Meer zelfbestuur Poolse
arbeiders
T9
Geharrewar in
Labourpartij
verdwijnt niet
90
Chomeini draagt deel macht over
Bezetters Turks consulaat
worden in Parijs berecht
Israël en Rusland: na 6 jaar contact..
Pakistaans
politicus
bij aanslag
omgekomen
u
Of Ben of Healy nu wint
ZATERDAG 26 SEPTEMBER 1981
BUITENLAND
PAGINA 9
ANKARA - Irans revolutionaire
leider, ayatollah Chomeini, heeft
gisteren een deel van zijn be
voegdheden overgedragen aan
ayatollah Ashiq Montazari. Deze
mag voortaan leden benoemen
in het hoogste rechterlijke or
gaan van het land. Dit heeft ra-
dio-Teheran meegedeeld.
De geestelijkheid, die de touwtjes
strak in handen heeft in de isla
mitische republiek Iran, schuift
al enige tijd ayatollah Montazari
naar voren als aspirant-opvolger
van de 81-jarige Chomeini, die
sinds januari vorig jaar last heeft
van zijn hart. Montazari, die in de
heilige stad Qom woont, is voor
zitter van de kring van godsdien
stige wetenschappen, een reli
gieuze waakhond die Chomeini
zelf tegen wijlen de Sjah ge
bruikte tot die hem in 1964 ver
bande.
Chomeini verklaarde, dat hij Mon
tazari machtigde "alle maatrege
len te nemen die u noodzakelijk
acht" om leden te benoemen in
de Opperste Rechterlijke Raad.
Daarvan was ayatollah Moham
med Behesjti de laatste voorzit
ter. Deze kwam op 28 juni om het
leven bij de aanslag op het kan
toor van de IRP, de partij van de
islamitische revolutie, die de la
kens uitdeelt in het huidige Iran.
In een toespraak roept Chomeini
zfjn onderdanen ertoe op, mas
saal te stemmen bij de presi
dentsverkiezingen. Op 2 oktober
kiezen de Iranièrs een opvolger
van de kort geleden bij een aan
slag omgekomen Mohammed Ali
Rajai. Die volgde Abolhassan
Bani-Sadr op als president, na
dat Chomeini de eerste president
van het islamitische Iran wegens
incompetentie had afgezet. Bani-
Sadr leeft in ballingschap in Pa
rijs, vanwaar hij te eniger tijd
naar Iran wil terugkeren. Hij be
schouwt zich nog steeds als
staatshoofd van Iran.
Het persbureau "Pars" meldde, dat
Chomeini het volk voorhield dat
"niet-stemmen stellig de weg zou
banen voor een volledig op het
westen georiënteerde en door
Amerika geïnspireerde, of een
communistische regering".
Na de presidentsverkiezingen in
1980, waarbij Bani-Sadr ruim 70
procent van de stemmen kreeg,
maakte Chomeini hem tot hoofd
van de strijdkrachten. Deze be
voegdheid trok de gis van de
Iraanse revolutie weer aan zich,
toen hij hem in juni ontsloeg.
Ayatollah Montazari.
IV an onze correspondent Anton Koene)
WENEN/GDANSK - Aan de vooravond van het tweede
gedeelte van het congres van de Poolse onafhankelijke
vakcentrale Solidariteit heeft het Russische persagent
schap Tass heftige kritiek geuit op het feit dat Solidari
teit een inlichtingenbureau in de New York heeft ge
opend. Daaruit blijkt, aldus Tass, hoe dicht de vakcentra
le bij de vijanden van het socialisme staat.
De Poolse regering leed gisteren
een nederlaag bij de behandeling
in het Poolse parlement van
wetsontwerpen over arbeiders-
zelfbestuur in handel en indus
trie. De regering wilde wijzigin
gen aanbrengen in de formule
ring, maar het parlement verzet
te zich zo sterk tegen dat voorne
men, dat de regering bakzeil
moest halen.
Tijdens het parlementaire debat
over het arbeiderszelfbestuur,
dat donderdag al was begonnen,
riepen de leden van het parle
ment bij herhaling zowel de rege
ring als de vakcentrale op, terug
te keren naar de onderhande
lingstafel.
De nieuwe Poolse wetgeving over
inspraak van de arbeiders in de
staatsbedrijven is het resultaat
van vele onderhandelingen,
maar wijkt niettemin aanzienlijk
af van de wensen van Solidari
teit. Winstdeling en de mogelijk
heid een aandeel in een bedrijf te
hebben zijn bijvoorbeeld ner
gens in de nieuwe wet terug te
vinden.
LAHORE - Een vooraanstaand Pa
kistaans politicus, Chaudhry Za-
hur Elahi, is gisteren bij een aan
slag in de Pakistaanse stad Laho
re gedood. De rechter, die voor
malig president Zulfikar Ali
Bhutto ter dood veroordeelde, is
bij dezelfde aanslag gewond.
.gens politiekringen reden de
«.wee in een auto in een straat in
Lahore toen een granaat naar het
voertuig werd gegooid. De
chauffeur kwam eveneens om
het leven. Chaudhry Zahur Elahi
was voormalig minister van
landbouw onder Pakistaans mili
taire heerser, president Zia UI
Haq. De rechter, Mushtaq Hus-
sain, werd aan het been gewond.
Hussain was voorzitter van het
hooggerechtshof dat uit vijf le
den bestond toen het ex-presi-
dcnt Bhutto ter dood veroordeel
de in maart 1978 wegens samen
zwering tot politieke moord. Ge
neraal Zia UI Haq wierp met een
staatsgreep in juli 1977 het be
wind van Bhutto omver.
ADVERTENTIE
Waar wel een compromis over is
bereikt tussen vakcentrale en re-
gering, is de inspraak van de ar
beiders bij het benoemen van ho
gere functionarissen in de bedrij
ven. Solidariteit had vorige week
de regering aangeboden een
compromis te zoeken voor de
vraag wie het laatste woord heeft
bij de benoeming van hoger per
soneel in de ongeveer zeventig
belangrijkste bedrijven. In de
nieuwe wetgeving is nu vastge
legd dat de benoeming van hoger
personeel in deze ondernemin
gen het recht van de regering
blijft.
Voor de benoeming van leidend
personeel in de kleinere onder
nemingen - een zaak waarover
nog wordt onderhandeld tussen
de regering en de vakcentrale -
heeft de regering een slag om de
arm gehouden in de vorm van
een vetorecht over elke afzonder
lijke benoeming waarover geen
overeenstemming wordt bereikt.
En dat is van Solidariteit ver
moedelijk wat te veel gevraagd.
Solidariteit heeft gedreigd de wet
te zullen boycptten en deze zal
dan ook op het congres een van
de vele onderwerpen zijn op de
uitgebreide agenda. Verwacht
wordt dat het congres, waarvoor
een week is uitgetrokken, gaat
uitlopen tot veertien dagen.
Van alle kanten wordt reikhalzend
uitgezien in welke richting het
congres gaat en of vakbondslei
der Lech Walesa erin geslaagd is
in de twee weken tussen het eer
ste en tweede deel van het con
gres de 933 afgevaardigden vol
doende onder controle te krij
gen, zodat niet meer spectaculai
re en provocatieve resoluties
worden aangenomen dan nodig
1 gegijzelde een boodschap aan de politie over.
Foto's gemaakt?
Standaard i
kleurenafdruk A
9x9,9x11)/? M
9x13
Plusprint
kleurenafdruk
10x10,10x13
10x15
Vele vakorganisaties, voorname
lijk uit het Westen, hebben dele
gaties naar het Poolse congres
gestuurd. Maar van de andere
Warschau-pactlanden wordt niet
verwacht dat zij komen opdagen.
Tijdens het verloop van het eer
ste deel van het congres klaag
den zij dat ze niet waren uitgeno
digd. Toen het hoofdbestuur van
Solidariteit zijn uitnodiging aan
alle vakbewegingen in de Oost
bloklanden herhaalde, zowel per
brief, telex en voor de zekerheid
ook nog per telegram, kwam van
geen van alle een antwoord. Joe-
goslavi daarentegen is evenals
bij het eerste congresdeel sterk
vertegenwoordigd
In het *zuiden van Polen hebben
gistermiddag intussen 30.000
mijnwerkers het werk neerge
legd uit protest tegen de arresta
tie van een plaatselijke vak
bondsleider een week geleden.
Deze wordt vastgehouden omdat
hij ervan verdacht wordt lid te
zijn van een „verboden politieke
organisatie". Stagnatie van de
kolenproduktie was voor de
Poolse minister-president, gene
raal Jaruzelski, deze week aanlei
ding te verklaren dat de regering
op elk moment bereid is de
noodtoestand af te kondigen.
PARIJS - Sympathisanten van de vier Armeniërs die ruim
12 uur het Turkse consulaat in Parijs bezet hielden, zijn
zeer verontwaardigd, dat de Franse regering de bezetters
terecht wil laten staan. Minister Gaston Deferre van bin
nenlandse zaken gaf toe, dat de chef van de politie de
overvallers tijdens de onderhandelingen politiek asiel
had toegezegd om hun gemoederen te kalmeren.
De overval, uitgevoerd door het
"geheime Armeense leger voor
de bevrijding van Armenië"
(Asala) kostte aan een bewaker
het leven, terwijl drie personen
gewond raakten: de vice-consul
en twee van de overvallers. De
met het Asala sympathiserende
beweging "Vrij Armenië" kon
digde gisteren aan, dat ze zondag
een mars zal houden, tenzij de
aangehouden gijzelnemers voor
dien politiek asiel hebben gekre
gen. Op een persconferentie riep
Ara Toranian, die lid is van het
politiek bureau van "Vrij Arme
nië", de naar schatting 350.000
Armeniërs in Frankrijk op, soli
dair te zijn met de bezetters. Ver
der wees hij op de omstandig
heid, dat in de buurt van Marseil
le een Armenië;- al twee jaar zon
der vorm van proces vast zit. om
dat hij geprobeerd zou hebben
de Turkse ambassadeur in Bern
te vermoorden.
Een woordvoerder van buitenland
se zaken in Ankara verklaarde,
dat de Franse regering Turkije
had verzekerd, dat ze niet zou in
gaan op de asielaanvraag. Er is
een dode gevallen en er zijn ge
wonden, aldus de Turkse func
tionaris.
De vier leden van het overvalcom-
mando, van wie er twee onder
bewaking verpleegd worden in
een Parijs' ziekenhuis, weigeren
te zeggen wie ze zijn of waar ze
wonen. De twee gewonden heb
ben slechts hun 'actienamen'
willen noemen: Zaven en Agop.
De vermoedelijke leider van het
commando, die met de politie
onderhandelde over de overga
ve, heeft volgens de politie een
Libanees accent.
Frankrijk is al vaker het toneel ge
weest van aanslagen op Turkse
diplomaten door uiteenlopende
In 1975 werd de Turkse ambassa
deur in Parijs in een hinderlaag
gelokt en doodgeschoten, terwijl
in 1979 de voorlichter van de am
bassade op klaarlichte dag op de
Champs Elysees werd doodge
schoten. In maart dit jaar kwa
men twee functionarissen van de
ambassade om het leven bij een
aanslag waarvoor het Asala zich
verantwoordelijk stelde.
Opnieuw ongeluk
met Amerikaanse
'Thunderbolt''
PORDENONE - Voor de tweede
maal binnen drie dagen is een a-
10 Thunderbolt gevechtsvlieg
tuig van de Amerikaanse lucht
macht tijdens Navo-oefeningen
in Italië betrokken geraakt bij
een ongeluk.
Bij het incident gisteren, bleef de
piloot ongedeerd, nadat zijn toe
stel over de landingsbaan van de
vliegbasis Aviano naby Vicenze
schoot en in een maïsveld tot stil
stand kwam. Drie dagen eerder
moest een Thunderbolt-piloot
zichzelf met de schietstoel in vei
ligheid brengen, voor zyn toestel
bij Florence neerstortte.
VROOM DREESM ANN
(Van onze"correspondent)
JERUZALEM - De Israëlische mi
nister van buitenlandse zaken
Jitschak Shamir en zijn Russi
sche ambtgenoot Andrei Gromy-
ko hebben gisteren in een 90 mi
nuten durend gesprek de betrek
kingen tussen beide landen be
sproken. Het was voor het eerst
in zes jaar dat er op zo hoog ni
veau officieel contact tussen Is
raël en de Sowjet-Unie was.
Het Kremlin verbrak in 1967 naar
aanleiding van de Israëlische
Zesdaagse Oorlog de diplomatie
ke betrekkingen met Israël.
Shamir verklaarde na afloop van
het gesprek dat Gromyko hem
geen enkele aanwijzing had ge
geven dat de Sowjet-Unie van
plan is de betrekkingen met Is
raël te herstellen, of zelfs maar
geïnteresseerd is in voortzetting
van de contacten.
Van Israëlische zijde is ook het
vraagstuk van de joodse immi
gratie uit Rusland ter sprake ge
bracht, maar Gromyko had daar
op nogal geïrriteerd gereageerd.
In Jeruzalem werd het gesprek gis
teren als „positief, maar zeker
niet van groot belang" omschre
ven, omdat van enig vervolg
geen enkele sprake is.
Zoals bekend is de Sowjet-Unie
een tegenstander van de Camp
David-akkoorden. Vlak voor het
eerste bezoek van president Sa-
dat van Egypte aan Israël in 1977
waren Amerika en de Sowjet-
Unie juist overeengekomen teza
men naar een oplossing voor het
Arabisch-Israèhsch conflict te
streven. In het vredesproces tus
sen Israël en Egypte werd de
Sowjet-Unie echter geheel bui
tenspel gezet en sindsdien heeft
het duidelijk partij gekozen voor
de Arabische landen die zich te
gen de Camp David-akkoorden
verzetten.
Het probleem met Engeland,
vindt Tony Benn. is dat het
niet democratisch genoeg is.
Het probleem met Tony
Benn is. vindt Denis Healey,
dat zijn democratisenngs-
voorstellen van Engeland een
totalitaire, bureaucratische
staat zullen maken. In de
strijd om het vice-voorzitter-
schap van de Labourpartij
zijn de tegenstellingen haar
scherp. De kandidaat uit de
linkervleugel van de Labour
partij. Tony Benn. wil niets
minder dan een revolutie om
eerst de Labourparty en dan
het land socialistischer te ma
ken. De kandidaat die de
rechtse stroming binnen de
Labourpartij vertegenwoor
digt. Denis Healey, wil van
geen revolutionaire verande
ring weten. De derde kandi
daat. John Silkin, vertegen
woordigt het midden. Hy is
tevens de zwakste kandidaat
en doet slechts voor spek en
bonen mee.
Morgen zal het Labourcongres
beslissen wie de nieuwe vice-
leider van de partij zal wor
den. Of daarmee ook een ein
de gemaakt zal worden aan
de ruzies in de Labourpartij.
is nog maar de vraag. Het ge
vecht om het vice-leider-
schap is niet zo maar een
wedstrijd tussen twee heren
die verschillende meningen
zijn toegedaan, maar een ge
vecht op leven en dood tus
sen links en rechts om de
macht van de Labourpartij.
Tot voor kort was die macht
grotendeels in handen van de
gematigde Labour-fractie in
het Lagerhuis (het Britse
equivalent van onze Tweede
Kamer).
Benn begon een paar jaar gele
den met een campagne om
dat alles te veranderen. Hy is
erin geslaagd de macht van
de Lagerhuisfractie in te per
ken ten gunste van de vak
bonden en de gewone party
leden. De laatsten hebben
voortaan op het congres de
grootste stem in het kiezen
van de leider en vice-leider
van de party. Dat is dank zy
Benn's toverwoord, de demo
cratisering.
Wat Engeland betreft wil Benn
dat een volgende Labour-re-
gering zich terugtrekt uit de
EG en een begin maakt met
eenzijdige kernontwapening.
Op economisch gebied wil hy
niets van een loonbeleid we
ten, maar alles daarentegen
van vrije loononderhandelin
gen. Verder moet er op grote
schaal genationaliseerd wor
den en zal arbeiderszelfbe
stuur worden gestimuleerd
Volgens Denis Healey en de
meerderheid van de Labour-
leden in het Lagerhuis hoeft
de partij niet zo nodig gede
mocratiseerd te worden. Vol
gens hen zou een democrati
sering a Ia Benn leiden tot eli-
tevorming en bureaucratie.
Healey is ervan overtuigd dat
de meeste Britten Coronation
Street prefereren boven de
Labourpartij en geen enkele
belangstelling hebben om de
party te runnen. Op den duur
zou dan slechts een handje
vol 'linkse extremisten uit de
middenklasse' het in de La
bourpartij voor het zeggen
hebben.
Volgens Healey spreekt een so
cialistischer Labourparty de
kiezers niet aan. Een party
die staat voor eenzijdige
kernontwapening en terug
trekking uit de EG. zou geen
enkele kans maken de vol
gende verkiezingen te win
nen, vreest Healey „We moe
ten ons goed realiseren dat
het merendeel van de kiezers
die Labour stemmen, geen
socialisten zijn", zegt hy. „Ze
stemmen op ons omdat ze ge
loven dat we. terwyl we pro
beren om het socialistische
doel te bereiken, hun levens
standaard zullen verbeteren
en hen van banen zullen
voorzien. Als ze dachten dat
de Tones (Conservatieven)
dat zouden doen, zouden ze
net zo lief op hen stemmen"
Dogma en doctrine worden
door Healey gnf overboord
gegooid. In een veertig pagi
na's tellend boekwerk, geti
teld 'Socialisme met een
menselijk gezicht', dat hij aan
alle leden van de Labour-
fractie in het Lagerhuis toe
stuurde in de hoop hen te
overreden hem te steunen in
de stryd om het vice-party-
voorzitterschap. zegt hy „Ie
dereen die iets in de echte
wereld wil bereiken en de si
tuatie van echte mensen wil
verbeteren, weet dat je daar
geen gedetailleerde blauw
druk voor kunt produceren.
Als je dat wel doet en je er
door dik en dun aan vast
houdt, is dat een recept voor
rampzalige mislukkingen of
voor een dictatuur".
Nog niet zo lang geleden zou
Healey met minder sterke
taal Benn's beleid bestreden
hebben. Als Benn niet zo n
sterke tegenstander voor het
vice-voorzitterschap zou zyn,
zou hy waarschijnlyk harte-
lyk om diens voorstellen ge
lachen hebben. Maar het la
chen is Labour-rechts snel
vergaan Een paar jaar gele-
den werden Benn's democra-
tisenngsvoorstellen door nie
mand behalve zyn eigen aan
hangers serieus genomen.
Het Healev-kamp deed er
geen oog minder om dicht,
omdat die ideen „te wild wa
ren om seneus genomen te
worden".
De Labour-aanhangers, althans
diegenen die voor 'linkse ex
tremisten' worden uitge
maakt. dachten er anders
over. En ook de vakbondsle
den die Benn in zyn energie
ke campagne voor democra
tisering betrekt, hebben er
wel oren naar. Op het congres
hebben de parlementariërs
en de plaatselyke partyafde-
lingen ieder 30 procent van
de stemmen voor het vice-
voorzitterschap. De vakbon-
den hebben er 40 procent De
meerderheid van de Lager
huisfractie zal haar stem op
Healey uitbrengen, de party -
afdelingen op Benn. De vak
bonden zijn, zoals iedereen in
de Britse arbeidersbeweging,
over dit onderwerp zeer ver
deeld. De grootste vakbond,
die van de transportarbei
ders. heeft Benn haar stem
beloofd en dat garandeert
een nek-aan-nek-race Een
ware koehandel die tot op het
laatste moment zal duren,
moet de transportarbeiders-
bond alsnog tot andere ge
dachten brengen.
Maar welke kandidaat er ook
gekozen wordt, het lykt on
waarschijnlijk dat het een
eind zal maken aan de ruzies
binnen de Labourparty.
Benn's campagne heeft meer
succes geboekt dan de rech
tervleugel van de Labourpar
ty had durven dromen. En er
is geen reden waarom Benn
zyn strijd nu op zou geven.
In Benn's draaiboek staat dat
het plaatsvervangend leider
schap hem via het leider
schap van de party op weg
zal helpen om Engelands vol
gende premier te worden. De
huidige Labour-leider is de
68-jarige Michael Foot, die
vong jaar schoorvoetend het
leiderschap aanvaardde om
als kandidaat van het midden
de party te verenigen. Foot is
er niet in geslaagd de linkse
en rechtse stromingen met el
kaar te verzoenen, een gege
ven dat overigens meer zegt
over die stromingen dan over
de leider zelf. Bovendien ziet
Foot eruit alsof hij elke week
een paar jaar ouder wordt. En
het is met duidelyk hoe lang
hy als leider zal aanblyven.
Wel duidelyk is dat Foot Benn
niet onder zich wil In een on
gekend scherp artikel in de
Engelse krant de Daily Mir
ror schreef Foot dat Benn „de
grootste verantwoordelyk-
heid draagt voor de diepe
wonden die hy onze bewe
ging heeft, toegebracht ty-
dens deze' pijnlijke maan
den".
Het duo Foot-Benn mag dan
onwaarschijnlyk klinken, het
duo Foot Healey lykt niet
veel geloofwaardiger De te
genstellingen tussen de laat
sten over essentiële beleids
kwesties zyn minstens even
groot. Foot's geloof in de EG
is lang niet zo diep als dat van
Healey en het zou hem veel
minder moeite kosten eruit te
stappen dan Healey. Foot wil
ook niets weten van een loon
beleid zoals Healey dat als
vroegere minister van finan
ciën doorvoerde. Ook is hij
voor eenzydige kernontwa
pening, iets waar Healey
sterk tegen is gekant
De rechtse vleugel van de La
bourparty. waarvan Healey
de sterkste vertegenwoordi
ger is. raakt steeds meer geï
soleerd Het ontbreekt hen
aan vechtlust het linkse ty te
keren. Een aantal Labour-
dissidenten is al uit de party
gestapt om een halfjaar gele
den de Sociaal-Democrati
sche Party op te richten. Ver
wacht wordt dat als Benn de
stryd om het vice-voorzitter
schap wint, er nog meer La-
bour-leden in het Lagerhuis
naar de Sociaal-Democrati
sche Party zullen overlopen
Een aanzienlyk deel van de
traditionele Labour-kiezers
zal zeker hun voorbeeld vol
gen. En niet alleen omdat de
Labourpartij hen te links
wordt, maar omdat een einde
aan het voortdurende gehar
rewar binnen de party nog
steeds met in zicht is. wie er
ook de volgende vice-leider
mag worden
LIA VAN BEKHOVEN
