In Frankrijk nu bestrijding van inflatie voorop Egypte rouwde om Nasser, niet om Sadat Walesa boekt toch succesje Felle kritiek op Bazargan Fransen kiezen voor minder kernenergie Parlement akkoord met bouw zes kernreactoren Strenge controle bij begrafenis van Sadat VRIJDAG 9 OKTOBER 1981 (Van onze correspondent Rudolph Bakker) PARIJS - De Franse nationale vergadering heeft zich met grote meerderheid - 331 stemmen voor en 67 tegen - geschaard achter de plannen van de socialistische regering-Mauroy om zes in plaats van ne gen nieuwe kerncentrales te bouwen. De koeltorens van de Franse atoomcentrales zullen hun witte stoomwolken de lucht in blijven sturen, in weerwil van het feit dat heel wat socialisten het daar helemaal niet mee eens zijn. „Nee tegen alles wat atoom heet", luidde immers de socialisti sche leuze in de lange jaren van oppositie en ook nog in de recente verkiezings strijd. Deze week echter verklaarde premier Mau- roy tijdens het atoomcentraledebat in het parlement: „Wij zouden ons schuldig moeten voelen, als morgen onze kinderen ons moeten verwijten dat wij hen een bron van rijkdom (de atoomkracht) niet hadden geschonken, terwijl die binnen handbereik lag". Het verschil tussen de vergaande nucleaire plannen van de vorige president Giscard en die van de socialistische regering is, dat voortaan een consultatieprocedure van kracht zal zijn, waarbij de bevolking een redelijke inspraak krijgt. Een derge lijke procedure zal ook worden gevolgd daar waar het al in gang gezette werk aan nieuwe centrales door de socialistische regering - in afwachting van het atoomde bat - was geschorst. Deze procedure, die er overigens buitengewoon ingewikkeld uitziet, geeft - bij consequente weigerin gen in de lagere regionen - ten slotte aan het parlement het laatste woord. Verliezers in de strijd tegen de kernenergie zijn de president van de parlementaire commissie voor de informatie over de energie, Paul Quiles, en de ecologenlei- der Brice Lalonde. Quiles had in zijn rap port gepleit voor de bouw van slechts drie tot vier nieuwe centrales. Hij is overi gens een van de 'coming men' in de socia- listentop. Brice Lalonde volgde de debat ten tandenknarsend vanaf de tribune en sprak over de 'kwjyongensstreken van de afgevaardigden'. Premier Mauroy had zijn fractie zo doeltref fend de hersens gespoeld, dat er niet één socialistisch parlementslid was komen opdagen toen Lalonde hen voor een on derhands energiedebat had uitgenodigd. Paul Quiles werd de hei op gestuurd met de belofte van een 'commissie', die bin nen zes maanden een advies zal moeten uitbrengen over een eventuele uitbrei ding van de splijtstofopwerkingsfabriek in La Hague. Het werk aan deze uitbrei ding zou overigens toch niet voor maart begonnen zijn. In de socialistische partij is er naast de gro te groep tegenstanders ook veel enthou siasme voor de kernenergie. Met name Jean-Pierre Chevenement, de leider van de linkervleugel in de partij en minister voor techniek, hield een hartstochtelijk betoog voor de atoomcentralcs en hij glimlachte tevreden, toen het pleit was beslecht: „Het normale verstand heeft In het communistische kamp - met vier mi nisters in de regering - had men het aantal te bouwen centrales helemaal niet willen terugbrengen. De communisten hebben zich altijd als de warmste medestanders van de vorige president Giscard opge steld. als het om zijn kernenergiepro gramma ging. De oprechte tegenstanders van de kern energie in Frankrijk zyn sinds de gebeur tenissen in het parlement deze week in feite dakloos. Ze zullen zich opnieuw in de armen dienen te storten van Brice La- londes „Vrienden van de aarde" en ande re ecologengroepen, die tijdens de verkie zingsperiode door alle partijen onder de kin waren gestreken, maar die niet ten onrechte kunnen beweren dat ze door het veelbelovende nieuwe regime in de kou zijn gezet. Tijdens een kort voor het parlementsdebat gehouden opinieonderzoek was echter gebleken dat 62 procent van de bevolking er vóór is dat het kernenergieplan wordt afgemaakt. (Van onze correspondent Rudolph Bakker) PARIJS - Het eerste doel waarnaar de Franse socialistische regering-Mauroy op econo misch gebied nu streeft, is niet langer het indammen van de werkloosheid, maar veeleer het indammen van de inflatie. Ook de strijd om het behoud van de koop kracht is daardoor op het tweede plan geraakt. Vorige week nog hoorde men een andere taal. Het afgelopen zon dag genomen besluit de Franse frank ten opzichte van gulden en Duitse mark met 8,3 procent te devalueren, heeft op het Franse regeringstoneel echter enige wij zigingen in opvoering en spelers teweeggebracht. De minister voor de begroting, Laurent Fabius, had vorige week met veel uiterlijk vertoon zijn huishoudboekje voor 1982 open baar gemaakt en het was door het kabinet in dank aanvaard. Niet minder dan 27,6 procent aan extra geld zou er beschikbaar zijn om de opleving van de eco nomie te bewerkstelligen en daarmee de werkloosheid te be strijden. Het tekort op de begro ting van Laurent Fabius zou vol gens diens berekeningen 95,4 miljard frank bedragen. De minister voor financiën en eco nomie zetelt onder hetzelfde dak als Laurent Fabius. Het is de ge matigde en vooral in buitenland se financiële kringen uitstekend bekend staande Jacques Delors. Men kan zeggen dat Delors door president Mitterrand onder meer GDANSK/WARSCHAU (Reuter, DPA/UPI) - Van het gisteren nieuw gekozen presidium van Solidariteit maken in grote meer derheid personen deel uit die voorzitter Lech Walesa naar vo ren had geschoven. De vak bondsleider verklaarde in een vraaggesprek met de nationale radio, dat serieuze besprekingen met de regering om de crisis te boven te komen, dringend gebo den zijn. Een hoge westerse di plomaat verwacht, dat de Sow- jet-Unie op korte termijn zal pro beren Stanislaw Kania te vervan gen. Aan de samenstelling van het pre sidium, het "dagelijks bestuur" van Solidariteit, valt vooral op, dat enkele oud-gedienden uit het vrije vakverbond niet zijn geko zen. Lech Walesa, die eerder deze week met 55 procent van de stemmen van de afgevaardigden naar het congres tot voorzitter was gekozen, had bekende men sen als Andrzej Gwiazda (voor malig vice-voorzitter). Jan Ru- lewski (leider van de afdeling- Bydgoszcz, die afgelopen voor jaar werd gemolesteerd) en Karol Modzelewski (oud-voorzitter van de afdeling-Wroclaw en enige tijd woordvoerder van de natio nale coördinatiecommissie), niet kandidaat gesteld omdat hij ze als "extremisten" beschouwde met wie hij niet zou kunnen sa menwerken. Walesa, die naar algemene taxatie aan krediet en invloed heeft ver loren op het woensdag beëindig de eerste nationale congres van het vrije vakverbond, riep in een vraaggesprek voor de radio de autoriteiten ertoe op, onverwijld besprekingen op hoog niveau te beginnen over de voedselvoor ziening en de stagnerende pro- duktie. Hij zei verder, dat Solida riteit niet slechts een vakbond kan zijn tot het land uit de crisis is, waarin het al maanden ver keert. Hij noemde de voedsel voorziening "de moeilijkste en belangrijkste kwestie" waar de Polen op het moment mee te ma ken hebben. Hij achtte de tijd ge komen om met de regering om de tafel te gaan zitten en te gaan werken ten goede van het hele volk. Hij noemde Solidariteit een "sociale beweging", die over eni ge tijd kan veranderen m een echte vakbond, die meningen doorgeett, toezicht uitoefent en verlangens formuleert. Op dit moment is die beperkte functie volgens Walesa niet mogelijk. "Nu zijn we voor alles Polen, die de economie en het land moeten redden", aldus de vakbondslei der. Het woord lijkt nu aan de regering. Komt Warschau tegemoet aan bepaalde verlangens die het pro gramma bevat, dan kan Walesa met zijn tactisch vernuft en op basis van zijn prestige en popula riteit bij de achterban enkele van de radicalere eisen van het ver bond mogelijk laten vallen. Ko men er echter geen positieve sig nalen van de kant van de rege ring en partij, dan is de kans groot dat Walesa zich volledig achter het programma opstelt, om zich niet van de basis van de vakbond te vervreemden. werd benoemd om het wantrou wen jegens zijn regime met name in de Verenigde Staten wat in te perken. Minister Delors en mi nister Fabius kunnen elkaar ech ter niet luchten of zien. Minister Delors heeft van meet af aan met de devaluatie rekening gehouden en hij had zelfs ge hoopt dat ze tot 15 procent had kunnen gaan, maar daar waren de andere Europese partners te gen. In elk geval heeft Delors be rekend - net als zovele andere ex perts met hem - dat Fabius met de ophanden zijnde devaluatie geen rekening had gehouden, en dat het tekort op diens begroting geen 95,4 miljard zal belopen, maar minstens 130 miljard. Bo vendien gaat Fabius' begroting uit van een nationale groei van 3,3 procent, en met al die andere experts lacht minister Delors achter de hand hard om dat op niets gebaseerde optimisme. Omdat minister Delors de archi tect van de devaluatie is, heeft hij het ineens weer voor het zeggen en is minister Fabius verplicht zijn rekenwerk over te doen. Het kabinet volgde en besloot deze week het begrotingstekort met 15 miljard terug te brengen, dat wil zeggen dit bedrag te 'bevrie zen'. Niemand weet nog wie van deze maatregel het slachtoffer zal worden. Om devaluatie tot een succes te maken, dient de buikriem te worden aangehaald. Nu kan men niet tegelijk de buikriem aanha len en de economie een nieuwe impuls geven. Blijft dus de buik riem, en dat stond niet in het pro gramma waarop de socialistische leider Mitterrand tot president gekozen werd. De regeringsge zinde Le Monde schreef: „De koopkracht zal voor heel wat de len van de Franse bevolking niet gehandhaafd kunnen worden, iets dat gezegd en uitgelegd dient te worden". s Een gewapende soldaat jaagt al te opdringerige toeschouwers weg bij de graftombe van de onbekende soldaat in Cairo. Daar wordt de vermoor de president Sadat morgen begraven. CAIRO (AFP) - Deelneming van de bevolking aan de begrafenisplechtig heden van de vermoorde president Anwar Sadat morgen zal zeer be perkt worden gehouden teneinde de maximale veiligheid te verzekeren van de nieuwe Egyptische leiding en de hoge buitenlandse gasten. De rouwstoet zal met zoals bij de begrafenis van Nasser in 1970 het geval was langs de grote wegen van Cairo gaan. Het traject van de route zal nog geen twee kilometer zijn en zal beperkt zijn tot twee wegen in de omgeving van het gedenkteken voor de onbekende soldaat bij de plaats waar e president werd vermoord. Deze zone 1 morgen zyn afgezet door leden van de veiligheidstroepen. Er patrouilleren nu gewapende soldaten van de militaire politie. Bulldo zers bewerken het terrein voor de bouw van het mausoleum waar presi dent Sadat zal worden begreven. Het stoffelijk overschot, zal per helikopter van de rouwkamer van het ziekenhuis worden overgebracht naar het hoofdkwartier van de strijd krachten in het opstelijk stadsdeel van Cairo. De kist zal worden ge plaatst op een affuit en zal worden bedekt met de nationale vlag Daarna zal de rouwstoet per auto naar de moskee Rabea el Adawiya vertrekken voor het gebed. Vervolgens zal Hosni Moebarak, die is aan gewezen als opvolger van de president, met andere leiders de betuigin gen van deelneming in ontvangst nemen. Na deze plechtigheid zullen de Egyptische en buitenlandse gasten het stoffelijk overschot te voet begeleiden naar de plaats van de aanslag, een afstand van 500 meter, waar Sadat begraven zal worden. Dit gebied van 500 meter zal voor publiek verboden zijn. Hosni Moebarak, die bij de aanslag door een kogel in de linkerarm werd getroffen, heeft zich gisteren ter plaatse op de hoogte gesteld van de voortgang bij de bouw van het mausoleum en van de getroffen veilig heidsmaatregelen. Volgens andere kringen zou Moebarak opdracht hebben gegeven voor het begraven van Sadat naast het graf van de onbekende soldaat ïn- plaats van in een afzonderlijk mausoleum. Begrafenis bij die tombe was "de grootste eer" die aan Sadat zou kunnen worden verleend. Sadat zou meermaals de wens hebben geuit in Wadi el Raha, het "dal van de rust" in de Sinai begraven te worden. Maar volgens welingelichte kringen in Cairo was mevrouw Sadat van mening dat het zinvoller zou zijn haar man "dichter bij zijn volk" te begraven. Roep om executie oud-premier BEIROET (Reuter/UPI/GPD) - In Iran is felle kritiek losgebarsten op de Iraanse oud-premier, Mehd Bazargan, na de rede die hij woensdag in het parlement heeft gehouden. Enkele parle mentsleden brandmerkten hem als een "Amerikaanse lakei" en eisten zijn bestraffing. Na de woorden van Bazargan hield een groep kooplieden uit Teheran een demonstratie voor het parle mentsgebouw. Zij eisten de exe cutie van Bazargan en een zuive ring binnen het parlement van de aanhangers van de voormali ge premier. Bazargan veroorzaakte woensdag opschudding in het parlement toen hij de dagelijkse terechtstel lingen van linkse islamitische militanten in Iran veroordeelde. Hij waarschuwde ervoor dat de "wraakoefening van de regering het land tot een oceaan van bloed zal maken". Een naaste medewerker van de voorzitter van het Iraanse parle ment beschuldigde Bazargan er van een "werktuig van het wes terse imperialisme" te zijn. Vlgens hodjatoleslam Moham mad Yadzi wilde Bazargan met zijn woorden de ware motieven van de Iraanse dissidenten ver hullen. Het dagblad "Kayhan" publiceer de gisteren een brief, onderte kend door 40.000 vrouwen uit Te heran, waarin zij hun steun aan de voormalige premier en zyn aanhangers in het parlement in trekken. Volgens net blad had den de vrouwen bij de parle mentsverkiezingen van verleden jaar op Bazargan gestemd. Een parlementslid beschuldigde Bazargan en zijn bondgenoten ervan de hand te hebben in de golf politieke moorden, waarmee Iran de laatste tijd geconfron teerd wordt. "Die liberalen heb ben geen binding met de islami tische revolutie". In Iraanse parlementskringen valt te beluisteren dat de fundamen talistische afgevraadigden er waarschijnlijk wel in zullen sla gen zuiveringen van gematigde parlementsleden te bewerkstelli gen. In Iran is een propaganda-commis- sie in het leven geroepen die de eindeloze reeks terechtstellingen in Iran tegenover het buitenland moet rechtvaardigen. Volgens ayatollah Amlashi, e procureur- generaal van Iran. is de afwijzing van de executies in het buiten land mogelijk te wijten aan het gebrek aan goede berichtgeving erover. Volgens tellingen van Amnesty In ternational zijn er sedert imam Chomeini in februari 1979 de macht in Iran overnam, ten min ste 3200 personen terechtgesteld. De internationale organisatie voor de mensenrechten baseert zich daarbij uitsluitend op de vaststaande gevallen die ook bui ten Iran bekend zijn geworden. Door Iraniërs binnen en buiten Iran worden aanzienlijk hogere aantallen genoemd. mensenrechten in Iran uiterst zorgwekkend. Duizenden zijn in die tijd met of zonder proces te rechtgesteld, tienduizenden af schuwelijk gemarteld. Per maand zouden gemiddeld 1500 mensen om politieke redenen zijn gearresteerd. Het regime van de ^jatollahs lijkt echter hard op weg dit maandgemiddelde aan geexecuteerden te bereiken. Vol gens Amnesty vonden er de laat ste drie en een halve maand 1600 executies plaats, volgens Iraanse ballingen ruim 2.000. Inmiddels ziet het er met de ver kiezing van syatollah Chamenei als nieuwe president naar uit dat dit aantal waarschijnlijk nog gaat stijgen. De als een guerrillastrij der bewapende - en getrainde - nieuwe president is bekend voorstander van het vernietigen van alle anti-islamitische ele menten in de Iraanse samenle ving. Hij heeft er zelfs meedcre malen voor gepleit speciale com mandogroepen op te leiden om tegenstanders in het buitenland uit te schakelen. Het is rustig in Cairo. „Gewoon rustig", zeggen sommigen. „Onheilspellend rustig", vol gens anderen. Elf jaar gele den stierf Nasser. De avond dat hij stierf stroomden de mensen spontaan de straat op. Ze huilden, schreeuwden, uitten rouwbeklag. Het was door de gehele stad te horen. Nu, bij de dood van Sadat, niets van dat al. Dat lijkt on logisch. Nasser voerde een schrikbewind. Niemand was veilig voor de gehate en ge vreesd geheime politie. Sa dat was veel liberaler. Was desondanks Nasser geliefder bij de Egyptenaar dan Sadat? Nasser stierf een natuurlijke dood. Sadat werd vermoord. Vermoord door een groepje fanatici, zo wordt officieel ge zegd. Of was het toch een wijd verbreid complot? Zijn de Moslimbroeders in het le ger geïnfiltreerd? En wil de regering dat zorgwekkende feit verdoezelen? Kunnen een paar mensen zomaar in een militaire parade infiltre ren die twee maanden lang grondig is voorbereid en tal loze malen is gerepeteerd? Uitgesloten, heet het. leder een is eindeloos door de ver schillende takken van de ge heime dienst gecontroleerd. Daar zijn dus hoge contacten bij de geheime politie aan te pas gekomen. Maar gisteren ervoer ik zelf de betrekkelijkheid van strenge veiligheidsmaatregelen in Egypte. Want toen ik het Egyptische parlement bin nenging, dat zeer streng be waakt wordt, werd mijn tas niet eenmaal opengemaakt. Dat kan in Egypte in het par lement en misschien ook bij een parade. Impopulair In de arme wijken van Cairo was Sadat in toenemende mate impopulair. Niet van wege vrede met Israel, of de Palestijnse zaken. Nee, velen weten niet eens waar Israël ligt. Maar onder Nasser was er meer zekerheid in het arm zalige bestaan. De prijzen wa ren gefixeerd en er was geen inflatie. Iedereen was arm. en er was niets te krijgen aan consumptiegoederen dat het strikt noodzakelijke te buiten ging. De straatveger, vuilnis man. bedelaar, bediende en ambtenaar verdienden alle maal zo'n 12 pond (dertig gul den) in de maand met de ze kerheid dat zijn buurman, neef en zoon hetzelfde ver dienden en ook zouden blij- __von verdienen. Dat is allemaal veranderd. De westerse oriëntatie van Sadat heeft westerse luxe gebracht Een soort van vrije economie met inflatie. Er is meer te krijgen, de lonen zijn geste gen. maar de prijzen zijn one venredig omhoog gegaan Dezelfde straatveger verdient nu 60 pond (bijna 200 gulden in de maand), maar hij kan er minder mee doen dan met de 12 pond van vroeger. Ook dat is niet helemaal waar: hij denkt dat hij er minder mee kan doen. Want vroeger kwam het niet bij hem op be hoorlijke kleren, schoenen, een schaar en een televisie te kopen. Misschien kan hij het nog niet allemaal kopen, maar hij wil het wel want ook het verwachtingspatroon is gestegen. En daarom klaagt hy. Hij wil trouwen, of zijn zoon wil trouwen, maar een huis huren of kopen is te duur. De ambtenarensalarissen blij ven ver bij de inflatie achter, en Egypte is gezegend met een zeer uitgebreid en ineffi ciënt ambtenarenapparaat. Al die mensen zoeken binnen en buiten werktijd bijbaan tjes om al die mooie produk- ten te kunnen kopen die in de televisiereclame worden geadverteerd. Het vervelende is. dat de men sen die van de import van al die luxe artikelen profiteren veelal vriendjes van Sadat waren Sommigen van hen corrupt, de meesten van hen ryk. Onder Nasser was ieder een arm. De rijken was hun geld en bezittingen afgeno men (op een bevoorrechte klasse na) nu is het verschil tussen arm en ryk veel gro ter. al heeft uiteindelyk ieder een het beter gekregen. Bourgeoisie Een ongelijke, gedeeltelijke en scheef getrokken welvaart Dat zijn allemaal zaken die onder Nasser niet speelden. Iedereen was arm, maar er was' geen vrijheid. Dat ge brek aan vrijheid was de meer gegoede bourgoisie een doorn in het oog. Het was een waar schrikbewind. Maar voor de ongeletterde en vol strekt a-politieke armen heeft politieke vrijheid geen waar de zolang de dagelijkse boter ham letterlijk zijn enige zorg is. Nasser zorgde voor zijn minimumbestaan, daarom was hij geliefd. Sadat wekte hogere verwachtingen, daar om was hy dan wel niet ge haat, maar zeker met geliefd. De dokters, advocaten, journa listen en professoren hielden ook niet van Sadat, maar in zekere zin toch meer dan van Nasser Zij willen wel politie ke vryheid. Dat bestond niet onder Nasser, en zij zwegen allen braaf, of hun werd het zwijgen opgelegd. Dat ge dwongen zwijgen werd door Nasser gecompenseerd door een mooie ideologie: Arabi sche eenheid. Egypte leider van de Arabische wereld, Arabisch socialisme. „Nasser was goed voor de ar men. maar ruïneerde het land", is een niet onware kreet. Met zijn ambitieuze in- dustnaliseringsprogramma nam hij te veel hooi op zijn vork. Sadat heeft hen meer welvaart gebracht, vrede, maar geen mooie ideologie. Dat vinden sommigen erg, anderen halen hun schouders op. Hij heeft ook meer per soonlijke vrijheid gebracht De bevoegdheden van de ge heime politie zyn drastisch ingeperkt. Oppositie werd in beperkte mate toegestaan. Maar vrije meningsuiting vraagt naar meer. Spelregels Toen „de vader van de familie", zoals Sadat zich wilde zien, de vorige maand duidelyk maakte dat de democratie volgens zyn spelregels ge speeld diende tc worden, en 1500 van zyn politieke tegen standers oppakte, toen wekte dat ook enige verbittering. Nee, Sadat werd daarom niet gehaat, maar ook niet aanbe den. zoals Nasser. Zy die de Britse democratievorm vere ren. waren teleurgesteld om dat onder de smoes van „na tionale eenheid, democratie en discipline" de democratie werd afgeschaft. Zy die in de islam geloven zonder fana tiek te zijn, vonden dat Sadat een beetje te-ver was gegaan in zijn maatregelen tegen de Moslimbroeders. Per slot van rekening ging het in beide ge vallen om vryheden die Sa dat ze zelf had gegeven. Want de Moslimbroeders waren onder Nasser verboden, toen democratie nog ondenkbaar Sadat was daarom voor grote delen van de bevolking een man die gemengde reacties opriep. Die sociale verwar ring en daardoor sociale en economische onzekerheid stichtte, maar die wel een eind maakte aan de heilloze oorlogen. Een man die veel meer dan Nasser de taal van het gewone volk sprak - hij zelf kwam immers uit het dorp Mit Abul Kom'* Maar ei- genlyk wilden ook velen juist weer niet een leider die hun gelyke was Tegen een leider behoor je te kunnen opky- ken. anders is hy geen leider. De Egyptische schryver Ibra him Rbdu schreef enige jaren geleden: „Toen Nasser stierf, was het volk bedroefd. Al hadden ze geen kleren, ze kleedden zich in de schaduw van de leider. Ze hadden geen voedsel, ze aten de woorden van de leider. Ze hadden geen woning, maar woonden in de majesteit van de leider". Nu Sadat stierf, hadden ze veel meer van dat materieel genot Het volk heeft zijn eigen kleren, Sadat had gezorgd dat zy uit de schaduw van de leider kon den treden De leider was daarom niet meer zo nodig En het verlies van iets dat men niet nodig heeft, geeft weinig droefenis.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1981 | | pagina 9