Meer wapenhulp VS voor Israël TUC: kernwapens moeten weg Walesa blijft als "dictator" Virus-epidemie Midden-Amerika Begin tevreden naar huis Labour raakt weer zetel kwijt Saoedies kopen "zo nodig" wapens S.U. Verzet Bonn tegen anti-Haig betoging Norenzijn socialisme na twintig jaar beu Mugabe vreest staatsgreep VRIJDAG 11 SEPTEMBER 1981 BUITENLAND PAGINA 9 Solidariteit wil vrije verkiezingen WASHINGTON (GPD) De VS en Israël zullen tot een veel nauwere militaire samen werking komen, maar die krijgt naar men mag aannemen niet het karakter van een formeel bondgenootschap. Dit is het voornaamste resultaat van de tweedaagse besprekingen die Israëls eerste minister Begin met de Amerikaanse president Reagan heeft gevoerd tegen de achtergrond van het voornemen van de VS om aan Saoedi-Arabi AWACS-vliegtuigen te verkopen. Israël beschouwt dat als een bedreiging van zijn eigen militai- e veiligheid, omdat de vliegende radar- en commandoposten nauwkeurig zouden kunnen gadeslaan wat de Israëlische luchtmacht doet. Het overleg met Reagan echter weerspiegelde een onverwacht hartelijke verstandhouding. Be gin riep dan ook zeer tevreden naar huis te zullen gaan. De mili taire samenwerking heeft vooral betrekking op Amerikaans ge bruik van Israëlische havenfaci liteiten en vliegvelden, de opslag van militaire voorraden die kun nen worden gebruikt door de Amerikaanse expeditionaire macht (in oprichting) bij een cri sis in het Midden-Oosten en ver moedelijk ook gezamenlijke mi litaire oefening in de Negev- woestijn. De plannen daarvoor moeten nog worden uitgewerkt, maar naar het heet zouden zowel de luchtmacht als het leger van de VS erbij worden betrokken. De Amerikanen hebben al eerder geoefend met de Egyptische strijdkrachten. Van Amerikaanse zijde zijn geen verklaringen gedaan over moge lijke nieuwe leveranties van mili taire uitrusting aan Israël, noch over de mogelijkheid dit land bij wijze van tegenwicht voor de Sa- oedische AWACS-verkoop rui mer te voorzien van spionnage- materiaal dat per satelliet wordt verzameld. Reagan heeft Begin duidelijk gemaakt dat de VS in het Midden-Oosten meer vrien den heeft dan Israël alleen en Be gin had er geen enkele moeite mee in krasse termen' de Russi sche bedoelingen te veroordelen, terwijl Reagan instemmend toe luisterde. nog met Israël op voet van oorlog verkeren, zei Begin. Traditiegetrouw heeft Reagan nog eens onderstreept dat Amerika toegewijd blijft Israëls veiligheid te garanderen. Al eerder hadden de VS laten weten er onder alle omstandigheden voor te zullen zorgen dat de joodse staat een aanmerkelijk militair overwicht op zijn Arabische buren zal be houden. De details van de mili taire samenwerking zullen nader worden uitgewerkt in besprekin gen die de Israëlische minister van defensie Sharon vandaag be gint met functionarissen van het Pentagon. Echter, Begin sloot de inzet van Amerikaanse troepen voor de verdediging van Israë lisch grondgebied bij voorbaat uit LONDEN (GPD/AFP/AP) - De Britse vak bondsfederatie TUC heeft op haar jaalrijkse congres in Blackpool met overweldigende meerderheid een motie aangenomen voor eenzijdige ontwapening op het gebied van de kernwapens. Het was, nadat de vakcen trale woensdag voor uittreding uit de EG ge stemd had, de tweede belangrijke verschui ving in het traditionele TUC-beleid. Beide beslissingen worden gezien als een overwinning voor links in de 11,6 miljoen leden tellende vakcentrale. Hoewel de me ningen verdeeld waren, was de meederheid van het congres voor onmiddellijke eenzijdi ge ontwapening. De vertegenwoordigers van Engelands groot ste vakbond, die van transportarbeiders, die de motie aankaartten, noemden de militante houding van de Amerikaanse president Rea gan „levensgevaarlijk" en de neutronenbom „het smerigste onder de smerige wapens". „De militaire maniakken moeten tegenge houden worden. Ontwapening is de beste verdediging". Het TUC-congres, dat vandaag eindigt, heeft voortdurend in de schaduw gestaan van het conflict tussen links en rechts in de Labour- partij. De drie kandidaten voor het vice-lei- derschap van de Labour-partij, van wie de linkse Tony Benn en de rechtse Denis Hea- ley de belangrijkste zijn, deelden gister avond in Blackpool hetzelfde podium. De leider van de radicale vleugel, Tony Benn, werd in het debat met zijn meer gematigde opponent Dennis Healy meermalen hart stochtelijk toegejuicht. Healy verklaarde in het debat dat "de intellec tuele ijdelheid" van Benn en zijn volgelin gen in 1979 de weg had vrijgemaakt voor de conservatieve regering-Thatcher. Hij werd uitgefloten en uitgejouwd. De sociaal-democratische partij in Engeland heeft gisteren bij een tussentijdse verkie zing een zetel gewonnen in de gemeenteraad van Islington, een deel van Groot-Londen. De zetels was voorheen stevig in handen van de Labourpartij. De sociaal-democratische partij bestaat nog maar enkele maanden. Ze is opgericht door gematigde ex-Labourleden, die het nieuwe programma van de Britse arbeiderspartij te links vonden. Bij de verkiezingen in Isling ton had de SDP-kandidaat de steun van de liberalen. De kandidaat van de conservatieve partij ein digde op de derde plaats. In de gemeente raad blijft Labour de grootste fractie (26 ze tels), maar de sociaal-democraten hebben er nu 23 zetels. Kort geleden liepen 16 gemeen teraadsleden over van Labour naar de SDP. Begin deze week stapte het Lagerhuislid voor Islington over van Labour naar de so ciaal-democraten. LONDEN U Pil Reu terlDPAl AFP)- De Franse president. Francois Mitterrand, is giste ren in Londen aangekomen voor een bezoek van een dag en is onmiddellijk besprekingen begonnen met de Britse pre mier. Margaret Thatcher. Twee problemen op het gebied van verkeer zullen veel aan dacht in de besprekingen krij gen: het miljarden verslinden de supersonische straalvlieg tuig concorde en de al decennia nagestreefde bouw van een tun nel onder het kanaal Over de Concorde hebben Frankrijk en Groot-Brittannie zich de laatste maanden tegengesteld uitgela ten. Londen wil. ondanks scher pe kritiek uit het lagerhuis, het dure toestel verder laten vliegen, omdat het beemdigen van het project duurder zou worden dan de voortzetting De nieuwe socialistische regering van Frankrijk vindt het project niet meer haalbaar. WASHINGTON (Reuter) - Terwijl het Amerikaanse minis terie van defensie het congres gisteren liet weten, voor miljarden guldens zaken te willen doen met Saoedi-Ara- bië, wees een hoge Saoedi erop, dat zijn land niet aan de Verenigde Staten zit vastgebakken. BONN (DPATJPI Reutcr) - De partijen van de regeringscoalitie in Bonn en de christendemocratische oppositie hebben gisteren een voorgeno men demonstratie van overwegend linkse organisaties tegen de Ameri kaanse minister van buitenlandse zaken. Haig. die zondag een bezoek brengt aan West-Berlijn. veroordeeld De minister van buitenlandse zaken. Hans-Dietnct Genscher. die zijn Amerikaanse ambtgenoot naar West-Berlijn vergezelt zei in het parle ment in Bonn met nadruk dat de regering van de Duitse bondsrepu bliek Haig beschouwt en begroet als bondgenoot en vriend van de Duitsers". Een campagne tegen Haigs verzoek aan Berlijn noemde hij benadeling van de belangen van Berlijn en de Duitsers, die voor het allergrootste deel bevriend willen blijven met het Amerikaanse volk. De voorzitter van de sociaaldemocraten. Willy Brandt, richtte een "drin gend beroep" op alle betrokkenen zich van de voorgenomen demon stratie afzijdig te houden De demonstratie wordt georganiseerd door de jonge socialisten van de SPD en 60 overwegend linkse groeperingen De jonge socialisten zog gen zich niet tegen Haig zelf te keren maar tegen de politiek van de regering Reagan Ook de christendemocratische partijen CDU CSU lieten weten de de monstratie te beschouwen als een gevaar voor de vriendschap met de Verenigde Staten. Tijdens het vierdaagse bezoek, dat minister Haig van buitenlandse zaken vanaf vandaag aan West-Europa brengt, zal hij vooral proberen by de regering van West-Duitsland begrip te wekken voor het harde anti- Sowjet beleid van de regering Rcagan. GDANSK (GPD AFP» - Met het herhalen van de belofte diegenen te steunen die de vrije vakbewe ging van de grond proberen te krijgen in andere communisti sche landen, en met de oproep voor vrije parlementsverkiezin gen eindigde gisteravond het eerste deel van het congres van de Poolse onafhankelijke vak centrale Solidariteit. De Sowjet- Unie noemde het congres van Solidariteit gisteren in een com mentaarvan het persbureau Tass „een anti-socialistische en anti- Sowjet orgie". De aanvallen van de officiële me dia in Oost-Europa waren ook gisteren weer ongekend scherp. Het Russische persbureau Tass dat het congres geworden is tot „een openlijke strijd tegen de Poolse Verenigde Arbeiderspar tij (de communistische partij) en de regering". En verder: „Een heel scala van contrarevolutio nairen van allerlei slag. waaron der agenten van de imperialisti sche geheime diensten, die alle maal het socialisme haten, stre ven naar de ondermijning van de Poolse socialistische staat, naar het verbreken van de internatio nale allianties van de Poolse re publiek en naar het herstel, op de langere termijn, van het kapita listische systeem in Polen". Vol Het was de VS er vooral om te doen nauwere banden te leggen bij een zogenaamde strategische consensus tussen de verwschil- lende landen in het Midden-Oos ten, die hoewel zij onderling vij anden zijn, toch gezamenlijk door de Sowjet-Unie worden be dreigd. Israël voelt zich met openlijker Amerikaanse aanwe zigheid veiliger tegenover zulke Arabische buren, die immers ook onderling hun tegenstellin gen althans ten dele kunnen overwinnen als het erom gaat te gen Israël ten strijde te trekken. Begin heeft te kennen gegeven voortgang te willen maken bij de verdere uitwerking van de Camp David-akkoorden en via het mid del van de wapenleveranties krijgt Amerika op allerlei betrok kenen wat meer greep. Over de details van eventuele afspraken was nog niets bekend toen Begin van het Witte Huis naar het Con gres vertrok om daar de verkoop van de AWACS-vliegtuigen te ontraden. Binnen 50 dagen zal het Congres moeten besluiten zich daartegen te verklaren als het de transactie wil tegenhou den. De leiders van de republi keinse meerderheid in het Con gres hebben niet zonder zorg ver klaard dat het maar de vraag is of zij de oppositie tegen de verkoop binnen de perken kunnen hou den. Ondanks een „elegante en welsprekende veroordeling van het AWACS-plan" heeft Begin bij Reagan geen voet aan de grond gekregen. Begin verklaarde: „Wij hebben als vrije mensen besloten dat het de hoogste tijd is tot strategische sa menwerking te komen. De regio is in opschudding en dat is een gevaar voor onze nationale vei ligheid". Strategische samen werking, dat wel, maar geen in formeel bondgenootschap tegen de Sowjet-invloed met landen als Saoedi-Arabië en Jordanië, die gens waarnemers was de aanval van Tass op Solidariteit de scherpste tot dusver en komen deze neer op een oorlogsverkla ring aan de vakbond. Walesa was duidelijk verheugd over hét feit dat hij steun had ge kregen voor een sterke centrale leiding van Solidariteit. Een ze kere mate van dictatoriale lei ding is de komende twee jaar noodzakelijk, aldus Walesa, die benadrukte dat de kwestie van arbeiderszelfbestuur nu priori teit heeft. Het congres besloot gisteren al dat Solidariteit zelf een referendum over haar voorstellen voor zelf bestuur in de bedrijven (met na me het recht om directeuren te benoemen en ontslaan) zal orga niseren, als het parlement dat niet wil doen. Een voorproefje PANAMA (AP) - In Cuba. Midden- Amerika, Colombia. Venezuela en Suriname verspreidt zich met grote snelheid een zeer besmet telijke virusziekte, die veel gelij kenis vertoont met bindvliesont- steking, aldus de gezondheidsau toriteiten in Panama. Hoewel de ziekte niet dodelijk is, veroor zaakt zij pijnlijke ontstekingen en bloedingen aan het slijmvlies aan de binnenkant van de oogle den en de voorzijde van de oog bal. Gewoonlijk verdwijnt de ziekte na vier tot vijf dagen. De ziekte wordt veroorzaakt door een virus, dat twee jaar geleden in Afrika voor het eerst werd geï dentificeerd. Er bestaat geen specifiek middel tegen en artsen schrijven doorgaans oogwassin gen. hygiëne en pijnstillers voor In Panama worden dagelijks meer dan 130 nieuwe gevallen van de ziekte gemeld. In Honduras wer den vorige maand 6.000 gevallen geregistreerd en in de afgelopen week gemiddeld 50 tot 60 nieuwe gevallen per dag. In Belize is een aantal gevallen gemeld. In het noorden van Guatemala zijn 20 gevallen bekend, maar volgens een woordvoerder van het minis terie van volksgezondheid is de ziekte daar "onder controle In Nicaragua zijn enkele verspreide gevallen gemeld. hiervan was een stemming op de grootste Poolse staalfabriek in Katowice. Daar stemden 8800 van de 15.776 aanwezige arbei ders voor het ontslag van direc teur Bednarczyk. De leider van de bedrijfsafdeling van Solidariteit in Katowice. Ja- cek Kiljan. verklaarde bij het be kendmaken van de uitslag dat de bond hier verder geen conclusies uit trekt. „Het was al voldoende, onze macht te tonen door het re ferendum te organiseren", aldus Kiljan. Eerder had de Poolse mi nister van mijnbouw al verklaard dat hij het resultaat van de stem ming naast zich neer zou leggen. In een slotverklaring van zeven punten zette de vrije vakbond nog eens alle eisen op een rijtje. Behalve arbeiderszelfbestuur en vrije verkiezingen voor het parle ment. werd daarin onder meer nog als eis geformuleerd: publie De ziekte heeft Costa Rica nog niet bereikt, maar de Pan-Ameri- kaanse gezondheidsorganisatie heeft de Costaricaanse autoritei ten gewaarschuwd dat zij in aan tocht is. Op Cuba zijn sinds 3 september 1.185 gevallen van bindvliesont- steking geregistreerd, waarvan de meeste in Havana. De officiële Cubaanse krant Granma heeft de beschuldiging geuit, dat de ziek te het gevolg is van "bacteriolo gische oorlogsvoering" door de Amerikaanse centrale inlichtin gendienst CIA. Volgens het Panamese ministerie van volksgezondheid zijn zeelie den de voornaamste overbren gers van de ziekte. Aan beide zij den van het Panama-kanaal is de medische quarantaine van sche pen verscherpt. HARRISBURG (AFP) - Een fe derale rechter heeft een schade vergoeding van ruim 67 miljoen gulden toegewezen na het onge luk met de kerncentrale "three miles island" dat in maart 1979 haast leidde tot een kernramp. In februari waren de eigenaren van de centrale te Harrisburg en 20.000 gedupeerden het al eens geworden over een minne lijke schikking. ke controle op de massamedia, het zelf in de hand nemen van voedseldistributie, en vrijheid voor de politieke gevangenen. Over de leidende rol van de com munistische partij stelde de ver klaring dat die „scherp moet worden gedefinieerd om te voor komen dat deze niet leidt tot een nieuwe nationale catastrofe". Op het tweede deel van het con gres eind deze maand zullen vol gens Walesa ook de problemen van de politieke gevangenen worden aangepakt. Op de vraag of de vakcentrale niet te veel hooi op haar vork heeft geno men. antwoordde hij „met een le dental van tien miljoen arbeiders en met een kracht en een een heid als nooit tevoren kunnen wij het ons permitteren op meer dere fronten de strijd op te ne- Het plaatselijk bestuur van de (communistische) arbeiderspar Kardinaal in VS verdacht van fraude CHICAGO (UPI) - De Amerikaan se federale 'grand jury' is aan het uitzoeken of de aartsbis schop van Chicago, kardinaal John Cody (73), een miljoen dol lar (zo'n 2,75 miljoen gulden) heeft onttrokken aan belasting vrije kerkelijke gelden met het doel er een vriendin mee te ver blijden. Dat heeft de "Chicago Sun-Ti mes" gisteren gemeld. Volgens het blad is een onderzoek inge steld naar de persoonlijke bank rekening van Codv, naar finan ciële documenten van het aarts bisdom en naar de bankreke ning van de vriendin van de kardinaal, Helen Dolan Wilson. tij in Warschau hoeft opgeroepen tot een "bundeling van krach ten" tegen wat het noemde de "onverantwoordelijke" activiteit van Solidariteit. De afdeling-Warschau. die bekend staat om haar neiging tot vastbe slotenheid. veklaart zich tegen stander van de lijn die op het congres van het vrije Poolse vak verbond de overhand heeft ge kregen. Ze beschuldigt Solidari teit ervan, "gekozen te hebben voor een strategie van confronta tie met de autoriteiten". Het Warschause bestuur ergert zich met name aan de boodschap van steun die het congres in Gdansk richtte aan de arbeiders in andere Oosteuropese landen die aan vrije vakbonden willen werken, en verklaart, dat solida riteit bezig is. zich te ontwikke len tot een "sociaal-politieke be weging die contra-revolutionaire veranderingen nastreeft in het politieke systeem dat in Polen bestaat". Gevraagd naar de oproep aan de andere commuinistische landen in de vorm van een steunverkla ring aan voorstanders van vrije vakbonden daar zei Walesa: "wij hebben alleen maar in praktijk gebracht wat wij hebben ge leerd: "proletariërs aller landen verenigt u". 'Als we er niet van op aan kunnen, dat Amerika ons defensieve wa pens levert, dan richten we na tuurlijk de blik naar elders', al dus prins Khaled Bin Sultan Bin Abdul Aziz, die hoofd is van de afdeling materieel van de Saoe- dische luchtmacht. Hij zei. dat de Sowjet-ideologie voor Saoedi- Arabië een onding is. maar wees erop dat de regering in Ryad "met de duivel zelf zaken wh doen als dat het best past in het Saoedische belang". Zo'n vaart zal het vooralsnog niet lopen, tenminste als het aan het Pentagon ligt. Dat deelde het congres mee de Saoedische strijdkrachten, in het kader van een moderniseringsprogramma op lange termijnmilitaife uitrusting en diensten te willen helpen tot een bedrag van ruim acht miljard gulden. Daarbij zijn niet de kosten inbegrepen van de vijf Awacs (vliegende radarsta tions) en de uitrusting voor de F- 15-straaljagers. die de regering- Reagan aan Saoedi-Arabie wil verkopen. Het ministerie van defensie deelde tevens mee. dat het aan Jordanië militaire goederen wil verkopen ter waarde van 260 miljoen gul den. Oman 117. de Verenigde Arabische Emiraten 72 en Egyp te 52 miljoen gulden. DEN HAAG (ANP) - Noor wegen staat het spoedige einde te wachten van 20 jaar bijna ononderbro ken socialistisch bewind als we de opinieonderzoe ken mogen geloven die zijn voorafgegaan aan de parlementsverkiezingen van aanstaande maan dag. De polls voorspellen Steevast het verlies van de regeringsmeerderheid door de sociaal-democra tische partij van premier Gro Harlem Brundtland, die begin dit jaar de uit gebluste en zieke Odvar Nordli opvolgde als rege ringsleider. Niettegenstaande de populariteit die mevrouw Brundtland zich in. korte tijd heeft verworven, is zy;i er met in geslaagd de neergaande lijn waarin de socialisten zich de laatste tijd bevinden, in opwaart se richting te doen ombuigen. Een duidelijke reden is niet aan te wijzen. Economische proble men bij verkiezingen in alle andere geïndustrialiseerde lan den altijd onveranderlijk getipt als oorzaak van een mogelijke nederlaag van de zittende rege ring - kunnen in het geval van Noorwegen niet zo gauw als zo danig worden opgevoerd. Want al valt niet te ontkennen dat het ook voor de Noorse staatshuis houding heden ten dage geen ro- zegeur en maneschijn is. feit blijft dat datgene dat de kiezers doorgaans als het bedreigendste economische crisisverschijnsel ervaren. de werkloosheid, slechts eén procent bedraagt. De zoals het zich nu laat aanzien mislukte poging van Brundtland voor haar partij de kiezersgunst te herwinnen, wordt m Noorwe gen dan ook allerwegen toege schreven aan vaagheden als de "tijdgeest" en de wens van de kiezer naar een wisseling van de politieke wacht. Dat laatste zou betekenen dat op regeringsniveau de spontane on stuimigheid van de vroegere kinderarts Brundtland plaats zal moeten maken voor het bedaar de optreden van de econoom Kaare Willoch. leider van de Conservatieve Hoevre partij De ze party scoort goed in de peilin gen. maar zal om een regering te kunnen vormen aangewezen zijn op twee andere niet-socialisti- sche partijen de christelijke volkspartij en de agrarische cen trumpartij. Deze drie partijen be zetten thans in de 155 leden tel lende Storting (Noorse parle ment) respectievelijk 41. 22 en 12 zetels (in percentages: 24.7, 12.2 en 8,6). Met de winst van tien ze tels die is voorspeld voor de con servatiever). zullen zij de meer derheid verkrijgen. Vorming van een coalitie lijkt ech ter niet een bu voorbaat beklon ken zaak te zijn. De christelijke volkspartij stelt ten aan/i« n vml abortus eisen (zij wil dat de hui dige tamelijk liberale wet wordt gewijzigd) die voor de andere twee mogelijke coalitiepartners moeilyk zijn te aanvaarden. Dit geldt met name voor de conser vatieven met hun sterke feminis tische vleugel. Niettemin is alge meen de verwachting dat de drie partyen na een gunstige verkie zingsuitslag de handen ineen zul len slaan Een andere mogelyk- held is dat de conservatieven en de centrumpartij samen met de liberalen een minderheidsrege ring vormen die in het parlement gedoogd wordt door de christen democraten. Maar in dat geval zullen ook de so cialisten aanspraken doen gel den op een minderheidskabinet Zij blijven immers, ook al lijden zij het voorspelde verlies van tien zetels, de grootste partij- De socialisten vormen nu een coali tie met de kleine links-socialisti- sche party- SALISBURY (AP) - Premier Robert Mugabe van Zimbabwe heeft de beschuldiging geuit dat voormalig premier Abel Muzorewa voorberei dingen zou treffen om Mugabes 16 maanden oude regering omver te werpen. Hij voegde daar echter de verzekering aan toe dat zijn regeren de partij altijd aan de macht zal blijven, zo is gisteren meegedeeld Mugabe herhaalde eerdere beschuldigingen dat Muzorewa die voor de onafhankelijkheid premier was en door de blanke minderheid werd gesteund met 5000 voormalige huurlingen in Zuid-Afrika voorbereidin gen trof voor een staatsgreep in Zimbabwe, zo wist de regeringsgezinde Herald Newspaper te melden. Tijdens de bijeenkomst in het dorp Zaka in het zuidoosten van Zimbab we verklaarde de premier dat de in de Verenigde Staten opgeleide methodistische bisschop Muzorewa zou samenwerken met het bewind in Pretoria.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1981 | | pagina 9