'Gewoon een degelijke
doorsneeambachtsman'
Karikaturen met oog
voor detail getekend
Boek over LeuLse wagenmaker
PAGINA 4
DO'ST
LEIDEN
WOENSDAG 9 SEPTEMBER 1981
Bejaardenactivitei
ten
In verschillende dienstencentra
en buurt— en clubhuizen is
nog plaats voor deelnemers
aan activiteiten voor bejaar
den. Zo is er bijvoorbeeld be
jaardengymnast ick. volks
dansen, engelse les. zang en
handwerken. Inlichtingen bij
het bureau van de Stichting
Dienstencentrum, tel. 123744
Afgelast
Het popconcert dat vanavond
zou worden gegeven in JAM
gaat niet door
Lezing
De oogarts dr. M. Hogeweg
houdt vanavond een lezing
over oogcomplicaties en de
versch 11 lende beh a ndel i n gs-
mogelijkheden daarvan. De
lezing wordt gehouden in de
centrale polikliniek (gebouw
5), recreatiezaal 6e etage van
het AZL. Aanvang acht uur
Organisator is ae Diabetes
Vereniging.
Onderscheiding
Aan prof. W. Nagel, emeritus--
hoogleraar, is de American
Criminology Society Award
toegekend. De onderscheiding
wordt hem in Washington uit
gereikt.
Klussencursus
Er is nog plaats voor deelne
mers aan de klussencursus
die 1 oktober in clubhuis "In
de Vroolijcke Arke" begint.
De curus bevat tien lessen
over onder meer het gebruik
van gereedschap, houtbewer
king. witten, schilderen en be
hangen. De lessen worden op
donderdagavond van half
negen tot half elf gegeven. In
lichting bij Loes Flendrie, tel.
123271.
V rouwenpra tgroep
In de vrouwen praatgroep van
Tuinstadwijk-Staalwijk is
nog plaats voor enkele vrou
wen. De praatgroep komt om
de veertien dagen op dins
dagochtend van half tien tot
half twaalf bijeen in gebouw
Staalwijk. Inlichtingen bij
Loes Flendrie, tel. 123271.
Jeugdwerk
Jeugdwerk "De Molenwijk" be
gint het nieuwe seizoen met
een grote startmiddag aan
slaande zaterdag. Jongens en
meisjes vanaf vier jaar kun
nen vanaf twee uur terecht in
het wijkcentrum Oude Vest
13. Inlichtingen over diverse
clubs in het wijkcentrum of
bij J. Boogaarls, tel. 760555.
Kaatsen
De kaatsverenigmg "Wez-Wis"
houdt zaterdag haar jaar
lijkse "door—elkaar—loten"
kaatspartij op het veld van
de korfbalverenigmg "De Al
gemene" in de Leidse Hout.
Er wordt gespeeld in klassen
voor senioren, dames en
jeugd. Aanvang elf uur.
Volksdansinstuif
In het Leids Vrijetijds Centrum
ivordt zondag weer een volks
dansinstuif gehouden. Het
programma is samengesteld
door Yvonne "Nazdarovje"
Knijnenburg. Aanvang ze
ven uur. Ook opgeven voor de
verschillende cursussen van
het LVC is dan mogelijk.
Portret van Leiden
LEIDEN Menigeen die zich hier
ter stede bekend achtte, zal te
leurgesteld zijn: hy staat er niet
in. In het boekje "Portret van
Leiden", een verzameling kari
katuren, op papier gezet door de
Leidse tekenaar/politicus Joop
Walenkamp. Maar wie ontbreekt
kan zich troosten met de beken
tenis die Walenkamp zelf in het
boek doet: sommige mensen zijn
niet in een karikatuur te vatten.
Daarom zijn Piet Biegstraaten, die
zijn bekendheid ontleent aan het
voorzitterschap van de Sport
stichting en wethouder Paul
Bordewijk niet met het Oostm-
disch inkt van Walenkamp ver
eeuwigd. "Zij doen er goed aan
snorren en baarden, petten en
vlinderdassen, sigaretten en pij
pen aan hun uiterlijk toe te voe
gen. Wat mij betreft zit het er an
ders niet in", merkt Walenkamp
op. Mocht een van deze heren
binnenkort een buitenissigheid
aan zijn verschijning hebben toe
gevoegd, dan weten we dus
Wie is in Leiden bekend? Daar be
staan geen maatstaven voor. Me
nigeen zal "ome Joop" Vervoorn
uit Leiden-Noord beter kennen
dan, pakweg, Paul Bielke van
boekhandel Kooyker. Vervoorn
staat niet in het boekje, Bielke
wél. Maar wat zegt dat? Portret
van Leiden is daarom een boekje
geworden met Leidenaars (42
mannen en 4 vrouwen) die vol
gens Joop Walenkamp bekend
zijn en bovendien een fysiono
mie hebben die hij kon karikatu
riseren. Veel "stadhuisfiguren",
maar ook mensen als snackbarei
genaar Andre Cam bier, fotograaf
Herman Kleibrink en de Leidse
"individualist" Jan van der Mast-
"Portret van Leiden" is een al
leraardigst boekje geworden. De
tekenaar is met veel gevoel voor
humor en oog voor detail te werk
gegaan. Walenkamps tekentalen
ten hij heeft ze bij deze krant in
volle mate kunnen ontplooien
blijken ruimschoots te voldoen
aan het absolute criterium dat
voor een karikatuur geldt: het
onderschrift dient eigenlijk over
bodig te zijn.
Waarmee niet gezegd is dat de le
zer/kijker de korte teksten die
Walenkamp bij zijn tekeningen
heeft geschreven, maar moet
overslaan. Alleen al niet omdat
sommige Leidenaars misschien
wel minder bekend zijn dan hun
aanwezigheid in het boekje doet
vermoeden, maar ook omdat ze
de moeite van het lezen alleszins
waard zijn: puntig en subtiel. De
ze slotzin bijvoorbeeld in een
zesregelige biografie over burge
meester Goekoop: "Aanvanke
lijk in Leiden vooral woonachtig
in het Academisch Ziekenhuis".
De tekeningen verdienen meer dan
een vluchtige blik: met zijn pen-
nestreken heeft Walenkamp in
sommige gevallen karaktertrek
ken van zijn "slachtoffer" bloot
gelegd die een nadere bestude
ring rechtvaardigen. Een enkel
incrowd-achtig grapje zij hem
daarbij vergeven: zo zal slechts
een enkeling in het mannetje op
de pagina naast burgemeester
Goekoop gemeente-ambtenaar
Chris de Jong herkennen, onge
twijfeld een van diens trouwste
dienaren.
Van sommige geportretteerden
staat vast dat zij over enkele ja
ren zullen zijn vergeten. Laat dat
een stimulans zijn om dan ander
maal een boekje met karikaturen
uit te brengen. Misschien dat er
dan ook plaats is voor de enige
fractieleider (van het CDA) die
nu ontbreekt. Zijn naam is Joop
Walenkamp.
JOHN KROON
moest je voortdurend zeggen:
vertel dat nou nog eens een
keer".
Het fotograferen is een heel hoofd
stuk apart. Mönnich kan nu
achteraf wel zeggen dat het een
dankbaar onderwerp was ("al die
stillevens"); de eerste keer dacht
hij daar beslist anders over. "Ik
kwam in die donkere spelonk en
ik dacht bij mezelf: wat moet ik
hier nou van terecht brengen. Ik
zag het somber in". Later wende
het allemaal. "Toen ging ik ook
de details beter zien".
Alleen moest hij toen naar eigen
zeggen oppassen dat hij geen fo
to's ging maken die op de beken
de "Vakmanschap is Meester
schap" reclames leken, "Ja, voor
je weet zit je in die macra-
mé-toestanden. Wat ik bedoel?
Als je een tijdje bezig bent, krijg
je de neiging hier en daar iets te
willen verfraaien. Dat is nou juist
de bedoeling niet, want daardoor
krijg je die clichématige toestan
den".
Hij pakt een foto om zijn gelijk aan
te tonen: "Kijk, hier zie je een ge
reedschapskist open liggen. Die
lag niet open. Dat heb ik gedaan.
Geen gezicht toch. Je moet altijd
proberen zo werkelijkheidsge
trouw mogelijk te werken. Som
mige foto's zijn daarom een
beetje donker".
Idealiseren
Over onnodige verfraaiingen ge
sproken: Heijbroek heeft er naar
eigen zeggen ook voor gewaakt
dat hij het leven van De Groot
niet idealiseerde. "Geen verheer
lijking, dat was ons uitgangs
punt. Je moet wel goed oppas
sen, want onbewust doe je het
toch".
Heijbroek: "Wij hebben De Groot
willen afschilderen zoals hij is.
Geen uitzonderlijk wagenmaker,
maar gewoon een degelijke door
snee ambachtsman. Iemand die
in deze tijd opvalt, omdat hij één
van de laatste der mohikanen is".
Of zoals De Groot het zelf in zijn
schoolhandschrift uitdrukt: "Ik
ben nu nog de eenige in Leiden
die een wiel kan maken. Het is
spijtig, maar waar". Inderdaad,
helaas voor hem bleken de woor
den van de zeventiende eeuwse
dichter Jan Luiken niet profe
tisch.
Het noodig werk van waagenma-
ken,
Kan nimmer in 't vergeetboek raa-
ken:
Zo lang men oude en zwakke vind
WIM BRANDS
Het echtpaar Favier-Zandbergenhoreca-ondememers.
F. Kuijers, fractieleider van de VVD.
De Groot werd openhartiger; wilde
hij zich tijdens eerdere bijeen
komsten nog wel eens in een stil
zwijgen hullen, nu vertelde hij
veel meer. "Je moest wel goed
opletten tijdens die gesprekken,
want het liefste vertelde hij alles
in één minuut. Het was dus zaak
telkens weer op dingen terug te
komen. Bij technische dingen
jaar heeft stilgestaan. Hoe zal ik
het zeggen... er ligt een soort ar
tistieke gloed over alles heen. Je
ziet dat ook wel bij ateliers van
schilders. Het grote verschil is
echter dat het bij De Groot alle
maal organisch zo is gegroeid".
Moeizaam
Heijbroek vroeg De Groot of hij
zijn compagnon C. Mönnich eens
een keer mocht meennemen.
Met hem werkte hij in die tijd
aan een boek over hofjes en deze
fotograaf zou het zeker leuk vin
den om het een en ander te foto
graferen. De Groot stemde toe.
Waarom ook niet? Als de heren
het leuk vonden.
Heijbroek: "En wij dachten: leuk
dat we kans krijgen dit vast te
leggen. Nee, het idee van het
boek was nog lang niet geboren.
Dat kwam pas veel later. In het
begin vonden we het gewoon
leuk om met De Groot te praten
en dingen te fotograferen".
Mönnich: "Weet je wat het is. Je
hebt veel mensen die bepalend
zijn voor een buurt, voor een
stad. Het vervelende is dan altijd
dat later haast niets meer over
blijkt te zijn dat aan hen herin
nert. Af en toe kom je een ver
geelde foto tegen, maar dat is
dan ook werkelijk alles. Wij wil
den dat in dit geval voorkomen".
De gesprekken vonden meestal op
zaterdag plaats, hoewel Heij
broek ook doordeweeks mening-
maal bij De Groot op bezoek
ging. In den beginne ging het
overigens heel moeizaam. De
Groot liet weinig los en begreep
eigenlijk niet zo goed wat ze van
hem wilden.
Oude formulieren zien? Ze waren
toch niet van de belastingdienst?
Nou dan. Heijbroek: "Hij be
grijpt het nu ook nog niet alle
maal. Ben ik dan zo belangrijk,
vraagt hij zich af. Nee, antwoor
den wij dan, het gaat om de hele
entourage".
Spelonk
Na vier sessies ging het beter.
(Heijbroek: "Dit wordt wat,
dachten we en we stapten naar
de uitgever".) De Groot begon
het zelf leuk te vinden. Mönnich:
"Hij kwam nu ook aandragen
met materiaal. Op zijn v/erkbank
vond hij bijvoorbeeld, onder een
hoop gereedschap, een mapje
oude foto's. Maar ook de docu
menten mochten we nu zien".
LEIDEN - Vele zaterdagen
bezochten J.F. Heijbroek
en C.R. Mönnich de Leid
se wagenmaker J.J. de
Groot aan de Oude Var
kenmarkt; spraken met
hem over zijn werk en fo
tografeerden zijn huis en
werkruimte. Nu, meer dan
een jaar later, is hun boek
klaar: De Leidse wagen
maker, een bedrijf in
beeld, heet het.
ook onze drijfveer. Nee, we heb
ben niet gedacht: laten we dit
boek maken, want dit onderwerp
ligt goed in de markt. Van con
cessies aan de commercie wilden
we niets weten, echt niet".
Mönnich: "Toen we eenmaal klaar
waren vroeg de uitgever ons of
we voor hem geen serie wilden
maken in deze trant. Dat hebben
we afgeslagen, omdat het niet
leuk meer zou zijn. Dan krijg je
van die stereotype boeken. Het is
mooi geweest".
Dat Heijbroek aan de Groenhazen-
gracht woont, dus vlak achter De
Groot, heeft alles te maken met
dit boek. Heijbroek: "Ik kende
De Groot - overigens geen mak
kelijk mens - al redelijk goed. Ik
hielp hem wel eens met klusjes.
Het invullen van belastingfor
mulieren enzo. Het contact groei
de op die manier".
"Telkens als ik bij hem kwam,
werd ik gefrappeerd door het feit
dat de tijd bij hem zo'n vijftig
Ontstond dit boek, omdat bijna ie
dereen in deze tijd last heeft van
nostalgische bevliegingen en het
bijgevolg lucratief is te schrijvan
over de laatste echte ambachts
lieden? Nee dus.
J. J. de Groot, de laatste Leidse
wagenmaker, demonstreert in zijn
werkruimte aan de Oude Varken
markt zijn vaardigheden. Het boek
over zijn zaak zal deze week zonder
veel bombarie aan hem worden
overhandigd. Schrijver Heijbroek:
"Dus geen burgenleester, die aan
komt zetten met z'n stereotype
praatjes".
Schrijver Heijbroek, van beroep
historicus en werkzaam op het
prentenkabinet, vindt dat je de
totstandkoming maar de ge
schiedenis van een fascinatie
moet noemen. "We vonden het
boeiend om dit te doen; dat was