Eten naar draagkracht
Van kraker
'kraakwaehter
Experiment
van vier
Rotterdamse
vrouwen
"EERLIJK DELEN"
Een
taartpunt
voor
22 gulden
ZATERDAG 29 AUGUSTUS 1981
EXTRA
PAGINA 23
Door
Sjak Jansen
ROTTERDAM 'Eerlijk Delen'. Zo moet het eet
huisje gaan heten, dat vier Rotterdamse vrouwen
in de Maasstad willen gaan opzetten en waar je
kunt eten „naar draagkracht." Hoe hoger je inko
men is, des te meer geld je moet betalen voor het
zelfde menu.
«i J
„Doel van het eethuisje", zegt
Arja van Zetten, de woord
voerster van het viertal, „is
tweeërlei. Ten eerste werkge
legenheid te scheppen voor
vrouwen die wel praktijkdes
kundigheid bezitten maar
geen diploma; doodeenvou
dig omdat heel veel beroeps
opleidingen een maximum
leeftijd hanteren."
Het tweede doel, dat Arja van
Zetten en haar vriendinnen
Anne Bout, Rita Wymans en
Marlies Deyns met het eet
huisje voor ogen hebben, is
financiële middelen te verga
ren voor het opzetten van an
dere zaakjes volgens het prin
cipe van eerlijk delen; om te
beginnen een zaak, waar je je
zelf naar draagkracht in de
kleren kunt steken. „Maar
aangezien we beter kunnen
koken dan naaien", aldus Ar
ja van Zetten, „heeft het eet
huisje voorrang."
Taartpunten
De vier dames beseffen terdege
dat het eethuisje staat of valt
met de eerlijkheid van de
klant. „Maar", zegt Arja van
Zetten, „we hebben geen re
denen om aan te nemen dat
klanten ons zullen bedrie
gen."
draagkracht verkocht en toen
is ons gebleken dat de meeste
mensen eerlijk zeggen wat ze
verdienen. Zeker als ze weten
welk doel ermee gediend is.
Toen was dat een vrouwen
project in Tanzania en het ge
beurde dan ook dat een
vrouw voor één taartpunt 22
gulden betaalde."
Daarom is het de bedoeling op
verscheidene plaatsen in het
eethuisje aan te geven welk
doel ermee wordt beoogd.
Ook zal bij de ingang een
kaart komen te hangen, waar
op de diverse netto loonscha
len staan vermeld plus de bij
behorende promillen, die je
voor een maaltijd op tafel
moet leggen.
Eerlijker
Arja van Zetten gelooft niet dat
mensen met een vorstelijk sa
laris het alternatieve eethuis
je zullen mijden, omdat een
maaltijd daar voor hen zo
goed als zeker duurder zal
uitvallen dan een bord met
eten elders. „Niks daarvan.
De mensen met de topsalaris
sen hebben toch zo'n grote
mond over nivelleren... Wel
nu, bij ons kunnen ze de daad
bij het woord voegen."
De Rotterdamse ziekenver-
zorgster annex huisvrouw
denkt niet langer in maar in
7c en beweert zodoende bij
hoog en bij laag „dat 'Eerlijk
Delen' het eerste Nederland
se eethuisje zal worden, waar
iedereen voor zijn hap even
veel (lees: een even groot aan
deel van zijn inkomen) be
taalt."
Betalen naar draagkracht is
veel eerlijker, vinden de vier
vrouwen uit Rotterdam. Arja
van Zetten: „In het onderwijs
gebeurt het al en ook ons be
lastingsysteem is erop afge
stemd. Heb je een hoog inko
men. dan betaal je veel belas
ting en kom je niet in aan
merking voor een studie
beurs."
Jan Modaal
„Ook de gezondheidszorg be
vindt zich voor een belang
rijk deel al in de draagkracht
sfeer", weet Arja van Zetten.
„Alleen", vraagt zij zich af.
„waarom zou niet iedereen
4,25% van zijn salaris daaraan
moeten afdragen? En waar
om zou je van al die kleine
ziekenfondsen niet één
staatsziekenfonds maken,
net als in Engeland, Zweden
en Noorwegen?"
tagesysteem niet altijd even
eerlijk werkt. Arja van Zet
ten: „Vakantiegeld bijvoor
beeld Meestal bedraagt dat
8% van iemands jaarsalaris.
Maar iemand met een topin
komen kan van zijn 8% een
wereldreis maken, terwijl
Jan Modaal er veelal niet
eens in eigen land van op
vakantie kan."
De Rotterdamse vrouwen stre
ven ook naar betaalbaar
openbaar vervoer voor ieder
een. Ze hopen een maat
schappelijke discussie op
gang te brengen, die de rege-
ringslieden in Den Haag er
uiteindelijk toe zal aanzetten
hun beleid wat meer op het
principe van eerlijk delen af
te stemmen.
Maar eerst is daar het eethuisje,
dat de aandacht van de da
mes opeist. Als het een suc
ces wordt, zal Anne Bout niet
aarzelen haar baan als maat
schappelijk werkster op te
zeggen. „Het ontbreekt ons
nog aan een beginkapitaal
tje". vertelt Arja van Zetten,
„dus aandeelhouders en do
nateurs voor onze coöperatie
zijn welkom. Zelf bereiden
we op manifestaties en derge
lijke maaltijden en het geld
dat we daarmee verdienen,
stoppen we in ons eethuisje."
Inmiddels hebben de vier vrou
wen een brochure samenge
steld. waarin alles over 'Eer
lijk Delen' op een rijtje is ge
zet. Men kan die brochure bij
Arja van Zetten (Koningsvel
derstraat 13 B, 3037 VP Rot
terdam) aanvragen Wel even
uw netto maandsalaris ver
melden, want 2 promille
daarvan brengen de datnes u
in rekening. Eerlijk delen im
mers. Dus ook de druk- en
verzendkosten van de bro
chure.
„Eerlijk
delen",
vinden
(v.l.n.r.t
Marlies
Deyns,
Rita
Wymans,
Anne
Bout en
Arja van
Zetten.
Geen
bezwaar
dus dat
degene
met een
hoger
inkomen
meer
betaalt
voor een
volkoren
brood
dan
degene
met een
lager
inkomen.
Als er in de binnenstad van
Amsterdam een gebou
wencomplex leeg komt,
gonst het meteen van de
kraakgeruchten. Nu het
Amsterdamse ziekenhuis,
het Binnengasthuis, de
stad heeft verlaten, is er
een uitstekend kraakob-
ject ontstaan.
Bedoeling van de nieuwe eige
naar, de Universiteit van Am
sterdam. is de panden zo snel
mogelijk een bestemming te
geven. Eén gedeelte van de
panden is al gereserveerd
voor de universiteit zelf, een
ander deel is bestemd voor
volkshuisvesting, voor wo
ningzoekenden dus. Zover is
het helaas nog lang niet. Het
terrein moet voorlopig streng
bewaakt worden „tegen kra
kers en dieven". Twee pan
den waren meteen al ge
kraakt. In de overige zitten
„kraakwachters", tijdelijke
gebruikers en werklui.
Verbouwing
Bovendien moeten eerst de gif
tige stoffen die in de bodem
onder één van de panden zit
ten, zorgvuldig verwijderd
worden. Een aantal gebou
wen moet gesloopt worden,
voordat men met de nieuw
bouw kan beginnen. De grote
operatie „verbouwing Bin
nengasthuis" is begonnen.
Hoe lang het allemaal zal du
ren is niet bekend, maar dat
het een langdurige en proble
matische zaak zal worden, is
nu al goed te merken.
„Zodra het ziekenhuis met de
verhuizing begon, moesten
wij al in dit gebouw trekken.
Het is wel erg vreemd om van
kraker tot „kraakwacht" ver
heven te worden. Daar heb
ben we wel wat bedenkingen
tegen gehad, maar nu hebben
we tenminste echte „legale"
woonruimte". Een van de be
woonsters op het inmiddels
door het ziekenhuis verlaten
Amsterdamse Binnengast
huisterrein vertelt over haar
nieuwe woning. Ruim negen
weken zit ze nu in het gebouw
waar vroeger de centrale keu
ken van het ziekenhuis was.
De oude etensluchten hangen
er nog. Negen ex-krakers heb
ben dit gebouw van de Am
sterdamse Dienst Herhuis
vesting als nieuwe woning ge
kregen. Tegelijkertijd kun
nen ze dan voor de universi
teit als „kraakwacht" diene-
Door deze enorme angst voor
krakers en het treffen van be
veiligingsmaatregelen van
het Binnengasthuisterrein,
heeft de universiteit bij de
overdracht van de panden
een aantal zaken over het
hoofd gezien. Zo zijn er pro
blemen ontstaan rond verlo
ren sleutels, afgesloten tele
foonlijnen, verwarming enz.
Chemicaliën
Een veel ernstiger probleem is
dat niet alle putten onder het
Binnengasthuisterrein door
het ziekenhuis zijn leegge
haald. Iets wat wél in het over
drachtscontract uitdrukke
lijk staat vermeld. In een van
de putten onder het patholo
gisch laboratorium oftewel
wel de „snijzaal" zitten vol
gens een zeer recent TNO-
onderzoek niet zulke frisse
chemicaliën. In monsters van
grondwater en bodem zijn ui
terst gevaarlijke stoffen als to
lueen en benzeen aangetrof
fen. Hoewel er geen directe
reden tot ongerustheid is,
gaat men naarstig door met
het onderzoek. Als deze put
de bron van al het kwaad is, is
cr niet zoveel aan de hand,
maar... het gif kan ook ergens
anders vandaan komen. Dat
betekent dus een zeer gede
gen controle van alle grond-
waterstromen onder het ter
rein. Dit uitgebreide onder
zoek zal de nieuwbouw ver
tragen.
's Nachts wordt het terrein be
waakt door een particuliere
bewakingsdienst met grote
„gevaarlijke" honden. Over
dag zitten er twee portiers die
strenge orders hebben nie
mand het terrein op te laten
zonder toegangspasje, tenzij
ze de persoon kennen. In an
dere gevallen moet even naar
de persoon voor wie de bezoe
ker komt, gebeld worden. Dat
geeft vaak moeilijkheden op
een terrein waar mensen wo
nen en werken. „Mensen ra
ken vreselijk geïrriteerd als je
ze telkens vraagt voor wie ze
komen. We hebben niet alleen
met werkers op het terrein te
maken, maar ook met bezoe
kers van bewoners of van het
wijkcentrum. Portier zijn hier
is een heidens karwei en vori
ge week, toen ik hier voor het
eerst was, dacht ik meteen er
mee te nokken...", zegt een
van de twee portiers.
Gekraakt
Eind juni, droeg de directie van
het ziekenhuis, de lege pan
den over aan de Universiteit
van Amsterdam. Twee pan
den, die aan de buitenkant
van het Binnengasthuister
rein liggen, werden meteen
gekraakt. De teksten op de
panden verklaren de motie
ven van de krakers: „Geen lu
xe appartementen voor luxe
aparte mensen". De universi
teit heeft in april van dit jaar
besloten dat deze twee pan
den verbouwd zullen worden
tot appartementen voor gast
docenten en -studenten uit
het buitenland. De krakers
vinden dat er niets gebouwd
hoeft te worden en dat in de
gebouwen woningzoekenden
in Amsterdam moeten ko
men. De universiteit, bang
voor de zoveelste krakersrel
(de barricades waren al opge
worpen), besloot de zaak uit
te stellen Tot 1 september
zullen de krakers met rust ge
laten worden, misschien wil
len ze wel de panden „vrijwil
lig" ontruimen. Daarna zal de
universiteitsraad opnieuw
bekijken wat er met de pan
den gaat gebeuren.
Een volgend probleem zal op
duiken, wanneer de mensen
die een tijdelijk gebruikscon-
tract voor een jaar hebben ge
sloten, de panden moeten ver
laten. De universiteit is niet
bang dat deze tijdelijke ge
bruikers niet weg willen,
maar wel dat er zeer veel pro
testacties zullen komen en
dat betekent onrust.
Daarnaast is het nog maar de
vraag of de gemeente Amster
dam de panden met een niet-
universitaire bestemming
(veertig procent) wel wil heb
ben. De gemeente kan ze ook
verkopen aan particuliere wo
ningbouwverenigingen of an
dere belangstellenden. Dat
betekent dat er een enorme
juridische warboel kan ont
staan wanneer er veel ver
schillende eigenaren op het
terrein komen. Drie verschil
lende eigenaren zullen er ze
ker zijn: de universiteit, de
theaterschool en de gemeen
te. Maar het kunnen er meer
worden. Voor dit alles is spe
ciaal een werkgroep Zaken-
rechtelijke Verhoudingen op
gericht die hiermee alleen al
volledig bezig zal zyn.
LISETTE GOTTSCHALL
Casthuis™
Twee panden aan de buitenkant van het voormalige Amsterdamse Binnengast
huis terrein werden onmiddellijk na de overdracht al gekraakt
