Groen licht voor akkoord
31%
*n unieke kollektie
BANKSTELLEN
Bezwaarde D'66-er haakt
af als staatssecretaris
f
c
Kabinet "lijkt
er nu te komen
Fracties en Van Agt stemmen in met formatiepoging
Gemengde gevoelens bij
werkgevers-werknemers
"Rakettenkwestie nu
niet meer oprakelen
HOGERENTE...„..
rente
LEIDSE SPAARBANKS
f
WOENSDAG 2 SEPTEMBER 1981
DEN HAAG (GPD) - D'66 moet op
zoek naar een nieuwe kandidaat
voor het staatssecretariaat op
economische zaken nu drs.
Maarten Engwirda voor de eer
heeft bedankt. Het Tweede-Ka
merlid heeft bezwaar tegen de
taakverdeling met de beoogd mi
nister van economische zaken,
zijn partijgenoot Jan Terlouw.
De D'66-fractie heeft een beroep
op hem gedaan in de Kamer te
blijven omdat zij Engwirda's fi-
nancieel-economische kennis
niet kan missen.
Terlouw heeft eerder tijdens de
formatieonderhandelingen aan
Engwirda gevraagd of deze on
der hem als staatssecretaris wil
de dienen. In de partijtop gingen
toen stemmen op dat Engwirda
te licht zou zijn voor een post in
het kabinet.
De gedoodverfde staatssecretaris
heeft nu afgehaakt omdat hij niet
akkoord gaat met de portefeuille
die hem door zijn politiek leider
wordt aangeboden. Engwirda is
erg geinteresseerd in de binnen
landse politiek en dan met name
het energiebeleid.
De staatssecretaris
sche zaken moet zich echter be
zig houden met exportbevorde
ring, omdat de minister niet con
stant in het buitenland kan ver
blijven. Bovendien wil Terlouw
het energiebeleid niet kwijt.
De tweede reden voor Engwirda's
besluit is dat de fractie bij zijn
vertrek wel erg onthand zou zijn.
De nieuwe kamerleden die na de
verkiezingswinst in het parle
ment zijn gekomen, komen voor
al uit de „zachte sector dat wil
zeggen volksgezondheid en
CRM. Een echte financieel-eco-
nomische deskundige ontbreekt
Daarom heeft de fractie een be
roep op Engwirda gedaan in de
Kamer te blijven.
Ook bjj de PvdA heelt een oeooga
staatssecretaris afgehaakt. Me
vrouw Epema-Brugman heeft
bedankt voor de post van volks
huisvesting en ruimtelijke orde
ning. De socialisten hebben nu
mevrouw Siepie Langedijk-de
Jong bereid gevonden de post te
bezetten. Zij zal zich voorname
lijk bezig houden met de ruimte
lijke ordening.
Mevrouw Langedijk (41) was van
1973 tot dit jaar lid van de Twee
de Kamer voor de PvdA. Zij
hield zich daar vooral bezig met
ruimtelijke ordening. Bij de
jongste verkiezingen stond zij
niet herkiesbaar, omdat zij. zoals
zij zelf zei. meer tijd voor haar ge
zin wilde vrijmaken.
DEN HAAG (GPD) - De
fracties van CDA, PvdA
en D'66 hebben gisteren
zonder voorbehoud inge
stemd met de conclusies
van informateur prof. mr.
W. F. de Gaay Fortman.
De onderhandelaars heb
ben hem nu meegedeeld
dat een nieuwe poging tot
de vorming van het cen
trum-linkse kabinet kan
worden ondernomen. De
betrokken partijen vinden
dat het nieuwe kabinet
nog vóór Prinsjesdag (15
september) beëdigd moet
worden.
In het televisieprogramma „Den
Haag Vandaag" liet premier Van
Agt weten nu te kunnen instem
men met het voorlopige ak
koord. De doorslag had voor
hem gegeven dat nu zwart-op-
wit afspraken zijn gemaakt over
de bezuinigingen. Bovendien ligt
nu voor het eerst vast („Dat
mocht twee weken geleden nog
niet.") dat nieuwe overheidsuit
gaven pas dan gedaan Kunnen
worden als elders bezuinigingen
zijn aangegeven.
Van Agt liet weten dat het akkoord
nu solide is. „In de laatste ronde
hébben we zoveel binnenge
haald. dat we fluks ja moesten
zeggen", zei hij. Zonder deze af
spraken bestond het gevaar dat
over enkele maanden het kabi
net zou moeten beslissen over
mooie plannen, waarbij niet dui
delijk zou zijn wie dat zou beta
len. „Na tien jaar snelle stijging
van de overheidsuitgaven; moet
daar nu een eind aankomen," zei
Van Agt. "Als dat nu niet ge
beurt. zou de economie nog ver
der verslechteren".
Enigszins geringschattend liet Van
Agt zich uit over de bezuini
gingsplannen van Den Uyl. Hij
zei dat als deze „nog mooiere
middelen" vindt dan het huidige
kabinet, „dan mag hij". Van Agt
liet varder weten heel wat min
der problemen te hebben met de
begroting, die het huidige kabi
net aan het opstellen is, dan Den
Uyl.
Geschilpunten
Het akkoord van de drie onderhan
delaars beperkt zich vrijwel uit
sluitend tot het zoeken naar een
oplossing van de geschilpunten
op sociaal-economisch terrein.
Verder is afgesproken dat niet al
leen de beoogde minister Garde
niers (volksgezondheid en mi
lieuhygiëne). maar ook de D'66-
staatssecretaris. zich met de uit
voering van de nieuwe abortus
wet zal bezighouden.
Behalve duidelijke normen voor
het bepalen van de bezuinigin
gen over 1982, is nu ook vastge
legd dat de werkgelegenheid
hierbij niet uit het oog mag wor
den verloren. Die twee aspecten
zijn als het ware als even belang
rijk aangemerkt.
De voorstellen gaan uit van een
verlaging van het overheidster-
kort met minstens 1 procent in
1982. Gelijktijdig moet de collec
tieve lastendruk (overheidsuitga
ven) gelijk blijven. Ook in 1983
zal dit centraal komen te staan in
het kabinetsbeleid. Daarnaast is
opnieuw vastgelegd dat de posi
tie van de minima met maximaal
1 procent achteruit mag gaan,
zonder dat er een absolute garan
tie in deze richting wordt gege-
Verder zijn de partijen het eens ge
worden over een lichte nivelle
ring van de inkomens. Afgespro
ken is dat de inkomens de ko
mende jaren er van 1 procent
(minima) tot 4 procent (vier keer
modaal) op achteruit zullen gaan.
Over de betekenis van deze af
spraken verschillen de onder
handelaars Lubbers (CDA), Den
Uyl (PvdA) en Terlouw (D'66)
overigens nog steeds van me
ning. Zoals te verwachten viel.
legde ieder van hen het akkoord
in de eigen richting uit.
"Aanscherpingen"
Zo zei Lubbers dat het CDA tij
dens de onderhandelingen van
de afgelopen vier dagen de door
de fractie geëiste "aanscherpin
gen" van het voorlopige akkoord
had gekregen. Hoewel er geen
„keiharde garantie" lag dat het
nieuwe kabinet volgend jaar f 4.5
miljard zou bezuinigen, hadden
de onderhandelaars duidelijke
afspraken gemaakt over de pre
cieze invulling van de cijfers.
Ook was er nu duidelijk afgespro
ken dat er behalve de werkgele
genheid nu ook een harde econo
mische aanpak moet komen.
„Dat is de kern van wat we in de
afgelopen vier dagen hebben ge
daan." zei Lubbers. Net als Den
Uyl voor hem zei dc CDA'er op
de persconferentie dat het pre
cieze bedrag van de bezuinigin
gen niet te bepalen was.
Terwijl Lubbers en Terlouw lieten
weten dat de uiteindelijke uit
komst van de bezuinigingen in
1982 rond de f 4,5 miljard zal lig
gen. wilde Den Uyl zich gister
avond op geen enkele wijze aan
een bepaald bedrag binden. Hij
verklaarde dat het nieuwe kabi
net aanzienlijke wijzigingen in
de begroting van het demissio
naire kabinet zal moeten aan
brengen. ..Ik vermoed dat dit ak
koord leidt tot spectaculaire wij
zigingen in die begroting." zei
hij-
Nauwelijks gewijzigd
Terlouw zei dat in de afgelopen da
gen het akkoord nauwelijks was
gewijzigd. Volgens hem was al
leen de paragraaf over de hypo
theekrente enigszins "aange
scherpt". Behalve de beperking
van de aftrekbaarheid van hypo
theekrente wordt nu ook duide
lijk vermeld dat de bevordering
van het eigen woningbezit een
van de doelstellingen van het ka
binet is. Ook staat er nu een ver
wijzing naar de overige belas
tingvoorstellen.
UTRECHT/DEN HAAG (ANP) -
De organisaties van werkgevers
en werknemers hebben met ge
mengde gevoelens gereageerd
op de bereikte overeenstemming
over het voorlopige regeerak
koord.
De FNV Tiet weten weliswaar posi
tief te staan tegenover het snel
aantreden van een centrum-links
kabinet, maar vroeg zich met
zorg af in hoeverre de nu ge
maakte afspraken over het gelijk
blijven van de overheidsuitga
ven en verkleining van het finan
cieringstekort verenigbaar zyn
met het beoogde werkgelegen
heidsbeleid en het behoud van
de sociale zekerheid. Het zou een
kwalijke zaak zijn, aldus een
FNV-woordvoerder. wanneer er
straks geld wordt onttrokken
de financiering
werkgelegenheidsplan.
CNV-voorzitter Van der Meulen
drong eveneens aan op het snel
formeren van het beoogde kabi
net.
Volgens de Raad voor de Centra
le Ondernemingsorganisaties
(RCO). waarin de belangrijkste
werkgeversorganisaties samen
werken, is de onduidelijkheid na
de tweede informatieronde ge
bleven. De raad twijfelt of de
beoogde verkleining van het fi
nancieringstekort in 1982 met
één procent wel voldoende is.
Meer binnenlandnieuws
1 I en 17
op pagina
*Na het overleg met informateur
De Gaay Fortman liep PvcLA-
fractieleider Den Uyl, met een
hem aangeboden rode roos, stra
lend over het Binnenhof, gevolgd
door zijn fractievoorzitter Kalk.
Den Uyl toonde zich gisteren uiter
mate tevreden over het bereikte
akkoord en schoof elke verant
woordelijkheid voor de moeilijk
heden die daaraan vooraf gin
gen, op het bordje van het CDA.
WEERRAPPORTEN
Lubbers waarschuwt partners:
99
d
Br
5
s
B
I
l
if
Amsterdam
zwaar bew.
19
11
0
De Bilt
half bew.
20
10
0
Deelen
zwaar bew.
-
-
20
Eelde
mist
17
7
o
Eindhoven
zwaar bew.
20
10
0
Den Helder
half bew.
18
13
0
Rotterdam
zwaar bew.
20
9
0
Twente
zwaar bew.
18
10
o
Vlissmgen
geheel bew.
20
14
0
Zuid Limburg zwaar bew.
19
11
0
Aberdeen
geheel bew.
13
9
0
Athene
onbewolkt
28
20
0
Barcelona
zwaar bew.
28
19
0
Berlijn
zwaar bew.
20
9
0
Bordeaux
zwaar bew.
26
16
0
Brussel
zwaar bew.
19
12
0
Frankfort
onbewolkt
22
10
o
Genève
regen
27
15
5
Helsinki
geheel bew
14
9
5
Innsburck
regen
25
14
02
Klagenfurt
zwaar bew.
26
15
1
Kopenhagen
onbewolkt
19
10
0
Locarno
zwaar bew.
26
15
0
Londen
zwaar bew
21
13
0
Luxemburg
licht bew
19
11
0
Madrid
onbewolkt
29
13
0
Malaga
onbewolkt
29
15
1
Mallorca
onbewolkt
28
16
0
München
geheel bew.
23
14
0
Nice
half bew.
26
19
0
Oslo
half bew.
20
10
•0
Parijs
geheel hew.
24
15
1
Rome
zwaar bew.
27
'1
Split
zwaar bew.
27
17
c
Stockholm
waar bew.
12
10
01
Wenen
zwaar bew
22
13
0
DEN HAAG (GPD) - PvdA en D'66
moeten zich onthouden van uit
spraken die de overeengekomen
defensieparagraaf verder aan
scherpen. Wanneer zij dat niet
doen zal het CDA tijdens de ko
mende formatieperiode opnieuw
het defensiebeleid en met name
de kernwapens aan de orde stel
len en kan de coalitie alsnog in
gevaar komen. CDA-fractieleider
Lubbers liet die waarschuwing
gisteravond horen.
Lubbers noemde de defensiepara
graaf in het ontwerp-regeerak-
koord voor de CDA-fractie een
minpunt. De fractie heeft het
echter niet zo zv/aar laten wegen
dat zij op grond daarvan op
nieuw een „neen" tegen de voor
stellen voor een coalitie met
PvdA en D'66 heeft laten horen.
De CDA-fractieleider bevestigde
dat de drie betrokken fracties nu
allen de al eerder voorgestelde
tekst over de kernwapens onder
schrijven. Daarin staat dat het
kabinet te zijner tijd zal beslissen
of de tijd rijp is voor een beslis
sing over de plaatsing van kruis
raketten in ons land.
Daarbij aanvaardt het CDA de
boodschap van PvdA-leider Den
Uyl in een brief van enkele we
ken geleden, hoewel zij daarte
gen wel bezwaren heeft. Die luid
de dat de PvdA-ministers in het
kabinet weliswaar vrij zijn alle
mogelijke overwegingen bij een
plaatsingsbeslissing te betrek
ken, maar uiteindelijk gebonden
zijn aan het verkiezingsprogram
ma van hun partij. Daarin wor
den de raketten onvoorwaarde
lijk afgewezen.
In hun eindverslag hadden de for-
mateurs Kremers en Van Thijn al
vastgesteld dat de drie fractielei
ders, op de hoogte van Den Uyls
brief, de kernwapens niet meer
aan de orde wilden stellen.
ADVERTENTIE
SPMRSELECT-EXTM-
REKENINR
By elke terugbetaling wórdt 2% over het
opgenomen bedrag in rekening gebracht.
Behalve bij opname t,b.v. huwelijk of
aankoop eigen huis.
Het goede adres. m
ADVERTENTIE
Een konstante kollektie
eigentijdse bankstellen.
Van de allerhoogste,
meest verfijnde kwaliteit
Jarenlang degelijk zitcom
fort
Kom in Leiden
de meest exclusieve
meubelen van
Nederland
bewonderen
ibekii
LJEüDEN RTei 9Q7V122144
V/iliem Bafeotwstraat 2MB I
lndustr.eterre.n De Waard
LEIDEN Tel 071-122547
5 5
Honderd dagen, vier informa
teurs en twee formateurs na
26 mei lijkt er dan eindelek
toch een kabinet te komen.
Lijkt, want dc afgelopen
maanden hebben geleerd hoe
wankel voorspellingen over
het verloop van de kabinets
formatie kunnen zijn.
Vaker gedurende de afgelopen
maanden bracht een bijna-
akkoord ons toch weer terug
bij „af Vandaag komt er een
formateur die mag proberen
de laatste eindjes vast te kno
pen, zodat wellicht nog vóór
Prinsjesdag een nieuw kabi
net-Van Agt kan aantreden.
Maar „losse eindjes" zyn in de
formatieperiode tot nog toe al
eerder verraderlijk geweest
en dat maant tot voorzichtig
heid. Zeer opmerkelijk is in
elk geval dat nu in enkele da
gen een akkoord bereikt kon
worden dat een week geleden
nog mijlenver verwijderd
leek.
De vraag of het inruilen van
Van Agt voor Lubbers aan de
onderhandelingstafel daarbij
een rol heeft gespeeld, laat
zich slechts veronderstellen-
derwijs beantwoorden. Jan
Terlouw (D'66) merkte giste
ren wel fijntjes op dat Lub
bers „flexibel is en primair
reageert", terwijl Van Agt al
tijd liefst eerst lang wilde na
denken.
Toch heeft nu ook Van Agt zich
flexibel getoond door in te
stemmen met een akkoord
dat weliswaar „keiharde af
spraken" bevat, maar toch-
weer niet zo hard is dat het
niet voor meerdere uitleg vat
baar is. zo bleek gisteravond
terstond al.
De enige aanwijzing van bezui
nigingen geeft de „harde af
spraak" dat het financie
ringstekort volgend jaar met
1 procent moet dalen. Dat be
tekent een bezuiniging met 3
miljard gulden. Maar zowel
Lubbers als Den Uyl wees er
op dat er nog tal van onzeke
re factoren zijn. die de
werkelijke omvang van de
bezuinigingen kunnen beïn
vloeden. Zoals de verhoging
van het staatsaandecl in de
aardgaswinsten en de hogere
opbrengst van de aardgasex
port.
Dat kan miljarden schelen Mil
jarden die de noodzaak tot
bezuinigen kunnen vermin
deren. miljarden ook die
ruimte kunnen scheppen
voor de „leuke dingen" van
de PvdA. zoals Den Uyls on
getwijfeld ambitieuze werk
gelegenheidsplan. Dit punt
heeft Den Uyl gescoord, die
zich immers steeds heeft ver
zet tegen het nu al vastleggen
van een bezuinigingsbedrag.
„Het wantrouwen is nu weg". Tevreden
zei Van Agt gisteravond. Een
rijkelijk voorbarige conclusie
omdat het diepgewortelde
wantrouwen tussen CDA en
PvdA zich niet door harde af
spraken laat wegpoetsen. In
tegendeel, die zijn er het di
recte gevolg van.
Ouwe koek
Zowel CDA als PvdA wekten
gisteravond de indruk hun
zin te hebben gekregen.
Vooral Lubbers verbaasde
zich over de soepelheid waar
mee de PvdA nu „in vier da
gen weggeeft wat eerst in we
ken niet kon". De vraag of
dat op zichzelf al niet wan
trouwend maakt, werd door
de- CDA-topman wijselijk
maar onbeantwoord gelaten.
Den Uyl deed intussen alsof
het allemaal om ouwe koek
ging. Over alles wat nu is
vastgesteld, waren we het al
eens. zei hij. quasi niet-begnj-
pend dat het CDA daarover
zo moeilijk heeft gedaan.
Zijn „niets - nieuws - onder - de
- zon - verhaal" stak nogal
schril af tegenover de triom
fantelijke toon waarmee Lub
bers en Van Agt verklaarden
alles wat zij wensten te heb
ben binnengehaald. Vooral
de laatste zal geglimlacht
hebben bij de woorden van
Den Uyl dat er nu een kabi
net komt met „een ander be
leid. een andere begroting,
een andere optiek en een an
dere samenhang".
Feit is dat er nu een afspraak
ligt - hoe hard kan slechts de
praktijk uitwijzen - dat het fi
nancieringstekort volgend
jaar met 1 procent naar bene
den gaat. maar ook dat die
prioriteit met belangrijker is
dan het maken van een plan
ter bestrijding van de werk
loosheid.
Absolute voorrang
Het CDA (Van Agt) had de laat
ste weken de indruk gewekt
aan de begrotingsproblemen
absolute voorrang te geven.
Beoogd minister van sociale
zaken Den Uyl zag daardoor
zijn „taakstellend werkgele
genheidsplan" al de mist in
gaan en lag dwars. Door de
evenwijdige benadering heb
ben beide partyen hun zin ge
kregen.
Hetzelfde geldt voor de eis dat
geen nieuw beleid gemaakt
kan worden voordat het be
nodigde geld er is (via bezui
nigingen). Het compromis
luidt nu dat tegelijk met die
nieuwe plannen de dekking
ervan moet worden aangege
ven. De kip en het ei komen
dus tegelijk ter wereld Een
dergelijk strak begrotingsbe
leid hebben wc m Nederland
nog nooit gehad.
Over een ding waren zowel Den
Uyl als Lubben gisteren op
merkelijk wazig de omvang
van de bezuinigingen in 1982.
Geen van beiden (vilde be
vestigen dat volgend jaar 4.5
miljard zal worden bezui
nigd. zoals het demissionaire
kabinet-Van Agt Wiegel in de
Miljoenennota wil vastleg
gen
Het CDA is tevreden omdat in
elk geval vaststaat dat bezui
nigd gaat worden, terwijl ook
de normen daarvoor zijn
vastgelegd. Pikant detail is
dat de WD-ministers in het
demissionaire kabinet gister
avond meteen al aan de bel
trokken en opheldering eis
ten over de werkelijke bezui
nigingen van het nieuwe ka
binet.
Het bevestigt de twijfel over de
hardheid van de gemaakte af
spraken. De opheldenng
daarover zal - nu iedereen te
vreden lijkt - overigens pas
door het nieuwe kabinet ge
geven kunnen worden. En
dat zal, als het er komt. daar
mee meteen al voor zijn eer
ste vuurproef komen te
staan.
Als het er komt. want er ligt
nog een hindernis op zyn
weg. Het akkoord over het fi-
nancieel-sociaal-economisch
beleid zou haast doen verge
ten dat de drie partyen het
nog steeds volkstrekt oneens
zyn over de kernwapenpro-
biematiek. zeg maar de kruis
raketten.
Dat onderwerp is „afgedaan" in
dc formatic-Kremers-Van
Thijn. zo heet het Maar van
„afgedaan" is geen sprake.
Men
het
dat
men het erover oneens is, dat
is alles. Het nieuwe kabinet
moet in eigen verantwoorde
lijkheid beslissingen nemen.
Maar als hypotheek op die af
spraak ligt een brief van Den
Uyl. waarin deze keihard
stelt dat voor de PvdA-minis-
ters uiteindelijk het PvdA-
programma - dat de kruisra
ketten zonder meer afwijst -
doorslaggevend is.
Geloofwaardigheid
Een speciaal congres van de so
cialisten zal volgende week
waarschynlyk woensdag -
het bereikte regeerakkoord
moeten beoordelen. Zeker nu
de PvdA - tegen haar aard in -
moet gaan meewerken aan
een programma dat fikse be
zuinigingen zal bevatten,
waarin de koopkracht van de
minima niet op nul staat, en
waarby andere strydpunten
als kernenergie en kernwa
pens slechts in uitstclprocc-
dures zyn geregeld, hoeft het
niemand te verbazen wan
neer dat congres via een har
de uitspraak over de kruisra
ketten alsnog een grens voor
haar geloofwaardigheid zou
willen trekken
Lubbers heeft met zyn dreige
ment vooral die mogelijkheid
willen uitsluiten In de veron
derstelling dat ook voor de
PvdA het in de waagschaal
stellen van het enige kabinet
dat de socialisten aan de re
gering kan brengen, een zeer
onaangename keuze zal zijn.
Van PvdA leider Den Uyl zal
volgende week veel overre
dingskracht worden ge
vraagd om zyn congres hier
voor te behoeden. Totdat ze
ker is dat hy ook daarin ge
slaagd is. houden we het er
nog maar even op dat het ka
binet er „lykt" te komen
HANS DE BRUIJN
