„Als je een gave hébt
moet je
er iet
mee
Koning van onroerend goed werkt aan come-back
ZATERDAG 24 OKTOBER 1981
EXTRA
PAGINA 21
Reinder Zwolsman heeft een
roemrucht verleden achter de rug
als projectontwikkelaar/onroerend
goed-magnaat. Zijn bemoeienissen
met onroerend goed overal in den
lande zijn (waren) zo
veelomvattend dat een
chronologische opsomming van
Zwolsmans daden ondoenlijk is.
Veel van zijn zakelijke aktiviteiten
waarmee hij miljoenen verdiende
en een aantal daarvan weer
verloor - zijn en blijven duister
Een markant voorbeeld daarvan is
de geschiedenis van de EMS, de
Exploitatie Maatschappij
Scheveningen. vanaf de tijd dat
Zwolsman deze opkocht Een
geschiedenis die eind 1961 werd
ingeluid, toen de beurs in rep en
roer raakte: de EMS-aandelen
stegen in een paar maanden tijd
van 200 naar 950 punten. Daar zat
Zwolsman achter. Hij liet weten
het liefst heel Den Haag
revolutionair te restaureren en heel
Scheveningen te herbouwen.
Totdat Zwolsman kwam, zag en
overwon was de EMS een gezond,
maar bescheiden bedrijf. Het
exploiteerde enkele
horecabedrijven, had de Pier
vernieuwd en kon het
monumentale Kurhaus tot zijn
bezittingen rekenen. Zwolsman
kocht via de EMS belangrijk
onroerend goed. Hij deed dat met
zijn aloude filosofie als
uitgangspunt: koop
ondergewaardeerd onroerend
goed op, maak er
nieuwbouwplannen voor en stoot
ze. al dan niet na een aanzet, af met
forse winst.
Onduidelijk
In zijn boekje 'De
Zwolsman-connection' schetst Vrij
Nederland-redacteur Rudie van
Meurs Zwolsmans levensloop.
Tevens is dit boekje, ontstaan uit
een artikelenreeks in VN. een
poging tot reconstructie van
allerhande spelletjes waann de
naam Zwolsman is gemengd.
Spelletjes die lang niet altijd even
eerlijk werden gespeeld,
concludeert Van Meurs. ook niet
door de tientallen 'hoge heren' die
daarbij betrokken waren.
Onduidelijk is en blijft
bijvoorbeeld hoe Zwolsman zijn
miljoenen heeft vergaard. In de
jaren dertig, na zijn mislukte
pogingen om onderwijzer dan wel
zanger te worden, begaf hij zich in
het zakenleven. In 1936 verwierf
hij aandelen van het onroerend
goed-maatschappijtje NV Abex.
Goed zes jaar later, halverwege de
oorlog, had hij middels een andere
NV. De Sprietlaeck. al twee
miljoen verdiend. Met die
'ondergrond' kon hij in de
naoorlogse jaren van start gaan
met handel in huizen: ter
bestrijding van de woningnood,
zoals dat heette.
Branden
Mistig blijft volgens 'De
Zwolsman-connection' ook hoe
(om bij het voorbeeld EMS te
blijven) er zo opmerkelijk veel
branden konden ontstaan in het
Scheveningse waarvan de oorzaak
nooit werd opgehelderd Branden
die voor Zwolsman soms als een
geschenk uit de hemel kwamen
omdat de zaken niet al te best
gingen De EMS met Zwolsman
aan het hoofd kocht links en rechts
onroerend goed Daar zaten
missers bij en die maakten de
financiële situatie minder
rooskleurig. In 1964 waren de
financiële problemen zo groot dat
een aantal schuldeisers overging
tot het aanvragen van een
faillissement.
Doordat een aantal oude hotels,
waarvan de glorie was
afgebladderd, afbrandden, kwam
er weer geld in de lade
Verzekeringspenningen, dat
natuurlijk allereerst Maar door de
branden konden de hotels in
weerwil van de
bebouwingsvoorschriften worden
omgebouwd tot
kantoorcomplexen of kon de
grond duur worden doorverkocht
Het gebouw van Kunsten St
Wetenschappen bijvoorbeeld was
de EMS een blok aan het been.
Door de brandweer afgekeurd
moest het gebouw een verbouwing
van enkele miljoenen ondergaan.
Tot de brand die verplichting
teniet deed. In 1971, toen de
verliezen weer grote vormen
aannamen, moest hotel Kurhaus
met restaurant worden gesloten.
Grand Hotel Scheveningen was
eenzelfde lot beschoren. In
Noordwijk werden de exploitatie
van Huis ter Duin en Rembrandt
om die reden beëindigd. Een jaar
na sluiting van het Kurhaus brak
er brand uit in het pand Ook nu
was duidelijk dat er opzet in het
spel was. maar ook nu werd er
geen brandstichter gevonden.
Eenzelfde verhaal geldt voor het
Scheveningse Palais de Danse.
Alle dossiers over de EMS
tenslotte werden ook prooi van de
vlammen, tesamen met de auto
van Zwolsman. Dat was in 1974,
tijdens het ongeluk dat Zwolsman
zelf bijna fataal werd en waaraan
hy de beruchte hoofdpijn
overhield Maar toen was het
opgebouwde EMS-ryk al ingestort
De serie van Van Meurs weekte
destijds geen enkele reactie los van
ëën of meer betrokkenen Wel
stelden twee PvdA kamerleden.
De Vries en Kosto, twee maanden
later vragen aan de ministers van
justitie (Van Agt). binnenlandse
zaken (De Gaay Fortman) en
Duisenberg (financiën). Of de
heren bereid waren een onderzoek
in te stellen naar de feiten in die
reeks verhalen - voor zover die
strafbaar waren Het antwoord van
Van Agt kwam maanden later,
toen de stilte rond Zwolsman na
het auto-ongeluk al was
ingetreden. De minister vond de
belastende mededelingen geen
aanleiding voor een strafrechtelijk
onderzoek.
De 'koning van het onroerend
goed' -hij zegt tydens zijn carrière
ruim 50.000 woningen te hebben
neergezet doorbreekt na al die
jaren zelf die stilte. Zwolsman
maaktzyn come back.
WASSENAAR - Keren
de gloriedagen van
Reinder Zwolsman
weerom? Als het alleen
aan de Wassenaarse on
roerend goed-magnaat
ligt wèl. Zwolsman is
nu negenenzestig jaar
oud dus volgens de
normen bejaard. Zijn
verleden is even be
roemd als omstreden.
Geen van beide handi
caps vormen voor hem
een beletsel om op
nieuw te beginnen in
"het vak dat ik in mijn
vingers heb: het pro-
jectontwikkelen".
Vooropgesteld: kan er
van een werkelijke
nieuwe start sprake
zijnzelfs met de weten
schap dat je jaren uit
gerangeerd bent ge
weest vanwege erbar
melijke hoofdpijnen?
Immers: Zwolsmans be
faamde zus Pietertje
hield in de tijd dat hij
zich voor de buitenwe
reld afsloot in zijn ka
pitale landhuis in park
Rust en Vreugd de
touwtjes strak in han
den. Zwolsman mag
dan hebben verdiend
én verloren, zijn bezit
tingen vertegenwoordi
gen altijd nog ettelijke
miljoenen. Leuren bij
de banken hoeft hij in
eerste instantie niet.
Daarnaast heeft hij,
hoe dubieus die voor ve
len mag zijn, naamsbe
kendheid.
Waarom een man van 69 die
zijn begrafenis al heeft gere
geld zich in de onroerend
goed-markt stort, op een mo
ment dat vele collega-concur
renten er het bijltje bij neer
gooien? Kort en goed: omdat
Zwolsman ervan overtuigd is
dat die markt zich zal herstel
len. Zijn visie over de te ver
wachten economische ople
ving geeft hij op dicteerwijze:
"Het zal nog een tijdje duren.
Volgend jaar wordt het nog
slechter, zoals ik het tenmin
ste zie. Het jaar 1983 zal erom
hangen. In 1984 gaat het weer
iets beter en pas een jaar later
of in 1986 komen we weer op
de oude toestand terecht. Ve
len zullen er nog aan gaan.
Dat moet ook wel. Dan komt
er een gigantische vraag naar
huizen, want er wordt dus
niets meer gebouwd."
Een lange adem is dus nood
zaak. Voor Zwolsman geen
probleem. Binnensmonds
pratend benadrukt hij "wel
honderd" te willen worden.
En totdat de tijd daar is zal hij
arbeiden, want rust verlept.
"Zolang je gezond bent moet
je doorgaan." Telkens op
nieuw benadrukt hij die stel
ling: "Ik heb het vak in de cri
sisjaren geleerd. Als je het
dan red red je het altijd."
Even zovaak herhaalt hij zijn
filosofie dat "het vak" hem in
het bloed zit. "Het is een
soort gave. En als je zo'n gave
bezit dan moet je ër iets mee
doen. dat ben je verplicht."
Door,,
Miep de Graaff
Een typerende houding
voor de Zwolsman-anno-
1981: voorovergebogen,
maar wel staande
Pril
Zo open als hij i:
r het v
zijn come-back, zo
gesloten is Zwolsman als het
over de plannen sec gaat.
Huiverig als hij is geworden
voor de kritiek en tegenwer
king die hij de laatste weken-
naar zijn smaak kreeg. Daar
naast verkeren zijn plannen
nog in een heel pril stadium.
Een verklaring van 'geen be
zwaar' voor het oprichten van
zijn nieuwe bv, de Bouw- en
Beheersmaatschappy, heeft
hij nog maar net op zak Dui
delijk is wel dat Zwolsman
zich op het noorden des lands
wenst te richten. Volgens
hem en burgemeester Smidt
van Oude Pekela zijn er
"oriënterende besprekingen"
gaande over de opzet van een
recreatiepark in het Gronin
ger dorp. In Nieuweschans
moet een project rond de al
daar op te zetten Kurortplan-
nen komen. Zwolsmans
adem moet ook in Friesland
voelbaar worden. In Workum
zou een museum voor
scheepsbouwhistorie verrij
zen. Tot dusver heeft Zwols
man zo'n anderhalf miljoen
gulden in zijn nieuwe bv
geïnvesteerd.
Het noorden van het land dus.
Ten eerste omdat de Wasse
naarder daar historische wor
tels heeft liggen. Ten tweede
omdat Zwolsman er geen gat
in ziet om in het westen van
het land te beginnen. Zo her
en der heeft hij hier nog wat
bezittingen waar hij liever
gisteren dan vandaag van af
wil. "De kans dat er wordt ge
kraakt is te groot geworden"
mompelt hij. "Als er hier iets
leegkomt ben ik doodsbe
nauwd. Nee, ik koop hier
niks meer. je ziet toch hoe het
hier gaat."
Zwolsman weet dat zijn handel
en wandel door sommigen
met argusogen zal worden
bekeken Hy gaat er echter
prat op door niemand gepakt
te kunnen worden. "Ik doe
alles in overleg met de Com
missaris van de Koningin,
overal zijn kopieën van. alle
bouwplannen worden schrif
telijk vastgelegd. Ik speel
open spel Ik ben eerlijk al
les wat ik doe is controleer
baar."
"Je rhoet als projectontwikke
laar wel eerlijk zyn. Je doet
dingen in overleg met ande-
Waarmee hij zijn imperium
ooit, in de jaren dertig, begon
weet Zwolsman niet meer.
Tientallen foto- en plakboe
ken worden vanuit een zyka
mer aangerukt om op die
vraag een antwoord te kun
nen geven. Het komt echter
niet tevoorschijn Wat wèl
komt, dat zijn de honderden
foto's van huizen, gebouwen,
kantoren, ontvangsten met
hoogwaardigheidsbekleders
die Zwolsman en echtgenote
steevast lachend de hand
schudden. Foto's, gelardeerd
met - alweer mompelend -
commentaar "Heb ik dat ook
nog gehad?" "Meer dan
50.000 woningen heb ik laten
neerzetten" Het verleden
gaat weer leven.
Hóe hij in het wereldje terecht
kwam staat hem wel duide
lijk voor ogen. Voorbestemd
om onderwyzer te worden
werd hij na een jaar van de
kweekschool gestuurd Hy
zou de nodige pedagogische
kwaliteiten missen. Een car
rière als zanger, door hem fel
begeerd, stortte als een kaar
tenhuis in elkaar: zyn stem
was te laag. Toen besloot
Zwolsman "maar in zaken"
te gaan.
Leuker
Zwolsman hanteerde vanaf zyn
begiryaren de stelregel die
voor hem nu nog actueel is:
panden kopen en weer door
verkopen is aardig, levert -
als je de goede panden hebt -
de broodnodige contanten
op, maar het levikcre werk is
toch de projectontwikkeling.
"Zelf dennen maken, daar
houd ik van. Zoals het eerste
winkelcentrum in Neder
land, In de Bogaard m Rys-
wyk Toen een hele onderne
ming" mymert hy "maar het
loopt nog altyd.
Kijk, plAnnen ontwikkelen
kost geld. geld dat je niet
meteen terugkrygt. Daarom
móet je af en toe wel kopen
en gelyk weer doofttoten En
ik begon destyds zonder één
cent. dus moest ik helemaal."
Zwolsman mag met het ver
strijken der jaren wat voor
overgebogen zijn gaan lopen,
zijn methoden om zaken te
doen blijft recht overeind
staan. Zoals die van de 'sa
menwerking' met anderen,
het betrekken van (stro)man-
nen by zyn plannen Ook nu
wil hy er collega's by betrek
ken Namen noemen doet hy
(nog) niet - alle ideèen zyn
nog te vers. Vast staat al wel
dat zyn zus er niet by zal zyn.
Die houdt er, op 71-jarige
leeftyd, mee op nu haar broer
z'n zaakjes zelf weer ter hand
kan nemen.
Privé heeft Zwolsman die zaak
jes de afgelopen jaren alles
behalve verwaarloosd Zyn
vermogen is gespecificeerd
voor de nabestaanden (Ove
rigens ontkent hij tut het eli
tegroepje van de paar rykste
Nederlanders te behoren.
"Als je eerlyk werkt wórd je
niet ryk En aangezien ik eer
lyk bén. Ik MIM Mg 11 1
groter vermogen kunnen
hebben. Maar ach. als je ryk
bent ben je ook met geluk
kig")
Weliswaar wil hy honderd wor
den maar de grafsteen is al
besteld. Zelfs de muziek die
tydens de plechtigheid zal
worden gespeeld staat vast
Zwolsman heeft, ironisch ge
noeg, zelf een bandje inge
zongen Alsof hy ook na zyn
dood nog aan de touwtjes wil
trekken
