V
TJniser
nog
een
kans
i
Hof Amsterdam: krakers
Grote Wetering eruit
Gemiddelde Nederlander
vindt zichzelf gezond
Formatie vraagt
van Lubbers nu
manoevreerkunst
ESI
m
itstel betaling verleend
VOS schenkt
3TT 15.000
Toppolitici op de
bres voor CPN-lid
•Roemeense vakantiekwaal
•vermoedelijk buikloop
ATERDAG 29 AUGUSTUS 1981
)TTERDAM 'GPD) - De Neder-
ander- althans in meerderheid -
vindt zichzelf „gezond", meent
Dok dat hij daarvoor verantwoor-
3el ijkheid draagt, en doet er wat
dan wel laat er wat voor. Ken-
draagt bij tot een gezonde
leefwijze; roken wordt hoe langer
hoe meer een „taboe". Daarente
gen staat hij nogal luchthartig te
genover alcohol - er wordt veel
meer gedronken dan men zelf
voorgeeft.
at zijn enkele bevindingen uit een
onderzoek naar de beleving, op
vattingen en gedrag inzake ge
zondheid, gehouden in het kader
de nationale gezondheidsac
tie „Nederland Oké". Zes onder
delen van een gezonde leefwijze
werden bekeken: roken, drinken,
medicijngebruik, voeding, bewe
gen en veiligheid. Onder leiding
prof. H. Philipsen bracht een
groep van de Rijksuniversiteit
Limburg daarover verslag uit
boekje „Leeft Nederland
,Oké?" heeft volgens Philipsen,
die het onderzoek gisteren toe
lichtte, de bedoeling de Neder
landers een spiegel voor te hou-
HLJ
den ten aanzien van hun leefwij
ze. In het verslag wordt een „ge
middelde Nederlander" ten tone
le gevoerd, die in feite niet be
staat. Maar uit het ondervragen
van 1250 mensen kwamen ant
woorden voort die de geïnteres
seerde kan toetsen, aan eigen ge
drag.
Zo meent 80 procent een goede ge
zondheid te bezitten, althans li
chamelijk. De meerderheid heeft
wel eens een klacht, gaat enkele
keren per jaar naar de dokter,
maar tobt niet over zijn gezond
heid. Een situatie, die volgens
Philipsen de laatste 10 jaar in fei
te niet is veranderd. Die gemid
delde Nederlander vindt gezond
heid een der belangrijkste zaken
in het leven. Maar gezin, vrijheid
en vrede zijn nog belangrijker.
Daarbij blijven begrippen als
geld, sport en geloof ten achter-
Het onderzoek bevestigt, zo menen
Philipsen en zijn medewerkers,
dat de meerderheid van de bevol
king niet (meer) rookt. Als de hui
dige ontwikkeling zich voortzet,
zal de „gemiddelde Nederlander"
over enkele jaren niet meer ro
ken. Het ziet ernaar uit dat er een
harde kern ontstaat van mensen
die blijven roken (en meestal
veel), hoewel zij weten dat dit niet
gezond is.
De meerderheid blijkt zich gezond
te voeden: er komt vaak verse
groente en vers fruit of tafel en
men gebruikt magere jus. Daarbij
komt men minder dan een keer
per week in de snackbar. Geeft
die uitkomst wat te denken, aldus
Philipsen. vraagtekens moeten
wel worden gezet bij het ant
woord dat men zelden koekjes en
gebak eet. Misschien een „wat se
lectief geheugen", zo veronder
stellen de onderzoekers.
Dat geldt volgens hen zeker als het
om alchologebruik gaat. De ge
middelde Nederlanders drinkt
ten minste een keer per jaar ten
minste zes glazen per dag (15 pro
cent elke week). Liefst 90 procent
zegt matig te zijn of weinig te
drinken. Het alcoholgebruik
wordt onderschat, zegt Philip
sen, en de waarheid blijkt uit de
verkoopcijfers: een gemiddelde
consumptie van 20 glazen per
week per Nederlander
Over medicijngebruik blijkt een
grote kennis te bestaan. Behalve
wel eens de dokter te bezoeken
blijkt men gemiddeld 15 pillen
per maand te slikken. Al zitten
daar aspirientjes en aanverwante
zaken in (80 procent heeft die
„pijnstillers" in huis), het is wel
wat veel. Op veiligheidsgebied
vindt de Nederlander zichzelf
keurig: hij gespt de autogordel
aan en laat geen gereedschap
slingeren. Maar het gebruiken
van een stofbril bij karweitjes
gaat hem net iets te ver-
Beweging in de frisse lucht blijkt er
heel wat te worden genomen: de
meerderheid fietst of wandelt
wat af. Mannen en jongeren heb
ben meer lichaamsbeweging dan
VTOuwen en ouderen. Van de on
dervraagden doet 14 procent
niets aan lichaamsbeweging;
meer dan de helft vindt beweging
voldoende, maar 43 procent is
daar niet zo tevreden over. Trim
men is niet in trek bij de meeste
Nederlanders.
IOOSENDAAL (GPD/ANP) Het chemisch-afvalbedrijf
Uniser is door het verlenen van uitstel van betaling aan
de dochter Recycling Terminal Moerdijk weer aan een
ondergang ontkomen. Twee aanvragers besloten giste-
Zt ren voor de rechtbank in Breda een uitstel van veertien
i;.dagen te verlenen aan het bedrijf.
et zijn autobedrijven die een vor
dering hebben op RTM. De
schuld aan een derde aanvrager,
het Duitse bedrijf VFI, is be
taald.
eertien dagen geleden nog werd
de aanvraag tot faillissement in
getrokken omdat er toen sprake
van was dat Uniser door het Is
raëlische bedrijf Cla! zou worden
overgenomen. Als RTM failliet
wordt verklaard, betekent dat
volgens ingewijden het einde
van Uniser.
olgens een woordvoerder van de
Bredase rechtbank kan een fail
lissementsaanvrage maximaal
vier keer voor korte tijd worden
aangehouden. De schuldeisers
hopen dat RTM alsnog haar ver-
IILVERSUM (GPD) - De specia
le uitzending die de NOS voor de
PTT verzorgt van de feestelijkhe
den rond het eeuwfeest van de
Nederlandse telefoon, gaat de
omroepkas tussen de 10.000 en
15.000 gulden kosten. Voor de
uitzending van een half uur.
dinsdag op Nederland 2 van
14.30 tot 15.00 uur. heeft de NOS
bij wijze van relatiegeschenk een
complete reportagetrein ter bc
schikking gesteld: vier auto's en
achttien man personeel
®>e uitzending toont het aanbieden
van het eerste exemplaar van het
boek "Honderd jaar telefoon, ge-
schiedenis van de openbare tele-
J fonie in Nederland 1881-1981"
door PTT-directeur Leenman
aan koningin Beatrix. De plech-
f tigheid vindt plaats in het hart
van de Nederlandse telefoon, het
Neher-laboratorium van de PTT
in Oegstgeest. De PTT neemt de
verbindingskosten tussen Oegst-
geest en Hilversum voor zijn re-
kening.
#£ie ook pagina 19)
plichtingen na zal komen als
Uniser verkocht zal worden.
De vijf arrestanten in de gif-affaire
met het Moerdijkse bedrijf Uni
ser blijven in ieder geval tot dins
dag in hechtenis. Dat heeft de
rechter-commissaris bij de Bre
dase rechtbank besloten. Dins
dag zal de raadkamer van de
rechtbank beslissen of de ver
dachten in voorarrest gaan. aldus
heeft een woordvoerder van de
rijkspolitie meegedeeld.
De vijf verdachten drie voorma
lige dfrecteuren en twee werkne
mers - werden op 21 augustus
aangehouden. Het speciale op
sporingsteam van de rijkspolitie
maakte op die dag bekend dat
het vijftal verdacht wordt van il
legale lozingen, stortingen en
grootscheepse fraude. In de on
derzochte periode (1 januari 1979
tot 1 oktober 1980) zou van
150.000 ton aangeleverd che
misch afval de helft op illegale
wijze zijn verdwenen.
SCHIPHOL - Op de luchthaven
Schiphol zijn gisteren de zeven
onderzoekers van de derde en
voorlopig laatste Spitsberge
nexpeditie aangekomen. Onder
leiding van drs. Louwrens Hac-
quebord van het Arctisch cen
trum van de rijksuniversiteit in
Groningen heeft de groep de af
gelopen twee maanden op Spits
bergen gebivakkeerd. Er werden
vooral opgravingen gedaan
naar de Nederlandse nederzet
ting Smeerenburg op het Amster
dams eiland uit de zeventiende
eeuw. Volgens projectleider Hac-
quebord is ditmaal een nog grote
re schat aan gebruiksvoorwer
pen boven tafel gekomen dan de
twee jaar daarvoor. Alles bij el
kaar genomen is er volgens hem
na de derde expeditie nu vol
doende materiaal aanwezig om
een goed en juist beeld te krijgen
van de walvisvaarders uit die
tijd. Voorlopig was dit dan ook
de laatste expeditie.
DEN HAAG (ANP) - De vaste
commissie voor de inlichtingen
en veiligheidsdiensten van de
Tweede Kdmer, bestaande uit
Den Uyl (PvdA). Lubbers (CDA),
Rietkerk (WD) en Terlouw
(D'66). heeft er op 13 augustus
van dit jaar op aangedrongen dat
minister Tuijnman van verkeer
en waterstaat onverwijld een be
slissing neemt over de eventuele
aanstelling van ir. Reek in een
vertrouwensfunctie bij de PTT
De commissie meent dat er aan
leiding is om het besluit van de
directeur-generaal van de PTT
om Reek niet aan te stellen we-
AMSTERDAM (ANP) - De Am
sterdamse projectontwikkelaar
Gerard Bakker heeft ten langen
leste toch nog een ontruimings
bevel in de wacht weten te sle
pen tegen de krakers die de res
tanten van de "Grote Wetering"
bezet houden. Het gaat om het
pand Weteringschans 89, dat bij
de geruchtmakende ontruiming -
op 2 december vorig jaar - door
de politie ongemoeid werd gela
ten. Bakker beschikte toen voor
dat pand niet over een ontrui-
mingsvonnis, omdat het pas was
gekraakt toen de procedure te
gen de bewoners van de overige
vier panden al achter de rug was.
Het gerechtshof in Amsterdam
heeft bepaald, dat de krakers van
nr. 89 binnen twee dagen na be
tekening van het vonnis moeten
vertrekken. Dat vonnis is tot
stand gekomen via een zo langza
merhand bekende kunstgreep
Niet de krakers die zich door hun
anonimiteit aan iedere gerechte
lijke procedure onttrekken, maar
eigenaar Gerard Bakker zelf is in
kort geding gedagvaard - in dit
geval door de sloper die op
dracht van hem had om het pand
met de grond gelijk te maken.
Diens eis - lege oplevering van
het pand - is door het hof toege
wezen.
^DEN HAAG (ANP) - Dc ziekte die
0 enkele Nederlandse vakantic-
9 gangers in Roemenië hebben op
9 gelopen is vermoedelijk dysente-
rie. een ernstige vorm van buik-
1°°P- v0igens een woordvoerder
T van het ministerie van volksge
zondheid is door dc GG en til)
tot nu toe bij twee mensen deze
besmettelijke darmaandoening
geconstateerd, terwijl ook in
West-Duitsland in twee gevallen
deze ziekte is vastgesteld bij
die terugkeerden van
hun Roemeense vakantie.
Begin deze week werd bekend dat
een aantal vakantiegangers uit
Roemenie terugkeerden met
maag- en darmklachten. Vage
geruchten dat er cholera zou zijn
uiigebrokcn werden hiermee in
verband gebracht, hoewel de
Roemeense autoriteiten ge
steund door de WHO. de gezond
heidsorganisatie van de Verenig
de Naties, dit met klem ontken
den.
Deze manoeuvre wordt doorgaans
door de Amsterdamse recht
bankpresident van de hand ge
wezen (hij sprak in dit verband
ooit van een "kunstmatig ge
creëerd conflict") maar pleegt in
hoger beroep met succes te wor
den bekroond.
Met het tot stand komen van dit
vonnis lijkt nu definitief de weg
vrij te zijn voor de bouw van het
complex kantoren en luxe-ap
partementen, waarover Bakker
ruim vier jaar met de gemeente
lijke autoriteiten in de clinch
heeft gelegen. De bouwvergun
ning werd hem eind 1979 ver
leend, maar sindsdien heeft de
projectontwikkelaar vrijwel on
afgebroken geprocedeerd om de
hem ontbrekende bescheiden
aan de gemeente te ontfutselen.
Pas op 4 augustus van dit jaar
stelde de afdeling rechtspraak
van de Raad van State hem op
alle fronten in het gelijk, door te
bepalen dat het gemeentebe
stuur hem ten onrechte een gara
gevergunning, en een vergun
ning tot woningonttrekking had
geweigerd. Bakker heeft de ge
meente intussen een schade
claim in het vooruitzicht gesteld,
die volgens zijn zeggen wel eens
op "ettelijke miljoenen" zou
kunnen uitdraaien.
Hij stelt de gemeente aansprake
lijk voor de schade die hij heeft
geleden doordat zijn project zo
lang ts getraineerd. De project
ontwikkelaar deelde desge
vraagd mee dat de financiering
van het project geen problemen
zal opleveren. Het merendeel
van de door hem bestierde bv's is
in de loop der tijden failliet ge
gaan, maar de bv Bakkerswaal,
die over het project gaat, be
schikt over voldoende reserves
om de bouw doorgang te doen
vinden, aldus Bakker. "Wat mij
betreft kan onmiddellijk na de
sloop met het bouwrijp maken
worden begonnen", laat hij we
ten.
Zijn advocaat, mr. G.F. Scheltema.
kon nog niet zeggen welke stap
pen ondernomen zullen worden
om de ontruiming te verwezenlij
ken. Volgens zijn zeggen zal
daarover eerst met het gemeen
tebestuur overleg moeten wor
den gepleegd.
gens zijn lidmaatschap van de
CPN te herzien, nu de commis
sie-Van der Hoeven, die adviezen
verstrekt inzake antecedenten
en veiligheidsonderzoeken, tot
tweemaal toe tot de slotsom is
gekomen dat tegen aanstelling
van Reek bij de centrale trans
missie afdeling van de PTT geen
bezwaar bestaat.
Uit een nog niet gepubliceerd rap
port van de vaste kamercommis
sie voor de inlichtingen- en vei
ligheidsdiensten blijkt dat de
commissie-Van der Hoeven in
oktober vorig jaar minister Wie
gel van binnenlandse zaken
heeft laten weten dat zij haar
taak nauwelijks zou kunnen uit
voeren indien haar adviezen in
de wind worden geslagen.
Het standpunt dat de topman van
de PTT eind januari 1980 innam,
namelijk dat objectieve gege
vens als de kwetsbaarheid van
de functie en het politieke karak
ter van de CPN zwaarder moes
ten wegen dan de subjectieve in
druk die de sollicitant had geves
tigd, zijn strijdig met de opvat
ting die minister Wiegel in de Ka
mer heeft verdedigd, aldus de
commissie. Wiegel had immers
in de Kamer betoogd dat het bij
vertrouwensfuncties in de eerste
plaats gaat om een persoonlijke
benadering van de sollicitant, en
dat objectieve gegevens, zoals
het CPN-lidmaatschap en de ge
voeligheid van de functie, niet
beslissend mochten zijn.
Inmiddels heeft de affaire heel wat
stof doen opwaaien binnen het
ambtelijke apparaat. Minister
Wiegel heeft toegezegd dat hij
een aanvulling zal voorbereiden
van de huidige bezwarenproce
dure inzake veiligheidsonderzoe
ken. Op 6 maart van dit jaar ging
de ministerraad akkoord met een
wetsontwerp voor een wettelijke
regeling van dc inlichtingen- en
veiligheidsdiensten
Het wetsontwerp voorziet onder
andere in een algemeen klach
trecht van de burger tegen optre
den van inlichtingen 1 n
heidsdiensten bij een onafhanke
lijke commissie. Van die com
missie zouden leden van de Hoge
Raad en van de Raad van State
deel uit moeten maken. Ook het
aantal vertrouwensfuncties is
herzien. Inclusief de PTT telde
de rijksoverheid in mei 1977 nog
70.938 vertrouwensfuncties Op
31 augustus 1980 waren dat er
nog 52.301. Bij de PTT vermin
derde het percentage vertrou
wensfuncties van ruim dertig in
1977 tot ruim twintig procent in
1980.
DEN HAAG - Semantiek. Vol
gens Van Dale „de leer van
de betekenis der woorden
Kabinets(in)formateurs en
onderhandelaa rs in het for
matieproces zijn hogepries
ters in die leer. die de laatste
dagen rond het Binnenhof in
al haar stadia is beoefen-
Dat alles komt door het taboe
dat sinds dinsdag rust op het
woord „heronderhandelen".
Waarmee gedoeld wordt op
het opnieuw onderhandelen
over de wensen die het CDA.
na het „nee" van Van Agt, op
tafel heeft gelegd.
Officieel mag daarvan namelijk
geen sprake zijn. Informateur
De Gaay Fortman had het
donderdag zelf over „het in
ventariseren en zo enigszins
mogelijk bespreken van de
door de CDA-onderhandelaa
r aan de orde te stellen punte-
PvdA-onderhandelaar Den Uyl
spreekt slechts van „plooien
gladstrijken en verhelderin
gen geven over gerezen mis
verstanden". Als we dat
woord „misverstanden" nu
gewoon vervangen door
„conflicten", dan zijn we
weer waar we wezen moeten.
Semantiek.
Er wordt dus gewoon weer on
derhandeld en dat is alvast
een slag die CDA-leider (mag
je hem zo nog noemen) Van
Agt heeft binnengehaald.
Tien dagen geleden zat de
formatie nog muurvast op de
weigering van PvdA en D'66
om over de CD A-eisen verder
te praten, nu liggen die - of
Den Uyl en Terlouw dat nu
leuk vinden of niet - weer
open en bloot op de onder
handelingstafel. Hoe je het
ook noemt.
Het CDA is daarvoor door een
diep dal van ellende gegaan,
maar wie weet slaagt substi-
tuut-CDA-leider Lubbers er
in om fractie en partij daar
weer uit te slepen. En dat kan
dan wel eens niet „ondanks"
maar veeleer „dank zij" de es
capades van Van Agt zijn.
Zwaar beroep
Op Lubbers' manoeuvreer
kunst - en die is in ruime
voorraad aanwezig wordt
deze dagen een zwaar beroep
gedaan Hij moet in de eerste
plaats proberen een akkoord
te bewerkstelligen dat goed
genoeg is om het met een
meer dan redelijke kans op
een .ja" aan Van Agt voor te
leggen
Tegelijk mag dat akkoord weer
niet zoveel afwijken van wat
hij in zijn eigen informatie-
eindverslag heeft geschre
ven. Want dan kunnen Den
Uyl en Terlouw wel eens af
haken en komt het kabinet er
niet dat CDA-fractie en -par
tijbestuur nog steeds zeggen
te willen. Bovendien wil Lub
bers zelf niets liever.
Lubbers moet dus een meester
werkje van semantiek afleve
ren. Hoe kan er een akkoord
komen dat voor één uitleg
vatbaar is en waar beide
„kanten" het mee eens kun
nen zijn. Zwartkijkers rond
het Binnenhof - en dat wor
den er steeds meer - schat
ten de kans daarop niet groot.
Maar bij Lubbers weet je het
nooit.
Zelfverloochening is voor hem
bijna een tweede natuur ge
worden Zo viel hij twee we
ken geleden zelf zijn eigen in
formatie-akkoord af door te
komen met een lijst met ze
ven punten voor veranderin
gen. dat Van Agt als wapen
tegen PvdA en D'66 in han
den werd gespeeld. Het gaf
Van Agt de kans om voor het
eerst „nee" te zeggen.
Lubbers toonde zich ook niet
afkerig van Van Agts eis van
4.5 miljard aan bezuinigingen
in 1982. En deze week vroeg
hij zelf een „open onderhan
delingsgesprek". terwijl hij
in zijn eindverslag als infor
mateur nog schreef dat „ver
der onderhandelen niet tot
betere resultaten zou hebben
geleid Het betere wordt dan
al gauw de vijand van het
goede".
Moeilijke positie
Naar dat betere gaan de onder
handelaars nu toch op zoek.
En belangrijker dan de vraag
of Lubbers dat anders zou
willen, is de vraag oi nij an
ders kan. Het antwoord daar
op is kortweg nee Het ver
trek' van Van Agt heeft im
mers vooral hem in een moei
lijke positie gemanoevreer-
^ubbers heeft van de fractie
het vertrouwen gekregen,
maar de man voor wie hij nu
aan de slag gaat wilde hem
dat vertrouwen onthouden.
Dat Van Agt de voorkeur gaf
aan cx-mformateur Jan de
Koning als onderhandelaar,
moet Lubbers dan ook diep
gestoken hebben.
Het heeft zijn positie in het ge
sprek aan de onderhande
lingstafel er in elk geval niet
beter op gemaakt Lubbers
zit nu voor het probleem hoe
hij geloofwaardig tegenover
Den Uyl en Terlouw verande
ringen kan eisen op punten
die hij zelf heeft opgesteld.
Zijn opponenten zullen hem
daar ongetwijfeld op gepaste
wijze aan herinneren
Maai nogmaals: hij (en de
CDA-fractie) kan moeilijk an
ders. Niet verder onderhan
delen betekent Van Agt laten
vallen en dat is politieke zelf
moord. Daarom houdt het
CDA keihard vast aan de eis
dat Van Agt premier van dat
kabinet met PvdA en D'66
moet worden. En om die re
den
het c
send dat Lubbers, op dc
vraag of hij beschikbaar is als
premier wanneer Van Agt
toch afhaakt, antwoordde
"Nee. in geen geval Als er al
iemand in het CDA is die wat
anders denkt, dan is hij of zij
wel zo verstandig te zwijgen.
Wat vindt Van Agt?
Dat Van Agt van het formatie-
toneel verdwenen is, gelooft
immers niemand. Boven elke
afspraak die rond de onder
handelingstafel wordt ge
maakt. hangt nu levensgroot
de vraag "Wat vindt Van Agt
ervan?" Van Agt zal aan het
einde van deze formatiefase
opnieuw "ja" of "nee" moe
ten zeggen tegen het dan
voorliggende akkoord. En
om dc problemen in het CDA
beperkt te houden, moet
Lubbers een keuze voor
"nee" voor Van Agt zo moei
lijk mogelijk maken.
Met andere woorden Lubbers
moet PvdA en D'66 tot zulke
concessies dwingen dat Van
Agt niet langer "nee" kan
zeggen. En doet hij dat toch.
dan kan in dat geval Lubbers
weinig verweten worden. Hij
heeft er dan het maximum
uitgesleept, en wie weet ac
cepteert de fractie het vertrek
van Van Agt dan met wat
minder pijn.
Hiermee is het probleem van
Lubbers echter in volle he
vigheid ook het probleem
van PvdA en D'66 geworden
De ruimte die Lubbers de ko
mende dagen heeft, wordt
bepaald dOOT PvdA en D'66
Simpel gezegd zij zullen
nogmaals tot op de bodem
van hun concessie-bereid
heid moeten tasten om dit ka
binet mogelijk te maken
Woordenspellctjes kunnen
dat niet verdoezelen.
Niet toegeven betekent een
drastische verkleining van de
kans op dit kabinet Wel toe
geven betekent inleveren, en
in feite een overwinning voor
Van Agt. die dan natuurlijk
wd d<- inding van tu I tab
net op zich zal nemen. Over
de reactie van het PvdA-con -
gres daarop kan Den Uyl
voorlopig alleen maar nacht
merries krijgen. Is dit alles
een meesterzet van dc tacti
cus V.m Agt om do P\ d,-\ op
de knieén te dwingen7 Feit is
dat Den Uyl en in mil
mate Terlouw, die wel bereid
is tot heronderhandelen, voor
een levensgroot dilemma
staan.
HANS DE BRUIJN
