Senaatscommissie
tegen levering
Awacs aan Riaad
Nieuwe druk
FS opEuropa
Partij en Solidariteit verliezen controle over Polen
Reagan heeft de
Derde Wereld
weinig te bieden
Toestellen al in Egypte
Turkse junta
zet eerste
stap naar
democratie
Toenemende
kritiek
vakbonden
op Franse
regering
VS en
samen tegen neutralisme
Plaatsing raketten
"Rijken moeten eisen
van armen inwilligen"
Argentijnse
demonstratie
pleit voor
terugkeer
democratie
VRIJDAG 16 OKTOBER 1981
BUITENLAND
PAGINA 9
WENEN (GPD/Reuter) Onver
wacht zijn gisteren in Warschau
onderhandelingen begonnen
tussen de Poolse regering en de
onafhankelijke vakcentrale Soli
dariteit over de problemen van
de voedselvoorziening. Beide
partijen lijken de greep op hun
eigen achterban te verliezen. Het
centrale partijcomité komt van
daag bijeen, en zal naar verwach
ting partijleider Kania vervan
gen door de dogmaticus Ols-
zowski.
Ondanks oproepen van de vakcen
trale de kalmte te bewaren, ko
men uit heel Polen berichten van
stakingen en werkonderbrekin
gen, die bedoeld zgn als protest
tegen de voortdurende tekorten
aarr voedsel en andere essentiële
levensbehoeften. De vakcentrale
wil het stakingsmiddel achter de
hand houden tot vakbondsvoor
zitter Lech Walesa volgende
week terugkeert van zijn reis
naar Frankrijk.
De Poolse communistische partij
leiding wofdt hevig gekritiseerd
door haar eigen achterban omdat
zij gefaald heeft controle over de
erbarmelijke voedseltoestand te
krijgen.
Kort voordat de onderhandelingen
tussen de regering en de vakcen
trale door Olszowski werden
aangekondigd, had de vakcen
trale het regeringsvoorstel afge
wezen een gezamenlijke com
missie te vormen waarin naast de
regering en Solidariteit ook de
communistische vakbond zou
den zgn vertegenwoordigd. Deze
commissie zou moeten besluiten
hoe het probleem van de distri
butie moet worden aangepakt en
de hoeveelheden van de rantsoe
nen en de prijzen moeten vast
stellen.
De vakcentrale verwierp niet het
principe van de commissie maar
verklaarde dat er geen basis van
vertrouwen is voor samenwer
king met een regering die zich
niet aan haar beloften houdt De
vakcentrale heeft opnieuw toe
gang geëist tot de media die on
der controle van de overheid
staan voordat zij verder over een
vorm van samenwerking tussen
regering en vakcentrale wil spre
ken.
De gisteren begonnen directe on
derhandelingen zijn die welke
Solidariteit eerder deze maand
tijdens haar congres in Gdansk
heeft geëist, een eis die de vak
centrale vergezeld liet gaan van
stakingsdreigingen vóór of op 23
oktober als aan de eis niet zou
worden voldaan
De voornaamste stakingsdreiging
komt nu uit het zuiden van Po
len. waar afgelopen dinsdag
10.000 arbeiders voor 24 uur het
werk hebben neergelegd. Zij
hebben gedreigd volgende week
dinsdag voor onbepaalde tijd te
gaan staken, en als het zover
komt zou de vlam gemakkelijk
kunnen overslaan naar de rest
van het land
De regering schijnt te hopen dat zij
door onderhandelingen met Soli
dariteit op landelijk niveau de
vakcentrale kan overhalen deze
staking te voorkomen. De vak
centrale heeft echter bij de plaat
selijke afdeling van Solidariteit
al vergeefs gepleit de staking
niet te laten doorgaan.
De Poolse communistische partij
heeft gisteren Bogdan Lis. een
van So li dan te lts meest vooraan
staande leden, zgn partglidmaat-
schap ontnomen
Lis werd uit de partg gezet op last
van de controlecommissie die
gisteren in Gdansk bgeen was.
Lis, die voor de commissie moest
verschgnen, zou de partgstatu-
ten hebben overtreden en in het
openbaar ideeën hebben uitge
dragen die ingaan tegen het par
tijprogramma. het idee van so
ciale overeenstemming inbegre
pen.
WASHINGTON (GPD/Reuter/UPI) - De invloedrijke commissie voor buitenlandse be
trekkingen van de Amerikaanse Senaat heeft zich gisteren met 9 tegen 8 stemmen
gekeerd tegen de verkoop van Awacs radar-vliegtuigen aan Saoedi-Arabië. Na een veto
van het Huis van Afgevaardigden, dat de presidentiële plannen met een meerderheid
van bijna 3 tegen 1 verwierp, is dit de tweede politieke nederlaag die Reagan aan dit
front te slikken krijgt.
De Senaat heeft de eindstemming
een week uitgesteld, omdat Rea
gan naar Mexico reist voor de
Noord-Zuid-conferentie. De kan
sen op verwerping van de vlieg-
tuigverkoop, waarmee 8,5 mil
jard dollar is gemoeid, zijn groot.
In de Senaatscommissie stemde
een Republikein mee met de De
mocraten, na weken van verbit
terd debat, waarin zich ook ex-
president Carter tegen de wens
van zijn Democratische Partij
heeft gemengd. Carter is voor de
verkoop. Hij heeft het plan voor
zijn opvolger Reagan achtergela
ten.
De commissie voor de strijdkrach
ten van de Senaat steunde de
verkoop met 10 tegen 5 stem
men, maar die stemming heeft
op de uitslag van deze eerste
krachtmeting op het gebied van
de buitenlandse politiek tussen
Witte Huis en volksvertegen
woordiging geen invloed van be
tekenis.
Egypte
De twee Amerikaanse Awacs-toe-
stellen, voor Egypte zijn daar gis
teren aangekomen. Ze landden
niet, zoals oorspronkelijk de be
doeling was, op het militaire
vliegveld bij Cairo, maar gingen
direct op patrouillevlucht.
Generaal Ahmed Nasr, bevelheb
ber van het militaire vliegveld bij
Cairo, zei niet te weten waarom
de Awacs-toestellen onmiddel
lijk op verkenningstocht zijn ge
gaan. "Het was een politiek be
sluit", zo zei hij. Wie het besluit
had genoihen, wilde hij niet ver
tellen.
De Verenigde Staten maakten gis
teren bekend dat er in verband
met de toegenomen spanning in
ANKARA (Reuter) - De Turkse
militaire leiders hebben gisteren
een 160 leden tellende raadge
vende vergadering benoemd die
de eerste stap moet zijn in de te
rugkeer naar de democratie.
De vergadering, die
lijk conservatieve inslag heeft,
begint haar werk op 23 oktober.
Zij moet een grondwet ontwer
pen en nieuwe wetten die de po
litieke partijen moeten besturen.
Bovendien moet de vergadering
verkiezingen voorbereiden voor
de goedkeuring van de uit vijf
militairen bestaande junta. De
Turkse generaals hebben be
loofd verkiezingen te houden als
dit proces is voltooid en er een
referendum is gehouden over de
nieuwe grondwet. Diplomatieke
waarnemers verwachten de vol
ledige terugkeer van de demo
cratie in Turkije niet vóór eind
1983.
In de grondwetgevende vergade
ring zitten 120 vertegenwoordi
gers die werden gekozen uit lij
sten die de provinciale gouver
neurs hebben opgesteld en 40 le
den die direct door de regerende
nationale veiligheidsraad zijn
aangewezen. De generaals heb
ben politici die in het ontbonden
parlement zaten uitgesloten van
de vergadering en hen verboden
deel te nemen aan de eerste alge
mene verkiezingen.
het gebied twee Awacs-toestel
len voor onbepaalde tijd aan
Egypte geleverd zouden worden.
De radarstations blijven onder
Amerikaanse controle staan.
De Awacs-vliegtuigen hebben tot
voornaamste taak het Egypti
sche luchtruim en vooral het
grensgebied tussen Egypte en
Libië te bewaken. Dit in verband
met de Libische dreiging jegens
Egypte. Niet uitgesloten wordt
dat ze ook bovqn Soedan, dat
zich eveneens door Libië voelt
bedreigd, zullen vliegen.
Israël, dat gekant is tegen levering
van Awacs-toestellen aan Saoe
di-Arabië, heeft gisteren laten
weten dat het geen bezwaar heeft
tegen het tijdelijk gebruik van de
twee vliegende radarstations in
(Van onze correspondent
Rudolph Bakker)
PARIJS - De socialistische vak
bondsleider Edmond Maire heeft
harde woorden gesproken aan
het adres van eerste minister
Mauroy. Het initiatief van Maire
komt op een moment waarop het
ongenoegen in vakbondskringen
toeneemt en stakingen aan de or
de van de dag zijn. In Parijs zijn
al weer lange optochten door de
straten getrokken en premier
Mauroy heeft de opmerkingen
van Maire zo hoog opgenomen
dat hg ze een voor een in het
openbaar heeft beantwoord.
Maire heeft weinig van onze
maatregelen begrepen", aldus
Mauroy. „Hij wil in de optocht
harder lopen dan de muziek".
„Ik slaak een kreet van woede",
heeft Maire letterlijk uitgeroepen
toen hij vertelde er boos over te
zijn dat de grote plannen van de
regering niet de resultaten bren
gen die in het vooruitzicht waren
gesteld, zoals bijvoorbeeld een
grotere inspraak van de werkne
mers in de bedrijven. De ver
gaande nationalisaties die op het
programma staan, en waarover
de discussie in het parlement al
dagen aan de gang is, leveren
niets voor de werkers op, aldus
Maire: „Ze voeren tot een staats
inmenging en niet meer".
Vakbondsleider Edmond Maire
had ook felle kritiek op het plan
van zijn „eigen" regering het
kerncentrale-plan van de vorige
president Giscard zo goed als in
tact te laten. „Dat was niet afge
sproken", vond Maire. Ook
noemde hij de vergaande decen
tralisatieplannen van minister
van binnenlandse zaken Deferre
„niet meer dan speelgoed voor
de kiezers op het platteland".
Terwijl de woorden van Maire door
de regering knarsetandend wa
ren aangehoord, is het duidelijk
dat de periode voorbij is waarin
de bonden het zelfgekozen socia
listische bewind nog langer de
gunst van de twijfel schenken.
Niet minder dan tienduizend
bankemployés paradeerden gis
teren door de financiële wijk van
Parijs om eveneens te proteste
ren tegen de houding van de di
recties, die niet op de eisen van
betere arbeidsvoorwaarden wil
den ingaan. Vorige week hadden
de grote banken al een dag ge
staakt, waaronder de Banque
Nationale de Paris en het Credit
Lyonnais, beiden al sinds jaar en
dag genationaliseerd.
Egypte. Een woordvoerder van
de Israëlische regering zei dat er
geen bezwaar tegen bestond, om
dat ze door een Amerikaanse be
manning worden gevlogen,
Amerikaans eigendom blijven en
ze, naar Israël heeft begrepen, tij
delijk in Egypte zgn.
Sowjet- leider Leonid Brezjnjev
heeft gisteren een telegram met
felicitaties aan de nieuwe Egypti
sche president, Hosni Moebarak,
gezonden waarin hij begrip en
steun beloofde bij het zoeken
naar vrede in het Midden-Oos
ten. Het telegram was bijna vier
keer zo lang als de betuiging van
deelneming die het Kremlin vo
rige week na de moord op presi
dent Anwar Sadat aan de Egypti
sche regering zond.
De bevelhebber van het militaire vliegveld bij Cairo vertelt lachend dat
hij ook niet weet, wie bevel heeft gegeven de Amerikaanse Awacs direct op
patrouille te sturen.
(Van onze correspondent
Henk Kolb)
WASHINGTON - De Amerikaanse
president Ronald Reagan heeft
de filosofie vastgelegd waarmee
hij volgende week naar het Mexi
caanse Cancun reist voor d
Noord-Zuidconferentie van ont
wikkelingslanden en rgkere na
ties. Samengevat komt het Ame
rikaanse uitgangspunt erop nee
dat het geen zin heeft voortdu
rend geld te blgven geven, wan
neer de ontwikkelingslanden
niet zelf voorwaarden scheppen
om daarmee meer welvaart te
creëren. Geheel volgens zijn eco
nomisch denkpatroon vindt Rea
gan dat het privé-kapitaal en pri-
vé-investeringen in een systeem
van vrije, open markten een
doorslaggevende rol behoren te
spelen.
In zgn in Philadelphia uitgespro
ken rede ging Reagan de Sowjet-
Unie te lijf. die in Cancun niet
verschijnt. „De reden waarom zij
niet komen, is dat zij niks heb
ben te bieden", zei de Ameri
kaanse president. „Wg hebben
maar één vraag te stellen: wie
geeft wie te eten"? Hij verwees
daarbij naar de Amerikaanse
graanexport naar de Sowjet-
Unie en gebruikte die als aan
loop naar de opmerking dat het
Sowjet-systeem de oorzaak is
van de steeds tegenvallende oog
sten. een kwestie van vrgheid te
genover dwang.
PARIJS (AFP/Reuter)
Frankrijk en de Verenigde
Staten zijn beide van mening
dat het neutralisme in Euro
pa bestreden dient te wor
den. Ook zijn ze het eens over
de noodzaak van een vergro
te defensie-inspanning. Dit
was het resultaat van het be
zoek dat de Amerikaanse mi
nister van defensie, Caspar
Weinberger, bracht aan Pa
rijs.
Na een onderhoud van zes uur
met zijn ambtgenoot Charles
Hernu en de Franse minister
buitenlandse zaken,
Claude Cheysson, toonde
Weinberger zich vol lof over
de "zeer indrukwekkende in
spanning die Frankrijk zich
getroost op defensiegebied".
Voorts zei de Amerikaanse
minister dat Parijs en Was
hington beide ter dege besef
fen welke gevaren er kleven
aan het neutralisme dat zich
tegenwoordig manifesteert
bij bepaalde groepen in Euro
pa. "Deze groepen houden er
totaal irreële denkbeelden op
na over eenzijdige ontwape
ning", aldus Weinberger.
Uitleg verschaffen over Was-
hingtons plan tot versterking
van de Amerikaanse strategi
sche defensie, was, naar hij
zelf zei, het doel van Weinber
gers bezoek. Er is van ge
dachten gewisseld over het
gevaar dat uitgaat van de
strategische macht van de
Sowjet-Unie en over de wijze
waarop we dit gevaar het
hoofd kunnen bieden, zo zei
de minister. Deze heeft de
Fransen ook gewezen op aan
wijzingen dat de stabiliteit in
het Midden-Oosten en Afrika
wordt bedreigd Wat niet be
tekent. aldus Weinberger, dat
de Fransen gevraagd is met
de VS samen te werken bg
het verlenen van militaire
hulp aan met name Egypte
en Soedan.
De recente Amerikaanse beslis
sing om af te zien van aan
koop van de Franse luchtaf-
weerraket "Roland", is ook
aan de orde geweest. Wein
berger zei over dit besluit, dat
in Parijs met ontstemming is
ontvangen, dat de bezuini
gingen op de Amerikaanse
defensiebegroting daartoe
noopten.
MUNCHEN (ANP) - Europa zal
niet alleen middellange af
standsraketten moeten plaat
sen, maar ook meer geld moeten
uitgeven aan defensie, de VS
moeten ondersteunen buiten
bet verdragsgebied van de NA
VO en de discussie over de nu
cleaire bewapening in het alge
meen moeten stoppen.
Dit hield de onderminister van bui
tenlandse zaken van de Verenig
de Staten, Lawrence S. Eagle-
burger, gisteren in München de
bondgenoten van zijn land voor.
Eagleburger die speciaal belast
is met Europese zaken sprak tij
dens de open zitting van de par
lementaire vergadering van de
vijftien NAVO-lidstaten.
Europa kan wel aan een ineressan-
te discussie bezig zijn, zo vindt
de Amerikaanse onderminister,
maar het moet niet vergeten dat
ook het overleven en het welzijn
van over de 200 miljoen Ameri
kanen van de uitkomst van die
discussie afhangt. Die uitkomst
is eenvoudig: "Kan iemand ont
kennen dat het nucleaire arse
naal van de Verenigde Staten de
uiteindelijke garantie voor de
Europese veiligheid is? De plaat
sing van gemoderniseerde kern-
raketten is een antwoord op de
bezorgdheid van het Atlantisch
bondgenootschap dat de Sowjet-
Unie bezig is zich de middelen te
verschaffen om Europa te ver
nietigen of te intimideren met
middellange afstandswapens ter
wijl het de Verenigde Staten op
een afstand houdt met zijn stra
tegische wapens. Plaatsing van
de kernraketten zal een einde
maken aan de hoop van de Sow
jet-Unie een nucleair conflict te
regionaliseren door Europa aan
te vallen vanuit een veilig Rus
land."
Strauss
De minister-president van de Duit
se deelstaat Beieren, Franz Jo
seph Strauss, die als gastheer
van de bijeenkomst gistermor
gen eveneens het woord voerde,
had geen enkele twijfel over wat
er ten aanzien van de plaatsing
van de raketten diende te ge
schieden. Het in 1979 in Brussel
genomen besluit om de wapens
te ontwikkelen en te plaatsen,
terwijl tegelijkertijd met de Sow-
jet-Unie moet worden onderhan
deld over wederzijdse verminde
ring van aantallen, moet worden
uitgevoerd.
De Beierse minister-president stel
de dat men ook niet met de han
den over elkaar mag afwachten
"terwijl door Moskou geleide pa-
Raad China:
PEKING (Reuter) - De grote industrielanden, vooral de Verenig
de Staten, zouden er goed aan doen wat welwillender te staan
tegenover de economische eisen van de arme landen in de Der
de Wereld. Dit staat volgens het Chinese persbureau Nieuw Chi
na in een artikel in het Chinese tijdschrift Journal of Internatio
nal Studies. Het artikel geeft aan hoe China zich zal opstellen in
de internationale conferentie over de economische betrekkin
gen tussen Noord en Zuid die volgende week in het Mexicaanse
Cancun wordt gehouden. Het blad merkt op dat er in sommige
opzichten verbetering is gekomen in de economische positie
van de ontwikkelingslanden. Maar de rijke landen blgven pro
beren hun dominerende economische positie uit te buiten en
dat zou ze wel eens kunnen opbreken, zowel in economisch als
in politiek opzicht, aldus het blad, dat in dit verband vooral wgst
naar de harde houding van de Verenigde Staten
Elders in het artikel wordt opgemerkt dat de Verenigde Staten
meer oog voor de behoeften van de Derde Wereld moeten heb
ben dan andere geindustraliseerde landen omdat "import voor
ziet in meer dan de helft van het Amerikaanse binnenlandse
verbruik van negen van de dertien belangrijkste grondstoffen
die de Verenigde Staten nodig hebben".
Volgens het blad wordt de geïndustrialiseerde wereld steeds af
hankelijker van de arme landen als leveranciers van brandstof
fen en grondstoffen en als afnemers van fabrieksprodukten uit
de rijke landen. Als de heersende economische orde wordt ge
handhaafd zal de positie van de ontwikkelingslanden steeds ver
der achteruit gaan en dat zal ook in het nadeel van de industrie
landen zijn, aldus het artikel.
Reagans recept bleek verder een
voudig in opzet staat binnen
landse politiek in ontwikkelings
landen efficiënte ontwikkelings
hulp in de weg, zoals bgvoor-
beeld hoge belastingen"* Hebben
de ontwikkelingslanden vrije
toegang tot de kapitaalmarkt van
de rgkere landen"* Als in Cancun
dat antwoord is vernomen, wil
Reagan vervolgens een hulppro
gramma dat is toegesneden niet
alleen op de behoefte van de ont
vangende landen, maar ook op
die van de gever. Dus meer per
regio gekanaliseerde hulp. zoals
de VS. Canada, Mexico en Vene
zuela te zamen een programma
opstellen voor het Caraibisch ge
bied.
Rcagan zei dat op het ogenblik 70
procent van de geldstroom naar
de ontwikkehngslnden uit pnvé-
bronnen komt Hu wil het kli
maat voor dit verschgnsel verbe
teren: ..Het zou onpraktisch, om
niet te zeggen dwaas, zgn deze
toevloed aan te vallen om ideolo
gische redenen". De VS stellen
zich ferm achter internationale
instellingen als het Internatio
naal Monetaior Fonds, de We
reldbank. de vluchtelingenorga
nisatie van de VN en de GATT
(die handel en tarieven wereld
wijd regelt). Washington propa
geert meer activiteit van de ont
wikkelingslanden zelf, maar:
Reagan gaat naar Cancun om te
luisteren en niet om besluiten te
cifistische bewegingen" de jeugd
verleiden. Strauss ging ervan uit
dat het merendeel van de 250.000
demonstranten die verleden
week zaterdag in Bonn protes
teerden tegen plaatsing van de
raketten uit eerlijke overtuiging
handelden, maar ze waren beïn
vloed door communisten en gin
gen te veel van hun gevoel uit.
"Gevoelens zijn gevaarlijk. Na
tuurlijk is ontspanning aange
naam, maar ontspanning is voor
de Sowjet-Unie een ander be
grip. Zij hebben ontspanning ge
bruikt om een overwicht aan
middellange afstandswapens in
Europa op te bouwen
Verschillende leden, zowel West-
duitse als Britse, van de militaire
commissie zowel als de bijzonde
re commissie voor nucleaire wa
pens, hebben zich tijdens de ver
gadering van de vijftien NAVO-
lidstaten verbaasd getoond dat
geen Nederlandse afgevaardig
den aanwezig waren toen een
speciaal rapport over de middel
lange afstandsraketten in Euro
pa besproken werd De Britten
en Duitsers stelden dat zij ver
wacht hadden, dat zeker Neder
landers deel zouden nemen aan
de discussie over het rapport, ge
zien het voorbehoud dat ons land
nog steeds maakt ter. aanzien
van de plaatsing van deze wa
pens op Nederlands grondge
bied.
Niet gesproken
Slechts één Nederlander was aan
wezig bg de bespreking van het
rapport in de politieke commis
sie de christen-democtraat Ton
Fnnking. Hg vroeg echter niet
het woord tgdens de discussie
over het rapport Het rapport
werd vrgwel zonder discussie in
alle drie commissies goedge
keurd en dient als aanbeveling
tgdens de plenaire discussie over
de plaatsing van de 572 middel
lange afstandsraketten in Euro
pa
Frinking verklaarde desgevraagd
dat hg geen enkele behoefte had
in de politieke commissie (beslo
ten) ai zgn kruit te verschieten.
Hg wilde zgn verhaal over het
rapport bewaren tot de plenaire
discussie van vandaag.
De Amerikaanse president hield
de ontwikkelingslanden voor dat
Amerika ooit een ontwikkelings
land was. dat zichzelf heeft groot
gemaakt. In zijn visie kan zelfs
vandaag de dag dit voorbeeld
nog tot goed volgen leiden Ame
rikaanse regeringswoordvoer
ders beklemtoonden gistermid
dag dat Cancun de opmaat kan
zgn voor een reeks van dergclg-
ke ontmoetingen.
Dit nieuws zal in Den Haag onge
twijfeld slecht worden ontvan
gen. Nederland, dat niet alleen
veel daadwerkelijke hulp heefl
gegeven maar ook veel denk
werk ten grondslag heeft gelegd
aan de oplossing van de giganti
sche problemen die de ontwik
kelingswereld belagen, is in Can
cun een opvallend afwezige. Ne
derlandse functionarissen willen
die afwezigheid nog wel voor lief
nemen, indien 'Cancun' geen in
stituut wordt
BUENOS AIRES (UPI) - Onder
leiding van vooraanstaande plei
ters voor de rechten van de mens
hebben gisteren ongeveer 1 000
Argentgnen gedemonstreerd
voor terugkeer naar de democra
tie en openheid over het lot van
duizenden vermiste personen.
Zg marcheerden naar het rege-
nngspalcis en boden een petitie
In de petitie, aangeboden door een
van de leiders van mensenrech
tenorganisaties. Eduardo Pimen-
tel. wordt de regering van presi
dent Viola gevraagd om een ge
sprek Onder de demonstranten
bevond zich Adolf Perez Esqui
vel. de winnaar van de Nobel-
prgs voor de vrede in 1980 De
politie was massaal op de been
en omsingelde de "Plaza" waar
aan het paleis ligt De demon
stranten moesten de politie vol
gens Pimentel speciaal verzoe
ken om tot dc Plaza te worden
toegelaten.
Het verzoekschrift vroeg om beëin
diging van het militair bestuur
en terugkeer naar dc grondwet.
Vgf jaar geleden werd president
Isabel Peron via een militaire
staatsgreep afgezet Voorts word
verzocht om informatie over de
duizenden die worden vermist
sinds het offensief van de veilig
heidstroepen in de jaren
1975-1978 tegen linkse guerrilla
groepen.
