HET DOEK GAAT OP
Veel verleden
u
van de straat...
Nieuw seizoen
met een
nieuw beleid
Dit vak houdt je
Frans
Vorstman
van
Publieks-
Theater
Publieks-
Theater
Centrum
VRIJDAG 11 SEPTEMBER 1931
PAGINA 33
rgi
AMSTERDAM (GPD) - Hij
waarschuwde al van tevoren.
..Als ik u was zou ik maar
van dat interview afzien,
want ze vinden me een moei
lijke. Dat klinkt ontmoedi
gend genoeg. Maar een acteur
die in de eerste twee maan
den van het nieuwe seizoen in
drie verschillende stukken
van het Publiekstheater
slaat, is belangrijk genoeg.
Na het gesprek van anderhalf
uur op het terras van de Am
sterdamse Stadsschouwburg
was wel zo ongeveer duidelijk
om welke reden Frans Vorst
man zichzelf als kandidaat
afraadde.
Meningen \ioudt hij i>oor zich
zelf. Krachtige uitspraken
zijn van hem niet te verwach
ten. Opzienbarend gedrag is
hem vreemd Hij klept de
kroegen niet af en is geen goe
de maatjes met journalisten.
Frans Vorstman is gewoon
acteur, zoals een ander tim
merman of bankbediende is.
Van een verzoek voor een in
terview kijkt hij na 34 jaar
toneelspelen nog op. Toch is
hij een van onze betere ac
teurs. Hij kent het vak tot in
de toppen van zijn vingers,
en hij houdt van dat vak. Hij
doet zijn werk en zeurt niet.
Hij is met het Publiekstheater
dit seizoen te zien als koorlid
en Tiresias in hel 2322 jaar
oude stuk ..Antigone'' van So-
fokles. als Philips de Tweede
in ..Don Carlos" van Schiller
en in „Kasimir en Karoline"
van Odon von Horvath. Later
in het seizoen slaat hij met hel
hele gezelschap in de driedeli
ge gigant ..Naar Damascus"
van Strindberg.
Eind augustus. De vakantie is
net voorbij. Frans Vorstman
heeft die doorgebracht in Eer
beek bij collega Petra Laseur
en haar man Maandag 3 au
gustus luidde de bel voor hel
nieuwe seizoen. Terwijl de
provinciale schouwburgen
nog zon kleine twee maan
den gesloten blijven, begon
nen bij het Publiekstheater
alweer de repetities.
..Wat Don Carlos betreft, we
hebben het stuk eerst vijf da
gen gelezen. Voor de vakantie
was er een enkele bijeenkomst
over de uitgangspunten bij
de keuze van dit stuk. Je kunt
de accenten leggen op vrij
heid en humanisme, maar bij
ons ts gekozen voor het fami
liedrama. de spanningen tus
sen vader en zoon. Ik doe de
vader van Don Carlos. Phi
lips II. die beroemde papie
ren koning, die nachten bleef
doorschrijven, maar nooit tot
een besluit kwam Het stuk is
gebaseerd op gebeurtenissen
uit de 16e eeuw. maar bij ons
wordt het gespeeld in Schil
lers eigen tijd, dus tweehon
derdjaar later. Dat geeft een
raar effect. Het zal best wer
king hebben"
.We hadden eigenlijk al voor de
vakantie met de repetities
moeten beginnen, maar door
ziekte van Hans Croiset is dat
opgeschoven. Als we toen be
gonnen waren, had het stuk
mij in mijn vakantie zeker
niet losgelaten. Nu heb ik het
boek thuisgelaten. want een
stuk wat me interesseert blijft
mij bezighouden. Dat klinkt
braaf, maar het is zo. Als ik
de vorige avond een fout heb
gemaakt dan breek ik me het
hoofd over de vraag waar ik
met mijn hersens gezeten heb.
Over de figuur van Philips de
Tweede heb ik het een en an
dergelezen. Maar je moet niet
te veel van tevoren gaan be
denken. De rol ontstaat op de
repetitie. Uil de tekst blijkt
hoe hij loopt, hoe hij kijkt, hoe
zijn feedback is. Ik begin het
liefst uit niks. Laat Hans
eerst maar met zijn ideëen ko-
Autoritair
.Ik heb inderdaad vaak autori
taire mensen gespeeld: direc
teuren. advocaten, leraren.
Dat zijn types waaronder ik
blijkbaar gerubriceerd
wordt. Vaak zijn dal minder
populaire mensentypes. Als je
ouder gaat worden merk je
dal ook zij mensen zijn. Maar
eerlijk gezegd zou ik het best
leuk vinden om eens een ge
zellige pa te spelen, die jolig
met zijn twee kindereu op
trekt. Ik geloof van mezelf na
melijk met dat ik autoritair
ben. al heb ik wel een opvoe
ding met normen gehad".
.Ik ben ook met echt populair
bij het publiek. Als ze me ken
nen is het van een paar televi-
sierollen en van speelfilms als
..Max Havelaar". ..Dokter
Vlimmen", ..Mantel der lief
de" en de Franse film ..Baroc-
co". Een drammer ben ik
nooit geweest. Aan het bezoek
van party's heb ik het land.
aan het opbouwen van een
image heb ik niets gedaan.
Mezelf etaleren, ik heb er geen
enkele aandacht aan ge
schonken Dan val je uiter
aard minder op. Maar ik heb
er geen last van".
„Ik ben ook niet het type dal rol
len weigert of voorkeuren
vraagt. Van tevoren welen
wij dikwijls niet wat er vol
gend seizoen gespeeld gaal
worden Er zijn stukken bij
die je met kent. Om al bij
voorbaat een mening te geven
moet je die stukken gaan le
zen. Daar kom ik nooit toe. ik
werk zes avonden per week en
de zondag heb ik nodig om
thuis allerlei karweitjes op te
knappen. Ik lees veel te wei
nig. Daarom wacht ik maar
af wal er komt. We werken bij
het Publiektheater fijn en in
een prima sfeer".
.Een fijne tijd heb ik destijds
ook bij Studio gehad. Daar
werkte ik in die tomatenpe-
riode. Die is helemaal aan
mij voorbijgegaan. Pas
achteraf heb ik gehoord wat
er aan de hand was. Wij ex
perimenteerden zo lekker bij
Studio onder leiding van
Kees van lersel. Het wonder
lijke was dat Kees altijd rei
Je moet niet absurdistisch
spelen. De schrijver is absur
distisch. Of je nou met ge
kalkt hoofd met sprinrag op
je kop in een nm zat deed
niets af aan de tekst. Die dui
gen doen. gewoon vanuit de
tekst, daarin was Kees een
meester"
.Er is veel misverstand geweest
over dat moderne toneel. Als
het maar raar en oncontro
leerbaar was. Dat was hel na
tuurlijk niet. Er wordt nu nog
geexperimenteerd. Wal Pu
bliekstheater doet met de
klassieken en Don Carlos is
eigenlijk ook een soort experi
ment".
.Nee. met het publiek zelf heb ik
weinig contact. Daar heb je
geen tijd voor. Overdag repe
teer je. Om vier of vijf uur ga
je de bus in en je komt 's
nachts thuis. Ik ben geen type
dal na de voorstellingen in
Amsterdam nog in een bar
gaat hangen. Wel hebben we
dit jaar een avond gehad met
onze abonnementhouders.
Dat was vreselijk leuk. Die
mensen kwamen met de meest
uiteenlopende vragen. Dan
hoor je ook wat er aan ideëen
en wensen onder het publiek
leeft. Volgend seizoen wil het
Publiekstheater zoiets weer
doen".
Kritiek
..Ik ben best gevoelig voor kri
tiek. Je realiseert je dat zo n
journalist iels niet voor niks
opmerkt. En als gezegd wordt
dal je die rol behoorlijk hebt
gespeeld, dan is dal best leuk.
Maar verder hou ik het liever
een beetje rustig. Wat heb je
aan roem. Toneelspelen is een
druk leven. Soms vier. vijf
rollen door elkaar. Je leert ze
uit elkaar te houden, leder
stuk heeft zijn eigen klimaat,
zijn eigen karakters, zijn ei
gen gang van zaken. Die hou
je wel vast. Maar hel is best
pittig. Ik denk altijd maarzo
dit vak houdt je van de
JOH Af. PAMEIJER
AMSTERDAMgpd) - Het Publieks
theater heelt zijn repertoire
voor komend seizoen geput
uit 18de-. 19de- en 20ste-
eeuwse stukken en lijkt een
voorzichtige stap verder weg
te gaan van het ijzeren reper
toire. Don Carlos (1787) van
Friedrich Schiller, waarmee
het gezelschap uit Amster
dam het seizoen opent, is wel
een veelgespeeld stuk, maar
wordt door regisseur Hans
Croiset en dramaturg Ronald
Klamer op onorthodoxe ma
nier opgevat.
De strijd tussen de gevoelige
Don Carlos en zijn strenge
vader Philips II. die door
Don Carlos wordt verloren,
zien zij als een familiedrama,
een conflict tussen een ngo-
reuze, gevoelsarme vader en
een liefde-zoekende zoon, en
niet als het ideëendrama dat
het stuk op de planken vaak
is geweest. De jonge acteur
Alexander van Heteren
speelt Don Carlos, u hebt
hem vorig seizoen kunnen
zien in een ander vader-zoon-
conflict, als Haimon in Anti
gone. Gernt Komnj heeft het
stuk vertaald.
The lady from Dubuque', in
het Nederlands 'De dame uit
de Provincie', is het laatste
grote stuk van Edward Albee
(1979), de Amerikaanse
schepper van successen als
Kleine Alice en 'Wie is bang
voor Virginia Woolfdat het
afgelopen seizoen op het Pu-
bliekstheater-repertoire
prijkte. Ook in dit nieuwe
stuk spelen gezelschapsspel
letjes een rol. en zijn er raad
sels rond iemands dood. Ton
Lutz gaat het regisseren, u
ziet onder andere Siegrid
Koetse, Ann Hasekamp. Pe
tra Lasseur. Donald Jones en
Eric Schneider.
Een tijdgenoot van Molière is
de Franse schrijver van ro
mans en toneelstukken
Alain-René Lesage (1668-
1747). Zijn roman Gil Bias
Sigrid Koetse
werd bekend. Zijn stuk Tur-
caret 1708). dat het Publieks
theater gaat spelen vertoont
verwantschap met Tartuffe
van Molière. Het gaat over
een geldzwendelaar, die ten
koste van anderen goede sier
maakt en tenslotte door de
mand valt. Tijdgenoten van
Lesage uit de bankiers- en
geldschieterswereld tracht
ten de oer-première tegen te
gaan en Monseigneur, de
zoon van Lodewijk XIV
moest er aan te pas komen
om de voorstelling eruit te
krijgen. Eric Schneider gaat
het stuk regisseren. Jan Retel
speelt Turcaret.
Peter de Baan, Sater-regisseur
en schrijver, doet een regie
bij het Publiekstheater. na
dat hij vorig seizoen al een
stap in de richting van het re
pertoiretoneel heeft gezet
met zijn regie van 'Het Ate
lier' bij Globe. Hij regisseert
'Kasimir und Karoline'. een
Eric Schneider
Volksstuk van Odon van Hor
vath (1932). Hongaars schrij
ver, wonend in Berlijn, en
een tijdgenoot van brech-
t.
Kasimir en Karoline zijn ver
loofd en gaan samen naar de
kermis. Terwijl Kasimir pie
kert over zijn pas gekregen
ontslag, vermaakt Karoline
zich met Jan en alleman, om
tenslotte in de goot te belan
den. Een stuk over de tegen
stelling tussen aanvaarding
van de werkelijkheid en het
weglopen daarvoor, met alle
gevolgen van dien. De decors
voor deze voorstelling ont
werpt Ludith Lansink (maak
ster van vele kleinezaalde-
cors. waaronder afgelopen
seizoen die van 'Een Moeder'
en 'De Ziekte die Jeugd heet'
bij toneelgroep Centrum.
Problemen met een strenge va
der komen terug bij Strind
berg. van wie Het Publieks
theater 'Naar Damascus'
(1899) gaat spelen. Strindberg
zette zijn problematische ver
houding tot zijn vader om in
een verhouding tol God. in
zijn drie met-realistische
stukken 'Naar Damascus'.
'Droomspel' en 'Spooksona-
te'. Deze stukken volgen de
grilligheid en onvoorspel
baarheid van dromen, wat
onder andere met zich mee
brengt dat personages kun
nen verschijnen en verdwij
nen zonder logisch verband.
Strindberg gebruikt de
droomachtige gebeurtenis
sen als symbolen en tracht zo
het onzichtbare zichtbaar te
maken Bijna het voltallige
ensemble van het Publiek
stheater gaat eraan meedoen,
in een regie van Hans Croiset.
die wordt bijgestaan door de
Scandmavist dramaturg
Karst Woudstra.
ALMA POST
Peter Romer
AMSTERDAM (GPD) 8 Jun
kieverdriet is de titel van
een dichtbundel uit 1976 van
de Vlaamse dichter Jotie
t'Hooft. Op 21-jarige leeftijd
kwam t'Hooft te overlijden.
Dat gebeurde in de nacht
van 5 op 6 oktober 1977 en
als doodsoorzaak werd een
overdosis heroine genoemd.
Toneelgroep Centrum
schenkt het komende sei
zoen speciale aandacht aan
Jotie t'Hooft. Onder de titel
Junkieverdriet, de verbeel
ding van een dichter, gaat
Centrum een toneelstuk op
voeren dat speciaal voor de
groep geschreven werd door
Rene Seegert, Jean van der
Velde en Léon de Winter
Toneelgroep Centrum gaat een
nieuw seizoen in met een
nieuw beleid. Dat beleid was
al eerder in een nota aange
kondigd en de subsidienten
zijn er schoorvoetend mee
akkoord gegaan dat het ge
zelschap minder gaat reizen
en zich meer gaal richten op
de theaters die een betere ac
commodatie hebben te bie
den. Er zullen minder pre
mieres van avondvullende
stukken komen dan voor
heen. Dit seizoen zullen het
er drie zijn, waarvan er twee
in Bcllevue in Amsterdam en
één in de Toneelschuur zul
len plaatshebben.
Er zal steeds rekening worden
gehouden met de specifieke
technische mogelijkheden
die deze theaters te bieden
hebben. Met deze voorne
mens heeft Centrum een
streep gehaald door de knel
lende produktiedwang. waar
onder bijna alle wat grotere
gezelschappen werken. Hier
door is het ook mogelijk dat
de senebcspelingen langer
worden.
Het repertoire van Centrum
richt zich op eigent>jds to
neel. het liefst Nederlandse
stukken. Het is bovendien de
bedoeling dat er meer tijd vrij
komt voor samenwerking
met Nederlandse schrijvers.
Junkieverdriet kan al in dat
kader worden geziem Verder
zullen Peter Romer en Antoi-
ne Uitdehaag twee korte
stukken. In de brand Uit de
brand, schrijven. Deze zou
den oorspronkelijk in sep
tember als lunchpauzevoor
stelling worden uitgebracht,
maar tijdgebrek heeft het
noodzakelijk gemaakt deze
produkties wat meer naar
achteren in het seizoen te
schuiven. In de plaats daar
van komt Centrum nu met
Family Voices, een nieuw
kort stuk van Harold Pinter.
Het gaat om een zoon die zijn
moeder toespreekt. Sinds
enige tijd woont hij in een
pension in de grote stad. Hij
is daar terechtgekomen in
een wereld vol mensen die
zich allemaal anders lijken
voor te doen dan ze in
werkelijkheid zijn. Ook de
vader gaat aan het gesprek
deelnemen. Rudolf Lucieer
van toneelgroep Baal regis
seert hel stuk. Letty Oost
hoek. Egbert van Paridon en
Peter Romer spelen het. Op
17 september beginnen de
proefvoorstellingen in Belle-
In Junkieverdriet speelt Jim
Berghout de hoofdrol. Uit
gangspunt van het stuk is oen
schilderij uit de ouderlijke
woning van de hoofdpersoon
Johan Hove naar. Deze
schenkt het doek dat een
landschap voorstelt aan een
vriend die het wil verpatsen
voor drugs. Als de vriend het
schilderij later toch terug-
geelt. gaat dit werk in Johans
verbeelding een geheel eigen
leven leiden Langzamer
hand gaal hij zich identificë
han om een te worden met
het landschap in het schilde
rij moet worden gezien als
een metafoor voor het doods
verlangen dat de dichter Jo
tie t'Hooft vervulde.
Peter Oosthoek regisseert Jun
kieverdriet. Bob Zimmerman
maakt er de muziek bij en
Paul van den Berg het decor.
Naast Jim Berghout als Jo
han staan Jacques Comman
deur. Ben Hulsman. Luk van
MeUO, Onno Molenkamp. Co-
by Stunnenberg. Henriette
Tol en Serge Henn Valcke
Op 22 september is de pemie-
re in Centrum Bellevue. waar
het stuk tot 7 november zal
blijven. Van 10 tot en met 21
november is het in Haarlem
de Toneelschuur te zien. Be
halve op zondag en maandag
de
doek. Het verlangen
Van Junkieverdriet is in een
eerder stadium op de VPRO-
televisie al een documentaire
te zien geweest, eveneens ge
maakt door de drie schrijvers
van het stuk dat Centrum op
voert. Film en stuk zijn we
zenlijk verschillend, doordat
de film een louter biografisch
karakter heeft. In het Vlaams
Cultureel Centrum De Brak
ke Grond wordt op 18 .sep
tember een tentoonstelling
geopend over leven en
werken van Jotie t'Hooft
De verzoeking
In december van dit jaar komt
Centrum met de premiere
van De Verzoeking, een to
neelstuk dat Hugo Claus
maakte naar aanleiding van
zijn eerder geschreven proza
werk van dezelfde titel Het
gaat hier om de monoloog
van een Vlaamse non. die op
haar 6Uste verjaardag, dik.
oud en blind, door de andere
zusters van bed wordt gelicht
om te worden gehuldigd De
het vrouw is eertijds ingetreden
j0_ in de kloosterorde, nadat een
Jacques Commandeur
verhouding van haar was uit
gelopen op een zwanger
schap en een miskraam
Als de blinde non eenmaal wat
loskomt door de feestwijn,
meent zij de vader van haar
doodgeboren kindje voor
zich te zien en z'ij spreekt
hem toe. De feestgangers
denken dat zy communiceert
met de heiligen. Zoals Hugo
Claus ook bij toneelgroep
Theater zelf een door hem ge
schreven stuk regisseert, zo
zal hij ook bij Centrum De
Verzoeking komen regisse
ren Jacques Commandeur
zal de rol 8 een monoloog 8
van de dikke blinde non gaan
In maart hoopt Centrum in de
Toneelschuur een speciaal op
dit th» tgcri< htc t<>nc« l
produktie uit te brengen. Op
de uitdaging van Centrum
om schrijvers een stuk te la
ten maken op inspiratie van
een decortekening van Paul
van den Berg hebben twee
auteurs gereageerd Carel Al
phenaar. die deel uitmaakt
van de leiding van Centrum,
toont z.ich een beetje teleur
gesteld over dat geringe aan
tal reacties. Alphenaar legt er
de nadruk op dal die uitda
ging meer als een soort 'aan
jager' moet worden gezien
..Het gaat er meer in het alge
herinnert1
stukken i
dat
Verdere plannen bij Centrum
een stuk van Paul Haenen.
bij vele bekender als Mar-
greet Dolman en een stuk
van Martin Schouten, van
wie de groep ook Werk speel
de Het stuk van Schouten
heet Ermelu4 en gaat over
een stokoude vrouw en man
- IM Of N
zoek komen er. elkaar verha
len vertellen uit het verleden
KO VAN LEEUWEN
