Marine Luchtvaartdienst
oefent dagje op Noordzee
V V'
Hoewel de Marine Luchtvaartdienst (MLD) - de vliedende component
van de Koninklijke Marine - al jarenlang rcddings- en opsporings
werk op zee verricht, is die taak nooit wettelijk bekrachtigd. Dat
staat binnenkort te gebeuren, nu in Hamburg het Internationaal Ver
drag inzake Opsporing en Redding op Zee tot stand is gekomen.
Als de Tweede Kamer over enkele maanden haar goedkeuring hecht
aan ratificering van dat verdrag, zal het marinevliegkamp Valken
burg in Katwijk aan Zee daarmee worden uitgeroepen tot coördine
rend reddingscentrum voor het gehele Nederlandse continentaal
plat.
Dat betekent ook een aanzienlijke uitbreiding van de thans beschikba
re communicatie-apparatuur, die niet altijd meer is opgewassen te
gen het grote aantal mensen dat jaarlijks om uiteenlopende redenen
op zee in nood raakt. Dat zijn door vloed verraste wadlopers - zoals
die vorige week zaterdag nog bij toeval massaal konden worden ge
red - maar ook na een aanvaring of door storm overboord geslagen
drenkelingen, zieken of gewonden aan boord van schepen, mogelijke
slachtoffers van een vliegramp of door storm bedreigde zeezeilers.
Vorig jaar redde de opsporings- en reddingsdienst van de MLD niet
minder dan 49 mensen van een wisse dood; in de eerste helft van dit
jaar waren dat er alweer 36. Afgelopen dinsdag hield de dienst haar
jaarlijkse reddingsoefening in
Noordeuropese landen. Omdat 2
samenwerking met aangrenzende
o'n operatie toch veel weg heeft
Tussen het reddingswerk door wordt vanuit de Neptune ook nog
zeebootbevoorradingsschip gefotografeerd.
spannend jongensboek, vlogen we een keertje r
Het oog^etuigeverslag van het zoeken 1
Zittend voor het geopende venster
Het fictieve gegeven luidt als volgt, 's Morgens om
kwart over negen meldt de luchtverkeersleiding in
Amsterdam een noodbericht. Een vliegtuig, dat
vanaf Schiphol met bestemming Schotland is op
gestegen, verkeert halverwege de vlucht in grote
moeilijkheden en is vrijwel zeker genoodzaakt een
noodlanding op de Noordzee uit te voeren. De pa
niek wordt nog groter als een kwartier later alle
radar- en radiocontact met het toestel is verloren.
Dit kan maar één ding betekenen: het vliegtuig is
in zee gestort.
•-
- - - - - -
- _"ïv
Operatie-officier Van Hout
heeft ons het plan ae cam
pagne 's morgens om acht
uur al uit de doeken gedaan,
met het verzoek aan de daar
bij aanwezige officieren of ze
het nog even "onder de pet"
willen houden. Het moet na
melijk een volslagen verras
sing zijn voor de dag en nacht
parate bemanning van de
Neptune, die slechts weet dat
er vandaag een reddingsoefe
ning is. Een luid gerinkel,
hoorbaar tot in de verste uit
hoeken van het Marinevlieg
kamp Valkenburg, zal later
op de ochtend het sein van
actie zijn.
Het betreft hier de operatie
Bright Eye South, deel uit
makend van een jaarlijkse in
ternationale oefencampagne
van reddings- en opsporings
diensten op het Continentaal
Plat. De deelnemers van van
daag zijn Nederland, West-
Duitsland, Denemarken, En
geland en de Verenigde Sta
ten. Gevijven worden ze los
gelaten op een drietal gefin
geerde noodsituaties, die na
genoeg gelijktijdig zullen
plaatsvinden. De in de aanhef
omschreven vliegramp is er
één van; de resterende twee
behelzen achtereenvolgens
de aanvaring van een olie
platform en een zoekgeraakt
privé-vliegtuigje op de route
Kopenhagen-Londen.
Laag
Wij beperken ons tot het eerder
genoemde vliegtuigongeluk
op de Noordzee, dat - naar
later zal blijken - al handen
vol werk zal geven. Het be
schikbare materieel bestaat
uit een Amerikaans Hercu
les-vrachtvliegtuig, dat in
staat is kikvorsmannen met
een compacte EHBO-uitrus-
ting te droppen. Eveneens
van Amerikaanse makelij is
een zogeheten HH-55 heli
kopter, bijgenaamd de "Jolly
Green Giant" en genoegzaam
bekend van de beelden uit de
oorlog in Vietnam De HH-55
is in staat maar liefst 21 dren
kelingen vervoeren en kan
bij gebrek aan brandstof on
derweg worden bijgetankt
door de Hercules. Beide toe
stellen zullen overigens van
uit het Engelse Woodbridge
opstijgen.
Nederland levert een Lynx-he
likopter die vanuit Den Hel
der zal vertrekken, maar niet
nadat een Neptune-verken
ningsvliegtuig vanaf het Ma
rinevliegkamp Valkenburg
de ramp zal hebben gelocali-
seerd. Hoewel verouderd, is
de uit 1961 daterende Neptu
ne daartoe uitstekend uitge
rust. Vanwege zijn onderzee-
bootbcstrijdingstaak in oor
logstijd kan hij - bijvoor
beeld bij dichte mist - tot
dertig meter boven het water
oppervlak dalen. En waar in
de punt van het toestel ooit
vier vaste mitrailleurs waren
geïnstalleerd, is nu een glas
koepel aangebracht die
dienst doet als waarnemings
post. In de rechtervleugel is
een reusachtig zoeklicht ge
monteerd, dat als het ware bij
nacht het daglicht kan doen
terugkeren. Zijn topsnelheid
is niet indrukwekkend (onge
veer 250 kilometer per uur),
maar bij zoekacties is dat ook
niet van belang.
Nu de zes Brequet Atlantics
aan de kant moeten blijven
vanwege moeilijkheden met
de stuurinrichting, zijn de
vier beschikbare Neptunes
(twee vliegen er in de West)
voor deze vredestaak nog
broodnodig. Al zijn ze wel
aan hun laatste vlieguren be
zig. Overeenkomstig de de-
fensienota zullen ze in de ko
mende jaren worden vervan
gen door dertien vrijwel ge
heel geautomatiseerde Lock-
heed-toestellen van het type
Orion a raison van 40 miljoen
gulden per stuk.
Kotszak
Terug naar de reddingsactie.
Terwijl de berichtenstroom
tussen kustwachtposten.
Scheveningen Radio en de
Marine Luchtvaartdienst op
gang komt, hijsen we ons in
een vliegersoverall en daar
overheen een indrukwek
kend reddingsvest compleet
met zender, antenne, flitssig-
nalen en een kotszak. Het
geen ook de uitrusting is van
gezagvoerder Barendrecht er
zijn zevenkoppige beman
ning. Barendrecht voegt er
nog geruststellend aan toe
dat zijn Neptune prima rub-
bervlotten aan boord heeft,
voor het geval er iets mocht
misgaan. "Als alles goed gaat,
blijven je voeten droog", zegt
hij.
Vijf voor tien. De bel. We krui
pen in de staart van de Nep
tune en vatten post naast de
beide achtervensters, die bij
het vliegen op deze hoogte
natuurlijk gewoon geopend
kunnen worden. Hetgeen ge
beurt. Via een koptelefoon
krijgen wc vanaf dit moment
alle beschikbare informatie,
al blijft die voorlopig beperkt
tot wat gekeuvel in de cock
pit over een vakantie in Zwit
serland en wat dies meer zij.
Bij het opstijgen boven, de
zeerand denk je onwillekeu
rig even terug aan dat fatale
incident in 1978, toen twee
technici van het marinevlieg
kamp 's avonds in lichtelijk
beschonken toestand een
Neptune startten teneinde er
een ritje mee te maken. Ze
kwamen niet verder dan de
De Amerikaanse Jolly-helikopter doet het rubberbootje met de drenkelingen een heel eind afdrijven
kust van Katwijk, waar het
toestel diagonaal omlaagsuis-
de en in de branding uiteen
spatte. "Van buitenaf kun je
alles beveiligen, maar van
binnenuit reken je daar na
tuurlijk niet op", zo was ons
vanmorgen nog tijdens de
koffie door een marinevoor-
lichter verteld.
Temidden van een wirwar van
bedradingen en apparatuur
ziet de bewapeningsman nog
kans om koffie te zetten. Er is
ook nog een proviandkastje
met krentebollen. Als toebe
horen reikt hij ons een zakje
met rijdende gastvrijheid
aan, als daar zijn een rol pe
permunt. een pakje kauw
gum alsmede een Eru goud
kuipje. Wat opvalt is datje op
deze hoogte op zee nog van
alles tegenkomt. De 33 olie-
en aardgasplatforms liggen
soms zo dicht bij elkaar, dat
het aldaar werkzame perso
neel in de avonduren wel bij
elkaar op visite kan gaan.
"Shit"
Een Franse mijnenveger blijkt
te ver van de plek des onheils
verwijderd om in geval van
nood hulp te bieden. De Nep
tune scheert er rakelings
overheen, maar Barendrecht
beslist anders. "Sjoemel hem
maar weer omhoog", zo luidt
de instructie aan zijn co-pi-
loot. En dat was wel nodig
ook, want het toestel vloog zo
laag dat we bijkans een hen
geltje hadden kunnen uitwer
pen.
Het heeft er trouwens nog om
gehangen dat deze operatie
doorgang kon vinden. Wind
kracht vijf is de limiet voor
een oefening, en daar zaten
we vanmorgen bijna tegen
aan. Bovendien is het zicht in
de eerste vliegmijlen uit de
kust ook niet al te best: veel
lichte mist en hier en daar
wat onweer, in de cockpit
kort en krachtig met het
woordje "shit" aangeduid
"Vlieg maar om die shit
heen", beveelt Barendrecht.
Na
vliegen is er nog al
tijd niets te zien. En dat
houdt in dat elf brave onder
danen van de Koninklijke
Marine nu al zeven kwartier
met een rubberboortje in vol
le zee dobberen. Want daar
zijn ze op het moment van de
noodmelding - om kwart
over negen dus - door het
KM-fregat "Fret" gedropt
Voor alle zekerheid blijft dit
vaartuig op oogafstand van
de drenkelingen, maar leuk is
toch anders.
Er blijkt ook nog
nicaticstoornis te zijn De
Lynx-helikopter is al onder
ons door gevlogen, en dat
was niet de bedoeling. De he
li mag pas opdraven als de
drenkelingen zijn gevonden.
De bemanning van de Lynx
gaat nu een tussenlanding
maken op een platform, ten
einde bij te tanken en ter
loops nog even een dokter op
te pikken. Hoe dan ook: Ba
rendrecht laat vanuit de
cockpit weten dat het alle
maal weer waardeloos gere
geld is. Het zit hem trouwens
hoorbaar dwars dat er nog al
tijd niets gevonden is "Als
het een echte oefening is. zou
je nu toch wel wat spiegeltjes
en pijltjes kunnen verwach
ten" Hij besluit van koers te
wijzigen Het is half twaalf
Speldeknop
Volgens nieuwe informatie
zouden het fregat en de rub
berboot veertig mijl noorde
lijker liggen dan aanvanke
lijk was opgegeven. "Zo ben
je natuurlijk wel even bezig",
bromt Barendrecht. Een be
manningslid doet een plasje
in een daartoe aangewezen
trechtertje met slang in de
staart van de Neptune 'Je
kunt beter met zo n rubber
boot in zee liggen dan op het
IJsselmeer Daar klotst het
alle kanten op", relativeert
hy.
En dan, om exact 11.47 uur
weerkaatst er een spiegeltje
uit het immense zee-opper
vlak. De rubberboot drijft als
een speldeknop in de groene
watermassa, maar wordt al
lengs groter als we er - zoals
de gezagvoerder het uitdrukt
ten behoeve van de foto
graaf even langsfietsen De
positie is exact 54 graden
noord en 4 graden oost, een
zonovergoten stukje zee. De
Neptune schiet twee retro's
af. Dat zijn rookmarkeerders,
die veertig minuten op het
water blijven branden
Het begint nu allemaal wat be
ter te lopen. De Lynx meldt
vanaf de boortoren dat hij er
aan komt, en ook het Hercu
les vrachtvliegtuig is al aan
de einder zichtbaar Baren
drecht verontschuldigt zich
achteraf "Dit is ook geen rea
liteit. Als je kunstmatig
werkt, krijg je altijd dit getut-
tel".
Maar hij heeft te vroeg gejuicht,
want er rijzen wederom vra
gen. De Lynx blijkt maar
twee drenkelingen omhoog
te hijsen De overige negen
moeten door de Amerikaanse
Jolly Green Giant worden
opgepikt. De boordradio laat
een Babylonische spraakver
warring horen over de vraag
wie nu eigenlijk de leiding
de operatie heeft Het
antwoord daarop wordt niet
duidelijk. Barendrecht "Het
staaltje van coör
dinatie".
Het is half een en we zullen nog
drie kwartier op de Jolly
moeten wachten De Neptu
ne cirkelt al die tijd rond de
rubberboot. Als de Jolly een
maal arriveert, is contact
daarmee via de radio niet mo
gelijk Het lawaai van zo'n
slilhangende super-heli
maakt het de bemanning on
mogelijk om ook maar iets te
verstaan. De enorme wind
vlaag uit de wieken doet het
rubberbootje een heel eind
wegdrijven "Maar als ze bo
ven komen, zyn ze in elk ge
val droog", horen we iemand
zeggen
Dominee
Om 14.23 is de operatie vol
tooid. De oranje rubberboot
blijft als een relikwie op de
Noordzee achter. De terug
reis wordt aanvaard, maar bij
nader inzien ook weer ernstig
vertraagd omdat er plotseling
twee Alligators gelokiU
zijn. zoals de boordradio laat
weten. Groot onbegrip, maar
de bewapeningsman weet al
hoe laat het is. Hij pakt een
oude Linhoff platencamera
uit een koffer en vat post ach
ter het open zijraam van de
Neptune.
Alligator is de codenaam voor
Russische onderzeebootbe
voorradingsschepen. En in
derdaad blyken er zo'n tien
mijl verderop twee van der
gelijke schepen te varen, op
'n steenworp van een Pools I
zeiljacht. "Die wordt natuur
lijk opgebracht", grapt Ba
rendrecht en geeft opdracht
de schepen van alle kanten te
fotograferen. Dat de beman
ning van de schepen niet te-
rugzwaait. wordt in de Nep
tune als storend ervaren
Schijnt de gewoonte te zijn,
of je nu van onder tot boven
gefotografeerd wordt of niet.
"Ben zeer onvriendelijke na
tie", vindt Barendrecht.
Voor hem zit het karwei er
weer op. Hoewel niet soepel
verlopen, was dit toch een
routineklusje Het echte red
dingswerk vereist veel meer
concentratie, zegt hij, omdat
hef altijd by intens slecht
weer moet worden uiige
voerd Hoewel er by mooi
weer ook niet altijd te klagen
valt De luitenant ter zee 1ste
klasse verhaalt tenminste
met smaak over de keer dat
hy bij Schiermonnikoog een
dominee van het wad afhaal
de. De geestelijke had in ui
terste nood met een stok de
letters S.O.S. in het zand ge
schreven, hetgeen zyn red
ding betekende Alleen was
hy er achteraf gepikeerd over
dat hij niet by zyn auto werd
afgezet.
Om kort te gaan <ie ies van dit
verhaal. Wie ooit nog eens het
penibele lot treft drenkeling
te zyn. moet zorgen dat hy oi
zy een goed boek by zich
heeft en moet niet op een
uurtje kijken. Maar komen
doen ze echt, de mensen uit
Valkenburg.
