'Wij hebben een
scherpe stem,
dus praten wij
wat zachter'
Status van bootvluchtelingen
nog een internationaal taboe
ZATERDAG 29 AUGUSTUS 1981
PAGINA 25
Dezer dagen arriveerden op
Schiphol in de druilerige
regen zestig Vietnamese
bootvluchtelingen: 35
mensen die opgepikt wa
ren door de Dragina en 25
door een schip van Nedd-
loyd. Zij voegden zich bij
de ruim 4500 bootvluchte
lingen, die de afgelopen
jaren gastvrijheid werd
verleend. Deze groep is de
eerste, die onder de nieu
we opvangregeling valt.
Tot nu toe werden de Viet-
namezen in Nederland be
geleid door de Vereniging
Vluchtelingenwerk Ne
derland en het ministerie
van CRM.
Nadat een breuk is ontstaan
tussen deze twee instan
ties heeft CRM alleen de
zorg op zich genomen
voor ontvangst, begelei
ding en nazorg van de
Aziatische bootvluchtelin
gen. Hans Rombouts
sprak met de Vereniging
Vluchtelingenwerk Ne
derland. CRM en de Asso
ciatie van Vietnamese
Vluchtelingen in Neder
land en ging op bezoek bij
een Vietnamese groep, die
zich als „gezin" een nieuw
bestaan in ons land op
bouwt.
Er is momenteel een heftige
internationale discussie op
gang gekomen rond de
vraag: zijn de Vietnamese
bootvluchtelingen eigenlijk
nog wel allemaal politieke
vluchtelingen in de zin van
politieke ballingen (bang
voor vervolging omwille
van ras, godsdienst, nationa
liteit, politieke opvatting of
lid van een bepaalde sociale
groepering!? Lr gaan meer
stemmen op die steeds zeg
gen dat veel bootvluchtelin
gen uit economische motie
ven hun land verlaten. Daar
bij haalt men aan, dat de ge
middelde leeftijd van de
vluchtelingen steeds lager
wordt.
Gelokt
Volgens de Far Eastern Econo
mie Review, een blad, dat
zich uitgebreid met deze ma
terie heeft bezig gehouden,
is de gemiddelde leeftijd
van de vluchtelingen in het
reusachtige Maleisische op
vangkamp Palau Bidong
(12.000 mensen) nu achttien
jaar. In het Indonesische op
vangcentrum Galang be
staat de bevolking nu al uit
7 procent (van het totaal
aantal vluchtelingen) al
leenstaande minderjarigen.
De meeste van de huidige
vluchtelingen hebben, zo
zegt het blad, weinig of niets
te maken gehad met het ou
de Saigon-regiem, omwille
waarvan zij zouden moeten
vrezen vervolgd te worden.
Steeds meer Vietnamezen,
die in briefcontact staan
met gevluchte familieleden,
worden gelokt door de uit
stekende omstandigheden,
die de vluchtelingen in het
westen vinden. Een andere
reden, die door sommigen
niet als een politieke wordt
gezien is, dat jonge Vietna
mezen de dienstplicht wil
len ontvluchten.
Ook in Nederland is de kwes
tie van de status van politie
ke vluchteling aan de orde.
De Vereniging Vluchtelin
genwerk Nederland, die tot
nu toe zeer intensief betrok
ken is geweest bij de opvang
en begeleiding van de boot
vluchtelingen in ons land,
maar - na een botsing met
CRM (onduidelijke of geen
afspraken bij het begin van
de vluchtelingenstroom is er
de oorzaak van) - daar mee
stopt, heeft al meer dan eens
de aandacht op het pro
bleem gevestigd bij de Ne
derlandse regering.
Geen voorwaarden
Jan-Willem Wesseldijk, voor
lichter van de VVN, en Pim
Verhallen, coordinator sec
tor Vietnamese vluchtelin
gen van de VVN, zijn er dui
delijk over: „Het gaat er ons
Vietnamezen bij hun aankomst in
Nederland: "Vrijheid is het belang
rijkste wat we hier gevonden heb
ben"
natuurlijk niet om dat de
bootvluchtelingen niet ge
holpen zouden moeten wor-
werkt voor alle politieke
vluchtelingen in Nederland,
dus niet alleen voor de Viet
namezen. Wat zie je dan?
Dat er een afspraak is, dat
bootvluchtelingen, die door
een Nederlands schip wor
den opgepikt, in ons land
worden opgenomen als er el
ders geen plaats voor hen is.
Prima. Maar er wordt geen
enkele voorwaarde aan toe
lating gesteld; alleen dat zij
bootvluchtelingen zijn.
Maar kijk nu eens hoe dat
met anderssoortige, „gewo
ne" vluchtelingen in ons
land gaat. Er zijn 1000 tot
1300 van dergelijke vluchte
lingen. overal vandaan: zo
wel uit Oost-Europa als uit
Zuid-Amerika. Er zijn ruim
4500 Vietnamezen in Neder
land. die zo binnen konden
komen. Nogmaals: dat vin
den we prima. Maar die an
deren moeten eindeloos lan
ge asielprocedures meema
ken en moeten maar afwach
ten of ze hier worden toege
laten".
Negatief
den - daarvoor hebben we te
intensief in dit werk gezeten
- maar wel dat iedere poli
tieke vluchteling eenzellde
behandeling en eenzelfde
kans krijgt. Onze vereniging
„Een voorbeeld: in het eerste
kwartaal van 1981 werd een
verzoek om asiel aange
vraagd. Na achteneenhalve
maand kwam er antwoord
van Buitenlandse Zaken.
Bijna viervijfde werd nega
tief beoordeeld. Dan kun ie
een herziening vragen bij
het ministerie van justitie.
Dat vergt 14 maanden. Je
zou daarna dan nog bij de
Raad van State te biecht
kunnen gaan. Dat kost dtt
weer een paar jaar. In die
wachttijd tel je als vluchte
ling. als mens. die in onze
kerheid verkeert, niet mee.
Je moet je natuurlijk weke
lijks melden bij de vreemde
lingenpolitie. Je mag niet
werken. Je krijgt geen huis
vesting. Wij vinden zeker
niet dat iedereen, die asiel
aanvraagt dat ook moet heb
ben. Maar we vinden wel,
dat de 28 procent die toege
laten wordt, gewoon te laag
De WN w il binnenkort weer
met justitie gaan praten.
Men wil dat Nederland de
kwestie van gelijke behan
deling aankaart bij de Hoge
Raad voor de Vluchtelingen
van de Verenigde Naties in
Genve. In oktober wordt
daar vergaderd.
De WN zit daarmee op dezelf
de lijn als de toenemende
wens van diplomaten en
vluchtelingenwerkers (ook
van het Hoge Commissa
riaat) die vinden dat de re
gels uniform moeten worden
toegepast en dat ook bij de
Vietnamese vluchtelingen
degelijk geïnformeerd moet
worden naar hun motivatie.
Officieel wordt er nog niet
hardop over gesproken. Het
is internationaal een taboe.
De elfjarige Kim huppelt vro
lijk en onbezorgd binnen, na
dat ze een vijftal eenden op
een piepklein gazonnetje in
de achtertuin heeft begroet.
Ze is een Vietnamese boot
vluchteling. nu leering op de
Mariaschool in het Neder
landse Eemnes. Het meisje is
duidelijk de oogappel van de
andere zes Vietnamese bewo
ners van een aardig rijtjes
huis in een nieuwbouwwijk.
De oudste van de Vietname
zen daar, Nguyen Van The.
noemt haar zijn pleegdoch
ter. De vader en moeder van
Kim zijn ook gevlucht, maar
later dan zij. Ze zitten mo
menteel op het Maleisische
eiland Pulau Bidong. een
enorm opvangcentrum met
12.000 bootvluchtelingen. De
ouders van Kim gaan naar
West-Duitsland. Het zal du:
niet zo lang meer duren of
Kim zal haar vader en moe
der na ruim twee jaar terug
Er is weinig in het huis in Eem
nes, dat herinnert aan het
zonnige land aan de andere
kant van de wereld. Een ster
ke kruidige geur, die opbor
relt uit een pan op het gas, en
een Vietnamese kalender
(van Duitse makelij), zijn de
enige dingen, die aan Indo
china doen denken.
Het zevental van Nguyen Van
The voelt zich met elkaar in
deze westerse omgeving re
delijk gelukkig. The is de
oudste. 39 jaar. Hij was arts in
Langkanh bij Saigon. Hij
hoopt binnenkort naar de
universiteit te gaan om zijn
studiepapieren te kunnen la
ten gelijktrekken. In het huis
leven verder nog drie jongens
van 13 (lagere school), 21 (zee
vaartschool) en 25 jaar (assis
teert bij het werk voor de As
sociatie van Vietnamese
vluchtelingen in Nederland,
waarvan The in de raad van
toezicht zit) en drie meisjes:
de 11-jarige Kim (lagere
school), de 18-jarige Nga,
leerling in de vierde klas ha
vo, en de 25-jarige Thi, die
geen werk heeft maar druk
Nederlands studeert (zoals ze
trouwens allemaal doen).
Hecht
In Eemnes zijn er nog vijf van
dergelijke groepen Vietna-
een gezin genoemd kan wor
den in de betekenis die wij er
aan hechten: daar wonen een
vader en moeder met kinde
ren. Met het noemen van de
ze situatie, die representatief
is voor de bootvluchtelingen
in Nederland, is al één van de
moeilijkheidsfactoren ge
noemd. waarmee de Vietna
mezen hier te maken hebben
In hun land is de familieband
erg sterk. Hier moet men - in
een vreemde omgeving met
een heel andere cultuur - op
elkaar, tot voor kort ook on
derling vreemden, steunen.
De ontberingen tijdens de
vlucht (deze groep ontsnapte
in 1979) en het verblijf in Ne
derland hebben de Vietna
mezen tot een hecht plocgjc
gemaakt.
Nguyen Van The wordt als de
vader beschouwd. Hy zorgt
ervoor dat zijn „gezin" zo
goed mogelijk functioneert.
Hij is jong en soepel genoeg
om zijn groepje te laten in
passen in de Nederlandse
maatschappij zonder dat be
paalde eigen historische
waarden bij het vuilnisvat
worden gezet. De jongelui
draaien - naast wat Vietname
se muziek op cassettes, uit
Frankrijk en Amerika geïm
porteerd - volop popmuziek
met disco als favoriet. Vrien
den en vriendinnen zijn wel
kom. maar de strenge regel
is: geen vrienden of vriendin
nen naar boven met een huis
genoot. Nguyen lacht even.
als de 18-jarige Nga, die na de
vakantie naar de vierde klas
van de havo in Laren is ge
gaan. om de hoek van de ka
mer kijkt. „Ze mogen hier in
de kamer, waar wij allemaal
bij zijn, praten zoveel als ze
willen, maar niet in het ge
heim apart".
Nguyen laat weten, dat hij
streng katholiek is opgevoed.
"We gaan hier één keer in de
week naar de kerk. Het is in
Nederland soepeler allemaal
In Vietnam moésten we ie
dere zondag naar de mis, hier
kan en mag het ook op een
andere dag".
Weinig vrouwen
Vrienden en vriendinnen,
meestal Nederlandse. Dat is
weer een ander probleem: de
verhouding mannen-vrou
wen bij de bootvluchtelingen
is vier staat tot één. Er zal dus
ook noodgedwongen een
integratie komen van de Viet
namese minderheidsgroep in
de Nederlandse bevolking
Nguyen: "We vinden dat niet
zo erg. We willen wél, dat iets
van onze cultuur bij onze
mensen behouden blijft.
Daarom praten we ook in ie
der geval thuis Vietnamees.
De jongsten namelijk, die de
hele dag met Nederlanders
omgaan, zouden anders snel
onze taal verleren"
De Vietnamezen vinden dat ze
ons Nederlanders zo min mo
gelijk last moeten bezorgen.
Nguyen Van The: „We zijn
Nederland erg dankbaar voor
'zijn gastvrijheid, voor zijn
hulp. voor zijn nazorg. Na-
tuurlijk hopen wij nog eens
naar ons land terug te kun
nen keren - als er een regiem
komt, dat vrijheid garandeert
in alle opzichten en niet zoals
nu het volk verdrukt - maar
zolang wij hier zijn willen we
ons zoveel mogelijk aanpas
sen. Dat probeer ik thuis ook
in de gaten te houden. Wij
moeten niet te veel herrie ma
ken, ik noem maar iets. want
daar houden jullie niet van
Dus zorg ik. dat de muziek
niet al te hard staat. We wil
len de verhouding met de bu
ren. die prima is. ook goed
houden En een fikse grijns
verschijnt op The's gezicht.
„Wij Aziaten hebben een ho
ge. scherpe stem. die erg
doorklinkt. Als wij gewoon
praten naar ons idee, is dat
voor jullie een soort ge
schreeuw. Dus moeten wy le
ren wat zachter te praten als
wij in de tuin zyn. De buren
zeggen: wy zijn niet doof..."
Het contact met de Nederlan
ders is natuurlijk van levens
belang. Het grootste pro
bleem is dan ook de taal.
Nguyen Van The, die de in
stemming krijgt van de aan
wezige voorzitter van de As
sociatie van Vietnamese
Vluchtelingen in Nederland
(AWN), Dang Minh Ky en
penningmeester Nguyen Van
Huong, weet dat het voor ie
dere Vietnamees erg moeilijk
is onze taal redelyk onder de
knie te krijgen.
Nederlands
„Met het spreken en schrijven
van het Nederlands valt en
staat ons leven hier. De jon
geren leren natuurlijk sneller
dan de ouderen. Dat zie ik
hier ook om me heen. Tot nu
toe was het zo, dat je na aan
komst in Nederland een
maand of zes in een gemeen
schappelijk opvangcentrum
zat en daar je taallessen
kreeg. Je blijft dan - omdat je
bij elkaar bent als groep - nog
te veel Vietnamees praten.
Met de nieuwe regeling
wordt dat anders. De vluchte
lingen krijgen in enkele we
ken in een centrum algemene
informatie over Nederland en
wat er allemaal hier komt kij
ken. maar dan gaan ze al snel
naar hun eigen huis (dat ge
beurt na overleg met Vietna
mezen. hulDverleners en ee-
meente-instanties). Ze moe
ten dan wel uit lijfsbehoud
zo snel mogelijk Nederlands
spreken. Ze moeten immers
zelf hun boodschappen doen,
formulieren invullen enz. Na
tuurlijk met assistentie van
tolken, onderwijzers en maat
schappelijke werkers Na een
jaar moeten ze het allemaal
zelf kunnen doen. Dat is ook
het beste, want dan kunnen
ze ook beter deelnemen aan
het maatschappelijk verkeer,
bijvoorbeeld lid worden van
verenigingen, cursussen vol
gen. boeken lezen, bioscopen
bezoeken enz. Het voorkomt
ook vereenzaming en is een
goed middel tegen heimwee,
wat sommigen natuurlijk wel
hebben, 't Is nogal wat om
noodgedwongen van de ene
cultuur in de andere terecht
te komen".
Ook al niet zo eenvoudig is het
voor de Vietnamezen om
werk te vinden Dang Minn
Ky, zelf als oud-leraar filoso
fie werkloos: „We schatten
dat veertig procent van de
Vietnamezen hier geen werk
heeft. De rest doet allerlei
soort arbeid: van schoonma
ken tot werken in een slage
rij. We willen niet teren op
Nederlandse zak. We willen
graag en hard werken. Maar
ja. werkloosheid is een groot
probleem. En we zouden ook
graat' wat geld overmaken
aan onze familie in Vietnam
Daar hebben we schriftelijk
contact mee. Er is wel cen
suur. Maar tussen de regels
door kunnen we wel lezen,
dat het er in Vietnam eerder
slechter dan beter op wordt"
Afschuw
En op niet mis te verstane ma
nier geven de Nederlandse
Vietnamezen lucht aan hun
afschuw over wat er de laat
ste jaren allemaal in hun land
is gebeurd, waarby ook per
soonlyke ervaringen aan bod
komen. Zo heeft Nguyen Van
The drie jaar in een zoge
noemd heropvoedingskamp
doorgebracht en Ky twee
jaar. Na hun vrijlating moch
ten ze hun woonplaats niet
verlaten. Elke weck moesten
ze zich voor controle melden
Er volgt een opsomming van
vervolgingen en onvrijheden
„Kun je onder een bewind le
ven. waar indoctrinatieverga
deringen 's avonds laat ver
plicht zijn, waar je alleen de
taal van de communistische
partij mag spreken waar
geen openbare rechtspraak
is; waar iemand zonder
rechtspleging ter dood kan
worden gebracht; waar je ge
dwongen wordt om in econo
mische kampen te werken;
waar de kinderen worden op
gezet tegen hun ouders; waar
je niet je eigen godsdienst
kan belyden waar je ge
dwongen wordt om als sol
daat buurlanden (zoals Cam
bodja en Laos) te veroveren".
Nguyen en Ky begrijpen dan
ook niet waarom er momen
teel internationaal een enor
me discussie is losgebroken
rond de vraag of de Vietna
mese bootvluchtelingen ei
genlijk nog wel politieke
vluchtelingen zijn „Je gaat
toch niet om gcldelyk gewin
in wrakke bootjes de zee op
met een grote kans om te ver
drinken of van honger en
dorst te sterven? Je laat je ei
gen land toch niet om wat
geld in de steek? Als je zelf
niet onder het regiem van Ha
noi hebt geleefd kun je niet
aanvoelen hoe wreed dat re
giem is. Vandaar dat wy hier
zo bly zyn met de vryheid du-
we hebben. Dat is hier het be
langrijkste wat wy gevonden
hebben".
