Vredesoffensief
van Rood-China
richting Taiwan
Solidariteit wijst
aanklacht Poolse
regering woest af
Guillotine-tijdperk loopt ten einde
Opnieuw links
bestuur Rome
Levering Awacs Saoedi's onzeker
Echtgenoot
Thatcher
in
opspraak
Brits akkoord wankelt
Walesa kandidaat Nobelprijs
EP doet oproep tot
vrede El Salvador
Onduidelijke schuldvraag
Spaanse "olijfolie-zaak"
VRIJDAG 18 SEPTEMBER 1981
BUITENLAND
PAGINA 9
Frankrijk schaft doodstraf vandaag af
(Door onze correspondent
Rudolph Bakker)
PARIJS (GPD) - Het Franse par
lement zal vandaag dankzij een
overtuigende socialistische
meerderheid een wetsontwerp
aannemen ter afschaffing van de
doodstraf. Daarmee komt een
eind aan het tijdperk van de guil
lotine. Frankrijk was het laatste
land in West-Europa dat de
doodstraf nog niét had afge
schaft.
Het mes van de guillotine viel voor
het laatst in 1977. De veroordeel
de was een 28-jarige invalide Tu
nesiër die een jonge vrouw ge
marteld en daarna gewurgd had.
Voor- en tegenstanders van de
doodstraf bevinden zich in het
De vakbondsleiders hebben de
woensdagnacht en de hele don
derdagochtend tijdens een mara
thonzitting het antwoord op de
beschuldigingen van het politbu
reau geformuleerd. Volgens de
vakbondsleiding ontbreekt het
de partijtop aan „realiteitszin".
Behalve dat Solidariteit het de
regering uiterst kwalijk neemt
dat zij een deel van het vak
bondskader als „politieke debie
len" kwalificeert, legt de vakcen
trale een tegeneis op tafel Zij wil
dat de vakbeweging in de toe
komst het beheer voor en de con
trole heeft op de distributie van
levensmiddelen. Solidariteit wil
er nauwkeurig op toezien wat er
gebeurt met de schaarse en met
de dag slinkende voorraden le
vensmiddelen en andere eerste
levensbehoeften.
De Poolse regering heeft verklaard
dat zij 'ieder akkoord uitsluit met
krachten die aansturen op con
frontatie en de socialistische be
ginselen van het regime ter dis
cussie stellen'. Deze verklaring
verscheen na een spoedbijeen-
komst van het Poolse kabinet,
welke geheel was gewijd aan de
vrije vakbond Solidariteit. In de
verklaring werd onderscheid ge
maakt tussen leden van 'het ap
paraat van Solidariteit' en 'dege
nen die politiek bedrijven'. De
regering zal niet aarzelen alle
middelen te gebruiken die tot de
bevoegdheden van de staat be
horen, aldus de verklaring.
STRAATSBURG (ANP/AFP) -
Het Europees Parlement heeft
gisteren in Straatsburg een reso
lutie aangenomen van socialis
ten en christen-democraten
waarin de regerende junta van El
Salvador en de bevrijdingsbewe
ging worden opgeroepen te ko
men tot onderhandelingen.
De resolutie, mede ondertekend
door de Nederlandse leden van
het Europees Parlement Ien van
den Heuvel (PvdA) en Willem
Vergeer (CDA) zegt dat alle ini
tiatieven om tot vrede te komen
moeten worden bevorderd ge
zien het toenemende vluchtelin
genprobleem in El Salvador en
de daarmee gepaard gaande eco
nomische crisis.
De resolutie was het resultaat van
een koehandel tussen christen
democraten en socialisten. Ien
van den Heuvel en Willem Ver
geer waren in het vroege voor
jaar van dit jaar de leiders van
een delegatie van het Europees
Parlement naar El Salvador Zij
kwamen terug met verschillende
visies. Socialisten toonden meer
sympathie voor de bevrijdings
beweging terwijl christen-demo
craten toch hun "geestverwant
de leider van de huidige junta.
Napolen Duarte, de hand boven
het hoofd wilden houden. In het
gisteren bereikte compromis de
den beide partijen een stap te
rug.
Het revolutionair democratisch
front van El Salvador voelt niets
voor het voorstel van president
Duarte tussen de diverse partijen
een dialoog te beginnen over de
parlement niet bij uitsluiting in
het ene of het andere politieke
kamp. Een recent opinie-onder
zoek heeft uitgewezen dat 62 pro
cent van de Fransen tegen af
schaffing van de doodstraf is.
President Giscard d'Estaing had al
geruime tijd voor de presidents
verkiezingen van dit voorjaar
geen doodvonnissen meer be
krachtigd. Hoewel hijzelf tegen
stander van de doodstraf was,
hield hij er rekening mee dat gro
te delen van de bevolking zijn
mening niet deelden. President
Mitterrand trof bij zijn ambts
aanvaarding in mei nog ter dood
veroordeelden in de Franse ge
vangenissen aan. Het gratiever
zoek van een van hen willigde de
De 17e september was gisteren een
andere reden voor emotionele
gesprekken. Zeventien septem
ber is de dag waarop de Polen ie
der jaar herdenken dat de Sow-
jet-Ünie in 1939 besloot Polen
binnen te vallen om, zoals de
Russen het toen formuleerden,
de Russische bezittingen in Po
len te beschermen tegen de op
rukkende Duitse troepen.
Het spreekt daarom boekdelen dat
het partijblad Try buna Ludu het
nodig vond om in de uitgave van
gisteren een lang commentaar te
wijden aan deze historische dag,
een commentaar dat hoofdzake
lijk ging over het feit dat historici
buiten Polen hebben beweerd
dat de Russische inval in 1939
niet een bevrijding maar een be
zetting was van het land.
Wat de leden van Solidariteit tot
grote ergernis heeft gebracht is
het niet verschijnen van het vak
bondsblad als gevolg van de cen
suur. De vakcentrale mocht een
aantal artikelen over meerdere
controversiële resoluties van het
congres van afgelopen week niet
publiceren. Bovendien stond de
censor niet toe dat er een aantal
witte plekken op de voorpagina
waar artikelen hadden kunnen
staan open bleven.
De leider van Solidariteit. Lech
Walesa, is een van de kandidaten
voor de Nobelprijs voor de vrede
in 1981, volgens het Nobeinsti-
tuut in Oslo. Het Nobelcomité zal
op 14 oktot
verkiezingen die de regering vol
gend jaar wil laten houden
Het voorstel van Duarte, gedaan in
een recente toespraak waarin hij
de linkse oppositie opriep de wa
pens neer te leggen en een ge
sprek met zijn regering te begin
nen, had volgens het front
slechts als doel het effect van de
Frans-Mexicaanse verklaring te
neutraliseren, waarin werd ge
steld dat de verzetsbeweging in
El Salvador als een politieke fac
tor erkend moest worden.
MADRID (AFP) - De kwestie van
de vergiftigde olijfolie, die offi
cieel aan 124 mensen het leven
heeft gekost, zal niet leiden tot
het ontslag van verantwoordelij
ke ministers, zo is gisteren op de
derde dag van het debat hierover
in het Spaanse parlement geble
ken.
Felipe Gonzales, secretaris-gene
raal van de socialistische partij,
had woensdag al laten weten dat
er geen motie van wantrouwen
zou komen.
"Laat integendeel de ministers in
functie blijven tot de hele zaak
uit de doeken is gedaan", zei hij.
Waarnemers menen dat de uiteen
zettingen in het parlement alleen
daarom niet in een gevecht ont
aarden omdat niemand in feite
geheel zonder schuld schijnt te
zijn bij deze "nationale ramp".
nieuwe president vier dagen na
zijn installatie al in.
Met de wet ter afschaffing van de
doodstraf werd daarop door het
socialistische bewind grote haast
gemaakt. De nieuwe minister
van justitie, Badinter, was als be
roemd strafpleiter tevens een
van de grootste strijders voor de
afschaffing van de guillotine. In
zijn praktijk vocht hij met afwis
selend succes voor het leven van
zijn cliënten.
President De Gaulle liet elf ter
dood veroordeelden onder dc
guillotine onthoofden. President
Pompidou maakte twaalf maal
van zijn gratierecht gebruik en
weigerde het driemaal. President
Giscard weigerde driemaal het
recht op gratie. Het linkse dag
blad „Libération" kwam dezer
LONDEN (DPA) - Deflnis That
cher, echtgenoot van de Brit
se premier Margaret That
cher is door een door hem ge
schreven brief in de proble
men geraakt.
Het dagblad, 'The Times' druk
te gisteren op de voorpagina
een door Dennis Thatcher ge
schreven brief af aan de mi
nister voor Wales, Nicholas
Edwards, waarin de echtge
noot van de premier optreedt
als vertegenwoordiger van
een bouwmaatschappij. Bo
venaan de kop van de brief,
met het beroemde adres "10
Downing Street", voegde
Dennis Thatcher zijn naam in
machineschrift toe. Hij vroeg
'Dear Nick' voorts de vertra
ging in het behandelen van
de offertes te onderzoeken.
Minister Edwards zette met een
aantekening op de brief zijn
ambtenaren tot haast aan: hij
verlangde binnen een week
"een goede en snelle" verkla
ring. Intussen heeft de aanne
mer de geëiste vergunning
gekregen.
Toen enige dagen geleden de
geruchten over de inmenging
van Thatcher sterker werden
bleek de omstreden brief uit
het ministerie te zijn verdwe
nen. Na een zoekactie is de
woordvoerders van het mi
nisterie schriftelijk opgedra
gen alle naspeuringen met
een ijzig stilzwijgen te beant
woorden.
De conservatieve afgevaardigde
Fraga zei dat men lange tijd ern
stig tekort is geschoten bij de
controle op de levensmiddelen
en vooral op de verschillende
soorten olijfolie die in Spanje
veelvuldig worden gebruikt.
De linkse oppositie heeft de ver-
antwordelijkheid hiervoor in de
schoenen van de centrale rege
ring willen schuiven, met name
van de ministers van gezond
heid, van handel en van land
bouw.
Maar de regering, en daarna ook de
wereldgezondheidsorganisatie,
hebben de schuld gegeven aan
de gemeenten en andere regiona
le bestuursinstanties, die voor
het merendeel onder socialis-
tisch-communistisch beheer
staan.
dagen met nieuwe cijfers die
aantonen dat in de periode van
de Algerijnse bevrijdingsoorlog
en met name tussen oktober 1954
en januari 1961 nog eens 222 ge
vangenen door de Franse autori
teiten ter dood werden gebracht,
waarvan 198 met de guillotine.
„Libération" laat overigens niet
na te melden dat de huidige pre
sident Mitterrand (en afschaffer
van de doodstraf) van 1954 tot
1957 achtereenvolgens minister
van binnenlandse zaken en van
justitie was.
De guillotine was al in de midde
leeuwen bekend, maar in 1J89
werd de arts Guillotin door de
grondwetgevende vergadenng
aangewezep het moordwapen te
vervolmaken. Zoals bekend ver
loor Guillotin zelf ook zijn hoofd
(Van onze correspondent
Hein ten Kortenaar)
ROME - Rome heeft sinds gisteren
opnieuw een communistische
burgemeester en een links ge
meentebestuur. Het was een lo
gisch gevolg van de gemeente
raadsverkiezingen van juni, toen
de communisten voor de tweede
maal de grootste partij van Rome
werden, maar er heerste toch tot
het laatste ogenblik onzekerheid.
De christen-democraten, die het
nog steeds moeilijk kunnen ver
kroppen, dat zü in de landsrege
ring het premierschap hebben
moeten afstaan aan de republi
kein Spadolini, hebben alles in
het werk gesteld om tenminste
het burgemeesterschap van Ro
me te heroveren.
WASHINGTON (GPD/
AFP) Minister van bui
tenlandse zaken Alexan
der Haig heeft donderdag
in de Amerikaanse Senaat
gezegd dat de „strategi
sche samenwerking" met
Israël en andere bevrien
de naties in het Midden-
Oosten gevaar loopt als de
verkoop van Awacs-vlieg-
tuigen aan Saoedi-Arabië
niet doorgaat.
President Reagan wil deze
vliegende radar- en commando
posten aan de Saoedi's verkopen
- binnen de Amerikaanse Senaat
is daartegen met het oog op Is-
raëls veiligheid zoveel verzet ge
rezen. dat het plan dreigt te wor
den afgestemd.
De senaatscommissie voor buiten
landse betrekkingen is met de
hoorzittingen over het plan al be
gonnen. hoewel de Amerikaanse
volksvertegenwoordiging nog
niet officieel van de verkoop
plannen op de hoogte is ge
bracht. Dit zal per 1 oktober ge
beuren. Daarna hebben Senaat
en Huis van.Afgevacrdigden der
tig dagen de tijd om zich tegen
onder het door hem verbeterde
werktuig.
De al bijna twee eeuwen durende
discussie over de doodstraf heeft
in het Franse geval nooit nieuwe
argumenten opgeleverd. Een van
de argumenten voor zijn afschaf
fing is. dat de doodstraf geen af
schrikwekkend effect blijkt te
hebben. De zes mannén die nu
aan fle doodstraf ontsnappen
werden onfier andere veroor
deeld wegens het vermoorden
van een echtpaar, voor het ver
krachten. vermoorden en open
snijden van een eigen dochter,
voor het vermoorden van een
meisje, het vermoorden van een
jongen en het vermoorden van
een gymnastiekleraar. De straf
fen worden in levenslang omge
zet.
Hun kandidaat was een politiek
zwaargewicht uit het partijbe
stuur. Giovanni Galloni, die af
stand deed van zijn Kamerzetel
om gemeenteraadslid van Rome
te worden. De hele zomer door
oefende partijleider Piccoli zwa
re druk uit op de regeringspart
ners om de vijf-partijen-coalitie
van de landsregering ook op het
plaatselijke vlak overal te repro
duceren waar de zetelverhou
ding dat toeliet.
Toen Luigi Petroselli donderdag
morgen met 39 van de 80 stem
men (de drie republikeinen had
den zich van stemming onthou
den) tot burgemeester van Rome
werd herkozen, dreigde een woe
dende Galloni, dat dit zeker ge
volgen zou hebben in de lands-
politick.
de verkoop, ter waarde van 8,5
miljard dollar, te verklaren. In
het Huis van Afgevaardigden
lijkt de strijd voor Reagan niet te
winnen, maar in de Senaat gaat
het om enkele stemmen verschil.
De Awacs-kwestie kan Reagan
zijn eerste grote politieke neder
laag als president bezorgen.
Haig verklaarde dat de Saoedi's de
Awacs slechts onder strenge
voorwaarden kunnen aanschaf
fen. Niet alleen krijgen de VS
toegang tot alle inlichtingen die
met de 500 kilometer ver 'kijken
de' radar en een enorme batterij
computers worden vergaard,
maar de Saoedi's moeten toe
stemmen in een beperking van
De Chinese autoriteiten
hebben deze week een
flinke stap gezet om te
gemoet te komen aan
de eisen die de nationa
listische regering van
Taiwan stelt aan her
eniging met China.
Sterke man Deng Xiaoping
heeft tegenover bezoekers la
ten doorschemeren dat Pe
king bereid is vertegenwoor
digers van Taiwan deel te la
ten nemen aan het bestuur
van heel China na hereni
ging. Door dit zeer vergaande
compromis maakt China het
Taiwan erg moelijk te volhar
den in de weigering met de
communisten om de tafel te
gaan zitten. Toch zal het nog
wel even duren voor het
zover is.
Een Chinees-talige krant in
Hong Kong, de pro-commu
nistische Wen Wei Po,
schreef gisteren in een com
mentaar: China en Taiwan
moeten gaan samenwerken,
waarbij „vertegenwoordigers
van Taiwan naar Peking kun
nen komen om deel te nemen
aan de nationale politiek, ter
wijl vanuit Peking niemand
naar Taiwan zal gaan om zich
te mengen in het politieke le
ven daar". Dit voorstel voor
„gezamenlijk leiderschap"
over heel China is het laatste,
en meest vergaande, in een
lange rij van verzoenende ge
luiden die recentelijk uit Pe
king komen.
In jun» werden de leiders in
Taipei uitgenodigd om de
plechtigheden bij te wonen
ter gelegenheid van de begra
fenis van Soong Chinglïng,
dc weduwe van Sun Yatsen,
leider van de republikeinse
beweging die in het begin
van deze eeuw een einde
maakte aan het uiteenvallen
de Chinese keizerrijk. Sun
richtte ook de Kuomintang
op, de partij die nu in Taiwan
de dienst uit maakt. Daarom
is het niet zonder betekenis,
dat zijn portret voor de gele
genheid het Tien Anmen-
plein in de Chinese hoofd
stad siert.
Op 10 oktober zal zijn geschil
derde reuzeportret er weer
hangen: dan is het 60 jaar ge
leden dat China een repu
bliek werd. Ook voor deze
festiviteiten zyn weer uitno
digingen verstuurd naar
Chiang Chingkuo. de 70-jan-
ge zoon van Chiang Kaishek,
die nu de dienst uitmaakt op
Taiwan. Naar buiten toe heeft
Taiwan deze Chinese ouver
tures verontwaardigd van de
hand gewezen. Maar zij zul
len toch niet graag met de
zwarte piet blijven zitten, die
zij door het vredesoffensief
van Peking in handen heb
ben gekregen.
Dan gaat het vooral om de wij
ze waarop in Washington de
kaarten worden gelezen. De
regering-Reagan probeert zo
voorzichtig mogelijk te ma
noeuvreren in de porcelein-
kast van gevoeligheden.
Maar Amerika helt, ondanks
de pro-Tai wan-reloriek van
de president, toen duidelijk
over naar het grote China: de
1 miljard Chinezen die onder
communistische bestuur val
len leggen op den duur toch
wat meer gewicht in de
schaal dan de 18 miljoen in
woners van Taiwan.
Enkele weken geleden lanceer-
het gebied waar dc toestellen
mogen vliegen. Op die manier,
zegt Haig, kan worden voorko
men dat zij informatie verzamc
len over bewegingen van de Is
raëlische luchtmacht Voorts zyn
beperkingen opgelegd aan het
ter beschikking stellen van de
Awacs aan derde landen, terwijl
ook de inlichtingen du d( s
di's in handen krijgen niet zon
der meer naar derde landen mo
gen worden doorgegeven.
De betrekkingen tussen Saoedi-
Arabie en welk land dan ook
hangen niet af van een 'transac
tie'. Dit heeft de minister van de
fensie van Saoedi-Arabië, Ben
Abdel Azu, gisteren verklaard
naar aanleiding van de mogelitke
de de Republikeinse senator
Mark O'Hatfield een nieuw
idee tydens een bezoek aan
Peking: in zyn visie zou Ro
nald Reagan de rol van vre-
desstichter tussen Cfuna en
Taiwan moeten spelen, met
ironisch genoeg als voor
beeld Jimmy Carters succes
volle bemoeienis met de
Egyptisch-Israëlische vrede.
Een aantal presidentiële ad
viseurs doet dan ook een be
roep op hun hoogste chef om
bij zijn voorgenomen bezoek
aan Peking volgend jaar via
Taipei te vliegen.
Er zijn verschillende redenen
te bedenken voor de grote
aandacht die Taiwan in de
Chinese politiek heeft gekre
gen. en de recente Chinese
voorstellen aan de regering
van de „provincie Taiwan'
Propagandistisch levert het
Peking ontegenzeggelijk veel
krediet op. vooral bij de Ame
rikanen. Die zullen nog wat
meer gaan twijfelen aan de
zin van het leveren van gea
vanceerde vliegtuigen-* aen
Taiwan, dié hernieuwde
spanningen teweeg zouden
kunnen bréngen.
Ook is men in China meer en
meer onder de indruk geko
men van het economische
succes van Taiwan: de bevol
king verdient op het eiland
gemiddeld vier tot vijf keer
zoveel per jaar Het aanbod
van Deng voor gezamenlijk
bestuut. zaOdah ook zeker be
tekenen dat economisch^£?<-
perts uit Jaiwan welkom zijn
om het moderniseringspro
ces in China vooruit te hel
pen.
Maar dit verklaart nog niet de
voortvarendheid waarmee
men te werk gaat. Die haast
zou wel eens te maken kun
nen hebben met de niet al te
beste gezondheidstoestand
van de 70-jarige leider Chiang
Chingkuo. Zyn voortydige
dood zou een zware klap be
tekenen voor het idee waarin
China en Taiwan het volko
men eens zijn dat er maar
één China is. Zij zijn het
slechts oneens over wie dal
ene China" rechtmatig be
stuurt.
Na Chiang staat een andere ge
neratie Taiwanczen klaar die
wellicht eerder geneigd is het
hele idee van het herenigen
van het vaderland te laten
vallen. Terwijl Mao placht te
zeggen dat China alle tijd van
de wereld had om Taiwan
weer op te nemen in de Chi
nese moederschoot, ziet
Deng'Xiaoping dat haast ge-»
boden is het fuet Snel-gé-
beurt, kómt het er misschien
nooit van En als het dan toch
niet snel lukt, kan China mis
schien toch profiteren door
verbeterde betrekkingen met
de Veremcde Staten.
RUUD KREUTZER
weigering van het Amerikaanse
congres goedkeuring te geven
voorgenomen levering van dc
Awacs.
Volgens de minister heeft de Ame
rikaanse regering het oprechte
voornemen de Awacs-vliegtui-
gen te leveren. Hy voegde hier
aan toe dat Saocdi-Arabie zich
echter wel eens genoodzaakt zou
kunnen zien andere leveranciers
van wapens te zoeken als de leve
ring door de Verenigde Staten
niet zou doorgaan.
Hoewel Israels premier Begin
heeft gezegd dat de voordelen
van de nauwere militaire samen
werking met de VS opwegen te
gen de nadelen van de Awacs-
verkoop voor Israels nationale
veiligheid, is in do Senaat een
krappe meerderheid opgestaan
die juist met het oog op Israëls
voortbestaan dc verkoop willen
blokkeren
Reagan bewerkt de congresleden
inmiddels met dezelfde fluwelen
handschoenen, die hem tot nu
toe tot de meester op het politie
ke toneel in Washington hebben
gemaakt. Weifelachtige senato
ren en vooral degenen die vol
gend jaar voor nieuwe verkiezin
gen staan, laten zich doorgaans
goed betalen in politieke pry zen
voor hun wankelmoedigheid
LLANDUDNO (AP) - Het woensdag bereikte akkoord tussen dc Bntse
sociaal-democraten en de liberale partij is gisteren al weer op losse
schroeven komen te staan. Op het congres van de liberale party werd
namelijk met overweldigende meerderheid een motie aangenomen te
gen de stationering van nieuwe kernwapens op Britse grondgebied
De aangenomen moties staan lynrecht tegenover het standpunt van twee
leidende sociaal democraten, Owen en Rogers Deze twee voormalige
leden van de Labour-party zijn sterke voorstanders van het plaatsen
van nieuwe raketten. Een andere vooraanstaande sociaal-democraat
Shirley Williams, heeft in een radio-programma het besluit van het
liberale congres veroordeeld.
WARSCHAU (GPD/Reuter/AFP) - De Poolse onafhankelijke vakcentrale Solidariteit
heeft gisteren woedend gereageerd op de beschuldiging van het Poolse politburo, dat
de vakcentrale verantwoordelijk is voor de bestaande chaos in Polen en dat het
beleid van de vakbeweging zou kunnen leiden tot confrontatie en bloedvergieten.
ROME - De communistische burgemeester van Rome, Luigi Petroselli,
spreekt de gemeenteraad van deze stad toe, na te zijn herkozen voor een
periode van vijfjaar.
Amerikaanse Senaat tnaakt bezwaren