De eerlijke
smerigheid in
Nieuwe Revu
De langzame wurgpartij van hoofdredacteur Fons Burger (28)
ZATERDAG 24 OKTOBER 1981
PAGINA 17
Door
Sjak Jansen
In de luttele maanden dat Fons Burger (28) nu de redactie van het publiekstijd
schrift Nieuwe Revu leidt, heeft hij het weten te brengen tot meest besproken
hoofdredacteur van Nederland. Spraakmakend zijn vooral Burgers hoofdarti
kelen en de grove taal, waarin hij ze dikwijls schrijft. Tot ongenoegen van
sommigen schroomt Burger daarin niet woorden als „klote" en „schijt" te
gebruiken en sommige mensen uit te maken voor „oetlul."
Voor zover bekend is Burger Neerlands eerste hoofdredacteur, die het vertikt
omslachtige zinnen te schrijven als: „De mening van deze heren mag dan
misschien een grond van waarheid hebben, maar de formulering van hun
kritiek is inadequaat en niet ter zake doende", als hij die zin ook kan samen
vatten in het ene woord: „Zeikerds." Opzienbarend, om niet te zeggen taboe
doorbrekend was al evenzeer Burgers ontboezeming in Nieuwe Revu dat hij
niet vies is van een potje masturberen.
Motief voor zijn recht voor z'n raap-schrijverij is slechts eerlijkheid, zegt-ie.
En vanuit die instelling wil Fons Burger, een jongen van linkse signatuur, de
vloer aanvegen met al het hypocriete en onrechtvaardige, dat hem voor de
voeten komt. Bijgaand een vraaggesprek met Burger, dat louter vanwege de
essentie van het verhaal ongekuist is weergegeven.
AMSTERDAM - Pas
nog stond Fons Burger,
bij zijn wekelijkse
hoofdredactionele
stukje in Nieuwe Revu,
met zijn voeten op tafel
afgebeeld. In dat stukje
had hij het toen vrij
moedig over „schijte-
rij", hetgeen prompt
een lezeres uit Hoorn in
de pen deed klimmen.
Verontwaardigd
schreef ze Burger of
„dan niets meer heilig
was?" En Burger ant
woordde, uiteraard
zonder omhaal: „Niets
is meer heilig! Zeker
een hoofdredacteur
niet. Ik schrijf zoals ik
praat, anders zou ik hy
pocriet zijn. Dat zijn de
nieuwe waarden. Als
eerlijkheid smerigheid
wordt genoemd, noem
ik dat verval."
De haren ietwat in de
war, maar redelijk ont
spannen (hij is zojuist
teruggekeerd van
vakantie in het diep in
Afrika gelegen Zambia)
zit Fons Burger (28) die
dinsdagmiddag in een
hoofdstedelijke bodega
tegenover ons om op
één en ander wat diep
er in te gaan. Hij rookt
shagjes en heeft zich
die ochtend niet ge
schoren. „Ik scheer mij
alleen als ik naar boere-
lullen toe moet", zal hij
later zeggen. „Want
mensen die je op dat
soort dingen beoorde
len, vind ik dom. Daar
heb ik geen respect
voor. Ik heb geen res
pect voor mensen, die
mij een goorling vin
den omdat ik een keer
het woordje „lui" ge
bruik."
„Ik vind het trouwens nogal
overdreven, al die drukte om
mijn zogenaamde gore taal
gebruik. Kanker, godverge
ten en oetlul zijn woorden,
die jij en ik dagelijks in de
mond nemen. En dan mag er
onderscheid zijn tussen
spreek- en schrijftaal, maar
ik vind dat ik in mijn stukjes
zoveel mogelijk die spreek
taal moet benaderen. Uitein
delijk ben ik daarin bezig de
andere kant van de journalis
tiek te laten zien; het hypo
criete van de journalistiek.
Een verhaal komt immers
nooit zo in de krant als dat
het werkelijk is gebeurd. Al
tijd wordt er wel een woord
verkeerd opgeschreven, ge
kuist of veranderd. Maar als
je dat hypocriete wilt door-
breken, is het onvermijdelijk
tegen heilige huisjes aan te
trappen. Tja, dat sommige
mensen zich dan gaan erge
ren
Pornoblad
„Op zich is dat overigens best
goed. Maar zoveel mensen
zijn het niet hoor, die zich aan
mijn stukjes ergeren. Onze le
zers zijn namelijk niet zoveel
anders dan wij. Het zijn ge
wone mensen en wij zijn oök
maar gewone boerelullen.
Kijk, heel wat anders is, wan
neer er echt klachten gaan
komen van lezers, die zeg
gen: dit pruimen we niet.
Dan houden we daar uiter
aard rekening mee. Per slot
zijn we er voor die lezers. En
ook zo'n meneer Sanders van
de NOLU, die nemen we
heus wel serieus."
P. Sanders, voorzitter van de
Nederlandse Organisatie van
Leesportefeuille Uitgevers
(NOLU), gooide ruim een
week geleden de knuppel in
het hoenderhok door in di
verse kranten te pleiten voor
verwijdering („ook al is dat fi
nancieel niet haalbaar") van
de 65.000 Nieuwe Revu-ex-
emplaren, die wekelijks in de
diverse leesmappen verdwij
nen. Daarbij schuwde hij niet
het familieblad, dat een opla
ge van 225.000 exemplaren
kent, te bestempelen als „een
pornoblad."
Sanders bedoelde daarmee niet
zozeer Burgers plompe taal
gebruik, als wel de tamelijk
gedurfde serie 'Sex in Neder
land', waarin, aan de hand
van wetenschappelijke on
derzoeken, uit de doeken
wordt gedaan hoe en in wel
ke mate in Nederland sex
wordt bedreven. Nieuwe Re
vu wil daarbij een zo volledig
mogelijk beeld schetsen en
heeft zodoende tot nog toe
ook de als taboe geldende
vormen van sex belicht als
zelfbevrediging, kindersex
en bejaardensex.
Op stang
Volgens de redactie van Nieu
we Revu moeten we San
ders' woorden van afkeuring
in een heel ander licht zien.
Ofschoon de leesmappen
houders liever elk blad afzon
derlijk houden willen afne
men, zijn zij aan de uitgever
van Nieuwe Revu (VNU) con
tractueel verplicht een geheel
bladenpakket te betrekken,
waarin ook minder goed ver
kopende VNU-bladen zijn
opgenomen. Fons Burger:
..Al drie jaar probeert de
NOLU van dat contract af te
komen, maar vanwege aller
lei ingewikkelde clausules
lukt dat niet. Sanders' kritiek
is dan ook niets meer dan een
poging om een voet tussen de
deur te krijgen."
Zo laconiek als de Nieuwe Re
vu-redactie de kritiek van
Sanders opvat, zo serieus
nam zij vorig jaar de uitingen
van ongenoegen ter redactie
op. Die onvrede liep zelfs zo
hoog op, dat de volledige staf
het voor gezien hield. Fons
Burger stelde toen voor de
redactie anders te structure
ren, hetgeen in belangrijke
mate heeft bijgedragen tot de
oplossing van de problemen,
en werd op verzoek van de
redactie enkele maanden ge
leden zelf hoofdredacteur.
Sedertdien heeft Burger het ge
presteerd twee keer de haren
van zijn superieuren ten ber
ge te doen rijzen. De eerste
keer joeg hij de royaal adver
terende tabaksfirma's op
stang, door aangrijpende fo
to's te publiceren, waarop je
kunt zien datje door roken je
benen kunt kwijt raken. Het
gevolg was dat de firma's hun
advertenties voor dat num
mer terugtrokken. De tweede
keer betrof het collega Jah
Heemskerk, over wiens ont
slag bij concurrent Panorama
Burger nogal insinuerend
schreef.
Blote meid
Sinds Burger hoofdredacteur
is, is eveneens de blote meid.
dragen. Vijfjaar geleden ont
hulden wij de Lockheed-af
faire, waarin Bernhard voor
schut ging. Vooral aan re
search heeft ons dat heel veel
werk gekost, maar wat is het
uiteindelijke resultaat daar
van geweest? Dat Bernhard
zijn uniform moest uittrek
ken en dat zijn populariteit
niet is gedaald, maar zelfs iets
is gestegen. Dan denk je:
waar doe ik het voor?"
Fons Burger beschouwt zijn
werk als „een langzame
wurgpartij.'1 Zijn reportages
over El Salvador hebben dat
gevoel nog eens versterkt.
Fons: „Twee keer ben ik er
geweest en beide keren heb
ik er heel eerlijk verslag van
gedaan Maar wat blijkt dan?
Dan blijkt dat het de mensen
niet interesseert wat er 10.000
kilometer verderop gebeurt.
Dan blijkt dat ze zich druk
ker maken om de vogelpoep
op hun auto, dan om die tien
tallen mensen die in El Salva
dor dagelijks worden neerge
knald. Als je dan schrijft
waar de Amerikanen in gods
naam het lef vandaan halen
en je ziet een week later de
visboer in datzelfde artikel
z'n vis verpakken, dan denk
je: wat is dit voor een vak."
„Sindsdien schrijf ik niet meer
de praatjes op, die van mij
verwacht worden, maar
schrijf ik wat ik voel. Eigen
lijk heeft dat niks meer met
journalistiek te maken. Som
migen vinden het new-jour-
nalism, maar ik noem het
no—journalism." Burger
moet zodoende ook niks heb
ben van het overdreven élan,
dat rond het vak van journa
list hangt. „Als ze mij in de
kroeg vragen wat ik doe. zeg
ik altyd maar dat ik bij de
Cemsto werk."
Volksverlakkerij
Sedert Fons Burger voor zich
zelf vaststelde dat ware ob
jectiviteit niet bestaat, maar
je reinste volksvcrlakkenj is
(.je moet schrijven zoals je
linkse of rechtse baas van je
verwacht"), is hij op zijn vak
afgeknapt. „Daarom vind ik
het zo gek dat uitgerekend ik
hoofdredacteur ben gewor
den. Ik moet zeggen dat het
me best bevalt, maar ik denk
dat. als ik het eenmaal onder
de knie heb, ik er dan toch
mee uitscheid. Ik ben ook he
lemaal niet bang om eruit ge
trapt te worden Dan ga ik ge
woon, dat ligt in mijn karak
ter."
l
die garant stond voor een
aanvaardbare losse verkoop,
van de cover van Nieuwe Re
vu verdwenen. Burger noemt
die traditionele blote meiden
cover „een cadeauverpak
king, die niet meer bij ons
paste." Nieuwe Revu heeft
nog wel twee pagina's vol
naakte meiden achterin zijn
blad, maar volgens Burger
heeft dat bloot niks te maken
met de verdere inhoud ervan.
„Dat 'blote billenblad' zijn
wij allang niet meer." Even
later zal hij Nieuwe Revu
„een opinieblad voor de ge
wone man" noemen.
Over zijn onbehouden taalge
bruik („Als iedereen op een
gegeven moment zo lult,
waarom zou ik dan niet zo
schrijven!") zegt Burger, dat
we dat niet los moeten zien
van een bepaalde context.
„Je kunt wel zeggen datje als
hoofdredacteur juist het
voorbeeld moet geven, maar
als je toch, zoals wij, zo'n stin
kende koppelbazenaffaire
blootlegt en je legt dat de po
litie voor, en die zegt dan
doodleuk: „Ja meneer, wat u
nu onthult, dat wisten wij al
lang..."; en jij dan vervolgens
vraagt wanneer de arrestaties
te verwachten zyn en de re
chercheur dan antwoordt dat
hij niet genoeg kantoorruim
te heeft om een speciaal frau
deteam te kunnen huisves
ten; en als je dan nagaat dat
daarover in de Kamer hele
maal geen vragen worden ge
steld. dan denk jij toch ook:
'Wat zitten die oetlullen in
Den Haag nou eigenlijk te
doen'. Dan kun je wel zeggen
dat je als hoofdredacteur dat
woord „oetlullen" niet mag
gebruiken, maar dat vind ik
dan lulkoek."
Geen moer
Met stemverheffing en zich bij
na verslikkend in zijn uit
smijter (voor wie er belang in
stelt: met kaas): „Jongen, als
je toch, zoals wij, aantoont
dat een onroerend goedbe-
drijf de gemeenschap even
tjes ijskoud voor tien miljoen
tilt en de politie en die lui in
Den Haag doen er vervolgens
geen moer aan. dan wind jij je
toch ook op? Dat machteloze
gevoel dat je krijgt, als je ziet
dat die koppelbazen rustig
hun gang kunnen blijven
gaan. Dat is heel frustrerend
en wat dat betreft is de jour
nalistiek ook een kutvak. En
dat schrijf ik dan ook. want
zo ben ik nou eenmaal."
Burgers afkeer van kapitalisme
is groot. Waarom hij dan toch
voor een zuiver op winst ge
richt blad werkt: „Mijn be
lang is om als journalist zo
veel mogelijk mensen te be
reiken. Dat belang loopt
synchroon met het winstbe
jag van myn uitgever. Als je,
omdat je in een kapitalistisch
systeem werkt, dan toch
compromissen moet sluiten,
dan vind ik dat je mee moet
helpen aan meningsvorming.
En dan moet je niet. zoals de
meeste opiniebladen, opinie
bevestigend schrijven, maar
juist de andere kant laten
zien van het nieuws. Als je je
zelf een progressief journalist
wilt noemen, moet je niet
voor eigen parochie willen
preken."
Voor schut
Toen Fons Burger acht jaar ge
leden zijn loopbaan als jour
nalist bij de soldatenvakbond
WDM begon, dacht hy van
achter zijn schrijfmachine de
wereld te kunnen verbeteren.
„Dat ideaal heb ik allang op
gegeven. Ik kan de wereld
niet veranderen en er in de
verste verte zelfs niet toe by-
Nieuioe
Revu
hoofdredac
teur Burger
- Als ze
mij in de
kroeg
vragen xvat
ik doe, zeg
ik altijd
maar dal ik
bij de
Cemsto
werk" -
Vooralsnog is daar echter geen
aanleiding toe. De redactie
staat als één man achter haar
hoofdredacteur en de ver
koopresultaten van Nieuwe
Revu geven volgens Burger
„een lichte stijging te zien,
terwijl die by de meeste an
dere bladen dalen of zich sta
biliseren." Fons Burger gaat
er prat op dat zijn blad „aan
de grenzen van de journalis
tiek werkt en voortdurend
bezig is die grenzen te verleg
gen."
Zoals met de serie 'Sex m Ne
derland', die overigens nog
niet is afgesloten Op dat ter
rein heeft Nieuwe Revu nog
niet alle taboes doorbroken,
maar binnenkort, voorspelt
Burger, sneuvelt er weer één
de liefde tussen jong en oud.
„Daar kun je moeilijk over
doen, maar wij vinden dat
liefde gewoon moet kunnen
tussen mensen van 80 en zeg
maar 13 jaar. Maar maak van
dat 13 jaar asjeblieft maar 16
jaar", haast hy zich eraan toe.
te voegen, „anders gaan er
weer een hoop mensen onno
dig over hun nek."
Billen bloot
Braakneigingen zullen bij som
migen ongetwijfeld zyn op
geborreld by het lezen van
net nummer over zelfbevre
diging. Zelden ging een num
mer van Nieuwe Revu zo snel
over de toonbank In dat
nummer verhaalden een
groot aantal medewerkers
van Nieuwe Revu. inclusief
de hoofdredacteur, zonder
schroom over hun ervaringen
met masturbatie
Fons Burger „Zo opzienba
rend was het in wezen niet,
want dertien jaar geleden pu
bliceerde Margriet hetzelfde
Op een bepaalde manier wil
den wy het onderwerp zelf
bevrediging meer diepte ge
ven Ik vond tften dat we niet
willekeurige mensen moes
ten interviewen, maar einde
lijk zelf eens met de billen
bloot moesten."
„Daarmee wilden we tevens
het hypocriete rond zclfbe
vrediging aan de kaak stel
len. Want. hoewel byna ieder
een het regelmatig doet. is
het nog steeds een onder
werp. waar je niet over praat
Sommigen hebben er nota
bene schuldgevoelens over
Ja zelfs in dc sexuele voor
lichting wordt over zelfbevre
diging niet al te duidelyk ge
daan.
Een van de Nieuwe Revu om
slagen die nogal wat opschud
ding teweeg brachten.
