Malaise werkt door in watersport
Hongaren krijgen de ruimte
Hongaarse FUmweek van 10 tot 17 september
Ml
VRIJDAG 11 SEPTEMBER l'.wi
FILM
PAGINA 25
lllK '"IIIIi,, 'i|i
i"" jê r jf
BOEDAPEST - Voor de derde keer in vier laar tijd organi
seert het Utrechtse culturele centrum 't Hoogt van 10 tot
17 september een Hongaarse filmweek. die wordt door
getrokken naar filmhuizen in Groningen. Delft, Ensche
de en twee zalen in Amsterdam (De Melkweg en Krite-
rion). Het programma dat zal worden gepresenteerd, is
sterker dan de vorige keren.
Film: La Provinciale, re
gie: Claude Goretta.
.Met: Nathalie Baye. Ange
la Winkler en Bruno Ganz.
Theater: Studio, Leiden.
Leeftijd: 16 jaar.
iiiiiiiiHimimimmiiiiiiiuJ'
Voorspelbaar
verhaal in La
Provinciale
Sommige films beginnen zo door
zichtig. dat niet alleen de afloop
voorspelbaar is. maar ook het ei
genlijke verhaal.
In La Provinciale maken we tij
dens de eerste tien minuten ken
nis met Christine(Nathalie
Baye), een vriendelijke, naieve
vrouw, die haar beroep als bouw
kundig tekenares in de provincie
niet kan uitoefenen. Ze besluit
naar Parijs te gaan om daar haar
geluk te beproeven. Het is dan al
duidelijk, dat dat geluk zal uit
blijven.
Vergeleken met de dorpse gezellig
heid blijkt Parijs al snel kil en
eenzaam. Christine begint een
verhouding met een man (Bruno
Ganz). die (uiteraard) getrouwd
is en kinderen heeft.
Zoals gezegd verloopt het verhaal
voorspelbaar en Christine is een
zamer dan ooit. Het werk in de
architectuur-branche ligt niet
voor het opscheppen en Christi
ne is gedwongen allerlei verve
lende baantjes aan te nemen.
Tijdens de opname van een recla
me-filmpje ontmoet ze Claire
(Angela Winkler), een werkloze
actrice. Ook zij is eenzaam en de
instorting nabij en heeft boven
dien te weinig geld om haar twee
kinderen te onderhouden.
De twee vrouwen proberen elkaar
wat op te beuren en er ontstaat
een soort vriendschap. Claire be
sluit ten einde raad geld te ver
dienen als call-girl. Ze haalt
Christine over hetzelfde te doen
om uit de zorgen te komen.
De Zwitserse regisseur Claude Go
retta kreeg bekendheid met zijn
succesvolle film La Dentellière.
Met zijn laatste produkt slaat hij
volgens mij de plank mis. La
Provinciale is een merkwaardige
film. De opnamen zijn prachtig
Er wordt goed geacteerd - al
komt Angela Winkler, bekend
van Die verlohrene Ehre der Ka-
tharina Blum en Die Blechtrom-
mel, niet helemaal uit de verf -
maar er ontbreekt iets. Het ver
haal is niet sterk genoeg om te
boeien. Bovendien wordt er aan
het zo langzamerhand uitge
kauwde thema niets nieuws toe
gevoegd.
Beter van niveau en preciezer als
afspiegeling van wat momenteel
gebeurt in een van de meest inte
ressante nationale cinema's ter
wereld. Hongarije is allereerst
een natie die kan bogen op frap
pant veel filmtalent, maar het is
bovendien een land waar ontzet
tend veel in beweging is. omdat
zoiets daar ook mogelijk wordt
gemaakt.
De verruiming van mogelijkheden
voor filmers (en andere artiesten)
in Hongarije, is overigens gelei
delijk gegaan. Even rustig als het
scheppen van ruimte voor het ui
ten van interne kritiek, het op
bouwen van een nogal gezonde
economie (met verhoudingsge
wijs verrassend veel mogelijkhe
den voor hel particuliere initia
tief). "Kalm aan. dan breekt het
lijntje niet", is ongeveer een na
tionaal devies, waarmee men de
Russen niet mee op de zenuwen
Filmhuis in teken
Latijns-Amerika
In het Filmhuis LVC deze week
Scorsese en Bunuel en boven
dien een aantal films in het kader
van de Latijns-Amerika maand.
Vrij 11 en za 12: Who's that knoc
king at my door. Martin Scorsese
(1968). 23.00 uur.
Woe 16: Los Olvidados. Luis Bu-
nuel(1951), 22.00 uur. Bye bye
Brasil, Carlos Diegues (1980),
22.15 uur.
Do 17: De zaak van de gebroeders
Naves, Luis Sergio Person
(1967). Quiemada, Gillo Ponte-
corvo(1969). 22.15 uur
Kijkhuis
Het Kijkhuis staat komende week
in het teken van de Oost-Euope-
se films.
Ma 14: Calm, van de Poolse regis
seur Krystof Kieslowski.
Di 15: Pastorale, van Georgier Otar
Iosseliam.
Do 17. vrij 18 en za 19: Wie zingt
daar zo?, van de Joegoslaaf Slo
bodan Sijan.
Aanvang steeds 20.00 en 22.15 uur.
wil werken dan strikt noodzake
lijk is.
De Hongaren hebben zich name
lijk een keer onnoemelijk pijn
lijk in de vingers gesneden met
een niet-geleidelijke poging tot
hervorming van het staatsbestel.
Dat is volende maand precies 25
jaar geleden en het is een nog im
mer traumatisch doorwerkende
ervaring gebleken Heel lang
zaam begint "1956" een be
spreekbaar onderwerp te wor
den. De periferie van de toenma
lige tragedie wordt nu uiterst
omzichtig in kaart gebracht.
Dat de opstand zelf nog steeds in
de taboesfeer ligt. is begrijpelijk
door een samensmelting van fac
toren. De opstand van 1956 is
niet een beweging geweest van
niet alleen hervormingsgezinde
communisten, maar tevens van
de reactionairen en dat maakt
een adequate behandeling heel
gecompliceerd.
Enorm spannend is het om te zien
hoe de Hongaarse cineasten be
zig zijn deze hete brij te omsinge
len. Ferenc Kosa maakte een
film die zich afspeelt in de zomer
voor de revolte. Martha Meszaros
maakte een film over Hongaarse
vluchtelingen in de winter erna.
Peter Bacso maakte twaalf jaar
geleden al De Getuige, een film
die een satanische satire is opFiet
Rakosi-tijdperk. De Getuige is
tien jaar lang verboden gebleven,
werd twee jaar geleden vrij gege
ven en blijkt nog steeds heel bij
zonder. En Karoly Makk vervaar
digde zelfs een film die speelt tij
dens de opstand, bij wijze van
een detailvergroting die weinig
licht werpt op de totale gebeurte
nissen Even goed is het een be
langrijke stap.
't Hoogt heeft niet al die films
geïmporteerd gekregen. Als er
een pakket van acht recente
films naar Nederland gestuurd
moet worden, vinden de Honga
ren het niet zo tactvol om de helft
daarvan te laten bestaan uit films
met politiek nog steeds gevoelig
liggende onderwerpen, wat ook
een scheef beeld zou geven van
de huidige Hongaarse cinema
met zijn jaarprodukties van 20
speelfilms per jaar. Het is al heel
wat dat ze tegelijkertijd The
Match (van Kosa) en Achter de
Stenen Muur (van Makk) be
schikbaar stellen en bovendien
beide cineasten de gelegenheid
bieden om straks in Nederland
over die werkstukken te komen
praten.
The Match gaat over een voetbal
wedstrijd die zomer 1956 wordt
gespeeld. Een van de twee teams
wordt voornamelijk bevolkt
door politiemannen en de coach
is een lokale commissaris, die na
het totaal uit de hand lopen van
die wedstrijd (het hele veld vol
vechtende supporters) de
scheidsrechter aanvliegt, die on
gelukkig met zijn hoofd op een
closetpot komt te vallen en dood
blijft. Toevallige getuige van dit
drama in de kleedkamers is een
journalist die al een heeft vastge
zeten voor veronderstelde sub
versieve publikaties. De com
missaris zet onniiddeliyk de
journalist onder druk om te zwij
gen over het ongelukkige voor
val
Maar daartoe is die journalist niet
bereid en hij verdonkeremaant
het "corpus delicti": de wc-pot.
Het conflict loopt uit op het ver
moorden van een politiespion
door het zoontje van de journa
list en de film eindigt met klok
gebeier dat de opstand inluidt.
Een hoogstmerkwaardige film
die bij lange na niet zo gaaf is als
de artistieke en intellectuele
hoogstandjes die we van Kosa
gewend zijn.
Twee films die zich op een totaal
ander vlak bewegen, zijn Csont-
vary (van Zoltan Huszank) en
Narcissus en Psyche (van Gabor
Body). Alle twee wat je noemt
kunst-films Uiterst artificieel
van conceptie en niet zo gemak
kelijk te volgen, maar dat is nau
welijks een bezwaar om toch
geïmponeerd te raken door de
uitstalling van picturale kracht
en schoonheid.
Csontvary gaat over de "naïeve"
schilder van die naam. Een ex-
apotheker die in de Balkan, Italië
en het Midden-Oosten heeft
doorgereisd voor het maken van
grandioze schilderijen die geex-
poseerd staan in een museum in
de Zuidhongaarse stad Pees. De
schilder overleed in 1919 ln ver
gevorderde staat van waanzin, na
een tragisch leven dat wel iets
weg heeft van Van Goghs levens-
loop. En met die van de Russi
sche schilder Pirosmani
(verfilmd door Schengcl«ga> en
met die van de Italiaanse schil
der Ligabue (verfilmd door Noci-
ta>
Vier ook in hun stijl van schilderen
verwante zielen die aanleiding
hebben gegeven tot nauw ver
wante films. Deze van Huszarik
is de meest spectaculaire door de
surrealistische beeldliefde die
soms ontspoort in een paar Felli
neske visioenen die te zwak zun
gecontroleerd
Als een belofte voor de toekomst
tenslotte, dient zich Maria Sos
aan, een debuterende cineaste
die met De Ongelukkige Hoed
een groepsportret leverde van
drie vrouwen die het maatschap
pelijk hebben gemaakt (een jour
naliste. een schilderes en een let
terkundige). maar op gespannen
voet terecht zijn gekomen met de
mannen in haar levens. De film
begint wat stroef, maar gaande
weg pakken de regie-vondsten
van Sos steeds en geestiger uit
Haar stijl van filmen trekt de lijn
door van de progressief-realisti-
sche stroming, waar als belang
rijke eerdere resultaten Szore
ny's Gelukkig Nieuwjaar en Go-
thars Een Gezegende Dag Neder
land al hebben bereikt.
Van zulk soort films zou je nou
wensen, dat ze ook in Nederland
gemaakt zouden wordne. Om
wat voor roden dan ook. blijkt
zoiets niet mogelijk, maar het
kan dus wel ergens in Centraal-
Europa. in een land met nog 3
miljoen inwoners minde dan Ne
derland
P1ETER VAN LIEROP
The third man"
opent seizoen
bij K O
Het nieuwe filmseizoen van K&O
gaat op dinsdag 15 september
van start met de film "Der Ame-
nkanischer Freund". van de
Duitse regisseur Wim Wenders
De voorstelling begint om 20 00
en duurt ongeveer 123 minuten
De LAK-cinema draait woensdag
16 september de film 'The third
man" van Carol Reed uit 1949
De film is gebaseerd op een ro
man van Graham Green. In de
hoofdrollen: Orson Welles en Jo
seph Cotten. Aanvang voorstel
lingen 20.00 en 22.30 uur
In de serie films rond de ko
miek Charles Chaplin zendt
de KRO zaterdagavond de
film A woman of Pans (1923)
uit. Het is de enige film uit
Chaplins glansperiode die hij
alleen maar heeft geregis
seerd. zonder er tevens de
hoofdrol in te spelen. De film
was bedoeld om te bewijzen
dat zijn vaste tegenspeelster
in die tijd. Edna Purviance,
als comedienne ook alleen
een film kon dragen. Een me
lodrama met veel misverstan
den en tegenstellingen van
rijk en arm. eén van de hoofd
thema's uit Chaplins oeuvre.
Zaterdag. Ned. 2, 20.27 uur.
Zondagavond brengt de VPRO
de film Stavisky uit 1974 van
de regisseur Alain Resnais.
De film is gebaseerd op het
De dood van deze man m
1934 veroorzaakte een finan
cieel en politiek schandaal,
dat Frankrijk bijna op de
rand bracht van een fascisti
sche machtsovername. In de
hoofdrollen: Jean-Paul Bel-
mondo. Charles Bover. Fran
cois Périer en Annv Duperey.
Zondag. Ned. 2, 21.55 uur.
Verder maar liefst twee Hotch-
coek's deze week. Woensdag
avond op Belgiè .Saboteur
uit 1942, met Robert Cum-
mings en Pnscilla Lane. Eén
van de minder bekende thril
lers van Hitchcock, waarin
opnieuw een onschuldige
van een misdaad wordt be
schuldigd. Vrijdagavond op
Duitsl. 2, The ladv vanishes
uit 1938. Met Margaret Loch-
wood en Michael Redgrave.
Eén van de meest beroemde
films uit zijn vooroorlogse
periode, waarin alle ingre
diënten van de Master of sus
pense' zijn verwerkt. Woens
dag. BRT 2. 20.55 uur en Vrij
dag. Duitsl.2. 23.15 uur.
Maandagavond wordt de Ne
derlandse speelfilm. Een stil
le liefde van Rene van Nie
uitgezonden. De uit 1977 da
terende film heeft als thema
de problemen die een ge
scheiden vader kan hebben
als hij zijn kind niet meer
mag zien. Met Cor van Rijn.
Marielle Fiolet en Sem de
Jong. Maandag, Ned.2. 21.55
Het programma:
Zaterdag Woman of Paris, re
gie: Charles Chaplin. Ned. 2.
20.27 uur. Ganovenehre.
Duitse speelfilm uit 1966 van
Wolfgang Staudte. Duitsl.2,
22.20 uur. Grosse Freiheil
nr.7. Duitse speelfilm uit 1943
van Helmut Kautner.
Zondag Stavinsky. van Hiain
Resnais. Met o.a. Jean-Paul
Belmondo. Ned 2. 21 15 uur.
Maandag Een stille liefde, Ne
derlandse speelfilm van Rene
van Nie. Ned.2. 21.55 uur lm
Dienst der spanischen Frau.
Spaanse speelfilm uit 1978
van Jaime de Arminan. Drive
a crooked road. Amerikaanse
speelfilm uit 1954. met o.a.
Micky Roonev (originele vei
sic met Duitse ondertitels
Duitsl.3. 22.30 uur
Woendag: Saboteur. Amen
kaans speelfilm van Alfred
Hitchcock mi 1042, BRT 2.
20.15 uur. The Kirlian Wit
ness. Amerikaanse speelfilm
uit 1978 van Jonathan Sarno,
Duitsl 3. 22.15 uur.
Donderdag The Bobo. Ameri
kaanse speelfilm uit 1967.
met Peter Sellers en Britt Ek-
land. Ned 1. 19.50 uur.
Virjdag: The Medusa touch
Engelse thriller uit 1977 van
Jack Gold Met Lino Ventura
en Richard Burton. BRT 1.
20 15 uur.
DEN HAAG-Op een mooie zomer
se zondag trekken ze in een lange
file voorbij, de Albatrossen, de
Rakkers, de Pluisen. de Daphnes
en al die andere plezierboten met
soortgelijke orginele namen. Pa
aan het roer. moe zonnend op het
dek. kinderen aan de railing en
de hond blaffend op de voor
plecht.
Kennelijk heel gelukkig, al die
mensen. Maar als de boot 's
avonds opnieuw aan de kant ligt.
gaat vaak het bordje Te Koop
weer in de mast. In een willekeu
rig water, de Haarlemmermeerse
Ringvaart bij Rijsenhout. wor
den op een doordeweekse dag
bijvoorbeeld zo al een kleine
twintig pleziervaartuigen aange
boden.
Dat is niet de enige aanwijzing dat
de watersporters van hun schui
ten lijken af te willen. Andere
zijn de uitpuilende advertentie
rubriek in de Waterkampioen
van de ANWB en in de kranten.
De moeilijkheden uiten zich ook
door de afgelasting van de jaar
lijkse „natte" HlSWA-tentoon-
stelling in Rotterdam. Boven
dien sluiten diverse jachtbou
wers hun werven.
Wat is er aan de hand0 De econo
mische malaise heeft weer toege
slagen. lijkt het voor de hand lig
gende antwoord. Immers, het be
zit van een boot is een luxe. Als
het slechter gaat. wordt op die
dingen het eerst be/uinigd
De kosten van een boot groeien de
mensen boven het hoofd. Velen
moesten voor de aankoop van de
boot een persoonlijke lening
sluiten. De rentestand is momen
teel dertien procent. Een andere
groep mensen overkocht zich.
Sloot een extra hypotheek op
hun huis dat steeds maar meer
waard werd. Maar de huizen
markt stortte ineen en na de
enorme verkoop van boten in
1975 en 1976 worden in deze tijd
veelal de rentepercentages dras
tisch en zonder pardon aange
past.
Ga er maar aan staan. Plus wat er
dan allemaal nog bijkomt verze
kering. liggeld, brandstof, haven
en sluisgelden. Rijst bij veel wa
tersporters de vraag of dat het
geld allemaal nog wel waard is
Iets anders dan het genot staat er
uiteraard niet tegenover.
Opofferingen
De bevindingen van de Leidenaar
R van Rongen, die verkoper is
bij jachthaven Arie de Boom in
Roelofarendsveen. leren dat dit
vooral voor de botencategonecn
tot zestigduizend gulden geldt.
Waarbij waarschijnlijk alleen de
ware liefhebbers zich opofferin
gen willen getroosten In de
prijsklassen daarboven gaat het
volgens hem nog wel goed Men
sen die geld hebben, maken nu
tenslotte geld met die hoge rente
Het kleinere kru'serwerk gaat piet
meer De markt van Jan Modaal
is dus naar zeggen van Van Ron
gen. die onde r persoonlijke titel
spreekt, geheel weggevallen De
ze groep mensen durft geen gro
te investeringen meer aan Ze zit
ten vaak al op hoge lasten en de
onzekerheid over de toekomst is
groot.
Wanneer een huishouden moet bc
zuinigen, wordt eerst bekeken of
het niet minder kan met de boot.
Besparingen volgen. Op liggeld
bijvoorbeeld. Zo komt het dat er
ineens overal voldoende ligplaat
sen in havens zijn. Men meert de
schepen steeds meer af in sloten
en kanalen. Het risico wordt op
de koop toegenomen.
Voldoen de bezuinigingen niet.
dan moet de boot er uit. De twee
dehands markt floreert, meldt
Van Rongen. Voor zich zelf ziet
hij daar brood in. In november
gaat hu zich vestigen als make
laar. De pleziervaartuigen wor
den natuurlijk, vooral door men
sen in grote financiële nood. te
gen zeer lage prijzen aangebo
den.
De HISWA bevestigt dit. Veel wa
tersporters die vroeger alleen
maar nieuw kochten, lopen nu
op de tweedehands markt te kij
ken. Maar toch. zelfs occasions
kosten geld. Er zullen toch nog
vaak enkele duizenden guldens
over tafel moeten rollen.
Slechte zomers
Maar meer dan de economische si
tuatie hebben de slechte zomers
de niet onaanzienlijke teruggang
in de verkoop van pleziervaartui
gen veroorzaakt, gelooft Van
Rongen. Het is. zegt hij. tegen
woordig voor veel mensen aan
trekkelijker om een boot te hu
ren in Zuid-Frankrijk
Grote kans op mooi weer en verder
in het jaar geen gezeur met on
derhouden andere kosten Even
min is er niet die vervelende mo
rele verplichting om ieder vrij
weekeinde naar de boot te gaan
om hem rendabel te maken. Met
lekker weer wil dat wel. Maar als
De zogenaamde natte HISWA-
tenloonstelling in de haven
van Rotterdam gaat dit na
jaar niet door. Te weinig be
drijven hebben ingeschre
ven. De vrees is dat de ple
ziervaartuigen misschien
wel belangstellenden, maar
geen kopers trekken. De
mensen doen geen dure in
vesteringen meer. Sterker,
ze willen juist van hun bo
ten af.
het
pre
als
Aan de Rivièra is een ware explo
sie van charter bed rijven. Arie de
Boom heeft zich daar ook op de
verhuurmarkt gestort. Maar in
andere landen kan men even
eens steeds meer terecht bij bo
tenverhuurders.
Algemeen directeur drs. R. Dekens
van de HISWA erkent dat de
chartcrbednjven goede zaken
doen, Hu ziet voor die branche
ook een grote toekomst. Maar hij
vindt het te simpel om dit te kop
pelen aan de weersomstandighe
den De watersporter is niet bang
voor een beetje regen.
Naar zijn mening moet de oorza
ken van de narigheid in de ple-
ziervaart worden gezocht bij een
aantal factoren dat al dan niet te
maken heeft met de economi
ache malaise Allecear t noemt
ook hij het moeilijk rond krijgen
van de financiering.
Deken denkt dat de plezierboten
te goed zijn gebouwd Een schip
kan moeiteloos dertig jaar mee
In de jaren zeventig wilden de
watersporters desondanks na
een vijftal jaren vaak weer een
nieuw schip. Het oude kon zon
der problemen worden verkocht,
vaak tegen een hogere prijs dan
de aanschafwaardc. De vervan
ging wordt nu uitgesteld Men
rust het schip beter uit Dat is de
reden dat handelaren in scheeps-
benodigdheden geen klagen
hebben
De HISWA-directeur ontkent dat
boten in een bepaalde prijsklasse
het slecht doen. De werven die
op de industriële toer zijn gegaan
en schepen in- sene gingen bou
wen. ondervinden nu de grootste
problemen. Ze hebben zich te
veel vast gepind. Het maatwerk
draait daarentegen goed En dat
gaat door alle categorien heen
Kwaliteit
De scheiding ligt niet op het geld.
vervolgt Dekens de problemen
zitten in de producten die zich
niet slaande weten te houden F.r
wordt kritischer gekocht Met
een jachtbouwer die vernieuwd
aan de eisen aangepast schip le-'
vert. gaat het goed. Zo zijn de
Shetland-kruisers niet meege
groeid Dat spul is dus uit
Er zijn bij de HISWA geen cijfers
over de bedrijven beschikbaar.
Er zijn er de afgelopen tijd ver
schillende dicht gegaan Vooral
bedrijven met veel hoge vaste
lasten Dit jaar zijn ongeveer tien
jachtbouwers o\ er de kop ge
gaan Maar dit alles is niet meer
dan een schatting van Dekens
Volgens hem wijkt de water
sportsector wat dit betreft nau
welijks af van het landelijke
beeld
Dat de „natti HISWA in de haven
van Rotterdam dit nigaar geen
doorgang vindt, heeft met de ma
tige gang van zaken te maken
De tentoonstelling is opgezet om
grotere schepen beter tot hun
recht te laten komen.
Er zgn te weinig bedrijven die wil
len inschrijven, kennelgk omdat
er te weinig kopers zijn Een bij
komstigheid is dat dit voort sche
pen vanaf volgend voorjaar ook
in het nieuwe RAI-complex kun
nen worden geexposeerd
In tegenstelling wat de Leidsc bo
tenverkoper Van Rongen dacht,
bestaat er volgens HISWA direc
teur Dekens m de boten wereld
nauwelijks een markt van Jan
Modaal. Uit onderzoeken van re
dame-bureau's blgkt dat de bo-
tenbezitters vooral tot de hoog
ste welstandsklassen behoren
De zogenaamde kleine man ziet hij
er juist in de watersport bijko
men Met de zeilplank en kleine
zeilboten Dat is een geheel nieu
we markt die enorm uitdgt Bc
halve m de charter- zit met nam«
daar toekomstmuziek in
Chef waterrecreatie van de ANWB
de heer REP. Vallcnduuk i
het voor een groot deel eens met
Dekens' verhaal Hij vindt dat er
geen conclusies zijn te trekken
voor de watersport Daarvoor is
het te gecompliceerd en vinden
er te veel verschuivingen plaat*
Misschien is de enige dat er ook
op het water een nivellering
plaatsvindt De patser moet inl«
veren, de kleine man komt er bij
Vallcnduuk raagt zich af wat de
grote groep surfers over een jaar
of vyf doet. Blijven ze sur!en
-toppen 70 er mee of gaan ze uit
kijken naar een ander type aai
tuig Dat laatste zou een opleving
kunnen betekenen van de vei
koop van motor en zeiljachten.
WEERT SCHENK
