Wij hebben geen
oogkleppen op..."
Computer zoekt
zwartkijkers op
yy
Kees Lambers na twee jaar
als voorzitter Waddenclub
JSTiat
ZATERDAG 26 SEPTEMBER 1981
DEN HAAG - Kees
Lambers had gedacht
dat hij het komend jaar
tijd zou krijgen voor
zijn proefschrift over
de effectiviteit van de
milieuwetgeving. Hij
trad onlangs af als
voorzitter van de Lan
delijke Vereniging tot
Behoud van de Wad
denzee, de grootste ac
tievereniging voor het
milieu in Nederland.
De 36-jarige weten
schappelijk hoofdme
dewerker bestuurs
recht en milieurecht
van de RU Groningen
ziet het evenwel som
ber in. Zijn chef, prof.
Michiel Scheltema,
werd staatssecretaris
van justitie en dat bete
kent dat Kees Lambers
een deel van diens col
leges moet overnemen.
Zijn echtgenote Ineke
werd staatssecretaris
van volksgezondheid
en milieuhygiëne.
Zo ontstaat een boeiende situa
tie in huize Lambers. Terwijl
aan het ene bureau mr. Ineke
Lambers-Haquebard haar
nieuwe milieuwetten zit te
componeren en de oude bij
schaaft, zit aan het bureau er
naast mr. Kees Lambers de
milieuwetten op hun wer
king in de praktijk te toetsen.
Daar lacht Kees Lambers
over: „Och. ik denk dat mijn
proefschrift meer gaat over
de wetten die er al waren
voordat Ineke staatssecreta
ris werd. Over die periode
heb ik nu eenmaal de docu
mentatie en de praktijkvoor
beelden".
Hij zal dan ook niet als een
soort super-opzichter Ineke's
wetten navlooien, al is aan te
nemen dat er wel eens een
discussie tussen de heer en
mevrouw Lambers over nieu
we wetgeving zal ontstaan nu
beiden werk in dezelfde sec
tor doen. In elk geval vindt
Ineke dezer dagen de kritiek
van Kees op haar ministerie-
bureau over een stuk milieu
wetgeving. Het is de MER. de
Milieu Effect Rapportage,
waar de familie Lambers het
alleenrecht op lijkt te heb
ben. De MER is een voorspel
lend onderzoek naar de ge
volgen voor het milieu na een
ingreep door de mens. Een
industrie, een kanaal, een in-
Coldering, een wet, etc. Kees
ambers heeft als voorzitter
van de landelijke werkgroep
MER (namens alle actiegroe
pen en natuurverenigingen)
inmiddels zijn kritiek op het
nieuwe wetsontwerp gele
verd. Kritiek die nu door Ine
ke al dan niet ter harte moet
worden genomen.
Dit soort situaties zorgen na
tuurlijk voor enige schitte
ring in de ogen van Kees
Lambers, want voorlopig
blijft hij voorzitter van de
MER-werkgroep. Hij zal op
die manier Ineke nog menig
maal als opposant tegenko
men. Deze functie is overi
gens de enige die Lambers
aanhoudt na zijn aftreden als
voorzitter van de Waddenbe
schermers. Na jaren actief te
zijn geweest, eerst als voorzit
ter van de werkgroep Eems-
mond, zal hij nu een jaar stil
te in de Waddenactiviteiten
inpassen vanwege het proef
schrift. De Planologische
Kernbeslissing voor de Wad
denzee zal een van de prak
tijkvoorbeelden zijn van het
proefschrift.
„Ik zal dan haarscherp laten
zien waar de problemen lig
gen". aldus zegt Kees Lam
bers grimmig. „Ik ben name
lijk van mening dat voor de
Waddenzee een goede wet
nodig is en geen beleid op ba
sis van een nota. De Wadden-
zeewet die het vorige kabinet
heeft ingediend, hoeft voor
mij op deze manier echter
ook niet. Het is knudde. Die
wet maakt de zaak erger dan
het al is. Er staat namelijk in
dat aanpassing aan ander be
leid mogelijk moet blijven.
Dat is natuurlijk heel ver
keerd".
De Landelijke Vereniging tot
Behoud van de Waddenzee is
wel vergeleken met „een
staat in de staat", zoveel
macht heeft men op het be-
leidsmakende apparaat van
Milieuhygiëne en CRM.
„Wij zijn geen staat in de
staat", aldus de oud-voorzit
ter. „We zijn een heel goed
georganiseerde actiegroep,
die door kwaliteit invloed
heeft. En we kunnen einde
loos actievoeren op alle facet
ten en alle plaatsen: van Den
Haag tot Vlieland".
Hij stelt dat het Europees Mi
lieu Bureau mede door toe
doen van de Waddenzeever
eniging is opgericht. De laat
ste jaren lag het accent van
de Waddenclub op nationale
en internationale kwesties.
„We hebben veel tijd gesto
ken in werk in Duitsland en
Denemarken, de andere lan
den waar Waddengebied is.
Dat is niet voor niets ge
weest. Het klimaat voor actie
voeren was daar anders. Je
was er gauwer verdacht. We
hebben uitgezocht welke
mensen daar actie wilden en
konden voeren We zijn er
niet als een vijfde colonne te
genaan gegaan. We zochten
aansluiting bij bestaande
Duitse groepen. Het is ge
lukt, maar wel met hangen en
wurgen. Nu zijn in die landen
net als hier groepen in een
verband bezig. We hebben re
gelmatige contacten en het
Wereld Natuur Fonds onder
steunt dit internationale
werk. Dat is niet mis natuur
lijk".
Het woord „milieuridder" voor
zijn positie bestrijdt Lam
bers: „We maken niet de fou
ten als in Rijnmond. We lo
pen niet met oogkleppen op.
We zijn voor het milieu, maar
we willen dat streven wel er
gens in een verband plaatsen.
Achteraf gezien hebben we
economisch bekeken dan
ook gelijk gekregen met onze
waarschuwingen tegen
grootscheepse aanpak van de
Eemsmond. Chemische in
dustrie-complexen vonden
we onzin. Een andere aanpak
was beter, leverde meer werk
en was beter voor het milieu.
Het is nu nog steeds niet zo
simpel als ik zeg, omdat de
economie belazerd is. Maar je
moetje richten op hoogwaar
dige technologie, die veel
nieuwe werkgelegenheid op
levert en minder kwetsbaar
De Waddenclub startte tijdens
het „bewind" van Lambers
met „Werk aan de Wadden"
Lambers noemt dat een ui
tingsvorm van de nieuwe
aanpak. „We zijn meer in het
gebied gaan praten, in de dor
pen in het Noorden, op de ei
landen. Tegelijk kwam de be
weging los van „Gekooide
mensen, vrije vogels". De
mensen die die kreet aanhan
gen. hebben het nog niet
door en reageren als uit de ja
ren zeventig. Alléén natuur
bescherming doorvoeren wil
len we niet. Ecologisch be
heer moet zinvol zijn Als een
plaat onder water valt, hoefje
die plaat niet te beschermen,
want er zitten immers toch
geen vogels op En het botjes-
prikken door de eilanders is
ook geen bedreiging van het
Wad. Echter, alleen denken
aan economische belangen is
ook niet goed. We hopen dan
ook dat de bewoners van de
eilanden doorhebben dat ze
zich beter tegen de grote be
dreiging kunnen keren
„De allergrootste bedreiging
van de Wadden is de vergifti
ging van het water. Daarna
die van Defensie die op de
ecologisch meest interessan
te plekken zit en bovendien
ook hinder voor het toerisme
vormt. Dat nu in de PKB
Waddenzee wordt gezegd dat
Defensie stabiliseert, is flau
wekul. Op Schiermonnikoog
hebben ze dat door, maar
daar hebben ze ook geen oe
fenterrein. Andere eilanden
zitten moeilijker. Technische
oplossingen voor Defensie
zijn mogelijk en dus ook af
bouw van de activiteiten.
Aanvliegroutes die nu naar
de eilanden leiden, kunnen
worden omgezet naar routes
boven de Noordzee. Die oefe
ningen zijn toch gebaseerd
op electronisch gesimuleerde
situaties".
Bezorgd wijst Lambers erop
dat de visstand van de Wad
denzee erbarmelijk dreigt te
worden. „Veertig procent
van de vis in de Eemsmond
heeft al kanker. Zwellingen
rond de kop, die waren er al
tijd al. maar door al het gif
heeft de vis minder weer
stand en is de kanker toege
nomen. De vissers die ik
spreek bevestigen het. Vorig
jaar staakten om die vervui
ling vissers in Hamburg en
Bremen. Het is een geluk dat
er nooit een Minamata-geval
heeft plaatsgehad", aldus
Lambers. doelend op de ver
giftiging op ernstige schaal in
Japan, die slachtoffers eiste
en protest opriep.
De vergiftiging in de Volgel-
meerpolder bijvoorbeeld, dat
lijkt er wat op En denk eens
aan de hydrazine van de F-16
die in het IJsselmeer is ge
stort. Dat uitent giftife tpul
(om een weigerende vlieg
tuigmotor extra te starten)
ligt er nog. Wat gebeurt er
mee in het water? Ik denk dat
we steeds vaker het tove
naarsleerling-effect zullen
zien Ontwikkelingen die we
niet meer in de hand houden.
Met onherstelbare schade die
kapitalen kost om te „repare
ren". Terwijl er geen werk
mee geschapen wordt*'
"We hebben als Waddenzeever
eniging een fonds voor goede
milieuvriendelijke projec
ten. Dat fonds wordt /innig
gebruikt Wc toppen Im
geld niet zomaar ergens in,
maar kijken wel degelijk naar
de economische rentabiliteit
De Waddenzeevereniging
gaat niet zelf ondernemer
spelen, maar wil ideeén van
mensen wel ondersteun"
„Wc zullen ook nooit beheer
gaan voeren over een natuur
gebied Daar zun organisaties
voor. We willen ook niet al
leen als waakhond bekend
staan. Dat is te negatief. We
willen meepraten. Daarom
geven we vaak adviezen aan
gemeentebesturen. Wat we
wel zijn geworden is een mid
den en kleinbedrijf Er
werken 29 mensen bij de ver
eniging. In een gedemocrati
seerd bedrijf in Harlingen.
We hebben geen directeur
meer. een drietal mensen
doet dat werk in overleg Het
bestuur werkt ook hard elke
week dagelijks bestuur. En
dan gaat het over vragen als:
waar geven we het geld aan
uit"
Kees Lambers studeerde rech
ten. maar kan door extra stu
die beslagen ten ijs komen op
het gebied van biologie en
scheikunde Hij wil het ko
mende jaar niet alleen maar
wetenschap bedrijven en een
proefschrift schrijven. „De
combinatie van milieurecht
met de praktijk bevalt me
goed. Af en toe een toeroep
schrift schrijven in een kwes
tie Soms een boer uit het
dorp helpen met een hinder
wetvergunning", aldus de
zoon van een Rotterdams
hoogleraar economie. „"Waar
schijnhjk heb ik daar ook
mijn belangstelling voor de
combinatie milieu en econo
mie van
En een politieke carrière'
„Welnee, daar pieker ik niet
over Twee politici in één fa
milie zou teveel van het goeie
zijn".
JAN HENSEMA
l"W STBTU5 ÊÊÊÊÊÊM
86..
a
yy44«im MttW»
Jrall.t,,,, S3.
J"*»» mm»
wï*
SS? M
L S
rr*r" B
WtuHlf
»l»l WtuUl»
•••WUiHif
....mm»
"■•WUjHrt
■■■.mm»
•■•wuild»
.wtwwlt
Hrrrn»
-"ui Uu.i.1»
"l»> WU.1.1,
••Wu.Hi,
••Wu.Hu
••wu.Hu
mm Uu.Hu
Wu.Hu
"uiaa*
"W(*
felMlS
Het legioen 'zwartkijkers' wordt langzaam maar
zeker teruggedrongen. Steekproeven leren de
PTT dat nu nog 4,9 procent (tegen 7,5 procent
in 1975) van de radio- en/of tv-bezitters geen
omroepbijdrage betaalt.
De computer is het houvast van de Dienst Omroepbijdra
gen (DOB) van de PTT. Dankzij moderne opsporings
technieken kan het aantal zwartkijkers en wanbetalers
steeds verder worden teruggedrongen. Al rekent DOB-
directeur D. Schiermeier er niet op dat het verschijnsel
wordt uitgeroeid: "We komen er steeds dichter bovenop.
Maar dat nulpunt zullen we nooit bereiken. Om de laat
ste te pakken moet je zo'n gigantische hoeveelheid geld
uitgeven dat dat niet verantwoord zou zijn. Trouwens,
elke dag komen er weer nieuwe zwartkijkers bij."
Het schrikbeeld van de man in leren jas die meteen naar
binnen stapt en het hele huis afstroopt is voor sommige
Nederlanders groot. Toch ziet een aantal van hen het als
een sport om consequent niet die 135 gulden per jaar te
betalen als tegenprestatie voor een stroom aan program
ma's die radio en tv doorgeven. En als die man dan een
maal binnen staat en de apparaten daar als stil bewijs
staan zijn de uitvluchten even talrijk als bekend: de vrouw
zou het regelen, de tv staat nog op proef, het apparaat is
nét een week in huis.
Directeur Schiermeier van de Dienst Omroepbijdragen
raakt daar niet zo geïrriteerd over. "Ik vind dat soort reac
ties heel menselijk. Ik zou zelf denk ik ook proberen om
uitvluchten te vinden, bijvoorbeeld als een agent me aan
houdt omdat m'n achterlicht het niet doet. Iedereen heeft
z'n smoesjes klaar. Maar die controleur moet er doorheen
kijken en z'n plicht doen, hoe vervelend dat soms ook kan
zijn. Alleen in écht trieste gevallen, een sterfgeval bijvoor
beeld. moetje consideratie hebben
Schiermeier weet waarover hij praat. Hij schroomt niet om
af en toe één van de 150 controleurs die de huizen langs
gaan te vergezellen. Zo blijft hij op de hoogte van het
'veldwerk'.
Computer
Het echte opsporen wordt bij de veertigjarige Dienst al lang
niet meer buiten gedaan, maar in de ruimte waar de PTT-
computer staat opgesteld. Die computer geeft lijsten van
straten en huisnummers. Bij de ontbrekende nummers
wordt eeen omroeDbiidraee betaald en daar gaat de con
troleur dus langs. Eenmaal binnengekomen controleert
hij of er inderdaad wordt zwartgekeken of. want dat kan
natuurlijk ook, dat er helemaal geen tv of radio in huis te
vinden zijn. In het eerste geval treedt de wet op de om
roepbijdrage in werking: er wordt proces-verbaal opge
maakt. Tenzij de eigenaar kan aantonen het toestel nog
geen acht dagen in huis te hebben
De computer houdt ook de wanbetalers in de gaten. Ook de
tv-bezitters die wel geregistreerd staan maar bewust de
omroepbijdrage niet betalen lopen kans op een proces
verbaal. Is die opgesteld dan krijgt de tv- of radiobezitter
nog een maand de tijd om de bijdrage plus boete te beta
len. Doet hij dat niet dan geeft de computer opnieuw een
seintje. Reageert de zwartkijker of wanbetaler tegen die
tijd nog niet dan komt de controleur nogmaals langs Nu
om de toestellen te verzegelen zodat er helemaal niet meer
kan worden gekeken - ook niet zwart. Maar zover komt het
meestal niet Vorig jaar werden er in Nederland 1992 toe
stellen verzegeld Een schijntje, gezien in het licht van het
aantal Nederlanders dat radio en/of tv heeft. Dat zijn er 4.5
miljoen.
Pakkans
Dankzij de vernuftige opsporingsmethodes wordt elke
zwartkijker onherroepelijk een keer gepakt, zo gelooft
Schiermeier. Dat kan in het westen weliswaar wat langer
duren dan in het oosten van het land De Dienst heeft in de
Randstad namelijk de grootste moeite om aan bekwaam
personeel te komen dat tegen een stootje kan Want de
controleur is geen huisvriend en maar al te vaak wordt hij
uitgescholden - soms ook krijgt hij klappen. Maar gemid
deld komt elk huis om de anderhalf a twee jaar aan de
beurt.
Slimme ideetjes van zwartkijkers om vooral maar niet te
betalen gaan volgens Schiermeier nooit op. "Want je kunt
die controleur met geweld het huis uithouden, maar bin
nen een half uur komt hij terug Met politie-assistentie En
we gaan er natuurlijk van uit dat als we niet worden bin
nengelaten de mensen iets te verbergen hebben. Je vangt
ze tóch."
Het toestel in die tussentijd snel verbergen, dat is volgens de
directeur ook een overbodige noodgreep. Weliswaar heeft
de opsporingsambtenaar geen bevel tot huiszoeking zodat
hij geen kasten kan openrukken. Maar heeft HU SO /i.in
vermoedens, dan komt hij terug op een moment dat de tv
hoogstwaarschijnlijk alweer onder het bed is vandaan ge
haald.
Avondwerk
Desnoods komt de controleur 's avonds terug. Meer en meer
wordt het opsporen een kwestie van overwerk. Ook al om
Nederlanders die overdag nooit thuis zijn een keer te kun
nen bereiken. "Want het zou toch niet eerlijk zijn tegen
over vrouwen die overdag met kindertjes thuis zitten'' Die
zouden een veel grotere pakkans hebben vergeleken met
mensen die overdag werken. Nee, de werkenden laten we
niet schieten" meldt Schiermeier.
Zijn ervaring is dat de meeste mensen zich sportief gedra-
gen zodra ze zich gepakt weten Niet dat de koffie overal
klaar staat ("hoewel je die er ook tussen hebt") Maar wel
zijn de meesten vriendelijk onder het motto ik zal maar
beleefd blijven doen, dan valt die boete misschien wel
mee. De meeste gepakten geven dus eerlijk op hoe lang
het toestel al in de huiskamer staat Volgens de wet kan
met een terugwerkende kracht van maximaal vijf jaar de
omroepbijdrage zijn verschuldigd. De boete kan dus aar
dig oplopen.
Een schrale troost voor de (wan)betalers moge zijn dat de
omroepbijdrage vergeleken met andere Europese landen
nog aan de vrij lage kant is. In totaal waren bijdragen vorig
jaar goed voor ruim 548 miljoen, dat wel Een bedrag dat
wat Schiermeier betreft nog moet worden omhoogge-
schroefd. Binnenkort gaat de Dienst betalers werven door
middel van tv-spots en forse affiches in de postkantoren
Want een nog veel gehanteerd excuus van de betraDte
zwartkijker is dat hij "niets van het bestaan van een om
roepbijdrage wist". Het blijft tenslotte te proberen.
De computer geeft lijsten met straatnamen plus huisnummers. Zo pikt de opsporingsdienst meteen die nummers er
tussenuit die de omroepbijdrage niet hebben betaald foto geénsceneerd)
