Centrumblok in Engeland
Zuidafrikaanse
winst lijkt
meer op verlies
Haig: geen koehandel
met Israël over Awacs
Moskou beticht Egypte
van anti-Sowjet actie
0
Bonn wil wachten
met kernraketten
Abortuskwestie
Noors breekpunt
Liberalen in zee met sociaal-democraten
VN wijdt debat aan
chemische wapens
DONDERDAG 17 SEPTEMBER 1981
BUITENLAND
PAGINA 9
OSLO (UPI) - De abortuskwestie wordt mogelijk het struikelblok
bij de besprekingen over een nieuwe coalitieregering in Noor
wegen. De leider van de Noorse conservatieve partij. Kaare Wil-
loch. zei gisteren dat als geen oplossing wordt gevonden voor
het abortusprobleem samenwerking met andere partncn uitge
sloten is.
In dat geval kondigde hij de vorming van een minderheidsrege
ring aan en slechts geringe wijzigingen in de huidige liberale
abortuswetgeving.
Na de glanzende overwinning van zijn Hoevre-partij begon Wil-
loch gisteren an besprekingen met mogelijke coalitiepartners.
Eén daarvan, de Christelijke Volkspartij, eist een grondige wijzi
ging van de huidige abortuswetgeving. Zo wil zij dat een raad
wordt gevormd die alle aanvragen voor een abortus beoordeelt.
Op het moment gebeurt dat alleen in het geval van een vergevor
derde zwangerschap. Van de derde mogelijke partner, de Agra
rische Partij, hoeft Willoch op dit punt niets te vrezen.
De Hoeyre-partij bezet 54 zetels in de Storting, het Noorse parle
ment. Voor een meerderheidsregering heeft zij de steun van de
eerder genoemde twee kleine partijen nodig. Als Willoch besluit
een minderheidskabinet te vormen, kan de socialistische partij
met haar tachtig zetels het hem nog danig moeilijk maken.
MOSKOU/CAIRO (Reuter/AFP) -
'Absurd' noemde de Sowjet-tele-
visie gisteren de beschuldigin
gen vanuit Egypte dat het Krem
lin de oppositie tegen het bewind
van president Sadat opstookt.
Zeven Russische diplomaten,
onder wie ambassadeur Polya-
kov. kregen dinsdag te horen dat
zij Egypte moeten verlaten op
verdenking van samenzwering
tegen Sadat. Ook twee Russische
journalisten en een Hongaarse
diplomaat werden uitgewezen.
Volgens televisiecommentator
Vladimir Dunayev zijn de uitwij
zingen alleen bedoeld om een an-
ti-Sowjetcampagne te ontkete
nen en om af te rekenen met de
groeiende oppositie in alle gele
dingen van de Egyptische maat
schappij. Volgens hem is het on
zin dat de diplomaten - Du
nayev noemde geen namen - de
onderlinge politieke en religieu
ze twisten in Egypte hebben aan
gewakkerd.
De toon van de kritiek van Du
nayev ligt op een lijn met die van
het Sowjetpersbureau Tass dat
maandag Egyptische krantenbe
richten over Russische betrok
kenheid bij komplotten tegen
sprak. Volgens Tass wil Egypte
de aandacht afleiden van de mas
sale arrestatie van politieke en
religieuze tegenstanders van het
bewind van Sadat.
De uitgewezen functionarissen van
de Russische ambassade in Cairo
zijn behalve ambassadeur Polya-
kov de drie eerste secretarissen
Petrakov. Pisnenny en Vlassova,
de twee tweede secretarissen
Psjistiakov en Sjebanova. en een
derde secretaris Syzdykov. De
opheffing van het Russische mi
litaire bureau in Cairo treft acht
tien functionarissen, van wie één
een agent was van de Russische
geheime dienst (KGB), aldus de
krant 'Al Achram'. Tass verliest
een van zijn vier corresponden
ten in het land door de uitwijzing
van Sjamil Mussirpasjlaev en het
arbeidersblad Troed' haar cor
respondent Constantin Kapito-
LLANDUDNO (AFP/DPA/UPI) - Groot-Brittannië heeft
er sinds gisteren een derde politieke stroming van bete
kenis bijgekregen. De Liberale Partij stemde op haar
partijdag in de badplaats Llandudno (Noord-Wales) in
met het sluiten van een alliantie met de zes maanden
geleden opgerichte Sociaaldemocratische Partij (SDP).
De liberalen keurden in aanwe
zigheid van de SPD-top met
overweldigende meerderheid
van 1600 tegen 112 stemmen een
motie goed, waarin staat dat de
Liberale Partij moet samenwer
ken met de SDP om de meerder
heid veilig te stellen bij de
eerstvolgende parlementsver
kiezingen. Volgens opiniepeilin
gen kan dit sociaal-liberale al
ternatief de twee grote partijen,
Labour en de conservatieven,
die de afgelopen meer dan hon
derd jaar afwisselend aan de
macht zijn geweest, verdringen.
Hoe de alliantie er precies uit
zal zien, zal de komende maan
den in onderhandelingen wor
den bepaald.
Hulp VS aan
Pakistan
anti-Sowjet
WASHINGTON (UPI/AP) - Met de
levering van een militair en eco
nomisch 'pakket' voor ongeveer
8.6 miljard gulden aan Pakistan
willen de Verenigde Staten Rus
sische overheersing van zuid-
west-Aziè voorkomen. Dat heeft
de Amerikaanse onderminister
van buitenlandse zaken James
Buckley gisteren verteld.
Bij wijze van eerste stap heeft de
Amerikaanse regering het con
gres gevraagd onmiddellijk in te
stemmen met de verkoop van
voedsel en de versnelde levering
van 40 bommenwerpers van het
type F-16.
Buckley, die vorige week in Pakis
tan op bezoek was, zei dat de
Verenigde Staten "anders dan de
Sowjet-Unie niet streven naar
overheersing van zuid-west-
Azië". Volgens de onderminister
willen ze er alleen voor zorgen
dat de Russen hun doel niet be
reiken.
Noorwegen weigert op politieke
gronden mee te werken aan het
Amerikaanse plan voor een ver
snelde levering van F-16 ge
vechtsvliegtuigen aan Pakistan.
Washington zet het plan echter
toch door, omdat Denemarken.
Nederland en België akkoord
zijn gegaan met een uitgestelde
levering van zes van deze toestel
len.
In Oslo liet het Noorse ministerie
van defensie weten niet met een
uitgestelde levering akkoord te
zijn gegaan, voor een deel van
wege de explosieve situatie in
Zuid-Azië met name in Kashmir.
Pakistan maakt aanspraak op dit
gebied en heeft India tot twee
maal toe de oorlog verklaard
vanwege de Indiase claim, dat
drie-vijfde van dit gebied tot In
dia behoort.
ADVERTENTIE
Is uw encyclopedie
"de Grote
Winkler Prins"
niet kompleet?
ie 0<u*
verzending door geheel f»
Tel (020) 433719
(van 19 00 tot 22 00 uur)
Boekhandel ica Amstelveen
Newa 73,1186 ke Amstelveen
De mogelijk historische beslis
sing van de liberalen kwam na
heftige debatten, waaraan in de
marge van de partijdag de door
de liberalen geestdriftig ont
vangen SDP-oprichters Roy
Jenkins en Shirley Williams
met hartstochtelijke oproepen
ook meededen. Critici van het
door de liberale leider, David
Steel, voorgestelde bondgenoot
schap spraken de vrees uit, dat
de liberalen terwille van de
macht hun denkbeelden zullen
prijsgeven. De liberalen, eens
de grootste politiek partij in
Groot-Brittannië, zitten al 36
jaar niet meer in de regering,
bezitten, vanwege het distric
tenstelsel, slechts elf van de 635
Lagerhuiszetels. De SDP heeft
na afscheidingen van Labour en
de conservatieven zestien ze
tels.
De sociaal-liberale alliantie stelt
zich voor als de enige kracht in
het midden tussen de extreem-
conservatieve politiek van pre
mier Margareth Thatcher en de
steeds linksere koers van La
bour. Een van de hoofddoelstel
lingen van de alliantie na een
machtsovername is het creëren
van een meerderheidskiesstel
sel, dat kleine groeperingen niet
benadeelt.
De liberalen eisten in een gisteren
aanvaarde motie ook een bouw-
stop voor kerncentrales, af
schaffing van atoomwapens en
een verbod op militaire expor
ten naar de Derde Wereld. De
Europese Gemeenschap moet
volgens de liberalen worden
uitgebouwd tot een politieke
unie en het nogal centralisch
bestuurde Verenigd Koninkrijk
moet worden hervormd tot een
federatie.
David. Steel (links) kan lachen. De leider van de Britse liberalen behaalde gisteren een overwinning met het
besluit van zijn partij om met de SDP samen te gaan. Naast hem de sociaal-democraten Shirley Williams en Roy
Jenkins, de voormalige voorzitter van de Europese Commissie. Zij woonden het congres van de liberalen bij.
Verzet in
Afghanistan
verdeeld in
twee kampen
PESHAWAR (Reuter) - Vijf grote
verzetsgroepen in Afghanistan
hebben vrede gesloten en de
handen ineengeslagen- Op een
bijeenkomst in een grote moskee
in Peshawar in Pakistan werd
gisteren een groene vlag ontrold
waaronder zij gemeenschappe
lijk strijd tegen het huidige be
wind in Kaboel zullen voeren. De
leiders "streken" hun eigen vlag
waarbij de 10.000 aanwezigen
"God is groot" zongen, aldus zei
den Afghaanse verzetskringen.
De samenwerking tussen de ver
zetsgroepen volgt op eerdere po
gingen in dezelfde richting die
overigens telkens strandden. De
nu getoonde solidariteit vloeit
mogelijk echter meer voort uit
zorg over de vorming van een ri
valiserende organisatie dan als
aanwijzing voor een definitieve
regeling van onderlinge geschil
len. In de provincie Baloetsjistan
riepen afgelopen zondag enkele
verzetsgroepen namelijk op tot
de vorming van een 'Jirga' (raad).
De vijf eerdergenoemde verzets
groepen hebben de Pakistaanse
regering gevraagd op te treden
tegen de bijeenkomst van zon
dag.
De vijf zien in de vorming van de
'Jirga' een poging om verdeeld
heid te zaaien van "minderwaar
dige agenten Daar moet Pakis
tan een stokje voor steken omdat
het tot chaos in eigen land zal lei
den. Tijdens de bijeenkomst gis
teren werd verder gezegd dat
agenten van de Sowjet-Unie, die
het huidige Afghaanse bewind in
het zadel hielpen, dé Afghaanse
verzet beweging infiltreert om
die te vernietigen.
Papierberg
van VN is
verstikkend
NEW YORK (Reuter) - De do
cumenten die de Verenigde
Naties de laatste twee jaar het
licht hebben doen zien zou
den, naast elkaar, meer dan
de weg naar de maan pla
veien. Dat heeft de aftreden
de voorzitter van de algeme
ne vergadering van de Ver
enigde Naties, de Westduit
ser Rüdiger von Wechmar,
verklaard.
Von Wechmar pleitte in een af
scheidstoespraak voor ver
mindering van het aantal bij
eenkomsten die de Verenig
de Naties houden en de "ver
stikkende" hoeveelheid pa
pier die zij het licht doen
Als voorbeeld van vergader
woede noemde Von- Wech
mar het totaal aantal uren dat
de Verenigde Naties in 1980
doorbracht met vergaderen
in New York en in hun Euro
pese hoofdkwartier in Genè-
ve en dat neerkwam op meer
dan drie volle jaren.
Het aantal V.N.-documenten
dat in 1980 het licht zag in
New York en in Genève be
reikte bijna het 1 miljard.
"De produktie van twee jaar
zou een brede weg naar de
maan plaveien", aldus Von
Wechmar.
WASHINGTON (AFP) - De Duitse Bondsrepubliek heeft de Verenigde
Staten gevraagd de plaatsing van 108 "Pershing-2"-raketten op haar
grondgebied vier maanden uit te stellen. Dat heeft Kurt Becker, woord
voerder van de regering in Bonn, gezegd in een vraaggesprek met de
"Washington Post". De plaatsing was voorzien voor december 1983.
Volgens Becker, wiens woorden gisteren werden afgedrukt, wilde de
Bondsrepubliek dat de stationering van de "Pershing-2" raketten ge
lijktijdig met die van kruisraketten in Italië een feit wordt.
De Duitse woordvoerder wees erop dat de Bondsrepubliek niet het enige
land in Europa wilde zijn dat het plan van de plaatsing van de Euro-
raketten verwezenlijkt. Tot die plaatsing werd in december 1979 door
de Navo besloten.
De uitlatingen van Becker bevestigen berichten van militaire zijde zon
dag in Washington. De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken.
Alexander Haig, toen op beoek in Bonn, had ze tegengesproken.
Het moderniseringsplan van de NAVO voorziet in de stationering vanaf
december 1983 van 108 "Pershing-2" raketten (met een bereik van 1800
kilometer) in de Bondsrepubliek, van 464 kruisraketten (2400 kilome
ter) in Groot-Brittannie (160). Italië (112), de Bondsrepubliek (96), Ne
derland (48) en België (ook 48).
Wegens een sterk verzet in hun landen hebben de Belgische en de Neder
landse regering hun definitieve beslissing over de plaatsing van Euro-
raketten tot volgend jaar uitgesteld.
Óm technische redenen wil Italië zijn kruisraketten pas in april 1984 op
Sicilië stationeren. Alleen Groot-Brittannië heeft toegestemd in de
plaatsing van zijn kruisraketten aan het eind van 1983 in Greenham
Common (Berkshire) en Molesworth (Cambridgeshire).
Pretoria kan meer dan tevre
den zijn. Volgens de opperbe
velhebber van het Zuidafri
kaanse leger, luitenant-gene
raal Jannie Geldenhuys. wer
den tydens de Zuidafrikaan
se invasie in Angola (code
naam Protea) van 24 augus
tus tot 5 september niet al
leen duizend Angolese solda
ten en guerrillastrijders van
de Namibische verzetsbewe
ging SWAPO gedood, maar
ook minstens vierduizend
ton wapens van Westduitse.
Joegoslavische, Oostduitse,
Russische en Amerikaanse
herkomst ter waarde van on
geveer 600 mihoen gulden
buitgemaakt.
Bovendien sneuvelden tijdens
de gevechten twee Russische
officieren, Yevgeni Victoro-
vich Kirev en Joseph Lamo-
novich. en twee Russische
vrouwen, terwijl de onderof
ficier Nikolai Feodorovich
Pestretsov werd gevangenge
nomen. Daarmee, zo rede
neerde men in Zuidafrikaan
se militaire en politieke krin
gen, was het duidelijk bewijs
geleverd dat de Sowjet-Unie
betrokken is bij de strijd om
de vroegere Duitse kolonie
Zuidwest-Afnka, thans Na
mibië.
De positie van de haviken in de
Reagan-administratie. die
reeds sinds maanden grotere
steun voor de Angolese Uni-
ta-guerrillabeweging van dr.
Jonas Savimbi eisen, is er
steviger door geworden en de
kans dat in zuidelijk Angola
een bufferzone ontstaat,
waarin de Unita de baas is.
wordt met de dag groter.
Voor Unita-leider Jonas Savim
bi zou het beheer over een
soort niemandsland in
zuidelijk Angola in elk geval
kunnen betekenen dat hij - in
welke vorm dan ook - met
meer kracht kan streven naar
een positie van gesprekspart
ner voor zowel de Angolese
(MPLA-)regering als by on
derhandelingen over het pro-
bleem-Namibië. Hij kan offi
cieel de wapens en de steun
ontvangen, die de Reagan-ad-
ministratie en sommige kapi
talistische kringen in het
Westen hem willen geven en
hij kan vooral de SWAPO-
guernlla's uit het noorden
van Namibië houden.
Maar vanuit Zuidafrikaans mi
litair-strategisch belang is er
nog meer bereikt. De al jaren
aanhoudende oorlogssituatie
heeft Angola aan de rand van
een economisch faillissement
gebracht. De levensnoodza
kelijke Benguela-spoorlijn,
die kopermijnen in Shaba en
Zambia met de Atlantische
Oceaan verbindt, wordt tel
kens weer door de Unita-
guerrilla's onderbroken.
Meer dan 90 procent van alle
levensmiddelen moeten wor
den ingevoerd.
Volgens welingelichte westerse
diplomatieke bronnen in
Luanda moet de MPLA-rege-
ring bovendien nog voor elke
Cubaanse soldaat die in An
gola gestationeerd is (men
spreekt van 15.000 tot 19.000
man) 1200 dollar per maand
betalen. Dat betekent bij
15.000 man een bedrag van
216 mihoen dollar dat per jaar
naar Havanna gestuurd moet
worden. Daar komt nog by
dat als gevolg van de Zuid
afrikaanse actie en de Unita-
operaties in Midden-Angola
minstens 450.000 mensen als
vluchtelingen moeten wor
den beschouwd. Dit getal
werd pas genoemd door de
leider van een missie van de
United Nations Disaster Re
lief Office. Stig Andersen, die
daar het vluchtelingenpro
bleem onderzoekt.
Of Zuid-Afnka dit soort ver
woestende militaire operaties
kan voortzetten is de vraag.
Diplomaten in Pretoria wij
zen op het groeiende gevaar
van een Oost-Westconfronta-
tie in zuidelijk Afrika, inge
leid door directe gevechten
tussen Zuidafrikaanse en Cu
baanse troepen De kans is
groot dat de landen van het
Warschau verdrag en een
reeks Afrikaanse staten meer
steun aan Angola zullen ge
ven. Nu al hebben Mozambi
que. Zimbabwe en Nigeria
troepen aangeboden en ty-
dens de bijeenkomst van de
Frontlijnstaten in Lagos vori
ge week werd duidelijk over
een Afnkaanse strijdmacht
gesproken, die in Angola zou
worden gestationeerd.
Een dergelijk leger zou in grote
mate afhankelijk zijn van
luchttransport, hetgeen uiter
aard wederom door de lucht
macht van de communisti
sche landen zou moeten ge
beuren. Van de andere kant
staan verschillende Afrikaan
se landen nog steeds zeer
sympathiek tegenover de in
1975 door de MPLA versla
gen Jonas Savimbi. De moge
lijkheid is dan ook niet uitge
sloten, dat Ivoorkust. Ga-
boen. Soedan. Marokko en
Egypte steun aan Unita zul
len geven. Daarvoor zal naar
mag worden verwacht Ame
rikaanse luchttransport wor
den ingeschakeld.
Het meest interessante punt.
waarop diplomaten in Preto
ria echter wijzen, is het feit
dat de Zuidafnkanen het
klaargespeeld hebben de ver
deeldheid en de tweedracht
van de westelijke landen, die
zich met de oplossing van het
Namibië-probleem bezighou
den. te vergroten In de Vei
ligheidsraad van de Verenig
de Naties stemden voor het
eerst dne leden van de weste
lijke vijf (Engeland, VS en
Frankrijk) verschillend. Al
leen Amenka sprak een veto
uit tegen de resolutie, die
Zuid-Afrika veroordeelde.
Men is hier van opvatting dat
de onenigheid van het Wes
ten de Zuidafrikanen nieuwe
kansen geeft om elke verdere
poging naar een vreedzame
oplossing van het Namibië-
probleem te blokkeren. In de
woorden van een Duitse di
plomaat ..Wellicht wilden de
Zuidafnkanen met hun aan
val het groeiende conflict in
Namibië voorgoed beëindi
gen Maar zy hebben het te
gendeel bereikt, namelijk dat
de situatie nu helemaal niet
meer te controleren is".
KARL BREYER
NEW YORK (UPI/AFP/Reuter)
- De Verenigde naties heb
ben. gisteren Sowjetrussi-
sche bezwaren negerend, be
sloten tot een volledig debat
in de algemene vergadering
over de beschuldigingen dat
de Sowyet-Unie de hand
heeft in een chemische oor
logvoering in Cambodja en
Afghanistan.
Toen de kwestie in de uit 25
landen samengestelde alge
mene commissie aan de orde
werd gesteld verzette de
Sowjet-Unie zich krachtig te
gen oen voorstel de algemene
vergadering in te schakelen
De commissie besloot echter
met achttien tegen vijf stem
men. bij twee onthoudingen,
dat toch te doen.
Het Thailandse leger heeft ge
zegd bewijzen te hebben dat
de Vietnamese troepen in
Cambodja chemische wa
pens gebruiken. Volgens een
woordvoerder die dit heeft
meegedeeld, heeft Bangkok
zijn grenspatrouilles uitge
rust met gasmaskers. Viet
nam heeft gisteren de Ameri
kaanse beschuldigingen als
„lasterlijk" bestempeld dat
het in Laos en Cambodja gif
heeft gebruikt. Deze reactie
stond in de Vietnamese leger-
krant en werd overgenomen
door het Vietnamese persbu-
Vluchtelingen uit Cambodja en
Laos maakten melding van
een poedcrige „gele regen"
uit vliegtuigen die de dood
bracht aan velen na ademha
lingsproblemen en grote
hoofdpijn.
Washington (Reuter) - De Ameri
kaanse minister van buitenland
se zaken Alexander M Haig zegt
dat er geen koehandeftje met Is
raël zal plaatshebben naar aanlei
ding van de regcringsplannen
om moderne radarvliegtuigen en
ander militair materieel aan Sa-
oedi-Arabiè te leveren.
Hy wees er met nadruk op dat de
voorgenomen wapentransactie
van 8.5 miljard dollar geen
schending betekende van Ameri-
ka's bijzondere verplichtingen
tegenover Israël. „Ik voorzie niet
dat een prijs betaald moet wor
den". zei minister Haig gister
avond op een bijeenkomst van
„Alliance to save energy". „Israel
doet niet aan dat soort handel
tjes. maar laat mij er direct aan
toevoegen dat er geen akkoord
jes zullen zyn".
Premier Menachem Begin van Is
rael heeft tydens zyn gisteren
geëindigde bezoek aan de Ver
enigde Staten, krachtig tegen de
transactie met Saoedi-Arabië
geageerd. Hy noemde haar .uit
militair oogpunt zorgelijk' en een
bedreiging van Israéls veilig
heid.
Haig herhaalde dat Amerika zich
in het Midden-Oosten niet mocht
doodstaren op Israel „Deze
Amerikaanse president moet
zich laten leiden door bredere
overwegingen", verklaarde Haig.
De motivering hiervoor mocht
volgens de minister niet slechts
in Amerika of Washington wor
den gezocht
Haig wees op de wapenstilstand in
Libanon, die tot stand kon ko
men door ..medewerking van Sa-
oedi-Arabie en ongewone aan
moediging van de kant van Is
raël". Onder de andere onder
worpen die hy aansneed was dat
van Amerika s politiek ten op
zichte van de Derde Wereld Do
regering in Washington is hier
voor tot boksbal gemaakt, zei hy.
„omdat veel landen in de Derde
Wereld er behagen in scheppen
de Verenigde Staten te gebrui
ken als zondebok"
