Trijfel
Jew. van Hattum: een
fantastisch dichter
r*«. "li*1!
DE GROENE MASKERS
St. Servaas in Luik
door brand verwoest
Karl Böhm hegraven
MAANDAG 24 AUGUSTUS 1981
Van Hattum
Vorige week donderdag is Jac-
.van Hattum in een rusthuis
in Amstelveen overleden, 81
jaar oud, een gezegende leef
tijd, al schijnt hij daar de
laatste jaren weinig weet van
te hebben gehad. Zijn eigen
'troost aan een patinte':„De
Friese klok van Oma is heel
oud.maar loopt perfect in het
poreuze hout"was met op zijn
eigen laatste levensjaren vari
toepassing.
Van Hattum behoorde tot de
'drie musketiers' van de zoge
heten 'Amsterdamse School',
met Ed Hoornik en Gerard
den Brabander, die hij alle
bei ruimschoots overleefde.
Een vorm va i compensatie
voor de doem dal zijn gedich
ten een minder lang 'eeuwig
leven' beschoren lijken dan
die van Hoornik en Den Bra
bander, tenminste... dat denk
ik. Onze Twee Grote Bloemle
zers van de 20e eeuw. Hans
Warren en Gerrit Komrij,
denken er blijkbaar anders
over, want zij hebben allebei
meer plaats ingeruimd voor
de gedichten van Van Hat
tum dan voor die van Hoor
nik en Den Brabander, waar
bij zij overigens allebei een
geheel andere keus deden. Iet
wat curieus is daarbij de
keus (door Hans Warren) van
het kwatrijn 'Alleen thuis',
dat al in 1969 in Dichters
van deze tijd" werd opgeno
men als de eerste vier regels
van een gedicht van acht
maal vier regels Maar ik geef
toe: die eerste vier regels zijn
op zichzelf al mooi genoeg, het
is een lokomotief die zijn ze
ven goederenwagens beter
kwijt dan rijk kan zijn:
„Nu heb ik heel dit huis alleen-
,met al z'n kleren en gordijne-
n.en alles zou zo droef niet
schijnen,had ik dit huis maar
niet alleen".
Du Perron
Ik heb dit weekend alles wat ik
van Jac. van Hattum kon
vinden nog eens herlezen, en
kwam toen tot de conclusie
dat hij zeker „in de taal zijn
zilv'ren sporen nagelaten
heeft", maar dat hij van de
„Drie op één Perron" toch de
minst bevlogene was, - zal ik
maar zeggen. „Drie op één
Perron" was een gezamenlij
ke bundel van Hoornik, Van
Hattum en Den Brabander,
waarmee zij wilden aanto
nen dat zij géén epigonen van
E. du Perron waren. Nu is het
aardige en merkwaardige
dat Du Perron twee uitge
Door
\ico
Scheepmaker
breide recensies-beschouwin
gen schreef over Van Hat-
tums bundel „Bilzenkruid",
èn over „Drie op één Perron",
die allebei na zijn dood op 14
mei 1945 in Batavia's
Nieuwsblad werden afge
drukt: op 18 en 25 mei 1940.
En nog aardiger is misschien
dat ik mijn eigen mening
over Van Haltums poëzie
daarin vrijwel woordelijk te
rugvond:
„In deze bundel komt een vers
voor, dat hem op slag een ze
kere vermaardheid bezorgde,
omdat het. in een bepaalde
soort humor, zeer geslaagd
was en onvergetelijke regels
bevatte". Du Perron bedoelt
het gedicht „140 pond dat ik
straks zal citeren. Hij valt
vervolgens Anthonie Donker
aan, die geschreven had dat
Van Hattum natuurlijk veel
betere en andere dingen gech-
reven had dan dal gedicht
dat begint met „Ik ben Van
Hattum en ik weet. dat 140
pond zo heet". Ik citeer Du
Perron:
„Men is geneigd dit soort nawe
gende opmerking zonder
meer te accepteren en te gelo
ven dat het wel zo zijn moet,
dat het zonde voor Van Hat
tum zou zijn wanneer het an
ders was. Maar juist als men
beter kijkt, merkt men dat de
'volksmond' hierin dan eens
gelijk heeft gehad: dat Van
Hattum inderdaad heel an
dere dingen heeft geschreven,
maar volstrekt geen betere,
dat die vermaarde regels hem
wezenlijk en 'in topvorm'
kenschetsen. Dit is hel beste
wat hij kan, dit soort zure hu
mor, meer gijn dan geest, het
meest eigene wat hij aan
boord heeft, en. n'en déplaise
degenen die in hem een dich-
terlijker dichterschap wensen
te eren, het diepste merk van
zijn persoonlijkheid".
140 pond
„Ik ben Van Hattum en ik weet.
dat 140 pond zo heet.
maar dat de naam direct ver
valt.
als het leven wijkt uit de Ge-
stalt.
Dan ligt, onder de naam van
lijk
die honderdveertig pond te
kijk.
Gij ztjt bij hel défilé misschien:
alleen ik zelf zal het niet zien.
Da's vreemd: ik zie, wat Gij
niet ziet:
wal Gij dan ziel, zie ik weer
niet.
Enfin...: de honderdveertig
pond
is nog springlevend en gezond.
En ik geniet graag 's levens
gunst
én om mij zelf én om de kunst
Hoe meer ik drink, hoe meer ik
eet,
hoe m
r gewicht Van Hattum
Kauwgumkind
„Het gedicht van de 140 pond is
het onovertroffen juweel"
schreef Du Perron in 1940. Er
is overigens nog een gedicht
van Van Hattum dat de eeu
wen zal trotseren, al is het
maar op de middelbare scho
len: 'Het kauwgumkind'. O
ja!, zegt u nu misschien. In
mijn hbs-tijd behoorde het
kauwgumkind tot de popu
lairste voordraaggedichten,
en ik kan me niet voorstellen
dat dat in dit kauwgomtijd
perk minder is geworden:
„Het kauwgumkind weel nog
niet goed,
hoe of het zich gedragen moet.
Vaak kijkt men stomverwon
derd toe
en denkt, dat kind lijkt wel een
koe.
Het blaast een bobbel voor z'n
mond
en kijkt dan heel verbaasd in 't
rond.
Het kind heeft ook een kauw
gum-Ma.
en die komt uit Amerika.
De kauwgum-Pa kauwt op
kantoor
van negen uur tot zes duur
door.
Wanneer er thuis gegeten wordt
legt elk z'n kauwgum naast z'n
bord.
En nauw'lijks is het maal ge
daan
of elk vangt weer te kauwen
Eerst als men 's nacht de ogen
sly.it
spuwt elk verveeld z'n kauw
gum uit".
AMSTELVEEN (GPD) -
Naar pas dit weekeinde
bekend is geworden,' is
donderdag in een bejaar
denhuis in Amstelveen
overleden de dichter Jac.
van Hattum. Hij was 81
jaar.
Een arbeidersjongen, zo is
Jacobus ('Jaap') van Hat
tum zichzelf altijd blijven
noemen, hoewel hij ook
dat woord uitsprak met
een deftig, zelfs ietwat
aristocratisch stemgeluid.
Maar hij stamde dan ook
i uit een oud Gelders adel
lijk geslacht, dat echter
zijn bezittingen had verlo
ren, zodat vader Van Hat
tum zijn brood moest ver-
dienen als tuinman, later
als kweker in het Friese
dorp Wommels.
In dit 'aardse paradijs', zoals hij het
noemde, is de dichter op 10 fe
bruari 1900 ter wereld gekomen-
.Toen hij 13 was, verhuisde het
gezin naar de Veluwe, waar de
zoon in Harderwijk de rijksnor
maalschool bezocht. In 1922
werd hij onderwijzer, eerst in het
Drentse Sleen en het Gelderse
Putten, maar in 1926 in de stad
die hij niet meer heeft verlaten:
Amsterdam.
Daar raakte hij bevriend met
linkse politici als Henk Sneevliet
en Jacques de Kadt en schreef
hij in het weekblad De Fakkel
van de Onafhankelijk Socialisti
sche Partij. In 1932 debuteerde
hij met een in eigen beheer uitge
geven bundel Baanbrekertjes,
pamflettistische poëzie die hij te
koop aanbood voor de kapitale
som van vijf cent, maar die des
ondanks geen opgang maakte.
Hij ging nu ook verzen publiceren
in letterkundige bladen.Zijn eer
ste grote bundel van De Pot-
hoofdplant dateert uit 1938, maar
bekendheid kreeg hij vooral toen
hij twee jaar later, samen met Ed
Hoornik en Gerard den Braban
der, de bundel Drie op één Per
ron liet verschijnen, waarmee de
dichters protest aantekenden te
gen de beschuldiging dat zij na
volger zouden zijn van E. du Per
ron. Van dat moment af gold het
drietal als de stichters van de
Amsterdamse School.
In snel tempo verschenen nu Van
Hattums bundels Frisia non ean-
tat, Bilzenkruid, Oxalis en Allen
thuis. Aan deze produktieve pe
riode kwam een voorlopig eind
toen hij, als gevolg van de Duitse
maatregelen tijdens de oorlog,
niet meer kon publiceren. Wel
verscheen op het nippertje nog
zijn eerste prozaboekje Sprook
jes en Vertellingen.
Na de oorlog kwam de verhalende
Van Hattum steeds meer op de
voorgrond. Zijn Verzamelde
(maar geenszins complete)
Sprookjes en Vertellingen ver
schenen in 1955 bij Geert van
Oorschot, maar werden weer ge
volgd door Nieuwe Sprookjes en
Vertellingen (1957), de Ketchup-
cancer en De Veertjes niet mee
gerekend (beide 1965).
Vooral in zijn verhalen, maar ook
in zijn beste gedichten toont Van
Hattum zich een geweldige fan
tast, verwant aan de Duitse ro
manticus E. Th. A. Hoffmann,
hoewel zijn werk toch van karak
ter zeer Hollands is. Hoewel door
enkele critici (onder andere W. F
Hermans) al vroeg aandacht is
gevraagd voor dit werk, heeft het
LUIK (DPA) - Een grote brand
heeft de Sint Servaaskerk in
Luik, die een jaar geleden nog
was gerestaureerd naar aanlei
ding van het 1000 jarig bestaan
van de stad, volledig verwoest.
De Belgische brandweer moest
ook gisteren nog het tot op de
fundamenten afgebrande mid
denschip van de kerk in het cen
trum van de stad bewaken.
pampa
ZAIOFK'JKÊN, At-5
H'j $T«AK5 /weeK-r.PAT
ÏVM KNOH-£N At-
«Êueia aecoor :w-
joiuroe/rh II
MlgT COtU.'.' fPP
STOC PAA8
EN HOE STAAT U D'RVOOR.^
1 MENEER GRIMMIG? V
3459
m
FORMlPASEL,MENEER MOSSELMAN. Ik BEN
eindelijk
GEZART
TOT MIJN
MAXIMUM
GEWICHT
JJOtLtfpls B 'vl
592H"
De belevenissen van Jommeke
Agenda
tot dusver niet de waardering ge
kregen die het verdient.
Zijn levenseinde was tragisch. Om
dat hij hartpatiënt was, had men
verwacht dat hij vroeg zou ster
ven, maar hij heeft zijn vrienden
Hoornik en Den Brabander
royaal overleefd. Gaandeweg
maakte zich echter een andere
kwaal kenbaar.
Hij ging zich steeds zonderlinger
gedragen en liep vaak in pas
toorskleren door Amsterdam.
Zijn homoseksualiteit, die nooit
de aandacht had getrokken,
werd nu openlijker beleden Hij
had altijd vriendjes om zich
heen, die hem aan alle kanten be
stalen. In 1977 werd hij opgeno
men in een inrichting.
HANS VAN STRAATEN
Leidse bioscopen
LUXOR (071-121239): "Raiders of the
lost ark", da 14.30, 19.00 en 21.15 uur,
zo. 14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur, 12 jr
CAMERA (071-124919): 'Kor a few dol-
lars more", da. 19.00 en 21.15 uur. 12 jr.
Kindermatinee: "Popeye's dolle avon-
Nachtvoorstelling: "Macbeth", vr. en za.
23.30 uur. 16 jr.
LIDO 1 (071-124130): "For vour eyes on
ly". da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur. zo ook
16.45 uur. 12 jr.
LIDO 2: "Fort Apache, the Bronx", da
14.30. 19 00 en 21.15 uur. zo. ook 16 45
uur, 16 jr.
LIDO 3 "Private Benjamin", da. 14,30,
19.00 en 21 15 uur, zo ook 16.45 uur. al
LIDO 4 "Death Hunt", da. 14 30. 19.00
en 21.15 uur. za ook 16 45 uur, 16 jr
ook 14.30 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "De bende van hier
naast",za. en woe. 14.30 uur, zo. ook
16.45 uur.
TRIANON (071-123875): "Seven", da
14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. 14 15. 16.30.
1!' 00 en 2115 uur. 16 jr
REX (071-125414): "Pornolekkerland
van Zweden", da. 14.30, 19.00 en 21 15
uur. zo. 14 15. 16.30, 19.00 en 21.15 uur.
Bioscopen Alphen
(voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1: "For your eyes only", da. 13.30,
18.30 en 21.15 uur, zo. ook 16.00 uur, 12
jr
Nachtvoorstelling: "De prijsvechter",
za. 24.00 uur, 16 jr.
EURO 2 "The howling", da. 14.00, 19.00
ook 16.30 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Herbie is de pisang
za.. zo. en woe 13.30 uur
Nachtvoorstelling: "Fantasy in blue",
za. 24 00 uur. 18 jr.
EURO 4 "This is America, deel 2", da.
13.45, 18.45 en 21.15 uur. zo. ook 16.15
uur, za. ook 24.00 uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
(voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "Nighthawks". do. 20 15
uur, vr. 19.00 en 21 15 uur, za 16 00,
19 00 en 21.15 uur. zo. 15.30 en 18.30 uur.
woe. 20 30 uur. 12 jr
Kindermatine»- "Sjors en Sjim
het land der reuzen", za. 14.00 i
13 45 uur, woe 14 15 uur
CITY 1 "The Empire strikes back", da
14 45, 18.45 en 21.15 uur, al
CITY 2: Smokey and the bandit, deel 2".
da. 14.45. 18.45 en 21 15 uur, al.
CITY 3 "Flyingh high", da. 1445, 18.45
en 21 15 uur. al
CITY 4 "Verliefd in Heidelberg", da
18 45 en 21 15 uur, do vr ma «dl OOk
14 45 uur. 16 jr
Kindermatinee "De bende van hier
naast". za zo. en woe 14 30 uur
IN GELEI
Snyd een flinke braad
kip in 8 Hukken Zetern
gespleten kalfsknie op
met 1.51 koud wsicr cn 2
theelepels zout en laat
bovm Lag vuur Snijd
100 gr gekookte ham in
dobbelsteentjes Bak de
heel
laag v
de dobbelsteei
Zoefd.
Ion en giet dl
snipperde rode paprika,
een blaadje laurier 12
gekneusde peperkor-
reis, enkele takjes peter
plak r
Schep k
een set
bouillon
en citroensap Na.fkoe-
de koelkast zetten AU u
een heel stevige gelei
blaadje» gelatine in de
warme bouillon op
De brand was vrijdag al uitgebro
ken en vlamde zaterdag weer
grootscheeps op. Vrijdagavond
waren alle bewoners in de omge
ving van de kerk geëvacueerd,
omdat zich giftige gassen ont
wikkelden. Aan de vlammen zijn
veel kunstschatten uit dc 13de,
14de en 17de eeuw ten offer ge
vallen. De oorzaak van de brand
is niet bekend.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Ehsabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconmsenhuis:
Middagbezoekuur 13 45-14.30 uur
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur
Kraamafdeling vaders extra van
1800-18.30 uur Kinderafdeling dage
lyks van 14 00-19 00 uur. (Niet meer dan
2 bezoekers per patiènt)
Sportmedisch Advies Centrum; blessu-
.espreckuur Ehsabethziekenhuix lei
derdorp, 's maandags van 19.30-20.30
Bezoekuren St. Ehsabeth-Ziekenhuis
Volwassen dagelijks van 14.00-14 45 er
van 18.30-19.30 uur
Kraamaldeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot) cn
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19 30
Kinderafdeling: dagelyks van 15 00-
C.C.U (hartbewaking) dagelijks
14 15-14.45 en van 19 00-19 30 uur.
Intensieve verpleging dagelijks
14.00-14.30 en van 19 00-19 30 uur
Academisch Ziekenhuis
Voor alle pal tenten behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt
Elke dag"
14 15-15 00 uur
18.30-19.30 uur
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18 00-19 00 uur
Praematurenafdeling dagelyks van
14 30-14 45 uur en van 18 30-18 45 uur
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken
Bezoektijden Kinderktimek
Dagelijks
15 00-15 45 uur
18 30-19 00 uur
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag
Alphen aan den Rijn
Rijnoord le cn 2e klas 111130.
1330-14.15 en 1830 1930 uur 3c klas
13 30-14.15 en 18 30-19 30 uur Kraama!
deling 13 30-14 45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur Kinderafdeling voor ou
ders 18 -18.30 uur
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van cn naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld by het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000)
GRAZ (AP) - Karl Bóhm, de vermaarde Oostenrijkse dirigent, die verle
den week in Salzburg overleed, is zaterdag bijgezet in het familiegraf in
Graz, zijn geboorteplaats De familie had een aanbod tot bijzetting in
een "officieel" graf in Wenen of Graz van de hand gewezen en laten
weten dat op de begrafenis alleen maar familieleden van de overledene
aanwezig zouden zijn. Maar de plechtigheid werd toch door een grote
menigte bijgewoond.
Er is aan het graf niet gesproken. Alleen las de acteur Karl Heinz Bóhm.
een zoon van de dirigent, een passage voor uit een gedicht voor van
Hugo van Hofmannsthal. waar zijn vader zeer op gesteld was geweest.
Enige leden van de Weense Filharmonie, het orkest dat door Karl
Bohm 48 jaar is geleid, speelden op de begraafplaats een quintet van
Franz Schubert.
Art-tea-house "De Oude Ryn" - Stille
Mare 4. t/m 27/8, tentoonstelling grafiek
en beeldhouwwerk, geopend van 10-18
uur, zondag van 11-17 uur
Rijksmuseum voor Volkenkunde,
Steenstraat 1, t/m 3/1 '82. "Indianen van
Mexico. Azteken in 't Verleden, Nahuas
/an Heden, geopend ma tm za 10-J7
uur: zo- en feestdagen 13-17 uur
Centrale Bibliotheek Nieuwstraat.
tentoonstelling ter nagedachtenis aan
de Leiderdorpse architect Piet van der
Sterre: tot 1 september te bezichtigen.
Hortus Botanicus - Oranjerie, ingang
Rapenburg 73. tot 28/9, tentoonstelling
'Bomen, Beesten, Hout', geopend van
ma t/m za van 10 tot 16.30 uur en zo van
12.30 tot 15.30 uur
Museum Bocrhaavc - Steenstraat la. t/m
15/11, tentoonstelling "Mooie klokken,
beste kykers". Sterrenkunde in de 19e
eeuw ma t/m za van 10-17 uur zo 13-
7 uur (na 1/10 tot 16 uur).
c(0ad'ilieuiui
24 augustus 1981
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Bij uitspraak van het ge
rechtshof van de Seme heeft een
oude juffrouw te Neuilly fast
gekregen 87 gasten, die door
haar gehuisvest werden, nl 54
honden en 33 katten, uit hare
woning te verwijderen De bees
ten, alle van de straat opgeno
men door de medelijdende d\e-
renbeschermster. maakten door
hun afgrijselijk gejank, geblaf,
gehuil en gemiauw den buren
het leven tot een ware hel.
Eene staatscommissie, be
staande uit eenige leden van
het Engelsche Lagerhuis en een-
tge andere mannen van het
vak, zal zich in October of »n het
begin van November naar het
rasteland begeren met de op
dracht om de tn verschillende
landen bestaande inrichtingen
van ouderwijs en beschaving te
bezoeken en daaromtrent ver
slag uit te brengen
- Uit Nieuw-York wordt ge
meld. dat president Garfield,
nog altijd bedlegcng na den
aanslag op zijn leren, thans
lijdt aan een ontsteking i>an
een oorkher Overigens is zijn
toestand verbeterd
Vijftig jaar geleden
Een hoofdwachtmeester van
de Schupo's te Keulen is gear
resteerd omdat htj ervan ver
dacht wordt aanvoerder te zijn
van een beruchte dievenbende,
die reeds ruim ren jaar Keulen
en het Rijnland onveilig maakt
en in gehuurde auto's stroop
tochten ondernam tot Coblenz
en het Roergebied toe Thans is
men hem op het spoor gekomen
door een te Cobteuz gepleegde
inbraak waarbij het auto-num
mer der inbrekers kon worden
genoteerd Het bleek dat de au
to eigendom was ran een ver
huurder te Keulen en deze
noemde den naam van den
wachtmeester als dengene aan
uien hij den linger, in
bruikleen had gegeven De
gearresteerde bevindt zich
thans in xxjorlopige bewaring.
- Te New-York heeft zich een
schietpartij voorgedaan tug.
schen politie en misdadigers, in
den loop waarvan twee politie
agenten en drie misdadigers
werden gedood Twaalf on
schuldige voorbijgangers on
der wie vrouwen cn kinderen,
werden door verdwaalde kogels
getroffen en deels zwaar ge-
