Labour wil kernwapens lozen
Sowjet-lme wil
nu harde acties
Schijnvrede in
Spaanse
centrumpartij
Twijfel VS over Awacs
Vliegramp berooft Iran van legertop
Congres wil lidmaatschap NAVO wel handhaven
DONDERDAG OKTOBER 1981
BUITENLAND
PAGINA 9
WASHINGTON (Reuter/UPI/
DPA) - De Amerikaanse regering
heefl gisteren besloten de forme
le indiening bij het congres van
haar omstreden voorstel tot ver
koop van het vliegende radarsys
teem (AWACS) aan Saoedi-Ara-
bié uit te stellen. Dit heeft een
hoge functionaris van het minis
terie van buitenlandse zaken in
Washington gezegd.
Volgens hem zal het uitstel onge
veer 36 uur duren en de gelegen
heid geven voor "een aantal be
paalde aanpassingen" van het
voorstel. Het zag ernaar uit dat
het voorstel in zijn oorspronkelij
ke vorm geen meerderheid zou
krijgen.
Eerder op de dag had het state de
partment gezegd dat het voorstel
gisteren bij het congres zou wor
den ingediend en geen verrassin
gen zou bevatten. De functiona-
Egypte voor levering aan Saoedies
ris van het ministerie verklaarde
echter omstreeks 20.00 uur (Ned.
tijd) tegenover het Britse persbu
reau Reuter dat er oponthoud
was. Niet duidelijk is wat de aan
leiding is geweest voor het uit
stel.
Tegen het voorstel bestaat bij een
groot aantal leden van zowel het
huis van afgevaardigden als de
senaat verzet uit angst voor de
veiligheid van Israel en uit vrees
dat het technisch hoogstaande
ysteem in handen van de Sowjet-
Unie komt wanneer de Saoedi-
sche regering zou komen te val
len.
De Egyptische president Anwar
Sadat heeft gisteren hartstochte
lijk gepleit voor de verkoop van
het Amerikaanse vliegende ra
darsysteem aan Saoedie-Aabie,
dat hij omschreef als "de beste
vriend" van de Verenigde Staten
in het Midden-Oosten.
Vandaag vertrekt de Egyptische
vice-president Hosni Mobarak
naar Washington met een "be
langrijke boodschap" van de
Egyptische leider aan president
Reagan. Volgens Sadat, die een
laatste bijeenkomst van een drie
daags congres van de regerende
nationale democratische partij
toesprak, heeft Saoedi-Arabie
zich tegen Egypte gekeerd sinds
hij eind 1977 met Israel een po
ging tot vrede deed. "Zij zweren
nu tegen ons samen en zullen
morgen tegen ons samenzwe
ren" aldus de president "Maar ik
verklaar dat Saoedi-Arabie het
volledige recht heeft de AWACS-
toestelien te krijgen. Anders zal
de zeer grote vraag rijzen hoe
Amerika zijn beste vriend behan
delt". Saoedi-Arabie heeft, zo ze
hij. miljarden liedollars bij Ame
nkaanse banken gedeponeerd
"Als deze miljarden worden te-
ruggehaal zou de Amerikaanse
economie, de sterkste in de we
reld. getroffen worden"
Voor de derde maal in dne dagen
waarschuwde Sadat in zijn rede
de Libische regering voor een
aanval op Soedan. Gaddafi
speelt volgens hem een "zeer ge
vaarlijk spel" en Egypte zou Soe
dan onmiddellijk met alle kracht
te hulp komen.
LONDEN (GPD/ANP) - De invloed van de snelgroeiende
anti-kernwapenbeweging in Engeland was gisteren dui
delijk merkbaar op het congres van de Labour-partij. De
partij, min of meer broederlijk bijeen in Brighton, stem
de met een overtuigende meerderheid voor eenzijdige
kernontwapening. Een oproep tot uittreding uit de NA
VO werd echter verworpen.
Evenals het liberale partijcongres
eerder deze maand stemde de
Labour-partij tegen de plaatsing
van kruisraketten, tegen de mo
dernisering van de eigen
atoomonderzeeërs, tegen de neu
tronenbom en tegen alle kernwa
pens in Engeland. Een aantal ge
matigde kamerleden noemde de
beslissing ongelukkig. Zij herin
neren zich nog hoe het kernwa
pendebat de Labour-partij 20
jaar geleden bijna verscheurde.
Ook nu liepen de emoties weer
hoog op toen Labours schaduw-
minister voor defensie, Brynmor
John, woedend de zaal uitstorm
de omdat hij niet werd uitgeno
digd de delegatieleden van zijn
standpunt te overtuigen. John is
tegenstander van eenzijdige
kernontwapening. Bijna alle zes
tien afgevaardigden die op het
spreekgestoelte werden uitgeno
digd, waren voorstanders. John
zei zijn positie als Labour-defen-
siewoordvoerder te zullen her
zien zo gauw hij afgekoeld was.
Andere gematigde kamerleden
die ten koste van alles willen ver
mijden dat eenzijdige kernont
wapening in Labours verkie
zingsprogramma zal worden op
genomen, zeiden niet gebonden
te zijn aan de uitspraak van het
congres omdat de motie met
minder dan tweederde meerder
heid werd aangenomen. Die
meerderheid is nodig om eenzij
dige kernontwapening en andere
resoluties tot officieel partij be
leid te verheffen.
Partij bestuurslid Joan Lester zei
dat de Labour-partij nu meer dan
ooit verplicht was eenzijdige
kernontwapening in haar pro
gramma op te nemen. Twintig
jaar geleden werd over de bom
gesproken als een noodzakelijk
wapen dat zo afschrikwekkend
was dat het nooit gebruikt zou
worden, zei Lester. „Dat argu
ment is niet geldig meer sinds
naties praten over het voeren van
kernoorlogen". „De baby's die
we destijds in de kinderwagens
meenamen naar de anti-kemwa-
pendemonstraties, zijn opge
groeid tot jonge mensen die ac
tief zijn in de kernontwapenings-
campagne en de Labour-partij
wantrouwen omdat ze zich niet
duidelijk over ontwapening uit
spreekt. Eenzijdige kernontwa
pening kan de partij herstellen
en groter maken omdat ze die
jongeren aantrekt die denken de
25 of 30 niet te halen".
NAVO
Wat het lidmaatschap van de NA
VO betreft, sprak aanvankelijk
het congres zich in een openbare
stemming in grote meerderheid
uit voor uittreding. Partijvoorzit
ter Alex Kitson aanvaardde deze
uitspraak echter niet en bepaal
de tegen protesten uit de zaal in
dat er een geheime stemming
moest worden gehouden. Die
had tot resultaat dat vijf miljoen
blokstemmen tegen en één mil
joen voor uittreding werden uit
gebracht. De stemmen tegen de
NAVO kwamen vooral van de
partij-afdelingen. De vakbonden
waren, evenals de partijleiding,
voor handhaving van het NAVO-
lidmaatschap.
MADRID (ANP/UPI) - Meer dan 100.000 Spanjaarden hebben gisteren
Spaanse spijsolieschandaal. Consumptie van giftige spijsolie heefl al 140
Madrid hun woede geuit over het
het leven gekost.
Tegen Solidariteit
Italië komt
125 miljard
gulden tekort
ROME - Na wekenlange onderlin
ge discussies kreeg de Italiaanse
regering de begroting voor 1982
op tijd rond. Het tekort wordt be
rekend op 50.000 miljard lire (125
miljard gulden) tegen de 60.000
miljard die oorspronkelijk ge
raamd waren. De besparing van
10.000 miljard wordt verkregen
door bezuiniging op de over
heidsuitgaven, verhoging van in
directe belastingen en accijnzen,
verhoging van overheidstarieven
(elektriciteit, telefoon, posterij
en) en vermindering van de over
heidsbijdragen aan de gemeen
ten, die daarvoor in de plaats het
recht herkrijgen op beperkte
schaal eigen belastingen te hef
fen.
De bezuiniging op de overheidsuit
gaven wordt vooral verkregen op
het gebied van de volksgezond
heid, waar voortaan gedeeltelijke
betaling wordt geëist voor dok
tersbezoek, medicijnen, zieken-
huisverpleging, die tot nu toe
gratis werden verstrekt. De post-
tarieven gaan al vanaf 1 oktober
flink omhoog, elektriciteit en te
lefoon worden binnenkort om
streeks 16 procent duurder. Voor
sigaretten en benzine moeten de
Italianen binnen afzienbare tijd
ook meer betalen, terwijl ook de
wegenbelasting per 1 januari met
een nog onbekend percentage
wordt verhoogd.
Tegelijk doet de regering een be
roep op werkgevers en werkne
mers om zo spoedig mogelijk een
overeenkomst te bereiken ov^r
de arbeidskosten, en dat bete
kent vooral over de glijdende
loonschaal, die de vakbonden
met hand en tand blijven verde
digen. Hier ligt een van de vele
voetangels en klemmen die de
regering zal ontmoeten op de
weg naar de hoognodige bestrij
ding van de inflatie.
(Van onze correspondent Anton Koene)
WENEN - De Sowjet-Unie heeft de Poolse regerings
leiders nadrukkelijk te verstaan gegeven dat zij de
politie en militairen moet inschakelen om een eind
te maken aan de activiteiten van de Poolse onafhan
kelijke vakcentrale Solidariteit.
Terwijl de vakcentrale woensdag op de vijfde dag van
het congres in Gdanks verder ging met de discus
sies over het programma van Solidariteit in de ko
mende twee jaar, publiceerde het Russische pers
agentschap Tass een hoofdartikel uit het Tsjecho-
slowaakse partijorgaan Tribuna. Het artikel handelt
over „de nederlaag van de contra-revolutionairen"
in Tsjechoslowakije in 1968, toen de strijdkrachten
van de Warschau-pact-landen het land zijn binnen
gevallen.
„Wij hebben toen geleerd dat contra revolutie niet kan
worden onderdrukt door debatten en discussies.
Om dat te bereiken moet een land alle krachten ge
bruiken die het tot zijn beschikking heeft", zo wordt
in het artikel gezegd en waarin verder de nadruk op
wordt gelegd dat Solidariteit een contra-revolutio
naire kracht is, dat zo snel mogelijk een halt moet
worden toegeroepen.
De Poolse regering heeft intussen bevestigd dat er op
het ogenblik meer dan gebruikelijk soldaten op
straat zijn en er meer politie in de voornaamste ste
den patrouilleren. „Dit is een deel van ons plan om
de criminaliteit en de anarchie tegen te gaan", zo
wordt van de zijde van de regering gezegd.
Een van de nevenverschijnselen van de economische
crisis in Polen is inderdaad dat de criminaliteit sterk
is toegenomen. Het stelen uit geparkeerde auto's
heeft spectaculaire vormen aangenomen en in de
nieuwe woonwijken worden de kelderruimten re
gelmatig geplunderd door mensen die zoeken naar
artikelen, die op de zwarte markt kunnen worden
geruild of tegen harde valuta wordt.
De zuiveringsactie van de regering onder de zwarte
handelaren heeft de situatie van de bevoorrading
trouwens alleen maar moeilijker gemaakt Eige
naars van particuliere restaurants kunnen bijvoor
beeld niet eens een varken kopen van een boer op
het platteland omdat het in beslag kan worden ge
nomen tijdens de regelmatige controles door de po
litie van auto's die in de richting van de stad rijden.
Pil minst
populair
in Italië
ROME (DPI) - Slechts vijf procent
van de vrouwen in Italië ge
bruikt de pil als iK>orbehoedsmid-
del tegen zwangerschap. Dit is
gebleken uit gegevens van de we
reldgezondheidsorganisatie
(WHO) die gisteren op een con
gres in Rome werden aange
haald.
Dit percentage is lager dan in enig
land in Europa behalve Grieken
land en Turkije, zo bleek tijdens
de bijeenkomst over anticoncep
tie. Volgens de gegevens van de
WHO gebruikt m Nederland 36
procent van de vrouwen de pil, tn
België 34 procent en geeft in
West-Duitsland 31 procent de
voorkeur aan de pil boven ande
re voorbehoedmiddelen. Ita
liaanse vrouwen passen liever
natuurlijke methoden van ge
boortebeperking toe als de coitus
interruptus en door de kerk aan
bevolen methodes, aldus Luigi
Carenza, hoofd van de afdeling
gynaecologie van de universiteit
van Rome. Het geringe gebruik
van de pil door Italiaanse vrou
wen schreef hij toe aan "slechte
informatie en een reeks vooroor
delen en overdreven verhalen
over de negatieve kanten van de
pil".
De strydbijl is voorlopig even
begraven binnen de door in
terne twisten gekwelde
Spaande regeringspartij Unie
van het Democratisch Cen
trum (UCD) Begin deze
week nam het politieke comi
té van de partij met grote
meerderheid een document
aan, het zogenaamde docu
ment van de integratie", be
doeld om de interne rust te
herstellen. Belangrijkste
punt van document is dat alle
ieden van de partij zich ver
plichten om de interne con
flicten binnen de partij via
een intern debat op te lossen
Een noodverband bedoeld
om met het oog op de komen
de regionale verkiezingen in
Galicie van 20 oktober daar
buiten althans niet de indruk
te wekken van een hopeloos
verdeelde partij. Maar of die
interne (schijn)vrede lang zal
duren valt te bezien.
„Kanker kun je niet genezen
met een aspenentje", ver
klaarde onlangs de sociaal
democratische minister van
justitie Fernandez Ordonez,
doelend op het „vredesdocu-
mentDat kankergezwel is
de zich al maanden voortsle
pende machtstrijd binnen de
partij. De strijd is in feite aan
gebonden door de conserva
tieve christen-democraten,
die hun kans schoon zagen
om uit de algemene schrik en
apathie na de mislukte staats
greep van 23 februari politie
ke munt te slaan door aan te
dringen op een verbond met
de conservatieve democrati
sche coalitie van Fraga In-
barne.
De zogenaamde „blauwen", de
tot democraat bekeerde kop
stukken uit Franco's voorma
lige nationale beweging en de
coöperatieve studentenvak
bond onder het leiderschap
van de huidige minister van
autonomiezaken. Martin Vil
la. doen verwoede pogingen
om hun deel van de macht
sfeer binnen de partij uit te
breiden. Vooral via het net
van civiele gouverneurs (de
hoogste instanties in de pro
vincies en sleutelposten bij
verkiezingen) dat door Mar
tin Villa met zoveel zorg was
opgebouwd toen hij nog mi
nister van binnenlandse za
ken was.
Renaissance
Ook de liberalen, tot dusver
slechts verwezen naar het
tweede plan en kalm gehou
den met nietszeggende porte-
fuilles, roeren zich naar har
telust. Grote motor achter die
liberale „renaissance" in
Spanje is de Duitse minister
van buitenlandse zaken.
Hans Dietrich Genscher. te
vens voorman van de Duitse
liberale FDP. Samen met de
voorzitter van de liberale in
ternationale. de Luxembur
ger Gaston Thorn, is Gen
scher de laatste maanden met
een ongebruikelijke frequen
tie in Spanje neergestreken
Hoewel Adolfo Soarez na zijn
aftreden als premier in janua
ri aankondigde de politiek
definitief de rug toe te keren,
is hij druk bezig aan een op
merkelijke politieke come
back. „De hertog", zoals zijn
troetelnaam luidt sinds hij na
zijn altreden door koning
Juan Carlos in de adelstand
werd verheven, is weer terug
van weggeweest om „de par
tij te redden van een voort
schrijdende verrechtsing en
de reformistische, progres
sieve doctrine van de cen
trumpartij veilig te stellen'
Belangrijkste slachtoffer van
die interne machtstrijd,
(naast de sociaal-democraten
van Fernandez Ordonez, die
op het punt staan de hand
doek in de ring te werpen en
de partij te verlaten) dreigt
premier Calvo Sotelo te wor
den. De altijd als een wijze
sphinx kijkende premier had
aanvankelijk de illusie dat hu
in staat zou zijn de eenheid
binnen de partij te bewaren
door zich als neutrale arbiter
boven de stnjdende partijen
te plaatsen.
Uitholling
Die poging is vorige week jam-
merüjk gestrand toen Calvo
Sotelo zich genoodzaakt zag
om een pact met Soarez af te
sluiten om het offensief van
de ex-premier nog enigzins in
te kunnen dammen. Maar het
pakt heeft zijn onpartijdige
imago grote schade berok
kend. Een verdere uitholling
van Calvo Sotelo's positie
binnen de partij en ook bin
nen de regering zal het defini
tieve startsein betekenen
voor de strud om de macht.
Als voor die tijd de partij ten-
miste niet uit elkaar geploft is
als gevolg van een eventuele
afgang bij de regionale ver
kiezingen in Galicie
GERRIT JAN HOEK
Luns vindt VS "tactloos"
inet besluit neutronenbom
LONDEN (Reuter/DPA/UPI) - De secretaris-generaal van de NAVO. mr
Joseph Luns, heeft gisteren kritiek uitgeoefend op de Amerikaanse
regering. Haar recente besluit tot produktie van de omstreden neutro
nenbom is volgens hem "niet bepaald een staaltje van tact geweest in
het voeren van een buitenlandse politiek"
Luns. die sprak in Londen op een bueenkomst van de Britse Atlantische
Commissie, verweet Washington verder dat het "laks" is geweest bij
het overtuigen van de publieke opinie van zun "positieve" belangstel
ling in wapenbeheersing. De Verenigde Staten heben toegestaan dat in
West-Europa de indruk heeft post gevat dat zij slechts geïnteresseerd
zijn in het verkrijgen van militaire superioriteit, aldus Luns
Hij doelde met deze woorden onder meer op het sterke verzet vanuit de
bevolking in sommige Westeuropese landen, zoals Nederland en West
Duitsland, tegen de voortgaande kernwapenwedloop. Maar al is Luns
van oordeel dat de VS in het licht van dat verzet niet tactisch zun
opgetreden. Voor de houding van de Westeuropese bondgenoten van
de VS heeft hij overigens evenmin veel goede woorden over
Taiwan verwerpt
Chinees voorstel
TAIPEH (AFP) - De voorstellen
die de Chinese maarschalk
Ye Jianying gisteren deed
voor een onmiddellijke her
eniging van Taiwan en China,
zijn nog dezelfde dag verwor
pen door de Taiwanese auto
riteiten.
Ye Jianying. voorzitter van het
permanente comité van de
Chinese nationale volksver
gadering, had voorgesteld be
sprekingen te beginnen over
een onmiddellijke en vreed
zame hereniging van Taiwan
en de Chinese volksrepu
bliek.
Maar James Soong, directeur-
generaal van het informatie
bureau van de regering in
Taipeh, verklaarde in een
reactie dat alleen het afzwe
ren door Peking van het com
munistisch systeem kan lei
den tot een hereniging. Het
communisme wordt door het
Chinese volk afgewezen, al
dus Soong, die voorts stelde
dat na het afschaffen van het
communistisch systeem "in
antwoord op de wensen van
het volk een constitutionele
volksregering moet worden
gevormd.
TEHERAN/BEIROET/AN-
KARA (Reuter/UPI DPA)
- Een belangrijk deel van
de Iraanse militaire top,
onder wie de minister van
defensie en de chefstaf
van het leger, is dinsdag
omgekomen bij een vlieg
tuigongeluk ten zuiden
van Teheran. Dit heeft ra
dio Teheran gisteren be
kendgemaakt. Niet be
kend is wat de oorzaak
van de vliegramp is ge
weest noch wat de gevol
gen ervan zullen zijn voor
de oorlog met Irak.
Volgens radio Teheran is het Her
cules C-130 transportvliegtuig,
waarmee de hoge militairen en
enkele tientallen oorlogsslacht
offers terugkeerden van het
front, neergestort bij het plaatsje
Kahrizak. tien kilometer ten
zuiden van de hoofdstad Onder
de doden bevinden zich minister
van defensie kolonel Seyed Moe-
sa Namjoe. de chefstaf van het le
ger generaal Valiollah Fallahi,
het plaatsvervangend hoofd van
de revolutionaire garde generaal
Kolahdoez en een hoge militaire
adviseur generaal Javad Fakoeri.
Gevreesd wordt dat ook de be
manning van het toestel en vier
artsen die de oorlogsgewonden
verzorgden, zijn omgekomen.
Kranten in Teheran publiceer
den gisteren foto's van het veron
gelukte vliegtuig waarop bleek
dat de staart van het toestel ver
dwenen was en de romp zwaar
was beschadigd.
Niets is bekend over de oorzaak
van het ongeluk Vollens radio
Teheran heeft de presidentiële
raad drie dagen nationale rouw
afgekondigd. De begrafenissen
zullen vandaag plaatsvinden. Uit
regeringsbronnen in Teheran is
vernomen dat een bijeenkomst is
belegd van de geestehjk leider
Chomeini met enkele hoge
Iraanse leiders. In Iran zun de
voorbereidingen in volle gang
voor de presidentsverkiezingen
die morgen plaatsvinden.
Een woordvoerder van de strijd
krachten maakte bekend dat bin
nen enkele dagen opvolgers voor
de overleden leiders worden be
noemd Hu voegde eraan toe dat
het Iraanse leger zun positie in
de oorlog met Irak consolideert
Zondag meldde Iran. wat later
werd bevestigd door Irak. dat het
de omsingeling van de belangru-
ke oliestad Abadan had doorbro-
ken. waarmee weer beweging in
do al ruim een jaar durende strud
was gekomen
De hoge militairen die b(j de vlieg
ramp omkwamen hebben een
zeer belangrijke rol gespeeld bu
de wederopbouw van het Iraanse
leger na de val van de sjah in
1979. Het zun alleen veteranen cn
hebben gediend onder de voor
malige Iraanse vorst Generaal
Fallahi. de strateeg van de Iraan
se strijdkrachten in de oorlog
met Irak en generaal Fakoen
reorganiseerden de troepen zo
goed dat zij stand hielden tegen
het Iraakse leger dat als veel ster
ker werd beschouwd in het be
gin van het conflict.
