Met diabetes kun
je oud worden
ZATERDAG 24 OKTOBER 1981
EXTRA
PAGINA 23
Als ik onwel word «angctrotlen.
verwerd reageer of bewusteloos
geraak, kan het zijn dat tk een
ineultnereektie heb.
Ata )k nog kan aiikken, geel mij dan
wat auiker, snoepgoed ol een zoete
drank. Er behoort aulker in mi,n taa
ot leazak aanwezig te zijn
Ata tk mij ntet vrijwel direkt herstel
ol als ik niet meer kan slikken, haal
dan een arts ot breng mij naar een
ziekenhuis.
Hartelijk dank voor uw bijstand!
Elke ochtend geven bijna 100.000 Nederlanders zichzelf een insuli-
ne-injectie. Het spuitje garandeert hun een dag vrijwel normaal
leven, zonder het spuitje zouden ze problemen krijgen. We praten
over de diabeten in ontland. De term suikerziekte gebruiken die
mensen nauwelijks meer, diabetes klinkt wat vriendelijker.
Per jaar wordt bij ongeveer 18.000 Nederlanders die in het zieken
huis worden opgenomen diabetes als hoofddiagnose gesteld. De
symptomen zijn vaak: verschrikkelijke dorst en heel erg veel plas
sen. Bij oudere mensen zijn extreme vermoeidheid en onverklaar
bare snelle sterke vermagering bekende symptomen.
Veel diabeten hebben in de vorm van een penning of
een kaartje een duidelijk kenmerk bij zich dat ze dia
betes hebben. Belangrijk is dat valse schaamte wordt
Diabetes is een kwaal die te maken heeft met de stofwisse
ling. Het voedsel dat wij eten wordt opgenomen in ons
lichaam. Suiker kan snel en makkelijk worden opgeno
men. Suiker wordt in het bloed langs de cellen in ons
lichaam gevoerd. De celdeurtjes worden geopend door
een hormoon dat insuline heet. Om dat hormoon draait
de hele diabetes-problematiek.
Als er te weinig insuline in het
bloed zit, kan het celdeurtje niet
worden opengemaakt. Het sui
kergehalte in het bloed blijft dan
stijgen. Het lichaam wil die over
tollige suiker dan afvoeren via de
urine. Een gevolg van een te ho
ge bloedsuiker is dan ook een
grote urineproduktie. Om dit
vochtverlies te compenseren
gaat het lichaam vragen om extra
vocht: we krijgen dorst, ver
schrikkelijk veel dorst.
Als er niets gebeurt kan deze toe
stand snel tot grote problemen
leiden. Het dorstgevoel wordt
steeds erger, de patiënt blijft
naar het toilet lopen en hij ver
magert zienderogen. Het verma
geren is een gevólg van het feit
dat het lichaam de reserves gaat
aanspreken: de suiker uit het
voedsel wordt immers niet opge
nomen in de lichaamscellen, dus
wordt de reservevoorraad ener
gie aangesproken. Er zijn geval
len bekend van mensen die in
enkele dagen tijd 10 kilogram ge
wicht kwijtraakten. Er volgt op
name in een ziekenhuis en de
diagnose is: diabetes.
Het hoge suikergehalte in het
bloed kan naar beneden worden
gehaald door extra insuline toe
te dienen. Helaas is het niet mo
gelijk om die insuline in de vorm
van een tabletje via de mond in
te nemen. De insuline moet met
behulp van een spuitje onder de
huid worden gebracht, daarom
moet de diabeet dagelijks spui
ten. Bij niet-diabeten produceert
het lichaam, in de pancreas of al
vleesklier, wel precies genoeg in
suline. Op ieder moment wordt
er gekeken naar de suikerspiegel
in het bloed en dit niveau wordt
mooi constant gehoudenop een
waarde tussen 4,5 en 8,0 (uitge
drukt in mmol-1).
Seintje
Als er wordt gegeten krijgt de pan
creas meteen een seintje dat er
extra insuline nodig is. Bij diabe
ten werkt de pancreas niet hele
maal goed. Ar zijn vele soorten
diabetes, daarom kan een ver
haal over diabetes nooit voor ie
dereen helemaal van toepassing
zijn. We kunnen in grote lijnen
drie groepen onderscheiden. De
eerste groep zijn de insuline-af-
hankelijke diabeten. Deze men
sen moeten elke dag één (en in
sommige gevallen meerdere) in
jecties met de insulinespuit heb
ben. Van persoon tot persoon
verschilt de hoeveelheid insuline
die ingespoten moet worden in
gespoten.
In ons land zijn er ongeveer 100.000
mensen die dagelijks insuline
moeten hebben. De tweede
groep diabetes spuit niet, maar
kan volstaan met het innemen
van tabletten. Bij de derde groep
is een dieet afdoende voor de be
handeling.
De suikerspiegel in het bloed
wordt te hoog als er veel wordt
gegeten cn in verhouding te wei
nig insuline wordt geprodu
ceerd. Een diabeet zal zijn dieet
afstemmen op zijn kwaal. Dat wil
zeggen dat hij probeert te vermij
den om opeens een heel hoge
bloedsuiker te krijgen. Om dat te
bereiken zal hij zoveel mogelijk
echte suiker weglaten uit het
voedsel. Suiker wordt namelijk
heel snel opgenomen in het
bloed.
Een diabeet zal ook niet in een
maaltijd heel veel eten. maar lie
ver meer kleine maaltijden ne
men. Door heel vaak kleine
beetjes te eten, regelt hij zelf dat
de suikertoevoer naar zijn eigen
bloed geleidelijk verloopt. Het
klinkt heel eenvoudig om te zeg
gen dat je vaak een beetje eet,
maar in de praktijk valt dit niet
mee. U wist mogelijk, of u had
het uit de voorgaande tekst be
grepen: ik ben diabeet.
Dieet
Het dieet is voor iedere diabeet be
langrijk. Behalve veel kleine
maaltijden moet een diabeet zich
precies houden aan een bepaalde
samenstelling van de maaltijd.
Hij zal in restaurants vaak spe
ciale wensen hebben, opnieuw
daarvoor de smeekbede: die
wensen zijn geen grillen. Heb er
begrip voor. De insuline-afhan-
kelijke diabeten moeten op hun
voedsel letten, de andere twee
groepen diabeten moeten dat
ook.
De tweede groep wordt met tablet
ten, die meestal de insulinepro-
duktie in de alvleesklier stimule
ren, behandeld. De grootte van
die groep wordt geschat op
45.000 Nederlanders. De derde
groep diabeten, ook 45.000 man
groot, kan met een streng dieet,
zonder tabletten en zonder insu
line, worden behandeld. De drie
groepen samen, zo'n 190.000 per
sonen, vormen de bekende dia
beten in Nederland.
Het is echter waarschijnlijk dat on
geveer 2 procent van de bevol
king, dus 280.000 personen, aan
diabetes lijden. Dit betekent dat
er in ons land nog bijna 100.000
mensen rondlopen die diabetes
hebben zonder dat ze het zelf we
ten. Al deze mensen lopen onno
dig risico, want tegenwoordig
kun je met diabetes oud worden,
als je de kwaal maar controleert.
Diabetes zal soms bij toeval wor
den ontdekt: bijvoorbeeld bij
een routinekeuring kan een hoog
suikergehalte in het bloed aanlei
ding geven tot nader onderzoek.
In vele gevallen zal diabetes pas
worden ontdekt als de suiker
echt te hoog is: bij het vele plas
sen en de verschrikkelijke dorst.
Noodsituaties
Iedere Nederlander kan een keer
met een noodsituatie te maken
krijgen. Bij diabeten kan de
bloedsuikerspiegel te hoog en te
laag worden. De meeste diabeten
zijn zo „geregeld" met hun injec
ties, dat ze meestal op een bloed
suiker van ongeveer 10,0 zitten.
Een uurtje na de maaltijd is die
bloedsuiker echter hoger en het
is mogelijk dat de waarde onge
merkt blijft stijgen. De diabeet
kan ontregeld worden, de bloed
suiker blijft dan constant te
hoog.
De diabeet krijgt weer veel dorst,
moet veel plassen en in het erg
ste geval, raakt in een coma. Dit
diabctische coma heet de „hy
per". Een arts zal meestal de dia
beet naar het ziekenhuis sturen,
waar hij opnieuw wordt inge
steld. De hypersituaties komen
niet erg vaak voor, wel de te lage
bloedsuikers (waarden van 1.0
tot 3,0). De lage bloedsuikers he
ten „hypo".
Iedere diabeet heeft er wel eens
last van. Meestal voelt hij de si
tuatie aankomen, hij voelt zich
beverig en rillerig, hij gapt trans
pireren, vaak is er een hongerge
voel en in het ergste geval valt hij
bewusteloos neer. Een diabeet
die de hypo voelt aankomen zal
snel suiker pakken: een glas fris
drank of een suikerklontje. De
meeste diabeten hebben sui
kerklontjes voor noodgevallen
op zak. Heel veel diabeten heb
ben om de pols of de hals een
Diabeten kunnen met al
hun vragen terecht bij
de Diabetes Vereniging
Nederland (DVN, Faust-
dreef 185 in Utrecht, tel.
030-620822). De DVN pu
bliceert een maandblad
Diabc, maar ook bro
chures met tips voor rei
zen, voeding, enzo
voorts.
De Stichting Teleac
brengt in samenwer
king met de DVN in de
cember een cursus Dia
betesvoorlichting. De
cursus bestaat uit vier
televisielessen en vier
radiolessen, een cursus
boek en documentatie
materiaal. Het complete
schriftelijke pakket is te
bestellen bij de Stich
ting Teleac, door over
schrijving van f 15 op
postrekening 54 42 32
ten name van Teleac in
Utrecht.
Een noviteit in de behandeling van diabetes is een minipompje. dat 24 uur per dag de insulineloevoer regelt.
penning met medische gegevens
en een telefoonnummer waar in
formatie over die persoon ver
kregen kan worden.
Zelfregulatie
Een van de moderne ontwikkelin
gen in de diabetes is de zelfregu
latie. De hoeveelheid insuline die
ingespoten moet worden kan va
rieren. Een ontsteking, extra li
chamelijke inspanning, spannin
gen, afwijkend voedsel, enz.
beïnvloeden de vraag naar insuli
ne. Steeds meer diabeten leren
om zelf te meten of ze meer of
minder insuline nodig hebben.
Een algemene controle van hoog
of laag zitten is al mogelijk met
teststrookjes in de unne. Een
preciese meting is mogelijk met
een druppeltje bloed, dat de dia
beet zelf prikt en doormeet op
bloedsuikers.
Zelf ben ik, sedert mijn zieken
huisopname driejaar geleden, de
bloedsuikers gaan meten Ik prik
een druppel bloed uit de vinger,
laat die op een teststrookje val
len en lees twee minuten later af
wat mijn bloedsuiker is. Als ik
het heel precies wil doen gebruik
ik een apparaat om het strookje
door te meten, maar met het oog
zie ik al aan de kleur van het
strookje wat dc waarde oni;- vei I
De dosis die ik inspuit verander ik
af en toe een beetje, nooit teveel
ineens Ik overleg regelmatig
met mijn spcialist over mijn me-
ttngan en mijn gcvolgtrckkm
gen Deze zelfregulatie is voor
veel meer diabeten haalbaar Ze
stelt my in staat over de hele we
reld te reizen, onbekend voedsel
te gebruiken en tijdverschillen te
overwinnen
Pompje
Als de pancreas niet goed werkt,
komt tegenwoordig al snel de ge
dachte aan transplantatie op Het
is al enige keren geprobeerd om
de alvleesklier te transplanteren
Op zich zyn die operaties ook
wel gelukt, maar de getransplan
teerde pancreas wordt in de
praktijk nog spoedig afgestoten
Een alternatief is een kunstpan-
enm aanbren n-n Die kunitpan
creas hoeft mot alle functies van
de alvleesklier (die veel meer
doet dan insuline produceren)
over te nemen. De diabeet ver
wacht van de kunstpancreas dat
ze insuline toevoert als het bloed
daarom vraagt.
Een eenvoudiger uitvoering is het
pompje dat insuline volgens een
voorgeprogrammeerd schema
afgeeft Dat pompje is in wezen
een simpele kunstpancreas De
moderne micro-elektronica
maakt het mogelijk kleine
pompjes te ontwikkelen die dit
inderdaad kunnen doen. Over de
hele wereld wordt er aan de ont
wikkeling van de echte kunst
pancreas en de pompjes ge
werkt, ook in Nederland
Er lopen nu al honderden diabeten
rond die op deze manier worden
geregeld. Vooral voor de heel
moeilijk te regelen diabeten is
dit pompje een uitkomst. Ook in
dit opzicht kunnen wc BOg VMl
verwachten aan nieuwe ontwik
kelingen in de toekomst. De zelf
regulatie, de-transplantatie en de
pompjes geven de diabeten dus
hoop op een nog eenvoudiger
worden van het overwinnen van
de problemen die hun kw DMfl
zich meebrengt.
Insuline
De insuline die diabeten nu dage
lijks inspuiten is afkomstig van
dieren, meestal van de pancreas
van varkens. Een nadeel van de
ze insuline is dat /e net een klein
beetje verschillend is van de
menselijke insuline In de prak
tijk kan dit problemen opleve
ren als men lang die di. r! hl
suline gebruikt kan de werk
zaamheid teruglopen of er kun
nen overgevoeligheidsreacties
komen
Sedert enkele jaren is het mogelijk
om mensclyke insuline te produ
ceren en wel met het veel ver
guisde DNA-recombinatie-on-
derzoek, het sleutelen aan dc
erfelijke factoren Juist het feit
dat er ook produktcn als mense
lijke insuline gemaakt kunnen
worden zou moeten betekenen
dat het verzet tegen DNA onder
zoek minder emotioneel moet
zijn Ook in ons land kunnen
honderdduizenden mensen pro
fijt hebben van deze tak van
DN A -onderzoek. Een aantal gro
te insuhncproducenten wil bin
ncn enkele jaren op grote schaal
menselyke insuline gaan produ-
Ze komen dan niet alleen met bete
re insuline op de markt, maar ze
lossen ook het probleem van een
dreigend tekort op. Tot op zekere
hoogte is diabetes een wclvaarts-
ziekte Diabetes komt. mede
door overwicht en vet eten,
steeds vaker voor De vraag naar
insuline groeit cn dan zyn er mo
gelijk niet genoeg varkens...
