John van de Rest
beeldhouwt Mata Hari
Tv-JUm over neurochirurgie
(|y) vandaag..
proqramma\
Lee
stelten
Towers zet Carré op
MMM..
MOSSELEN
BIJAQ
[gJfOENSDAG 30 SEPTEMBER 1981
RADIO - TV - KUNST
AREN (GPD) - De Veronica Omroep Orga
nisatie zendt vanavond een avondvul
lend themaprogramma over neurochirur
gie uit. De basis voor deze avond vormt de
film van René Stokvis, die hij opnam in
het Rotterdamse ziekenhuis Dijkzigt, dat
in de wereld van de neurochirurgie een
vooraanstaande plaats inneemt. Veertien
dagen liep Stokvis „mee" in het Dijkzigt-
ziekenhuis en maakte daar, zoals hij dat
zelf noemt, een zeer aangrijpende film
waarbij niets gespeeld of verzonnen
lené Stokvis: „Het is juist zo aangrijpend
omdat als je bijt>oorbeeld een arm breekt,
je weet wat er moet gebeuren en dat het
zal genezen. Met neurochirurgie ligt dat
heel anders. Er zijn namelijk situaties
denkbaar, dat men de uitkomst van een
operatie van tevoren niet weet. Mijn film
laat ook duidelijk zien hoe de chirurgen
j beslissen om iemand te opereren. De vele
j vergaderingen die ze over één patient
hebben, waarbij ze alle risico's afwegen.
Wat mij in die twee weken dat ik in het
Dijkzigt-ziekenhuis heb rondgelopen het
meest heeft verbaasd, is wat ze allemaal
al kunnen Daarnaast viel het me op hoe
veel aandacht de artsen voor hun patiën
ten hebben. Ze worden werkelijk overal
bij betrokken. De chirurgen zijn enorm
toegewijd. Ze bereiden hun patiënten ein
deloos voor, bepraten werkelijk alles met
ze en vangen hen fantastisch op na de
operatie".
De film is eigenlijk het vervolg op de film
„24 Uur ziekenhuis", die de Veronica Om
roep Organisatie vorig jaar uitzond.
Evenals met die film is de filosofie achter
de film de waas van geheimzinnigheid
die omtrent dit soort zaken heerst weg te
nemen. Stokvis: „In 24 Uur Ziekenhuis
hebben we bewust het onderwerp neuro
chirurgie eruit gelaten. Het is ontzettend
gecompliceerd, maar ik denk dat de film
die ik nu heb gemaakt in anderhalf uur
een heel helder en duidelijk beeld geeft.
Moeilijke woorden leg ik uit via onderti
tels".
Het is Stokvis' derde film over de medische
ivereld. De eerste was „Uw hart, uw le
ven" over hart- en vaatziekten, de tweede
„24 Uur Ziekenhuis" en nu een film over
neurochirurgie.
Toch vindt Stokvis niet dat hij een bepaalde
voorkeur heeft voor dit soort onderwer
pen. „Kijk, normaal ben ik de hele dag
bezig met de zogenoemde entertainment
industrie. Ik doe de TROS-zomerserie "Te
land, ter zee en in de lucht", daarnaast
nog televisieshows, theaterprogramma's,
noem maar op. Ik pak die dingen profes
sioneel aan en dat is volgens mij ook wel
te zien. Maar het is en blijft vrijblijvend
amusement. Wat natuurlijk helemaal niet
wil zeggen dat het slecht is. Niettemin wil
ik ik zo nu en dan iets maken wat meer
diepgang heeft, wat me emotioneel raakt.
Bij dit soort films heb ik ook niet de drang
om hoge kijkcijfers te halen. De film "Uw
hart, uw leven" haalde overigens een kijk
dichtheid van 81, dat is net zo hoog als de
laatste oudejaarsavondshow van Wim
Kan".
„Ik wil met de film over neurochirurgie
ttfiee dingen bereiken: ten eerste, dat de
geheimzinnigheid rond dit onderwerp
verdwijnt. Ten tweede wil ik het meer be-
VERONICA
VANAVOND
spreekbaar maken. Juist dat vind ik be
langrijk. want waar gaat het allemaal
naartoe4 Een neurochirurg is bezig met
het wezen van de mens. Het feit dat de
mens praat, kijkt, voelf. emoties kan to
nen, noem maar op. Waar ligt de grens4
Na mijn film organiseert de VOO dan ook
onder leiding van Ferry Hoogendijk en
discussie tussen betrokkenen en waaraan
ook de kijkers telefonisch kunnen meedoe-
„Ik heb ook in het Dijkzigt-ziekenhuis een
paar nieuwe technieken kunnen filmen.
Het is echt waanzinnig knap wat ze alle
maal kunnen. Zo heb ik tijdens een opera
tie door een microscoop meegefilmd. En
dan hoor je de chirurg uitleggen: kijk,
daar zit het geheugen, daar is spraak en
al dies meer. Het lijkt wel eng, maar het is
daarentegen heel mooi".
In de film zitten geen interviews. Stokvis
heeft slechts geregistreerd. In totaal heeft
hij 6000 meter film verschoten. Alle pa-
tienten die in de film te zien zijn. is van
tevoren toestemming gevraagd. Niemand
had er bezwaar tegen.
NEDERLAND I
18-20 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.43 - Voorlichtingsprogramma: Avanti! Avanti! (TELEAC)
18.58 Journaal (NOS)
19.00 - Van gewest tot gewest (NOS)
19 50 - Uitzending van de RPF (PP)
20.00 - Bejaarden in opstand, (Revolt of the old folks) tv-spel
(NOS)
21.15 - Satiemania (NOS)
21.37 Journaal (NOS)
21,55 - Den Haag vandaag (NOS)
22.10 - Studio Sport (NOS)
23.30 Journaal (NOS)
23.35 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
NEDERLAND II
18.35 Sesamstraat (NOS)
18.50 Jeugdjournaal (NOS)
18.55 Nieuwsgierig, korte film (IKON)
19 25 - Kenmerk (IKON - KRO - RKK)
20.00 Journaal (NOS)
20.27 - Film van de vereniging Kind en Ziekenhuis (SOCUTE-
RA)
20.32 - Op de drempel van het leven, themaprogramma (VOO)
21.40 Discussie (VOO)
22 30 - Veronica 81-82 (VOO)
22.55 - Veronica's agenda (VOO)
23 02 - Algemeen voorlichtingsprogramma iTELEAC)
23.37 Journaal (NOS)
23.42 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
DUITSE TV
DUITSLAND I
(Region, progr NDR 18.00 Golde-
ne Zeiten. tv-sene 18 30 Aktualitei-
ten. 18 45 Kleuterserie 18.55 Golde-
ne Zeiten. tv-sene 19.25 Region ma
gazine 19 59 Progr-overz WDR
18 00 Rader, tv-sene 18 30 Ein FaU
fuer Kommissar Stein, tv-serie.
18 40 Rader, tv-serie 19 15 Aktuali-
teiten. 19 45 Die Marotten des Mon
sieur Andre, tv-sene). 20.00 Journ.
20 15 Die Feen sterben aus, tv-film
21 45 Wetenschappelijk progr. 22.30
Aktuali teiten.
DUITSLAND 11
DUITSLAND UI
18.00 Kleutcrprogr 18.30 Tvdcursus
Engels 19 00 Filmreportagc 19.4S
Journal 3 20 00 Journ. 20 15 Menin
gen en ontmoetingen 21 45 Buiten
landse reportage 22.15 Dauernd Fe-
rien (Permanent vacation), speel-'
film. 23.25 Journ
BELGISCHE TV
BELGIE VLAAMS
18.20 Verkeerstips.
tv-serie 19 12 Uitzending door der
den 19 27 Paardcsportbenchten.
meded en morgen 19 45 Nws. 20 10
Wecrbcr 20 15 Lotenj 20 20 Arnold,
tv serie 20 45 Niets aan de hand. tv-
film. 22 15 Cultureel magaz. 22 45
Paardesportbenchten en nws.
18.20 Muzikaal spclprogr 18.57 Pro-
gr.-overz. 19 00 Journ. 19 30 Jonge-
renmagaz. 20.15 Inform, progr. 21.U0
Actualiteiten. 21.20 Vegas, tv-sene.
22.05 Inform, progr 22.10 Reporta
ge. 22.40 Sport. 0.10 Journ.
Van 15.30 tot 20 15 Zie NET 1 20.15
Vrijetydsmagaz 21.15-22.50 De vijf
geheimen van de woestijn. (Five gra
ves to Cairo), speelfilm.
WOENSDAG 30 SEPTEMBER
HILVERSUM I
zine. 19.02 (S) De Kilima Haw
NOS 19 30 (S) Hobbyscoop. 20 02
(S) Langs de lijn. sport en muz (20.38
Paardekoersen) 23 02-24 00 (Si Met
het oog op morgen NCRV 0 02 (S)
Late Date 1 02 (Si Metropole Orkest
1.30 (S) Tussen 60-plus en 70-min.
2.02 (S) Nachtdienst. 6.02 Om nooit
te vergeten.
HILVERSUM II
VARA 18 00 Brassband magaz.
RVU-NOS 18 30 Jeugd-wat nu1
P P 18 50 Uitzending van D 66 VA
RA 19 00 (S) De rode draad 20.00
Carry of de sexuele revolutie, hoor
spel. 21.25 Radio Filharmonisch Or
kest. klassieke muz NOS 22 30
Nws 22 40 Open schoolUid VARA
23 25 (S) Komponisten kom poneren
radio. 23.55 Nws.
HILVERSUM III
(NOS Ieder heel uur nws NOS:
18 04 De Avondspits met de Natio
nale Hitparade KRO 19 02 Rauhfa-
ser 22 02 Rocktempcl. 23 02-24 00
DONDERDAG 1 OKTOBER
HILVERSUM I
7 03 (S) Het levende woord 7 10 (S)
Y.'inda.ig ii->nd«-rd.ii; 7 in 8 u 1 Hier
en nu 8.25 In *t voorbijgaan 8 45
Over kopen gesproken. 9 03 (S) Wie
mi I «raar Willem Viw woont
10 02 (S) Muziek bij de koffie 11 30
(S) Twaalfuurtje 12.40 Middagpau-
zedienst 13 03 (S) Hier en nu 13 20
(S) NCRV-Globaal 18 02 Lichte
muz 16.30 (S) Rozegeur en prikkel-
ADVERTENTIE
Vernikkclijk' Die zeeverse
Zeeuwse mosselen bij uw AC
Restaurant Volop verknigbaar tot
15 oktober a.s Klaargemaakt op
uw eigen favoriete manier. Kiest u
zelf maar
Gebakken mosselen, gemengde
salade, fntcs en remouladesau*
f 11.75 p p In het Selfservice
restaurant.
Gekookte mosselen, gemengde
salade, fntcs, stokbrood,
mosterdsaus rcmouladesaus
cocktailsaus en inklusicf 'n gratis
karafic witte wijn per 2 personen
f. 20.- p.p. In het Eethuisje.
AC Leiderdorp
E10/A4 Rotterdam-Amsterdam
Persant Snocpwcg
lel 071-89 9302
AC RESTAURANTS
UITEN TOCH EEN BEETJE THUIS
HILVERSUM II
AVRO 7 00 Nws 7 10 Ochtend-
i".i..i -k 7 I'M AVRO Aktuei 1 m
informatief 9 00 Gymnastiek voor
dr huisvrouw 9 10 Waterstanden.
NOS 9 15 De W. rekbank AVRO
9 25 AVRO-diti- 9 30 Rad.ujounraal-
nicuwsflit-s U ihj Radio Lawaaipa-
pegaai 11 10 De NederlandM
schoolradio. 1130 Radiojournaal-
nicuw - flits 1132 AVRO thema
1145 Regionaal RVUNOS 1156
Pl i nicht 00V M bo
mende wlsovn O VERHEIDS
VOORLICHTING 12 16 Uitzending
voor de landbouw AVRO 12 26 Me
dedelingen voor dc landbouw 12 29
Nws. 1236 AVRO's Radiojournaal.
12 59 Nws IJ II Europa 13 35 Per
saldo 14 00 Voor mg kna ie
14 30 Radiojournaal nicw sflits 15 32
In de wetenschap dat 15 50 Radio
Law aai papegaai 16 00 Buiten 16 30
Radiojournaal nieuwsflits 16 30 De
slag bg Nieuwspoort 17 24 Medede
lingen 17 29 N a 17 36 AVRO Ra
diojournaal. 17 55 Per Saldo
HILVERSUM 111
TROS 7 02 Do Havcrmoutshow.
9 03 De Hugo van Gcldercn show.
11 03 De Poldcrpopparade 12 03 De
Nederlandstalige top 10 13 03 50
?op of een envelop 15.03 De TROS
op 50
HILVERSUM IV
VARA 7 00 Nws 7 02 (S) Morgen
rood 9 00 Nws 9 02 «Sl De Duitse
Opera 10 00 (S) Amsterdams piano
trio 10 40(S) Het Radi'.kamerorkest
m m.v het Nederlands Kamerkoor
en zangsolistrr. 12 00 Nws 1202(S)
Lunchconcert. 13 05 Het zout u
pap 13.30 Klassieke kamermuz.
14 00 Nun 14 02 «SI Wiener Festwo-
chen 15 35 Het zout in de pap 16 00
(S) Jazz-pp-vier RVUNOS 17 00
Het leuke van leren
1(1) Why tell me why - Ani
ta Meyer
2(3) I'm so glad to be a wo
man - Love Unlimited
3(2) For your eyes only -
Sheena Eastoji
4(4) The old Calahan - BZN
5 (5) Green door - Shakin'
Stevens
6(7) Just for you - Spargo
7 (11) Endless love - Diana
Ross and Lionel Richie
8 (13) 'n Beetje verliefd - And
re Hazes
9 (14) The marvellous mario
nettes - Doris D and the
Pins
10 (12) Stars on 45, vol. Ill -.
Stars on 45
11 9) Start me up The Rol
ling Stones
12 8) Japanese Boy - Aneka
13 6) P.S. - Dolly Dots
14 (15) On the beat - B B and Q
Band
15 (16) It's your conscience
Deniece Williams
16 (24) Every little thing she
does is magic - The Po
lice
17 (19) Lieve Bella Beer - Ron
Brandsteder
18 (10) Hands up - Ottawan
19 (26) He's a liar - The Bee-
gees
20 (22) Queen of hearts - Juice
Newton
21 (23) You'll never know - Hi-
Gloss
22 (37) Stille Willie - B B Band
23 (29) Mama mia-Saskia en
Serge
24 -) Super freak - Rick Ja-
25 (34) Prince charming
Adam and the Ants
26 (18) Hold on tight - E.L.O.
27 (36) Heel even - Shirley
28 (28) Oeh, wat 'n volk - Nor
maal
29 -) Tainted love - Soft Cell
30 -) Mexico - Les Humphries
Singers
31 (17) Who let the heartache
in-Patricia Paay
32 (30) Heart and soul - Exile
33 -) Mama told me - Fantas-
tique
34 -) Dancin' the night away
- Voggue
35 (21) Wordy Rappinghood
The Tom Tom Club
36 (33) Agadou - Saragossa
Band
37 (35) Ze zijn nog niet verge-
ten - Johnny Jordaan
38 -) Hollanders - Alexander
Curly
39 (20) Nederlandse sterre die
strale - Rubberen Rob
bie
40 (25) Hooked on classics -
The Royal Phil. Orch.
(Stichting Ned. Top 40)
HILVERSUM (GPD) - Ma-
ta Hari, dat is Margaretha
Geertruida Zelle uit Leeu
warden. De ster van pseu-
do-Maleise naaktdansen,
die aan het begin van deze
eeuw mondain Europa
aan haar voeten vond,
maar pas wereldfaam
kreeg toen ze in oktober
1917 op beschuldiging van
spionage voor een Frans
vuurpeloton stierf.
John van de Rest heeft er voor de
KRO een zes uur lang televisie
drama van gemaakt: ruim 3,5
miljoen gulden, 46 opnameda-
gen, 90 uur videobanden en drie
maanden montagetijd. De eer
ste van de vier afleveringen is
morgenavond te zien. Twee en
een halve week later volgt
Duitsland 1, dat uit Van de
Rests werk een geheel eigen
versie samenstelde.
„Eigenlijk was Mata Hari een femi
niste avant la lettre", vat Van de
Rest zijn visie, en die van zijn
vrouw en hoofdrolspeelster Josi-
ne van Dalsum, op Mata Hari sa
men. Hij bedoelt daarmee eigen
lijk te zeggen, dat het Leeuwar
der burgermeisje er in slaagde
om zonder tot prostitutie of on
eervol fabriekswerk te vervallen,
in haar eigen levensonderhoud
wist te voorzien: „Natuurlijk ge
bruikte ze daarbij haar vrouw
zijn en al haar vrouwelijkheden,
maar ze koos zelf haar min-
De korte serie stond op het ver
langlijstje van Warry van Kam
pen (KRO-hoofd drama, amuse
ment, filmzaken en jeugdpro
gramma's). Hij maakte drie jaar
geleden zijn wens kenbaar aan
Van de Rest, die vervolgens sa
men met Josine aan het werk
toog. Van de Rest: „Ik heb voor
de serie niet meer dan een tiende
deel van het beschikbare feiten
materiaal gebruikt. En je kunt
aannemen dat zestig procent uit
fictie bestaat. Maar op geen en
kel moment heb ik de waarheid
bewust geweld aan gedaan".
ADVERTENTIE
Natuur aan de muur. Een voorbeeld uit
de speelse serie kinderkamer-wand-
bekleding van Rath Doodeheefver.
Schept een wereld van verbeelding.
Ga 't bekijken. Bij de vakhandel.
Wat bekend is van de geschiedenis
van Mata Hari, berust vooral op
wat spaarzame interviews, de
verslagen van de honderd uur
verhoor die na haar arrestatie
volgden, de memoires van haar
ondervrager Bouchardon en
haar contactman bij de Franse
geheime dienst Ladoux. De ge
sprekken met Bouchardon,
waarin Margareet Zelle haar le
vensgeschiedenis uit de doeken
deed, zijn gekozen als leidraad
van de serie. Dat heeft als bijver
schijnsel dat de chronologie niet
steeds even duidelijk is.
Van de Rest: „De aandacht gaat
meestal uit naar het laatste jaar
van haar leven, en naar het pro
ces. Ik heb geprobeerd te laten
zien hoe ze geleefd heeft, wie ze
was en hoe ze was. De menselij
ke kant, die eigenlijk nooit in het
vs is geweest. De vrouw Ma
ta Hari heb ik positief willen
Die vrouw werd in 1876 in Leeu
warden geboren als dochter van
een hoedenhandelaar, die op gro
tere voet leefde dan hij zich
bleek te kunnen permitteren.
I^ath Doodeheefver
KRO
MORGENAVOND
Het huwelijk strandde en Marga
reet kwam terecht op een school
voor kleuterleidsters in Leiden.
Nadat ze zich door de directeur
liet verleiden, werd ze opgeno
men in het gezin van haar oom
Taconis in Den Haag. Ze gaat in
op een huwelijksadvertentie van
de 20 jaar oudere beroepsmilitair
John McCleod en in 1895 trouwt
het paar. Twee jaar later vertrek
ken ze naar Sumatra, waar een
tweede kind wordt geboren. Dat
verhindert niet dat ook dit huwe
lijk geen stand weet te houden.
Margareeth Zelle geeft op 13 maart
1905 haar eerste gewaagde dans
voorstelling in Parijs, in het Mu
seum voor Oosterse Kunst. Dan
krijgt ze ook haar naam: Mata
Hari. Ze heeft successen in Pa
rijs, Monaco, Berlijn en in Mi
laan, waar ze in de Scala op
treedt. De Eerste Wereldoorlog
betekent een breuk in haar car
rière. Ze wordt, in 1915 terugge
keerd naar Nederland, door de
Duitse inlichtingendienst bena
derd en hapt toe. Eenmaal in
Frankrijk gearriveerd, laat ze
zich ook strikken door kapitein
Ladoux van de Franse spionage.
Op 13 februari 1917 wordt ze
gearresteerd, het doodvonnis
valt op 25 juli en ze sterft op 15
oktober. In de eerste plaats om
dat de Fransen een zondebok no
dig hadden en niet zozeer omdat
haar schuld onomstotelijk bewe
zen werd.
Van de Rest heeft getracht de
structuur van zijn serie aan te
passen aan het karakter van Ma
ta Hari, aan haar wijze van vertel
len en aan haar ongebreidelde
fantasie. Van de Rest: „Het was
een meisje met een ongelooflijk
verbaal vermogen, en dat is in
feite ook haar ondergang ge
weest. Daarom heb ik getracht
de menselijke kant, de eenzaam
heid, haar verlangen naar ie
mand die werkelijk van haar
hield, tot uitdrukking te bren
gen".
De KRO heeft getracht al het mo
gelijke te doen om de serie tot
een succes te maken. En het ziet
er ook fraai uit, al klinken de dia
logen geregeld wat houterig en is
er nogal eens een kloof te vinden
tussen de inhoud van de scènes
en het beeld dat daarbij te zien is.
De afleveringen duren lang, an
derhalf uur Voor de KRO was
dat geen beletsel, hoewel Warry
van Kampen een voorkeur liet
doorschemeren voor wat minder
breedsprakenge afleveringen:
„Je kan natuurlijk wel inkorten,
maar het geld krijg je daar niet
mee terug".
Van de Rest heeft daar een andere
opvatting over: „Het is een
episch verhaal, die lengte heb ik
heel bewust gekozen. Er zijn
trouwens al zoveel 55 minuten-
series. Ik heb gekozen voor een
speelfilmlengte, ook om het pu
bliek daarmee waar voor zijn
geld te geven".
De Westduitse NDR, die de serie
na het zien van de opnamen voor
het eerste deel kocht, houdt er
een andere opvatting op na. De
Duitsers gaan er vanuit dat een
televisiepubliek maar met moei
te langer dan een uur geboeid
kan blijven. Uit het beschikbare
videomateriaal heeft de NDR
dan ook een nieuwe montage ge
maakt, waarin tevens scènes zijn
opgenomen die het Nederlandse
publiek werden onthouden.
Mata Hari, met in de hoofdrol Jo-
seine van Dalsum en onder de 43
acteurs onder anderen Jan Tcu-
lings als haar advocaat Clunet,
Jules Hamel als minnaar Alfred
Kiepert, Siem Vroom als onder
vrager Boucherdon en Willem
Ngholt als Ladoux, werd opge
nomen in Leeuwarden. Parijs,
het Instituut voor dc Tropen en
Bronbeek Dc muziek is van Pe
ter Vertinden, bekend van onder
meer „Kind van de Zon" en „De
vijf van de vierdaagse". De serie
wordt op de komende vier don
derdagen uitgezonden.
(Nederland 2, 20.27 uur).
k
elk nummer dat Towers met be
hulp van het orkest van Freddy
Golden het pand inslingerdc,
werd laaiend enthousiast gerea
geerd. Hij stond zichtbaar van
zijn succes te genieten. Vooral in
de slotfase was het publiek niet
meer te houden. Tot tweemaal
toe werd Lee Towers terugge-
schreeuwd.
Na afloop liep het storm op een
feestje dat de platenmaatschap
pij van de artiest naar aanleiding
van het verschijnen van zijn
nieuwe elpee bouwde. Lee To
wers zelf was duidelijk onder de
indruk van de complimenten die
hij van alle kanten over zich
kreeg uitgestrooid. Volgens de
mensen die hem van nabij ken
nen, heeft hij het allemaal dub
bel en dwars verdiend.
AMSTERDAM (GPD) - De droom
van iedere Nederlandse artiest,
een optreden in het Amsterdam
se theater Carré, is gisteravond
voor de zanger Lee Towers in
vervulling gegaan. En hoe! De
Rotterdammer maakte zijn op
wachting in een tot aan de nok
toe gevulde zaal. Lee Towers was
geheel voor eigen risico aan het
Carré-avontuur begonnen en een
eventueel nadelig saldo zou vol
ledig voor zijn rekening geweest
zijn. Dat kwam er evenwel in de
verste verte niet van; al een week
tevoren was Carré geheel uitver
kocht.
De Rotterdammer gaf het publiek
waar voor hun geld. Hij maakte
meteen contact met het publiek
en hield dat moeiteloos vast tot
aan de laatste tonen. Op vrijwel
