HET DOEK GAAT OP
Stukken van
eigen huis
overheersen
Aandacht voor Nederlandse
schrijvers
Opera voor en door kinderen
Ro-Theater
erg honkvast
VRIJDAG 11 SEPTEMBER 1981
Paul Vermeulen Windsant.
HAARLEM (GPD) Speelde toneelgroep Globe uit
Eindhoven onder haar jonge artistieke leiding be
staande uit de regisseurs Gerardjan Rijnders en
Paul Vermeulen Windsant het afgelopen seizoen
een gemengd Duits-Engels-Nederlands repertoire,
dit seizoen overheersen de stukken van Nederland
se makelij.
Ook gaat Globe aan de gang met zelfgemaakte produkties, ge
heel door mensen uit eigen huis vervaardigd, wat in het verle
den nauwelijks voorkwam. De dramaturge Janine Brogt
maakt De menselijke Stoel, een stuk griezeltoneel. Aeteur
Theo de Groot komt met een eigen kleine-zaalvoorstelling en
Globe maakt een eigen toneelversie van Prousts bekende ro
mancyclus.
Nederlandstalig toneel overheerst na de pech met Hamlet, dat niet
kon doorgaan doordat gastregisseur Jan Joris Lamers zijn me
dewerking aan deze voorstelling na één week reperteren opzeg
de, aangezien de Globe-acteurs naar zijn mening niet in staat
waren zijn conceptie van het stuk te verwezenlijken.
Hierdoor kreeg Hofscènes van Karst Woudstra, eerst bedoeld voor
het kleine theater van Globe in Eindhoven. De Bergruimte,
een meer pregnante plaats. Regisseur Gerardjan Rijnders begon
in allerijl aan de repetities, om het in de plaats van Hamlet te
kunnen spelen. Hofscènes is het eerste stuk van Woudstra. die
dramaturg is van het Ro Theater. Het behandelt ongeveer de
zelfde stof als Don Carlos van Schiller, dat het Publiekstheater
gaat spelen, namelijk de strijd tussen Philips II van Spanje en
zijn zoon Don Carlos. Philips is rigide en rechtlijnig, Don Carlos
is een neuroot.
Philips wil zijn zoon buiten zijn regeringsaangelegenheden hou
den, tegen diens zin. Woudstra beperkt zich in zijn stuk tot de
laatste, maanden van Con Carlos' leven (1545-1568), waarin zijn
vader hem laat arresteren als staatsgevaarlijk individu. Woud
stra interesseert zich het meest voor de psychologische kant van
de strijd tussen vader en zoon. het oedipale conflict. Gijs de-
Lange gaat Don Carlos spelen, Huib Rooymans Philips II.
Gluck is het enige toneelstuk van de Duitse schilder, schrijver en
dichter Maximilian Dauthendev. Hij schreef het in 1893. toen hij
26 jaar oud was. Het stuk toont in vier scènes vier stadia van het
levensgeluk tussen man en vrouw. Het sluit aan bij de naturalis
tische traditie van schrijvers als Emants en Zola. Origineel bij
Dauthendey is zijn optimisme. Hij onderzoekt het menselijk ge
voel dat geluk heet. Gluck is olgens opgave van Globe nooit
eerder gespeeld. Dramaturg Janine Brogt vertaalde het voor
Globe. Paul Vermeulen Windsant gaat regisseren. Licsbeth
Coops en Theu Boermans spelen het paar.
Een tweede stuk van hedendaagse Nederlandse auteurs, na Hols-
scènes. is De miraculeuze come-back van Mea L. Loman. ge-
scnreven door Guus Vleugel en Ton Vorstenbosch. Vorstenbosch
schreef samen met Peter Romer het vorig jaar door Centrum
gespeelde Loopbaan en Liefde en daar moetje meteen aan den
ken als je leest dat De miraculeuze come back een doldwaze,
geestige satire wordt met oog voor maatschappelijke proble
men. Gerardjan Rijnders gaat het stuk regisseren
Griezeltoneel
De menselijke stoel wordt een produkt van dramaturge Janine
Brogt Het gaat aansluiten bij de traditie van de griezelfilm en bij
die van het theatre du Grand Guignol in Parijs, waar bloederige
en macabere scènes getoond werden teneinde een blassé pu
bliek prettig te schokken. Globe wil ook zo iets. het gaat onze
emoties op 'sophisticated wijze manipuleren'. Over de inhoud
laat de groep niets los. om ons het griezelen niet van te voren al
te ontnemen. Paul Vermeulen Windsant gaat het stuk regisse
ren. Globes vaste decorontwerper Paul Gallis mag zich uitleven
in decors. Hij maakt overigens ook de decors voor de andere
produkties
Vorig seizoen is Globe begonnen met een kleine /aal. De Berg
ruimte, bedoeld om een eigen Eindhovens publiek te verwer
ven. Voor deze ruimte maakt Globe eigen voorstellingen, die
soms een korte tournee maken, maar soms ook niet Acteur
Theo de Groot geeft in dit theatertje een eenmansshow. die ook
op reis gaat.
Een combinatie van toneel, muziek, zang en video, die een con
frontatie moet tonen tussen De Groots verleden in de jaren '50
en zijn heden. Alleen in De Bergruimte speelt Globe Oost en
West. naar het stuk Nepal van Urs Widmer. en hier toegespitst
op de stad Eindhoven. Het stuk biedt situaties a la Wachten op
Godat tussen twee asociale mannen. Als laatste is er dan Ver
liefd Verleden, gebaseerd op Marcel Proust's romancyclus A la
recherche du temps Perdu, die ook de Glasgow Citizen's Thea
tre-medewerkers tot een voorstelling inspireerde, zoals te zien
was tijdens het laatste Holland Festival. Bij Globe wordt het een
tijdloze tragedie over leven en kunSt. terwijl de Glasgowse voor
stelling meer ging over zus-leven en zo-leven. Verliefd Verleden
gaat niet op reis.
ALMA POST
Lodewijk de Boer
AMSTERDAM (GPD) - Voor
Toneelgroep Baal gaat dit sei
zoen een lang gekoesterde en
met kracht bevochten wens
in vervulling, als op 13 okto
ber de eerste première van
het gezelschap op de toneel
vloer van het geheel ver
bouwde Frascati zal worden
gespeeld. Baal kampt al vele
jaren met huisvestingspro
blemen. Wat omvang en artis
tieke potentie betreft was
Baal het Shaffvtheater snel
ontgroeid. De seizoenen '79-
"80 waren overgangsfasen
voor de groep. Periodes die
gelardeerd waren met nood
oplossingen. zoals het spelen
in de eigen repetitieruimte en
in het zogenoemde IJtunnel-
theater. een ruimte die in kor
te tijd door de groep tot ad
hoe theater werd ingericht.
Leonard Frank, artistiek leider
van Baal: ..Wij worden als ge
zelschap de hoofdbespeler
van Frascati. dat nu eindelijk
gereed is. We gaan er denke
lijk oktober in en op oktober
gaat De Zelfmoordenaar er in
première. Na de première,
dus zeg maar in de tweede
helft van oktober, trekken we
er helemaal in. Dan gaat ook
ons kantoor verhuizen en
gaan we er dus echt helemaal
werken".
Franck vertelt dat de publieks-
capaciteit geheel afhanke
lijk is van de produktie welke
de groep zal spelen: ..We heb
ben daar een kale vloer
geeist. die we zelf kunnen in
vullen. Per produktie maken
we een toneel-publiek opstel
ling In nauw overleg met
Baal zal de Theaterunie Fras
cati gaan bespelen op de data
dat deze groep op reis is.
In het nieuwe seizoen komt
Baal weer met voorstellingen
van Nederlandse schrijvers,
al wordt het spits dan afgebe
ten door een stuk van de Rus
sische auteur Nikolaj Erd-
man. die van tot U leefde.
Maar de andere twee produk
ties zijn van Judith Herzberg
en Lodewijk de Boer
Erdmans toneelstuk De Zelf
moordenaar is voltooid in
Het gaat over de tragische
lotgevallen van een werkloze
man. die tenslotte besluit
zelfmoord te plegen. Maar zo
dra zijn voornemen bekend
wordt, gaan zich allerhande
verschillende groeperingen
met hem bemoeien, die het
zelfmoordplan willen gebrui
ken om eigen belangen leven
in te blazen. Wilfred Oranje
vertaalde het stuk en Lode
wijk de Boer gaat het regisse-
Barbara de Vries ontwierp het
decor. Het gehele gezelschap
speelt erin mee. Op 13 okto
ber is de première in Frascati.
waar het tot en met 19 decem
ber zal worden doorgespeeld
Van begin januari tot half
maart gaat Baal ermee op
tournee.
Nog geen titel is er bekend van
de toneelproduktie die Ju
dith Herzberg met inbreng
van anderen voor Baal
schreef. Voor het eerst sinds
geruime tijd zal het weer to
neel met levende muziek
worden en Maurice Horst
huis. die indertijd prachtige
muziek by Kaspar van Peter
Handke maakte, gaat ook nu
weer het muzikale gedeelte
verzorgen. Judith Lansink.
die onder meer verscheidene
malen decors van Centrum
mocht ontwerpen, zorgt voor
het decor. Leonard Frank
gaat deze produktie regisse-
De groep zal deze muziekthed-
terproduktie maken in sa
menwerking met de Amster
damse Toneelschool. Er is nu
alleen nog maar van bekend
dat het in dit stuk zal gaan
om aspecten van het leven in
de grote stad. en verder dat
het geheel en al gericht zal
worden op de ruimte die
Frascati te bieden heeft. De
première is half maart
Lodewijk de Boer. die door de
jaren heen een grote inbreng
bij Baal gehad heelt, gaat
naast zijn regie van De Zelf
moordenaar. dit seizoen ook
nog een stuk speciaal voor dit
gezelschap schrijven. Als
werktitel zal het Moeders en
Kinderen heten en het speelt
in een koloniale samenle
ving, ergens in de tropen. De
première zal begin mei 1982
znn.
Buiten deze drie nu reeds vast
staande produkties. hoopt
Baal het komende seizoen
ook nog wat ruimte te vinden
voor extra toneelactiviteiten
en ad-hoc initiatieven.
KO VAN LEEUWEN
ROTTKRDAM <gpd) - Ro-Theater
hejhebbers moeten komend
seizoen naar de Rotterdamse
schouwburg of het Piccolo
theater aldaar reizen om hun
groeite zien spelen. Op een
produktie na. Alice in Won
derland. die wel op reis gaat.
blijven de Ro Theatervooslel-
lingen in Rotterdam. Die nei
ging om het reizen te beper
ken is op het ogenblik popu
lair bij de toneelgezelschap
pen. Hel is een reactie op het
vermoeiende reizen voor
voorheen, waarbij de acteurs
dagelijks uren in de bus zaten
om de provincie van toneel te
voorzien.
Spelen op standplaats heeft
ook het voordel dat men zijn
voorstelling op een bepaald
theater kan enten. Een pu
bliekstribune die in het decor
ronddraait, zoals Franz Mary-
nen vorig seizoen gebruikte
in Een Midzomernachts-
droom. was speciaal gemaakt
op het toneel van de Rotter
damse Schouwburg. Een
groep als Baal gebruikt s
de wande
i het
theater als decor. Een grief
van de gezelschappen over
het reizen gold ook de ont
vangst in sommige culturele
centra in de provincie, waar
men te midden van sport-,
knutsel- en feestactiviteiten
ingepland werd. waar de di
recteur weinig notie had van
wat hij in huis had gehaald,
waar geen reclame voor de
groep werd gemaakt en er
tenslotte 20 man in de zaal za
ten.
Ro Theater heeft voor ko-
lend seizoen vier produkties
i voorbereiding, waarvan
n voor kinderen. Tot en
iet 20 september speelt het
o Theater nog Een Midzo-
ïernachtsdroom door. een
fraaie, duidelyke versie var.
dit stuk van Shakespeare,
met een grappig-cynische
kyk op liefde en huwelijk
De eerste premiere van dit se*
zoen wordt Das Katchen von
Heilbronn (1810) van Hein
rich von Kleist. Ook al een
stuk dat liefde met gemengde
gevoelens bekijkt: Katchen.
de 15-jarige dochter van de
dorpssmid, wordt verliefd op
de graaf Von Strahl. Ze volgt
hem overal. De liefde is we
derzijds, maar de graaf be
handelt Katchen ruw. omdat
ze niet van zijn stand is Pas
als blijkt dat ze eigenlijk de
dochter van de keizer is.
vraagt hij om haar hand. De
bruiloft wordt gevierd, maar
tijdens de bruilofisdans
staart Katchen dromerig in
het niets. Echte liefde had zij
zich terecht anders voorge
steld.
In de versie die het Wurttem-
bergische Staatstheater (de
groep van Claus Peymann.
inmiddels naar Bochum ver
huisd) er twee jaar geleden
op het Holland Festival van
liet zien, droegen de graaf en
de bruiloftsgasten, uitgezon
derd Katchen, op dit mot ent
akelig grijnzende maskers
Franz Marynen gaat het stuk
regisseren, de schryver-jour-
nalist Boudewyn Buch
maakt de vertaling.
Een veclgespeeld stuk is Hed
da Gabler van Ibsen. Het Ro
Theater heeft sinds vorig sei
zoen een scandinavist als dra
maturg. Karst Woudstra. dus
de keuze is begnjpelyk.
Woudstra gaat Hedda Gabler
zelf regisseren en is vooral
geïnteresseerd in de puzzel
van stukjes en brokjes tekst
waarmee Ibsen de figuur
Hedda voor omstanders en
publiek tekent, of soms ook
niet tekent; in de mate waar
in deze vrouw, die door haar
huwelijk met een saaie man
zo benard raakt, dat ze ten
slotte zelfmoord pleegt, voor
ons duidelijk wordt.
Alice in Wonderland, naar het
beroemde boek van Lewis
Caroll uit 1865. en bewerkt
door Friso Haverkamp,
wordt geregisseerd door
Franz Marynen en het hele
ensemble van het Ro Theater
doet
De i
ling gaat op reis. Zy komt in
april in Amstelveen en Am
sterdam Alice's avonturen in
wonderland kunnen geïnter
preteerd worden als haar dro
men ot haar onbewuste ver
langens en angsten. Marnnen
gaat nog een stapje verder in
zyn interpretatie, draait de
spiegel als het ware nog een
slag om en vraagt zich af wel
ke Alice nu Alice is. de ge
droomde of de echte.
Toneel voor kinderen speelde
het Ro Theater vorig seizoen
voor het eerst met Pinokldo
Nu komt het gezelschap met
de kinderopera Pollicino van
Hans Werner Henze. naar een
libretto van Giuseppe di Le
va. Het werk werd oorspron
kelijk geschreven voor het
Italiaanse fc-stivalstadjc Mon-
tcpulciano. maar kreeg inter
nationale bekendheid. In
1980 was de première in Co-
vent Garden in Londen, op
het ogenblik is het Theater
der Welt-festival in Keulen in
samenwerking met de Keul
se opera met een Duitse ver
sie bezig.
Pollicino is een longetje, geïn
spireerd op Klein Duimpje
Motieven uit Klein Duimpje.
Hans en Grietje en andere
sprookjes komen in het ver
haal voor De voorstelling zal
voornamelyk door kinderen
worden gespeeld, kinderen
zullen de orkestbak vullen,
en ook de decors en kos
tuums worden door kinderen
gemaakt. Die kinderen trekt
het Ro Theater aan via scho
len en advertenties. De toe
loop. vooral van jongens, is
traag, zo vertelt men bij het
Ro Theater, in tegenstelling
tot het buitenland, waar men
de kinderen die auditie wil
den doen nauwelyks kon ver
werken.
De jonge musici gaat men re-
cruteren by muziekscholen.
De leiding van het muziekge-
deelte krijgt Roelof van Drie
sen. de toekomstige eerste di
rigent van het Noordhollandt
Philharmonisch Orkvst De
muziek is geïnspireerd op lie
deren cn dansen uil Toscane.
Orden
Rien Bekkers zu
pervisie hebben
en kosluummake
