Alles wordt bij mij een sleur" Nobelprijs literatuur voor Elias Canetti A Felix Meurders: besluit staat los van kritiek Töëgëjjcht Spelleider Frank Kramer: I Tumult om Richard Wagner in Tel Aviv TV BUITENLAND m VRIJDAG 16 OKTOBER 1981 RADIO - TV - KUNST PAGINA 5 STOCKHOLM/UTRECHT De Nobelprijs voor lite ratuur 1981 is toegekend aan de in Bulgarije gebo ren maar in Londen wo nende schrijver Elias Ca netti. De Zweedse acade mie voor letterkunde heeft dit gisteren bekend gemaakt. Elias Canetti, aan wie gisteren de Nobelprijs voor letterkunde werd toegekend, mag een van de belangrijkste schrijvers van deze eeuw worden genoemd. Zo ooit in het verleden vele malen twijfel heeft bestaan over de juistheid van de keus van deze hoogste, in ternationale, literaire onder scheiding, dan geldt dit zeker niet voor de in 1905 in Bulgarije geboren joodse schrijver van Spaans-Duitse afkomst. Zijn be tekenis wordt zonder voorbe houd erkend en daarbij voldoet hij aan de voor deze prijs gestel de voorwaarde van sociale be trokkenheid en bewogenheid,. Canetti, die zijn jeugd in Engeland, Oostenrijk, Zwitserland en Duitsland doorbracht, studeerde natuurwetenschappen in Wenen en Frankfurt en emigreerde in 1938 naar Engeland. Hij wijdde zich toen reeds geruime tijd ge heel aan het schrijven. Pas lang na de Tweede Wereldoorlog is hij in ons land bekend geworden. Zijn hoofdwerk is het in 1962 ver schenen ruim 500 bladzijden tel lende filosofisch-psychologische boek „Masse und Macht", waarin hij zich uitvoerig bezighoudt met de relatie tussen massa (mensen menigte) en macht (leiderschap). Hij geeft hierbij veel voorbeel den, die hij voor een belangrijk deel ontleent aan onderzoekin gen die gedaan zijn bij primitieve culturen. Hij gebruikt de uit komsten van deze onderzoekin gen als illustraties, want het op merkelijke van deze studie is dat de schrijver zich niet in de eerste plaats baseert op eigen psycholo gisch of sociologisch onderzoek, maar dat hij te boek heeft gesteld wat hij over massa en macht dacht. Dat is niet los te zien van de actualiteit van de Tweede We reldoorlog en wat daaraan voor afging. Toen Canetti 17 jaar oud was, maakte hij in Frankfurt een ar beidersdemonstratie mee naar aanleiding van de moord op Wal- ther Rathenau. Dat zette hem aan het denken en leidde tenslot te tot dit indrukwekkende boek, dat ondanks het toch wel moeilij ke onderwerp zeer leesbaar is ge schreven en van het begin tot het einde boeit. „Masse und Macht" moet als zijn hoofdwerk worden gezien en veel van zijn literaire werk moet met dit boek in ver band worden gebracht, zoals bij voorbeeld de moralistische ro man „Die Blendung", over de achtergronden, oorzaken en ge volgen van fascisme en natio- naal-socialisme. Uit al zijn werk blijkt Canetti's diepe belangstelling voor de mens, vooral voor de vereen zaamde mens en voor de mens in relatie tot de dood. Hij is wel eens als een „mensenverzame- laar" getypeerd. Bij Canetti vind je een voortdurend pleidooi voor de menselijke vrijheid en de menselijke waardigheid. De grootste vijand van de mens is voor Canetti de massa. Hierdoor heeft zijn humanisme een geheel eigen accent gekregen. Hoewel het denken van Canetti niet losstaat van de actualiteit van het heden, is het toch vooral het verleden dat hem bezighoudt en hfj heeft dat zelf meer dan eens een bezwaar genoemd. Toch heeft juist die belangstel ling voor het verleden Canetti ge red van het zelf tussen de rade ren van de massa raken. Hij kon afstand nemen en heeft dat ge daan. Wie en wat Canetti is en hoe hij in het leven staat wordt goed duidelijk uit de verzamelin gen notities, die onder de titel „Die Provinz des Menschen" en Aufzeignungen" verschenen. Hij maakt de indruk zelf een ver eenzaamd mens te zijn met een verrassend inzicht in mens en maatschappij. In feite is Canetti een moralist en een satiricus, die voortdurend relativeert en analy seert. Een werkelijk groot schrij ver wiens werk niet of nauwe lijks tijdgebonden is. Naast zijn hoofdwerk „Massa en Macht" zijn op het ogenblik ook in Nederlandse vertaling lever- i baar: de roman „Het Martyrium" (vertaling van het genoemde „Die Blendung"), de verhalen bundel „Stemmen van Marra- kesh", het essay „Het andere proces", zijn verzamelde toneel stukken en de verzamelde noti ties „Wat de mens betreft". WIM J. SIMONS HILVERSUM (GPD) - Lezers van het vakblad „Muziek en Beeld Info" werden vorige week al opgeschrikt door de mededeling, dat Felix Meur ders met ingang van 1 janua ri de presentatie van de Na tionale Hitparade staakt. De Nederlandse platenwereld echter was al jaren niet zo blij met Meurders' manier van presenteren. Zo maakte hij het de luisteraars stelsel matig gemakkelijk, om de hit singles van de radio op te ne men door de platen integraal te draaien en noch aan het be gin, noch aan het eind de mu ziek te verpesten met gepraat. Door dit zogenaamde „home- copying" is een deel van de inkomsten aan de neus van de Nederlandse platenindus trie voorbijgegaan. Maar de kritiek op Meurders behelsde meer. Vooral de ma kers van het Nederlandse re pertoire, de producers en pla tenbazen achter groepen als de Dolly Dots en Hepi en He- pi, voelden zich gedupeerd door wat Felix zelf omschrijft als „consumentenvoorlich ting". Dit betekende in de praktijk dat de dj een aantal in zijn ogen inferieure pro- dukten niet draaide of op ba dinerende toon besprak. Felix Meurders zelf verklaart, dat deze kritiek niets te ma ken heeft met zijn besluit om met de presentatie van het po pulaire NOS-zondagmiddag- programma te stoppen. Meurders: „Ik stop, omdat de NOS geen van mijn voorstel len om van het programma iets leuks te maken heeft geho noreerdMijn bedoeling was om de drie hitlijsten, de TROS-Top 50, Veronica's Top 40 en de Nationale Hitparade onder één paraplu te krijgen. Het is voor de luisteraar beter dat er gewoon één hitparade is. Dit plan is niet gelukt. Toen heb ik gezegd: laten wij ons als NOS maar terugtrek ken, dan blijven er in elk ge val nog maar twee over. Ik heb daarbij voorgesteld om inplaats van een hitparade een programma te maken dat alleen de ontwikkelingen zou weergeven in de popmuziek. Maar dan niet popmuziek in de letterlijke betekenis van „populair", maar in de bete kenis die dat woord in het Ne derlands toch al heeft: het soort muziek dat de Amerika nen aanduiden met ..Rock". Dus geen Hepi en Hepi want dat behoort tot het amuse mentsgenre". Betekenden Meurders voorstel len een zuiveringsactie bin nen het hitwezen? ,Ach, zegt Felix, „het leek mij gewoon zinvol om enkel en al leen de schommelingen in de popmuziek tot uiting te bren gen. Het gaat tegenwoordig te gauw zo dat een producer bij een niemandalletje een paar aardige gezichtjes zoekt, daar een video van maakt en dankzij de invloed van televisie een hit scoort". Heeft hij van NOS-zijde nooit de opmerking gehad: Nu moet je eens niet zo knullig doen tegen het Nederlandse repertoire? „Voor zover ik mijn collega's ken, denken zij er net zo over. De presentatie zal ook niet wezenlijk veranderen. Ze zul len de ingeslagen weg vervol gen. Het zou wat anders zijn, wanneer er inderdaad één hitparade zou zijn. Dan zou ook het Nederlandse repertoi re gecoverd moeten worden". Felix Meurders praat verder over zijn besluit om te stop pen met de Nationale Hitpa rade. ,Jk heb eerst gewacht op het moment dat de NOS het voor elkaar zou krijgen om één hitparade te maken. Daarna ketste ook het plan voor het Roek-magazine op de zondagmiddag af. In die tijd vierde ik mijn tienjarig jubi leum als presentator van een Nationale Hitparade en toen dacht ik: nu stop ik er maar eens mee. Dat was maanden voordat de kritiek van de pla tenwereld bij monde van Stemra naar buiten kwam. Die kritiek was mij al sinds jaren bekend en had dan ook niets met mijn besluit te ma ken". HILVERSUM (GPD) - „Bob Bremer schijnt zo ongeveer een hartstil stand te hebben gehad. Kan je 't je voorstellen? Zit je lekker thuis, onder uit gezakt op de sofa, be gint die Frank Kramer in eens een vreemde truc uit te halen. Dat zijn geen leu ke dingen voor een produ cer hoor. Een regisseur, die ineens, floep, het pro gramma moet wegdraai en. Omdat de presentator iets doet wat niet in het programma thuishoor- t". „Ik heb er geen spijt van. Ben je gek. Het was toch voorpagina nieuws. En op zo'n manier op de voorpagina van een krant ko men; ik moet zeggen daar heb ik geen enkel bezwaar tegen. Toch moet je ook weer niet al teveel nadruk op die hele toestand leg gen, want er is wel iets goed mis gegaan. Toen ik dat wielerbe- richt op die slome wijze had voorgelezen en had gezegd van „als ik het programma nou elke keer op zo'n wijze had gepresen teerd, dan had ik hier m'n pen sioen wel gehaald", toen draai de Budie, de regisseur ineens het beeld weg. En dat had-ie nooit moeten doen". „Want ik had nog veel meer willen zeggen. Of véél meer. Kijk, het grote misverstand is, dat de men sen denken dat ik door die ene presentatie ben ontslagen. Maar dat is dus niet zo. We waren al uit elkaar. En dat was gerust niet al leen de schuld van die andere mensen van AVRO's Sportpano- rama. Want ik heb natuurlijk ook wel een paar keer ontzettende missers gemaakt. Maar ja, dat is mijn aard. Iets totaal onver wachts doen en dan maar af wachten hoe het uitpakt. Alles precies van tevoren programme ren, dat kan ik niet". „Dat is m'n kracht, maar ook m'n makke. Ik ben zo impulsief als de pest. Ik had het indertijd best naar m'n zin als voetballer. Maar toen ben ik eens een keer bij de Lufthansa binnengelopen omdat ik hoorde, dat ze stewards zoch ten. Zo van de ene op de andere minuut. Omdat ik dacht: ia Hij zal het niet tot zijn vijfenzestigste blijven doen, gelooft hij. Maar voorlopig is Frank Kramer de opvolger van Willem Ruis bij de KRO. De ex-profvoetballer (hij speelt nu als amateur bij Volen- dam) lijkt zich niet erg nerveus te maken over zijn komende debuut als kwismaster. Frank zonder met zijn ogen te knipperen: "Zo'n televisieshow? Makkelijker zijn de centen niet te verdienen". Frank, je loopt hier nou wel in de Leidsestraat, maar op Copacaba- na schijnt het ook heel mooi te zijn". „En dan slaat ineens de paniek toe, weetje wel. Want dan krijg je een uitnodiging voor een opleiding in Frankfort. Ik schrok me we zenloos. Dat was een consequen tie, die ik totaal niet had voor zien. Ik moest me op een maan dagmorgen om half negen in Frankfort melden en op zondag avond elf uur zat ik nog steeds in Amsterdam. Ik wist me geen raad". „Wielrenners schijnen in een koers wel eens op een lekke band te hopen, zodat ze een mooie reden hebben om af te stappen. Nou, dat gevoel had ik ook. Maar er gebeurde niets. Om twaalf uur ben ik toen in m'n eendje gestapt om half negen was ik in Frank fort. Komt er een man naar me toe. „Uw paspoort4" Had ik niet. „Uw adres?". Had ik niet. „Uw verzekeringspapieren?" Had ik niet. „Uw leeftijd?" Had ik nie- t". i dat „Echt paniek joh. Of die nou door had... Ik kon in elk ge val toch naar de klas gaan. Ik zit op die stoel, aan dat tafeltje, hoor TEL AVIV (Reuter) In het Concertgebouw van Tel Aviv brak gister avond een handgemeen uit toen het Israëlisch Filharmonisch Orkest voor het eerst sinds veertig jaar muziek van de Duitse componist Ri chard Wagner speelde. Dirigent Zubin Mehta kondigde aan het eind van het programma aan dat het orkest muziek uit de opera "Tristan en Isolde" ten gehore zou bren gen. Daarop brak tumult uit. Boze concertgangers schreeuwde ter af keuring en gingen op de vuist met zaalwachters. Metha verklaarde daarop dat in een democratisch land alle muziek ten gehore moet kun nen worden gebracht. Het grootste deel van het publiek bleef zitten en toen de opwinding voor bij was werd het stuk gespeeld. Na afloop volgde een langdurig ap plaus. Wagner die in 1883 overleed werd door het Duitse Derde Rijk "ingelijfd" als bijna officiële componist. Hij was Hitiers lievelingscomponist en sommige joden die in concentratiekampen zaten zeggen dat muziek van Wagner werd gespeeld terwijl joden de gaskamers ingingen. Nadat eerder deze week bekend was geworden dat Wagner op het herfst programma stond van het Israëlisch Filharmonisch Orkest, kwam er in heel Israël een sterke protestbeweging op gang. Twee musici van het orkest weigerden mee te doen aan de repetities. Dirigent Zubin Mehta liet weten dat hij bezoekers van de concerten de tijd zou geven de zaal te verlaten voordat Wagner gespeeld zou worden. Concertbezoekers in Tel Aviv op de vuist. dat Duits om me heen... Om kwart over tien heb ik m'n eend je in de vierde versnelling ge gooid en 'm er niet meer uitge haald voordat ik in Amsterdam was. Maar ja, Copacabana he". „Een week later weer naar Frank fort. „Ja Verzeihung bitte, maar er was thuis wat aan de hand..." Ik weet niet meer precies wat ik allemaal bedacht heb. Maar het eind het liedje was, dat ik twee maanden later toch op de oplei ding zat en weer zeven weken la ter de lucht in ging. Met de Luf thansa". „Ik zou die periode voor geen goud hebben willen missen. Maar na een maand of acht kreeg ik toch in de gaten, dat er iets fundamen teel fout zat. Je vloogmeer dan je vrije tijd had. En met dat doel had ik niet gesolliciteerd" „Ik ben lui. Kom ik eerlijk voor uit. Ik ben er niet trots op hoop, maar ik ga er ook niet onder gebukt. Het is domweg een kwestie van accepteren van iets wat van je zelf is... Wacht even, nou glijden we denk ik af. Ik bedoel, de men sen zouden een fout beeld van me kunnen krijgen. Ik kan na melijk wel ontzettend hard werken. Alleen ik moet dat werk dan wel leuk vinden". „Het rottige alleen is: alles wordt bij mij na verloop van tijd een sleur. Denk nou maar niet, dat ik tot mijn vijfenzestigste een kwis blijf doen voor de KRO. Maar voorlopig denk ik wel: ha fijn- .„Ruis had ik nog nooit gezien. Ja, flarden. En ik heb totaal geen behoefte nog eens videobeelden of zo te gaan bekijken. Willem Ruis was Willem Ruis en Frank Kramer is Frank Kramer Alk-en die naam, dat eh... ik ben wel ij- del, maar niet zo ijdel. De Frank Kramer Show, tjessus. Ik had veel liever iets gehad van „Ga nou maar 's effe lekker rustig zit ten". Maar dat kon dus niet. De Frank Kramer Show, dat was je „De repetities zyn redelijk verlo pen. Ik zit in een goed team. Vak lui. Zij geven de voorzetten, ik moet die ballen in het doel schoppen. Nou zal dat wel 's mis lukken, maar daar kan ik me nu nog niet druk over maken. Trou wens, ik ben nu eenmaal iemand, die graag risico's neemt. Dat je dan flink op je bek kunt vallen, dat calculeer ik dan maar van te- VROB VAN DOBBELSTEEN NEDERLAND I 18.20 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS) 18.58 - Journaal (NOS) 19.00 Iowa Serenade (AVRO) 19.55 How the West was won (AVRO) 21.10 Ja hoor, dat is Adda (AVRO) 21.37 - Journaal (NOS) 21.55 De moed der wanhoop (H.V.) 22.25 Torn between two lovers (AVRO) 24.00 - Journaal (NOS) 00.05 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS) NEDERLAND II 18.25 - Paspoort voor Spanjaarden (NOS) 18.35 Sesamstraat (NOS) 18.50 Jeugdjournaal (NOS) 18.59 Familiekwartet (TROS) 19.25 Banana Split (TROS) 20.00 Journaal (NOS) 20.27 De Showbizzquiz (TROS) 22.00 Het nieuwe land (TROS) 22.55 - Aktua TV (TROS) 23.45 Journaal (NOS) 23.50 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS) DUITSE TV DUITSLAND I (Regionaal magazi ne. NDR: 18.00 Amusementsprogr. 18.30 Aktualiteiten 18.45 Kleuterse rie. 18.55 Theater im KalTegarten. 19.25 Regionaal magazine. 19.59 Pro- grammaoverz. WDR 18.00 Amuse mentsprogr 18.30 Chicken sieht al les. 18.40 Amusementsprogr 19 15 Aktualiteiten). 20.00 Journaal 20.15 Cockpit. 21.45 Economisch magazi ne. 22.30 Aktualiteiten. Met parle mentair nws. 23.00 Sport. 23.25 Eim Sheriff in New York. 0.40 Journaal- DUITSLAND II 18.20 Slapstick. 18.40 Slapstick. 18.57 Tip. 19.00 Journaal. 19.30 Bui tenlandse reportages. 20.15 Informa tief progr. 21.15 Amusementsprogr 23.15 Der Ritt zuruck. 0.30 Journaal- DUITSLAND III 18.00 Kinderserie. 18.30 Cursus ge schiedenis 19.00 Vrijetijdsmagazi- ne 19 45 Journal 3. 20.00 Journaal. 20.15 Filmreportage 21.00 Reporta ge. 21.30 Religieus progr 22.00 Skla- ven. 22.50 Filmdoc 23.35 Joumaal- BELGISCHE TV NETI 18.00 Kinderfilmserie. 18.05 Korte film. 18.20 Kleuterprogr 18 35 Open School. 19.10 Cultureel magazine. 19.35 Mededelingen en morgen. 19 45 Nws. 20.10 Weerbericht 20 15 SOS 747...Bermuda driehoek. 22.05 Doe. 22.55 Nws. NET n 18.00 Kinderfdmsene 18 05 Korte film. 18.20 Kleuterprogr. 18.35 Open School. 19.10 Cultureel magazine. 19.35 Mededelingen en morgen. 19 45 Nws 20.10 Weerbericht 20.15 Wij. heren van Zichem. 21.30 Geva rieerd progr. 22.30 Cultureel magazi- De AVRO-televisie brengt vanavond een reportage op het scherm van een bezoek dat Mies Bouwman afgelopen zomer bracht aan haar pleegkind in Boven-Volta. Adda Boly is de naam van dit meisje, dat Mies drie maanden geleden via het Foster Parents Plan heeft geadopteerd. Haar tweede pleegkind overigens, want sinds vijfjaar heeft zij via deze organisatie ook een pleegkind in Boli via. (Nederland I, 21.10 uur). De AVRO-televisie zendt vanavond de Amerikaanse speelfilm "Torn between two lovers" uit. Het verhaal gaat over de gelukkig getrouwde Diane Conti (Lee Remick), die wegens een sneeuwstorm wordt opgehouden op het John F. Kennedy-vliegveld van New York. Tijdens dit oponthoudt ontmoet zij architect Paul Rasmus sen (George Peppard). Diane voelt zich onmiddellijk tot Paul aan getrokken, welke aantrekkingskracht zich later, als ze weer thuis zijn, ontwikkelt tot een liefdesverhouding. Uiteindelijk bereikt de ze verhouding een crisis in het echtelijke- en gezinsleven van Diane en moet zij bepalen wat zij met haar leven gaat doen. Maar wat ze ook besluit... er zal iemand verdriet hebben. VRIJDAG 16 OKTOBER HILVERSUM 18.06 Echo 18.20 (S) Punt uit. 19.5f Overweging. 20.03 (S) Country time 21.02 (S) Nine o'clock jzz. 22.02 (S; Goal NOS 23.02 (S) Met het oog op morgen. EO. 0.02 (S) True Light HILVERSUM II 18.00 Nws. 18.10 Info magazine. P P. 18.20 Uitzending van de PPR. OVERHEIDSVOORLICHTING 18.30 Nederlandse Antillen. VOO. 18.40 Info magazine 20 00 Mono. NOS. 2100 Suara Maluku RVU- NOS 22 10 Zionisme en Socialisme. NOS 22.30 Nws. 22 40 NOS-Cultuur Magazine. 23.55 Nws. HILVERSUM III NOS 18.04 De Avóndspits. 19 02 (S) HILVERSUM III De Rock Roll Methode VPRO 20.02(S)Ook zo. 20.30(S) Rub-a-dub. 22.02 (S) De No-Budget-Show. 17.55 Meded., SOS HILVERSUM II TROS 7 00 Nws. 7.10 Ochtendgym. 7.20 RoUebolleradio 7 30 Nws. 7.36 Aktua. 8.00 Nws 8.11 Sport na sport. 8.30 Nws 8.33 Toeraktua 9 05 Gymnastiek voor de vrouw. 9 15 Voor blinden en slechtzienden. 9 25 Waterst 9 30 Nws. 9 32 Bosboom Bekooy.. 10.30 Nws 10.32 Bosboom Bekooy. vervolg. 11 30 Nws. 11.32 Een Ander NOS 11.56 Dc wonder lijke wereld van het bock. 12.25 Me ded voor land- en tumb 12.30 Nws. TROS 12.36 Aktua 13 00 Nws 13 11 Aktua-extra (13.30 Nws) 14 00 Cou lissen (14 30 Nws). 15 00 Hanen Alle man (15 30 en 16 30 Nws 17 00Ak- tU3-extra-kamerbreed. 17.30 Nws. 17.36 Aktua. HILVERSUM IV NOS. 20 00 (S) Europees concertpo dium 21.00 Muziekspiegel. 22.05 (S) NOS-Jazz ZATERDAG 17 OKT VARA 07 03 Hallo hier Hilversum, gevar progr. (08 06-08.15 Dingen van de dag) 10 30 (S) Z I 12 03 (S) Tussen starten finish 13 06 (S) In de Rooie Haan 15 02 (S) Muziek uit Studio 1. 16.02 (S) De Speeldoos. NCRV 07.02 (S)Popfnsser 09 03(S) Happy sound. 10 03 (S) Popstation. 11 03 (S) Pop non stop. 12.03 (S) Los vast 14 03 (S) Op stap 15.03 (S) Dis co-Expres. 16.03 (S) NCRV- Zaterdag-sport HILVERSUM IV AVRO 07 00 Nws. 07.02 (S) Piano- an. klass pianomuz. 08.00 Nws. 08 05 <S) Op een klein stationnetje, morgens in de vroegte. 09 00 (S) Pas- se part out 10 00 (S) Concerto Matti- nale 11 45 (S) Liever de lucht in. 13 00 Nws 13.05 (S) AVRO.s Platen Publieks Pnjs 16 00-17 00 <S) Klas siek met Caroline 20 00-23 00 (S) AVRO-Muziek op zaterdagavond Liszt-FcsUval ADVERTENTIE Is Uw CV-ketel ouder dan 5 jaar? En heeft U ook van die hoge energierekeningen? Kijk dan vanavond naar do STER-reclame Nederland 2 voor het journaal van 20.00 uur. Zie hoe U honderden guldens op Uw stookkosten kunt besparen. Voor meer informatie: techmsch bu'eau mampaey haarlem t>v Antwoordnummer 430, 2000 WC HAARLEM. Tel. 023-319454

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1981 | | pagina 5