Emotie rond revaluatie valt mee
Beursweek
'Gokken met grote
kans op winst
4 november:
Dag van het aandeel
Bolwerk van
kapitalisme
in ban van
hoge rente
Economie
Extra
De komende vier weken staat Economie Extra in het te
ken van het aandeel. 'Onbekend maakt onbemind" dat
geldt niet in het minst voor het beleggingsbedrijf. Van de
tien jaar geleden zo veelbesproken "popularisering" van
het aandelenbezit is weinig terecht gekomen. De meeste
Nederlanders met spaarcentjes geven de voorkeur aan
een renterekening of spaarbrief boven aandelen of obli
gaties.
Wat zijn aandelen en waar zijn ze te koop? Welke rechten
heeft de aandeelhouder en wie komt daar voor op. Wat
zijn de verdiensten van aandelenbezit en wat de risico's.
Een kijkje achter de schermen van Beursplein 5 aan de
vooravond van de dag van het aandeel.
TWINTIG GULDEN
ZATERDAG 10 OKTOBER 1981
"Op effectenbeurzen gebeurt iets
tussen mensen die speculeren
leuk vinden en geld te veel heb
ben". De vorige week aangetre
den nieuwe voorzitter van de
Vereniging voor de Effectenhan
del. drs. B.F. baron van Ittersum,
citeert het "hardnekkige misver
stand" dat in de volksmond de
ronde doet. De ontvangst van
jaarlijks alleen al tienduizend
scholieren op de beurs, de uitgif
te van steeds kleurrijker folders,
de introductie van economie als
keuzevak in het middelbaar on
derwijs, dat alles ten spijt mag de
dagelijkse gang van zaken op de
Amsterdamse Beurs nog niet op
brede herkenning rekenen.
Dominerend blijft het beeld van de
effectenbeurs als onmiskenbaar
bolwerk van het kapitalisme
waar het type snelle jonge mana
ger zijn eerste hartinfarct tege
moet rent in opdracht van zak-
kenvullende grijzende heren, die
zich op aandeelhoudersvergade
ringen in afwachting van het bor
reluur hullen in sigarenrook en
stilzwijgen.
De glazenwasser, de chirurg en
zelfs een niet te verwaarlozen
aantal parlementariërs hebben
één ding gemeen: het effectenbe
drijf zegt hun doorgaans weinig
tot niets. Toch is een groot deel
van de Nederlandse bevolking
aandeelhouder van een onderne
ming. Vijftien procent van de
Nederlandse gezinnen heeft aan
delen in bezit. Maar een veel gro
tere groep Nederlanders is veelal
zonder het te weten bij het beleg
gingsbedrijf betrokken.
Werknemers betalen pensioenpre
mie als investering voor later.
Pensioenfondsen en verzeke
ringsmaatschappijen beleggen
dat geld in bijvoorbeeld woning
bouw, maar ook in aandelen. Le
den van de vakbond betalen con
tributie voor hun dagelijkse be
langenbehartiging, maar ook
omdat in geval van actie de sta
kingskassen open moeten. In de
letterlijke zin bestaan die kassen
niet, want de inhoud er van is be
legd.
Investeren
Zonder al dat geld van pensioen
fondsen, vakorganisaties en par
ticuliere beleggers zou het Ne
derlandse bedrijfsleven eenvou
digweg niet kunnen draaien.
Winsten van bedrijven schieten
tekort om al het vermogen te
kweken dat nodig is voor inves
teringen in de toekomst. Kapi
taal vergaren kan door geld te le
nen bij de bank, maar ook door
de uitgifte van aandelen of obli
gaties. Dat laatste was in Neder
land al aan de orde bij de oprich
ting van de Verenigde Oost-Indi
sche Compagnie in 1602 en ge
beurt nog steeds. In de huidige
samenleving valt de effecten
beurs daarom niet weg te den
ken.
Met het kopen van een aandeel
wordt een belegger mede-eige
naar van het bedrijf dat het aan
deel heeft uitgegegeven. Is de
waarde van het aandeel bij uitgif
te duizend gulden, dan mag de
bezitter zich voor dat bedrag ver
antwoordelijk voelen. Op de jaar
lijkse aandeelhoudersvergade
ringen mag hij vragen stellen
over het jaarverslag, dat informa
tie geeft over de gang van zaken
in een onderneming. Moeten er
op zo'n bijeenkomst besluiten
worden genomen, dan mag hij
stemmen. Hoe meer aandelen hij
heeft, hoe zwaarder zijn stem
telt. In ruil voor het afstaan van
zijn geld, kan de aandeelhouder
aanspraak maken op dividend,
een uitkering die het bedrijf één
of twee keer per jaar doet en
waarvan de omvang wordt be
paald door de winst.
Aan aandelenbezit zijn twee duide
lijke risico's verbonden: zowel
de hoogte van de dividenduitke
ring als de waarde van het aan
deel zijn geen vaste gegevens.
Gaat het een onderneming slecht
en wordt er weinig of geen winst
gemaakt, dan is het gebruikelijk
dat ook weinig of in het geheel
geen dividend wordt uitgekeerd.
In zo'n periode krijgt de aandeel
houder dus geen vergoeding
voor zijn bijdrage. Had hij zijn
geld op de bank gezet, dan was
hij zeker geweest van een vaste
rente. Gaat het daarentegen heel
goed met een bedrijf, dan kan
het dividend hoger zijn. dan de
rente die de bank bereid is te be
talen.
Het tweede risico heeft ook te ma
ken met het reilen en zeilen van
een onderneming. Aandelen,
eenmaal door een bedrijf uitge
geven en in handen van beleg
gers, worden dagelijks verhan
deld op de beurs. De waarde van
dat aandeel kan daarom elke dag
verschillen. Gaat het een bedrijf
goed en wordt bijvoorbeeld een
hoog dividend verwacht, dan is
er veel vraag naar zo'n aandeel
en stijgt de prijs. Blijven de re
sultaten beneden verwachting,
dan daalt de waarde en kan het
gebeuren dat een aandeelhouder
bij verkoop van zijn stuk minder
terug krijgt dan hij er voor heeft
betaald. Beleggers volgen de
handel om die reden op de voet.
Dreigt het mis te gaan, dan wil
len ze bijtijds van hun stukken
af, zijn de vooruitzichten in een
bepaalde sector goed, dan willen
ze daar beleggen. Beleggers die
zich goed informeren over dat
soort ontwikkelingen, kunnen er
ook op vooruit lopen en zo zelf
winst maken door de tijdige ver
koop van hun bezit
Obligaties
Obligaties zijn een vorm van beleg
ging, waar wat minder risico aan
verbonden is. Een obligatie is
een lening die een bedrijf uit
geeft en waar beleggers op kun
nen inschrijven. Tevoren wordt
de looptijd vastgesteld (bijvoor
beeld tien of twintig jaar) en
wordt ook bepaald wanneer obli
gaties die via loting zijn aange
wezen tussenstijds bij het bedrijf
kunnen worden verzilverd. De
obligatiehouder krijgt jaarlijks
een vast percentage rente.
Ook voor die stukken geldt dat ze
tussentijds op de beurs worden
verhandeld en dat vraag en aan
bod de koers dagelijks doen ver
anderen. Anders dan bij aande
len staat de winst op obligaties
(rente) vast, hoewel deze na ver
loop van jaren door een verande
ring van het algemene rentepeil
lager of hoger kan uitvallen dan
de winst van een spaarrekening.
Obligatiehouders lopen wat min
der risico, maar zijn dan ook
geen mede-eigenaar van het be
drijf. Niet alleen bedrijven geven
obligaties uit, de overheid doet
mee in de vorm van staatslenin
gen. Ook hypotheekbanken ko
men via de uitgifte van obligaties
aan geld; in die sector wordt een
obligatie "pandbrief' genoemd.
Noteringen
De Amsterdamse effectenbeurs is
het financiële centrum van Ne
derland waar dagelijks in effec
ten wordt gehandeld. Bedrijven
die stukken uitgeven kunnen bij
de "exploitant" van de beurs, de
Vereniging voor de Effectenhan
del een "officiële notering" aan
vragen. Als aan een reeks voor
waarden wordt voldaan wordt
die notering verleend en wordt
het fonds in de handel genomen.
Door
Ton van Brussel
Kopers en verkopers kunnen
niet zelf op de beurs aantreden,
zij kunnen hun opdrachten kwijt
bij banken of commissionairs die
lid zijn van de vereniging.
Op de "vloer" van de beurs vinden
die leden elkaar en treffen zij ook
de zg. hoekmannen. Dat zijn spe-
cilaisten in één of meer fondsen
die in de handel een bemiddelen
de rol spelen en zo bijdragen tot
de definitieve prijsstelling van
een aandeel. De vastgestelde
prijzen (koersen) worden ver
meld op het noteringsbord en
verschijnen in de Prijscourant
die de Vereniging voor de Effec
tenhandel dagelijks uitgeeft. De
meeste dagbladen publiceren
daarvan een uitreksel plus een
toelichting op de belangrijkste
verschuivingen.
Niet alleen de gang van zaken in
een bedrijf of een bepaalde sec
tor is bepalend voor de hoogte
Van de koers. Ook de algemene
economische ontwikkelingen
hebben hun invloed. Zo wordt
de hoge rente al enige tijd op ef
fectenbeurzen waar ook ter we
reld als een belangrijk knelpunt
ervaren. Die rente drukt de ren
dementen in het bedrijfsleven,
waardoor de dividenden achter
blijven. De winst op een beleg
ging via een spaarrekening bij de
bank wordt dan al gauw hoger.
Clubs
Vooral nu het tij in de effectenhan
del tegen zit, hebben beleggers
of mensen die overwegen aande
len te kopen behoefte aan infor
matie. Lang niet iedereen heeft
de tijd of de zin om alle kennis te
vergaren die nodig is om effec
tenbezit verantwoord te begelei
den. Die groep hoeft niet langs
de kant te blijven staan. Banken
en commissionairs geven advies
en wie dat nog te ingewikkeld
vindt kan kiezen voor de aande
len van zg. beleggingsfondsen of
voor een lidmaatschap van een
beleggingsclub.
Beleggingsfondsen geven aande
len uit en het geld dat die uitgifte
oplevert wordt vervolgens op
nieuw belegd. Daarbij wordt ge
streefd naar een spreiding van
het risico door de aankoop van
aandelen van verschillende on
dernemingen. De kans op een
plotselinge ingrijpende waarde
vermindering van de belegging
wordt op die manier verkleind.
Beleggingsclubs winnen snel aan
populariteit. In Amerika is dat
fenomeen al tamelijk oud. Een
aantal spaarders richt een club
op, verdeelt de taken en besluit
samen in welke fondsen belegd
gaat worden. Minder solisme en
daardoor een verminderde kans
op ongelukken. Het spreekt van
zelf dat bij een gespreid risico de
kans op grote winsten kleiner is.
al was het alleen maar omdat de
winst moet worden gedeeld.
Elektronica
Op de Amsterdamse effectenbeurs
werd vorig jaar voor 50 miljard
gulden omgezet. Er staan 2.200
fondsen genoteerd waaronder
200 Nederlandse aandelen. Dat
worden er aan het eind van het
jaar meer. Dan treedt de zg. "pa
rallelle markt" in werking en'
wordt ook voor kleinere bedrij
ven die nog niet aan de norm
voor een officiële notering vol
doen mogelijk om op de beurs
verhandelbare aandelen uit te
geven
Om dat hele bedrijf draaiende te
houden staat binnen de in 1902
door Berlage ontworpen muren
een schat aan elektronica. Tot
nog toe bestaat van alle aandelen
nog een papier, waarvan het ori
gineel weliswaar veelal niet in
handen van de eigenaar is (deze
heeft een ander bezitsbewijs, de
soms snelle handel maakt tijdig
bezit van het origineel onmoge
lijk). In de toekomst zal het aan
deel op papier in zijn geheel gaan
verdwijnen en wordt de handel
volledig "giraal" geregeld. Die
ontwikkeling heeft al tot een
nieuw soort belegging geleid. De
belangstelling voor en de handel
in oude waardepapieren bloeit
recentelijk als nooit tevoren.
Volgende week: de waarde van
beleggingsadviezen en belas
tingmedewerker Booy over de
fiscale aspecten.
Hij ziet eruit alsof een met veel
..snippen" gevulde porte
feuille in zijn binnenzak zit
Een te grote sigaar in znn
hoofd, een wat corpulent li
chaam en het beeld van de
kapitalist staat. Goed. Hans
Giezeman beheert zijn spaar
centen zorgvuldig en daarom
noemen zijn kennissen hem
soms wel een patser Maar de
Zoetermeerder is slechts een
kleine belegger. Hij koopt en
verkoopt aandelen in de
hoop wat winst te maken. En
inderdaad, het valt niet te
ontkennen, dat is een kapita
listisch beginsel
Zo'n tien jaar geleden kocht de
nu 35-jarige Giezeman voor
het eerst een aandeel. Hij had
geld gespaard en hoorde van
zijn broer dat hij met beleg
gen een hoger rendement
kon krijgen.
„Je moet beleggen met geld dat
je anders op langlopende
spaarrekeningen vast zet",
doceert hij. ..Geld dat je over
een halfjaar nodig hebt. moet
je daarvoor niet gebruiken.
Anders loop je kans op ver
lies".
Giezeman kocht aandelen van
beleggingsinstituten. Die
spreiden het risico. Dat is vei
liger voor de kleine man.
Daarmee kreeg hij toch al
meer rente van zijn geld dan
de banken hem via het spaar
boekje gaven Van lieverlee
ging de hij zich meer in de ef
fectenhandel verdiepen.
Kreeg in de gaten datje klap
pers kunt maken als je een
beetje speculeert. Zo ver
diende hij in korte tijd fors
met aandelen van Koninklij
ke Olie
De grootste winst boekte hij
met aandelen van Holland
Sea Search. Giezeman had
via-via gehoord dat deze on
derneming grote kans had op
het verkrijgen van een ver
gunning om olie te boren op
de Noordzee Hij kocht en
zag hoe de waarde van het
aandeel met zo'n tien gulden
per week omhoog schoot. Hij
verkocht in die stijgende
koers en hield vijftienhon
derd gulden schoon over.
Daarmee maakte hij een ver
lies goed van duizend gulden,
dat hij leed door een vergis
sing met aandelen van Phi
lips.
„Het is gokken met een vrij
grote kans op winst", zegt hij,
„dat is het verschil met gok
ken in een casino. Aandelen
kun je altijd weer verkopen
Je blijft er nooit mee zitten.
Tenzij een bedrijf failliet
gaat. natuurlijk".
Hans Giezeman
Toch kan de belegger onver
wacht behoorlek spijt krij
gen van zijn aandelen Gieze
man: ..Je zoekt zoveel mogej
lijk betrouwbare bedrijven
uit. Maar neem nu de Ogem.
De koers stond op dertig gul
den per aandeel. Die koers
donderde in recordtijd in el
kaar naar zes gulden Daar
blijven ze op staan voorlopig.
Zit je mooi in het schip. Door
wanbeleid van de directie".
Heel recent verloren duizenden
grote en kleine aandeelhou
ders geld doordat de Neder
landse cruisevaart maat
schappij Bestevaer failliet
ging Onlangs werd bekend
dal ze geen cent uit het faillis
sement hoeven te verwach
ten.
Giezeman: ..Daar is dus niets
tegen te doen Maar als de
koers alleen maar keldert,
hoef je nog niets te verhezen
Het verlies heb je pas als je
dan toch verkoopt Het kan
wel heel lang duren voordat
de koers weer tot het oude ni-
vcm stijgt"
Het volgen van de beursberich
ten en de economiepagina in
de krant is daarom aan te be
velen ..Maar eigenlijk ben je
dan al te laat", vertelt Gieze-
inan, „het beste is inside-in-
formation. Om klappers te
kunnen maken, moet je ken
nissen in de effectenwereld
hebben. Maar dat is voor de
kleine belegger helemaal
moeilijk".
Grote beleggers kunnen het
verloop van de koers van hun
aandelen vaak wel beïnvloe
den. Daar zijn wel staaltjes
van bekend. De kleine man
staat machteloos. Er bestaan
wel verenigingen van aan
deelhouders. maar'Giezeman
heeft niet de indruk dat die
zo sterk staan Hoewel hu
met zijn aandeel mede-eige
naar is van de onderneming,
bezoekt hij nooit de aandeel
houdersvergaderingen. „Het
is zonde van je tnd
Hij laat zich dikwijls adviseren
door zijn bank. Die koopt en
verkoopt ook zijn aandelen.
Het is zo simpel als thuisban
kieren. Men belt de bank en
zegt ik wil graag honderd
aandelen Philips met de aan
tekening dat ze niet duurder
mogen Zijn dan 25 gulden
Verkopen gaat andersom,
maar dan limiteert men naar
beneden.
Volgens Giezeman gaat de klei
ne belegger over het alge
meen niet boven de 10 000
gulden. Zelf had hij ooit eens
in totaal 12.000 gulden aande
len in zijn bezit"
Het is zo'n beetje een hobby
van hem geworden. Op ver
jaardagen praat hij met zgn
broers en zwagers bijna ner
gens anders meer over. Colle
ga's heeft hij ook al enthou
siast weten te maken In kor
te tijd maakten die allen me
de dank zu hem een leuke
winst.
Het aantrekkelijke van die
winst is dat die niet, zoals
rente, aan de belasting hoeft
te worden opgegeven Daar
staat tegenover dat men het
writes nn't lean aftrekken
Over het dividend moet wel
belasting worden betaald.
Giezeman vindt het vreem'd,
dat het beleggen in Neder
land niet wordt gepropa
geerd. De economie kan er
door verbeteren, meent hu,
omdat bedrgven dan minder
geld hoeven te lenen. „Hier
word je meteen meteen in de
hoek van de kapitalist ge
stopt. Maar in Franknjk heb-
ben we het beter door Daar
krggen de kleine beleggers
fiscale voordelen".
WEERT SCHENK
Voor de Amsterdamse beurs
was het opnieuw een week
waarin de emoties hoogtij
vierden. Want nauwelijks
was het rumoer om de Ameri
kaanse koersprofeet Granvil
le verstomd, of de in het Eu
ropese Monetaire Systeem
verbonden landen van de EG
maakten een drastische wijzi
ging van de onderlinge valu
taverhoudingen bekend. De
gulden werd met de West-
duitse mark ruim 5 procent
duurder. De Franse franc en
de lire werden zo'n 4 procent
goedkoper waardoor het ver
schil met onze gulden zelfs
tot circa 9 procent is opgelo
pen.
Maar in tegenstelling tot een
week geleden, toen Granvil
le's rampenboodschap over
Wall Streets gedrag een enor
me koersravage uitlokte,
nam het Damrak deze waar-
dewijzigingen kalm op. Ook
Wall Street bleef deze vzeek
bijzonder rustig. Nadat deze
beurs de vorige week gelan-
ceeide verwachting van een
koersdaling tot 500 van mr.
Granville ook al naast zich
neergelegd had en zelfs
beantwoordde met een stij
ging van 840 op 860. En voor
de Newyorkse effectenbeurs
was er ditmaal toch reden ge
noeg om emotioneel te reage
ren op de afschuwelijke
moord op president Sadat
van Egypte.
De verwachting dat de nieuwe
president het vredestichten
de beleid van zijn voorganger
zal voortzetten, herstelde in
Wall Street al snel de rust
waardoor er kon worden
overgegaan tot de orde van
de dag. En die hield het pret
tige nieuws in van een ver
dere rentedaling. Zo gingen
alle banken over tot een rente
van 19 procent gevolgd door
enige die zelfs tot 18.5 pro
cent terugvielen. Vooral de
rente op effectenbeleningen
werd belangrijk verlaagd en
kwam zelfs op 16 procent.
Meestal is dit een voorbode
van nog verdere rentedalin
gen van de grote banken.
Het klimaat tot rentedaling is
in de Verenigde Staten mo
menteel veel gunstiger dan
een tijd geleden zodat voor
spellingen van regeringszij
de, afgelopen zomer verricht,
dat eind van dit jaar percen
tages van 15 procent niet uit
gesloten zijn, wel eens be
waarheid zouden kunnen
worden. De Amerikaanse
conjunctuur is na een krach
tige economische groei in de
eerste drie maanden van dit
jaar. nadien aanmerkelijk af
gekoeld en hel bruto natio
naal produkt liet in het twee
de kwartaal zelfs een daling
zien. De inflatie bleef beperkt
en de geldtoename bleef be
neden de normen door de
monetaire autoriteiten ge
steld.
Allemaal feiten die een soepe
ler kredietbeleid, de basis
van de rentedaling, mogelgk
maken. Alleen de ontwikke
ling van de komende begro
tingstekorten is nog erg on
duidelijk nu vrees is ontstaan
dat de uitgaven voor defen
sieve doeleinden veel te groot
en de bezuinigingen veel te
klein zijn. Voorlopig echter
ziet het er voor een zekere
rentedaling in Amerika niet
ongunstig uit wat voor de
rest van de wereld, en vooral
West-Europa, een erg goede
zaak zou zgn.
De dollar bleef dan ook behoor
lek onder druk en kwam de
ze week in Amsterdam zelfs
op f 2,45. Maar hiertoe werkte
ook de revaluatie van de gul
den mee die onmiddellijk een
flinke koersdaling van de
dollar ten opzichte van onze
munt tot gevolg had. De
beurs reageerde vrij positief
op de revaluatie. Vooral de
obligatiemarkt steeg in eerste
instantie aanzienlijk om daar
na enkele dagen tot rust te
komen. Want. zoals reeds op
gemerkt, veel hangt af van de
renteontwikkeling in Amen-
ka.
Toen later in de week flinke
renteverlagingen in de Duit
se Bondsrepubliek bekend
door
C. Wagenaar
werden, begonnen de obbga-
tiekoersen ook hier weer te
stijgen. De emissie van de
12,5 procent lening van de
Bank voor Nederlandse Ge
meenten werd zelfs tegen 101
procent een groot succes.
De aandelenmarkt had echter
meer moeite met het bepalen
van zijn standpunt. Hier zgn
de meningen dan ook ver
deeld. Want al is men het er
over de kans op een renteda
ling in ons land vrijwel eens,
hoe de waarder'.gging van
onze gulden voor de indus
trie zal uitpakken, is nog een
onu-tgemaakte zaak. Het be
drijfsleven is bezorgd De po
litieke partgen ter linkerzgde
ns. Maar het ministe-
i financin is verheued.
want de zakkende rente
maakt goedkoper lenen mo-
gelijk. En dat is wel nodig
ook Want minister Van der
Stee rekende deze week de
Kamer voor dat volgend jaar
de rente op onze staatsschuld
het lieve sommetje van 11,5
miljard gulden zal bedragen.
Het mistige verschiet voor ons
bedrijfsleven met de nieuwe
munt nep, na een eerste posi
tieve reactie, toch enige te
rughoudendheid voor de aan
delenmarkt in het leven. Al
leen de vaste stemming die
Wall Street door de hoop op
verdere rentedaling liet zien.
kon ook onze beurs licht mee
omhoog trekken. Maar de
flauwe dollar was een rem op
de koersstgging van Konink-
Igke Petroleum en Urulevcr
die daardoor weinig bewe
ging beten zien KLM die nu
met lagere dollarkosten te
maken krggt, l^on echter zo'n
f5 stijgen Opvallend goed
lag deze week de verzekering
in de markt met kocrsstggin-
gen van f 5 voor Amov en En-
nia Een herstel van f3 boek
ten NMB, Gist Brocades en
Nedlloyd Daarentegen ver
loor Fokker door de vliegtui
gramp f 4 en moest Bog f 3 te
rug door de lagere waarde
van zgn Amerikaanse bezit
tingen
De slechte resultaten van Gela
tine Delft met werktgdver-
kortmg zoals bg de Twentse
Kabel kostten beide aande
len zo'n f 20.
