0EST
GASPRIJS OMHOOG
ROCKWOOL
r,
AMSTERDAM - Heel veel
mensen hebben moeite
om de slaap te vatten.
Tijdens een slaapcongres
vorig jaar in Amsterdam
kwamen wetenschappers
zelfs met het opzienba
rende aantal van twee
miljoen slechte slapers in
Nederland aandragen. Of
dat cijfer, gebaseerd op
het voorschrijven van al
lerlei middelen, inder
daad klopt is de vraag.
Feit is wel dat cursussen,
bedoeld om mensen te le
ren slapen, gretig aftrek
vinden.
Naast die cursussen, meestal ge
richt op het leren hanteren van
len als een glaasje warme melk.
alcohol of een blokje om voor het
naar bed gaan toegepast. En wie
kent niet de (radio)praatjes en
(grammofoon)plaatjes van de
Baarnse arts Rama Polderman
die de mensen met ondoorgron
delijke stem naar het land der
dromen probeert te helpen?
Professor P.Visser. als psycho-fy-
sioloog verbonden aan de Uni
versiteit van Amsterdam en er
kend slaapexpert in Nederland,
heeft het volste begrip voor de
bochten waarin mensen zich
soms letterlijk wringen om maar
even 'buiten westen' te geraken.
Vooral cursussen, waarbij de
geestelijke ontspanning voorop
staat, beschouwt hij als zinvol.
Visser:"Ik heb cursussen gezien
en meegemaakt waar ik toch wel
van onder de indruk was: oefe
ningen voor een geleidelijke ont
spanning en het in groepsver
band leren slapen. Ik heb ook
van mensen gehoord dat ze er
baat bij hebben. Nou. dan moet
je zoiets zeker positief benade-
Suffigheid
Positief staat Visser in principe
ook tegenover slaapmiddelen als
het gebruik van die middelen
maar niet chronisch wordt. Nog
afgezien van het feit dat veel
slaapmiddelen na enkele weken
zijn uitgewerkt gaan die midde
len zich na langdurig gebruik in
het lichaam ophopen. Het li
chaam heeft namelijk betrekke
lijk lange tijd nodig om slaap
middelen af te breken. Als men
na 24 uur een nieuwe 'slaapta
blet' inneemt dan bevindt zich
Prof. Visser: "Iedereen heeft zijn eigen slaapritmiek
Als oorzaken van de eerste stoornis
ziet hij onder meer spanningen,
het verlies van een partner, con
flicten en chronisch alcoholisme
Bij de tweede groep worden
angst, depressies en het niet aan
kunnen van de levensproblema
tiek (dit laatste in combinatie bij
voorbeeld met het gebruik van
alcohol en geneesmiddelen) als
voornaamste oorzaken aange
duid
Verre vliegreizen en het werken in
ploegendiensten zijn bekende
veroorzakers van de stoornissen,
genoemd in groep drie Onder
groep vier vallen bijvoorbeeld
slaapwandelen, nachtelijke
angstaanvallen met beklemmen
de dromen, bedwateren en
nachtelijke epileptische aanval
len
Visser beschouwt zogenaamde
kortslapers. mensen die per et
maal met vier uur slaap of min
der toekunnen zonder een slaap
tekort te erv aren, heel nadrukke
lijk niet als lijders aan slapeloos
heid. Visser "Er zijn types die
van nature weinig slaap nodig
hebben, mensen die genoeg heb
ben aan vier uur waarin ze de
diepe slaap pakken. Ik ken een
huisvrouw die heel weinig slaap
nodig had. om twee uur 's nachts
stond ze op. dan ging ze de was
doen omdat ze WftS uitgeslapen
In het gezin gaf dat overigens
wel problemen want haar man
was juist een langslaper en werd
boos als ze zo vroeg opstond.
Maar de vrouw kon er niets aan
doen. Ze was goed gezond en
luisterde gewoon naar haar eigen
biologische klok
Slaapritmiek
meestal nog een hoeveelheid van
de vorige dosis in het lichaam.
Het praktische gevolg is dat
overdag 'suffigheid' gaat optre
den wat uiteraard nadelige con
sequenties heeft voor het dage
lijkse werk.
Visser pleit dan ook voor een
slaapmiddelen-gebruik met ma
te, ook al om te voorkomen dat
na stopzetting van de 'pillenslik-
kerij' allerlei afschuwelijke dro
men gaan optreden.
Om dit laatste te kunnen begrijpen
is enige kennis van het slaappro-
ces noodzakelijk. Visser:"We zijn
de laatste jaren heel wat over dat
proces aan de weet gekomen, on
der meer met behulp van elektri
sche hersenimpulsen. Slaapon-
derzoek is in. De slaap begint
met een periode van diepe slaap,
de zogenaamde lange golven
slaap waarin weinig hersenacti-
viteit valt te registreren. Daarna
volgt een periode van lichte
slaap waarin een verhoogde her-
senactiviteit plaatsvindt. Die pe
riode wordt REM-slaap genoemd
omdat de slaper dan snelle bewe
gingen met zijn dichte ogen
maakt. REM betekent Rapid Eye
Movements. De REM-periode
kan variëren van tien minuten
tot een half uur. De periodes zijn
langer naarmate de slaap langer
duurt. Gemiddeld heeft een
mens ongeveer vier REM-perio-
des per nacht.
Reporters
In de droom kun je van alles zien
gebeuren, sommige mensen zien
ook kleuren. De REM-fase wordt
ook gekenmerkt door een onre
gelmatige ademhaling, soms
hoor je een tijdje geen ademha
ling. In de drooml'ase is men
vaak helemaal slap, bijna ver
lamd. In de laatste REM-periode
wordt de mens wakker.
Je herinnert je lang niet altijd je
dromen. Ongeveer tachtig pro
cent van de mensen kunnen zich
stukken van dromen herinneren.
Zij worden de reporters ge
noemd in tegenstelling tot de
non-reporters die zich niets kun
nen herinneren. Dromen zijn
meestal visueel maar er zijn ook
mensen die in hun dromen gelui
den horen. Er treden bijna nooit
pijn-belevingen op. dat wil zeg
gen. mensen dromen wel dat ze
bijvoorbeeld worden gestoken
maar ze worden dan niet gillend
wakker van de pijn.
Veel dagelijkse ervaringen worden
waarschijnlijk in de droomslaap,
in de REM-periode dus, ver
werkt. Vandaar misschien dat
kinderen veel meer slapen dan
ouderen. Voor hen is alles nog
nieuw. Die ervaringen verwer
ken ze in hun droomslaap. In de
andere fase, de lange golven
slaap, rust de mens echt uit.
Slaapmiddelen hebben een effect
op de REM-periode. zij onder
drukken een stuk van de droom
slaap. Na het stoppen met slaap
middelen treedt er een inhaalef
fect op. De praktijk heeft geleerd
dat dat inhaaleffect gepaard gaat
met de meest walgelijke dromen
Vandaar dat men ook weer niet
al te abrupt moet stoppen met
slaapmiddelen. Beter is het om
middelen met een lange termijn
werking te gebruiken-'
Stoornissen
Slaapstoornissen hebben velerlei
verschijningsvormen. Visser on
derscheidt vier groepen, te we
ten:
1 - een stoornis bij het inslapen en
doorslapen:
2 - overmatig slaperig zijn over
dag.
3 - stoornissen in het slaap-waak
tijdschema;
4 - stoornissen samengaand met
slaap en slaapstad ia.
Ieder mens heeft nu eenmaal een
eigen klok, een eigen slaaprit
miek Daar moet je naar luiste
ren. Het is een fabeltje te denken
dat een mens per se acht uur
slaap nodig heeft terwijl er ook
mensen zijn die aan acht uur
slaap gewoon te kort hebben
Sommige mensen slapen goed
maar vinden het zelf te weinig.
Dan gaan ze in de weekeinden
langer slapen, althans dat probe
ren ze. maar daar wordt de slaap
alleen maar slechter van. Mensen
slapen beter dan ze denken. Bij
het ouder worden heeft men
minder slaap nodig en gaat men
ook ondieper slapen. Dat is nor
maal maar als men dat niet weet
gaat men al gauw naar de dokter
met een klacht over slecht sla
pen. Je moet eigenlijk gewoo.i
gaan slapen als je daartoe de aan
drang voelt en opstaan als je
wakker bent geworden, hoe kort
je misschien ook geslapen hebt".
SCHEVENINGEN- De invloed
van de opkomende filmindustrie
op "La fanciulla del West" (1910)
is onmiskenbaar. Puccini heeft
ijn zijn opera elementen verwe
ven die voor hem als Europeaan
typerend waren voor het leven in
het Wilde Westen en David Be-
lasco maakte bij de uitvoeringen
van zijn toneelstuk "The Girl of
the Golden West" (1905) zelfs ge
bruik van projecties. Het idee
van regisseur David Pountney
en decorontwerper Günther
Schneider-Siemssen om de voor
stellingen bij de Nederlandse
Operastichting te situeren in een
filmstudio is dus niet zo onlo-'
gisch. Wel bleek donderdag
avond bij de première in het Cir
custheater dat ze hun basiscon
ceptie net iets te consequent
hebben willen uitwerken. De
aan- en afkondigingen aan begin
en slot zijn wel overbodig, maar
storen in ieder geval nog niet. De
vele projecties tussendoor op het
achterdoek en op een enorm
scherm dat voor het toneel wordt
neergelaten, leiden de aandacht
echter onnodig af en werken op
een verkeerde manier op de lach
spieren. De hiervoor gebruikte
filmbeelden (uit de periode van
de stomme film) komen op zich
al komisch over en harmoniëren
bovendien slecht met het grauwe
toneelbeeld, dat inventiviteit
paart aan een naturalistische be
nadering. De personages, in een
sobere kostumering van Lewis
Brown, bewegen zich over het al
gemeen eveneens naturalistisch
zonder af te glijden in de richting
van een melodrama. Pogingen
van Pountney om het goudzoe
kersensemble in de eerste akte
enkele gestileerde momenten te
geven komen echter vreemd
over en vergroten juist de reeds
gesignaleerde stijlbreuk. Indien
in de regie de parallel met de
stomme film minder nadrukke
lijk was doorgetrokken, zou de
hele voorstelling een homogener
karakter dragen en hadden ook
oneffenheden in de belichting
makkelijker vermeden kunnen
worden.
De benadering van dirigent Bohu-
mil Gregor uitte zich vooral in
krachtig orkestspel dat wel ruim
te liet voor lyrische momenten,
maar dat tijdens de grote ensem
bles in het eerste en derde bedrijf
hoge eisen stelde aan de vocale
kracht en het overtuigingsver
mogen van de solisten. Verschil
lende scènes die toch al niet
sterk van structuur waren en
door de regieopvatting al aan ge
loofwaardigheid hadden inge
boet, kwamen nu nog eens extra
onder de druk te staan, zodat een
aantal bijrolvertolkers er niet in
slaagde over de orkestbak heen
te komen. Het toneelgebeuren
maakte hierdoor soms een matte
indruk die in het begin nog ver
sterkt werd door een gebrek aan
coördinatie met de orkestbak.
De tweede akte, voornamelijk
een aangelegenheid van de drie
hoofdrolsolisten, bleek echter
muziektheater zoals alleen Puc
cini dat kon schrijven. De situa
tie van een sopraan-heldin en
een bariton-schurk die touwtrek
ken om het leven van de tenor
vertoont overeenkomsten met de
tweede akte uit "Tosca", maar
het getuigt van lef om dat op het
operatoneel om te zetten in een
spelletje poker op leven en dood.
De hoofdrolspelers Benito Maresca
scène van 'La fanciulla del West'.
Karan Armstrong tijdens
Op zo'n moment wordt de aan
wezigheid van acteertalent es
sentieel, maar met de Ameri
kaanse Karan Armstrong in de ti
telrol bleef op dit punt geen
wens onvervuld. Hoewel Puccini
er niet in geslaagd is Minnie tot
een geloofwaardige figuur uit te
werken, wist Armstrong de rol
aanvaardbaar te maken door een
mengeling van vrouwelijke in
tuïtie en grilligheid. Vocaal had
zij even nodig om op dreef te ko
men, maar de zware tweede akte,
waarin hartstocht, tederheid en
koele berekening elkaar afwisse
len, doorstond zij triomfantelijk.
Ondanks enkele problemen met
de hoogte bleek Henk Smit als
sheriff Jack Rance een gelijk
waardige en markante tegenspe
ler. De Braziliaanse tenor Benito
Maresca moest het vooral heb
ben van zijn benijdenswaardige
stemmateriaal. Zijn vertolking
werd echter ontsierd door into
natieproblemen, larmoyante
trekjes en een neiging om vóór
de maat te zingen.
In Scheveningen wordt "La fan
ciulla del West" vanavond weer
opgevoerd. Daarna zijn de voor
stellingen op 27 en 29 oktober en
op 2, 4, 8, 23 en 25 november in
Amsterdam.
PAUL KORENHOF
De Stichting Katholiek Onderwijs Voor
schoten, vraagt per 16 november 1981
een
KLEUTERLEIDSTER
voor 1 van de onder haar bestuur
staande kleuterscholen.
Sollicitaties kunnen worden gericht aan
het bestuur, per adres: Brahmslaan 38.
2252 CK Voorschoten.
iedereen leest
de krant
altijd en overal
WEBER
KOELTECHNIEK
2351 AN LEIDERDORP
Hoofdstraat 110 - Tel 071-895418
zoekt een:
voor 30 uur per week
Gevraagd: MAVO ot MEAO diploma. Leeftijd 17 tot en met 20
zaamheden
Geboden: een zelfstandige werkkring. (Jood salaris en vakantie
regeling volgens CAO
Dp Dierenbescherming afd. Leiden en omstreken deelt
hierbij mee dat het gedurende de gehele maand novem
ber 1981 mogelijk is uw poezen tegen het sterk geredu
ceerde tarief a f 30,- per dier te laten steriliseren
Hierdoor helpt ook u mee het zwerfkatten-probleem op
te lossen.
Dr. F. Muurllng, Plantsoen 23, Leiden, tel. 125057.
Drs. G. Roest, Haaghulshof 5, Leiderdorp, tel.
WACHT NIET TOT
HET WINTER IS
Laat nu uw auto
(NA) BEHANDELEN
met Waxoyl
Kom langs voor gratis inspectie en prijsopgave
Tevens Tidy Car Lakbescherming
Onderhoudsspecialist
Valkenburgse weg 40 Katwijk
Tel. 01718-71888
IK BETAAL
HETHIET.
Dc gasprijs blijft de eerste tijd nog volop
stijgen. Nu weer met 8,3 cent. Maar u laat her
natuurlijk niet op u zitten, u neemt het niet.
Want als u nu uw spouwmuur door Rockwool
laat isoleren, bespaart u deze winter al
zo'n f500,-.
Dus laat ons nu meteen, vrijblijvend, een
scherpe offerte maken. Want Rockwool
steenwol is het superieure isolatiemateriaal,
't beste kou- en warmte-isolerend en volkomen
onbrandbaar. Daarom krijgt uerdan ook 15 jaar
garantie op.
Laat ons direkt offerte maken. Want met
Rockwool steenwol gaat uwgasnota nu dus een
fors stuk omlaag.
experts in natuurlijke isolatie
En laat meteen de Rockwool dealer
komen.
Belt u maar meteen voor een afspra.
voor een scherpe rekensom.
Ik wil eerst meer informatie.
Naam:
Straat:
Postkode:
Telefoon:
Coupon sturen aan onderstaand adres of hel
mcreen
"~1
k I
Jan Evertsenlaan 4, Postbus 509,
2224 SV KATWIJK 2220 AM KATWIJK.
Telefoon: 01718-1 29 38
