Italië: niet méér kruisraketten
Walesa dringt aan op
politieke koers vakbond
Geestelijkheid
in bezit van
alle macht
Regeringscrisis in
Portugal overwonnen
Als Nederland plaatsing weigert
Zuid-Afrïka
brengt zwarten
over naar
_L
Iran 'ouderwets kalifaat'
thuislanden
12i LENING 1331
PER 133-7X1331
Milde reactie Moskou
op conflict VS-Libië
LISSABON (GPD) - De leider van
de Portugese Sociaal-Democrati
sche Partij, Pinto Balsemao,
heeft zich gisteren bereid ver
klaard de functie van eerste mi
nister weer op zich te nemen en
een nieuwe regering samen te
stellen. Balsemao nam tien da
gen geleden ontslag na van on
voldoende steun voor zijn beleid
binnen zijn eigen partij, de PSD.
De christen-democratische partij
leider, Freitas do Amaral, die
steevast weigerde deel te nemen
aan de vorige regering, maakt
pas vandaag bekend of hij zijn
standpunt al dan niet zal herzien.
Het positieve antwoord van Pin
to Balsemao op een verzoek uit
zijn partij (PSD) lijkt echter een
aanduiding dat de twee partijlei
ders tot een overeenkomst zijn
gekomen en dat deelname van
Freitas do Amaral in de volgende
regering mag worden verwacht.
Hiermee lijkt de crisis binnen de
Democratische Alliantie, be
staande uit sociaal-democraten
Het tij keerde vorig weekend in het
voordeel van Pinto Balsemao.
De groep binnen de PSD die zijn
ontslag had geëist, bleek niet in
staat om een alternatief voor te
stellen. De mecsten onder hen te
kenden uiteindelijk zelfs een mo
tie waarin aan de partijleider de
politieke en persoonlijke mede
werking van alle activisten
wordt gegarandeerd. De nationa
le raad van de PSD oordeelde dat
hiermee binnen de partij de
voorwaarden vervuld waren
voor een terugkeer van Balse
mao als eerste minister.
De crisis ging echter niet alleen de
PSD aan. maar heel de Democra
tische Alliantie. Voor een ant
woord te geven, eiste Balsemao
dan ook een grotere inzet van de
christen-democraten in de vol
gende regering en bij voorkeur
ook het persoonlijk engagement
van de christendemocratische
partijleider. Freitas do Amaral
ROME (GPD/AP/Reuter)- Italië is niet van plan extra
kruisraketten te stationeren als Nederland en België
zouden weigeren deze wapens te plaatsen. Dit heeft de
Italiaanse minister van defensie, Lelio Lagorio, giste
ren verklaard. De minister zei verder dat voor het lan
ceren van elk van de 112 te plaatsen raketten op Sicilië
eerst Italiaanse toestemming moet zijn verkregen.
Begin deze maand had de Italiaan
se regering al verklaard dat in
1984 112 kruisraketten en 28 lan-
ceerinstallaties op Sicilië zullen
worden gestationeerd. Het con
flict tussen de Verenigde Staten
en Libië naar aanleiding van het
neerschieten van twee Libische
jagers heeft de spanning in Italië
rond de plaatsing van de kruisra
ketten op Sicilië sterk doen toe-
De beslissing van de re-
gering om de raketten te zijner
tijd in Comiso op Sicilië te lege
ren, vormde de aanleiding voor
een spoeddebat, waarvoor in de
Romeinse zomerhitte een deel
van het parlement van vakantie
is teruggekeerd.
De senaats- en kamercommissies
van buitenlandse zaken en de
fensie zijn op verzoek van de
communistische en radicale frac
ties bijeengeroepen om het
standpunt van de regering aan te
horen en daarover te debatteren.
Wat de regering betreft, is het
standpunt bekend: het Italiaanse
parlement keurde in januari 1980
de plaatsing van 112 kruisraket
ten op Italiaans grondgebied
goed en het kabinet heeft niets
anders gedaan dan er de plaats
voor aan te wijzen.
Voorbehoud
i geweld, is gevolgd na de dood i
tiende Noordierse hongerstaker, Michael
BELFAST - Een uitbarsting i
Devine, die gisteren overleed.
Bij een schietpartij in een katholieke wijk in Belfast, Andersonstown, werd een Britse soldaat gewond. Volgens
de politie zijn in Belfast en Londonderry honderden benzinebommen gegooid naar politieauto's. De politie
beantwoordde de aanvallen met plastic kogels. Uitvalswegen in het katholieke gedeelte van Belfast werden
geblokkeerd met tientallen in brand gestoken auto's, (zie foto)
In Londonderry, de woonplaats van Devine, liepen stille marsen door katholieke wijken uit op veldslagen tussen
jongeren, politie en leger.
"Totale confrontatie met Poolse regering"
VRIJDAG 21 AUGUSTUS 1981
Nederlanders
omgekomen bij
bergbeklimming
KANDERSTEG/DEN HAAG
(ANP) - Drie inwoners van Nij
megen zijn gisteren in Zwitser
land bij de beklimming van een
bergtop om het leven gekomen.
De slachtoffers, de 21-jarige T. de
Kooter, de 20-jarige R.S. Hoek
stra en de 17-jarige J.H. Hoek
stra, waren gisteren begonnen
aan ie klim van de top van de
Dreieck Weisse Frau nabij het
toeristenoord Kandersteg. Bij
het opslaan van hun kamp moe
ten de jonge bergbeklimmers
naar beneden zijn gevallen, aldus
een woordvoerster van het mi
nisterie van buitenlandse zaken.
KAAPSTAD (DPA/UPI/Reuter) -
Zuid-Afrika heeft gisteren ruim
duizend zwarten, vooral vrou
wen en kinderen, overgebracht
naar de zogenaamde thuislan
den. Zij werden met bussen over
een afstand van ongeveer dui
zend kilometer naar Ciskei en
Transkei vervoerd. Bij een poli-
tie-razzia waren woensdag bij
Kaapstad ongeveer 1.300 "illega
len" gearresteerd.
Deze actie kreeg scherpe kritiek
van politici en vertegenwoordi
gers van de kerken in Zuid-Afri
ka. En oppositieafgevaardigde in
het parlement noemde haar
"wreed, buiten alle proporties en
onmenselijk". "Dit moet de hou
ding van de rest van de beschaaf
de wereld tegenover Zuid-Afrika
ongunstig beïnvloeden", aldus
de afgevaardigde.
Bijna 1000 mensen hebben giste
ren in Kaapstad geprotesteerd
tegen de behandeling door de
Zuidafrikaanse regering van de
"illegalen". De politie hield de
optocht tegen bij de ingang van
de parlementsgebouwen.
Het merendeel van de demonstran
ten waren blanke leden van de
vrouwenbeweging voor vrede.
Er zijn geen arrestaties-verricht.
Een delegatie van 20 dominees
werd tot het parlement toegela
ten en liet een protestbrief achter
op het ministerie voor aangele
genheden van zwarten.
BEIROET (UPI/AFP) - Syrische en
linkse eenheden hebben gisteren
Libanese militaire stellingen en
woonwijken aan de oostzijde van
de verdeelde hoofdstad Beiroet
met artillerievuur bestookt.
Volgens rechtse christelijke falan-
gisten begon het bombardement
's middags. De Syriërs en de
linkse eenheden gebruikten gra
naten bij de beschieting. De ra
dio meldde dat twee burgers
werden gedood en tien gewond.
Na verloop van tijd namen de fa-
langisten volgens de politie
wraak door twee dichtbevolkte
buurten in de overwegend mo
hammedaanse westelijke helft
van Beiroet te beschieten.
Zowel minister van buitenlandse
zaken, Emilio Colombo, als mi
nister van defensie, Lelio Lago
rio, wezen op het voorbehoud
dat door het parlement was ge
maakt: als ontwapeningsbespre
kingen tussen NAVO en War
schaupact tot daadwerkelijke
verlaging van het bewapenings-
peil leiden, zullen de kruisraket
ten niet in Italië worden geïnstal
leerd.
Colombo kon bovendien wijzen op
een recente brief aan de Ameri
kaanse minister van buitenland
se zaken, Alexander Haig, waar
in de Italiaanse regering eraan
herinnerde dat het NAVO-be-
sluit van december 1979 twee
punten bevatte: het principebe
sluit om kruisraketten te produ
ceren en in Europa te installeren
en het voornemen om door be
sprekingen met de Sowjet-Unie
tot wederzijdse ontwapening tot
het laagst bereikbare peil te ko
men. Het eerste punt is door Ita
lië uitgevoerd; het tweede - de
besprekingen - mag door Ameri
ka niet worden verwaarloosd.
De communistische oppositie eiste
een algemeen parlementsdebat
over kruisraketten en neutronen
bom, een absolute weigering van
de regering om de neutronen
bom op Italiaans grondgebied
toe te laten en een opschorting
van de installatie van de kruisra
ketten in afwachting van serieu
ze optwapeningsbesprekingen.
Protest
Nobelprijswinnaar Heinrich Böll
en 149 andere schrijvers uit Oost
en West-Europa hebben gisteren
gepleit voor onmiddellijke ont
wapeningsonderhandelingen en
beëindiging van de bewape
ningswedloop. In een in Mün-
chen aangeboden 'oproep van
Europese schrijvers' werd ge
zegd dat op dit moment van de
mensen wordt gevraagd het 'mis
dadige denkbeeld' van een be
perkte kernoorlog te aanvaar
den. De open brief deed een be
roep op Washington en Moskou
de wereldvrede te handhaven.
Tot de ondertekenaars behoor
den behalve Böll de Westduitse
schrijver Günther Grass en de
Russische schrijver Joeri Ko-
ADVERTENTIE
WARSCHAU (UPI/AFP/
DPA/Reuter) - De volgen
de confrontatie met de re
gering zal een totale con
frontatie zijn, daar er zon
der politieke oplossingen
niets kan worden bereikt.
Dit heeft de leider van de
Poolse vrije vakbond,
Lech Walesa, gisteren ver
klaard op een bijeen
komst in de Poolse hoofd
stad naar aanleiding van
het beeïndigen van de
tweedaagse krantensta
king.
'Als vakbond krijgen wij weer ge
zag, als wij zorgen voor voedsel
en sigaretten voor het volk', zei
Walesa. 'De regering heeft
slechts domme propaganda ge
boden. Wij zouden niet over poli
tiek moeten praten, maar poli
tiek moeten maken. Wij zien nu
duidelijker, dat er zonder politie
ke oplossingen niets kan worden
bereikt', aldus Walesa.
Het is voor het eerst dat Walesa
heeft gezegd dat Solidariteit een
politieke koers moet gaan varen.
Tot dusver had Walesa zich ge
matigd opgesteld en zich uitge
sproken voor voorzichtige her
vormingen. Doel van Walesa's
uitspraken was volgens waarne
mers ook om het gezag van de
bond wat op te vijzelen, dat de
laatste weken minder is gewor
den nu blijkt dat ook de vakbond
niet in staat is de slechte voedsel
voorzieningen te verbeteren.w
Solidariteit heeft zich gedistan
tieerd van de uitspraken van
haar leider Walesa. Volgens
woordvoerder Janusz Onyskie-
wicz waren de uitlatingen van
Walesa zijn 'privé-mening' en
niet bedoeld als de mening van
de hele vakbond. 'Hij bedoelde
waarschijnlijk een totale con-
ADDIS ABEBA/TUNIS/MOSKOU
(Reuter/AFP/DPA) - Ethiopië
heeft gisteren het neerschieten
van twee Libische gevechtsvlieg
tuigen door de Amerikaanse
luchtmacht veroordeeld als een
„een daad van internationaal ter
rorisme en roverij". De Libische
leider Gaddafi kwam gisteren in
Addis Abeba aan voor een offi
cieel bezoek aan Ethiopië.
Duizenden mensen verwelkomden
kolonel Gaddafi bij zijn aan
komst uit Aden waar hij een
vriendschapsverdrag had gete
kend met Zuid-Jemen en Ethio
pië. Gaddafi zei niets over het in
cident tussen Libische en Ameri
kaanse gevechtsvliegtuigen bo
ven de Golf van Sirte in de Mid
dellandse Zee.
Het Russische persbureau Tass
sprak gisteren over een gevaar
lijk incident. Het haalde waarne
mers aan volgens wie het voorval
van woensdag de omvang van de
bedreiging aantoont die de per
manente aanwezigheid van de
Amerikaanse luchtmacht en ma
rine in gebieden en wateren van
andere landen vormt.
Volgens Tass voert de regering-
Reagan een politiek die gericht is
op het vestigen van Amerikaanse
militaire bases over de hele we
reld. Deze politiek omvat het or
ganiseren van „uitlokkende ma
noeuvres, oefeningen en demon
straties van kracht" en is in de
eerste plaats gericht tegen de vei
ligheid en onafhankelijkheid van
de ontwikkelingslanden.
frontatie inzake de media', aldus
Onyskiewicz. Walesa had eerder
gezegd dat er volgende week met
de regering moet worden onder
handeld over de geeïste 'toegang
tot de media' door Solidariteit.
Deze eis vormde de aanleiding
tot de tweedaagse krantensta
king.
De Poolse regering heeft bekend
gemaakt dat de economische si
tuatie in de komende maanden
nog slechter zal worden. On
danks de grotere invoer zal het
niet mogelijk zijn de vleesrant
soenen van 3 kilogram in de
maand te garanderen. Ook het
treinverkeer zal drastisch wor
den ingekrompen om olie en ko
len te sparen.
Westerse diplomaten in Moskou
hadden een fellere aanval van de
Russische media op Washington
verwacht en toonden zich verrast
door de betrekkelijk voorzichtig
geuite kritiek.
De twee piloten van de neergehaal
de Libische vliegtuigen verklaar
den gisteren volgens radio Tripo
li en het Libische persbureau Ja-
na dat zij één Amerikaanse "F-
14" hebben neergeschoten. Dit
werd door Washington ontkend.
De Libische regering heeft gewei
gerd de Amerikaanse protestno
ta in ontvangst te nemen over het
incident tussen de Libische en
Amerikaanse toestellen. De nota
is door de Belgische ambassade
in Tripoli, die de Amerikaanse
belangen behartigt, overge
bracht aan de Libische regering.
De regering in Tripoli is van me
ning dat de nota bedoeld is om
de inmenging en de agressie van
de Verenigde Staten en de Ame
rikaanse vloot in het luchtruim
en de territoriale wateren van Li
bië te verbergen.
BELFAST (AP) - De Noordierse
hongerstaker Patick McGeown
is gisteravond van de Maze-ge-
vangenis in Belfast overgebracht
naar een ziekenhuis, nadat zijn
toestand snel was verslechterd
en zijn familie toestemming had
gegeven voor een medische be
handeling om zijn leven te red
den. McGeown had sinds 42 da
gen geen voedsel meer tot zich
genomen.
Na afloop van de gijze
ling van 52 Amerikaan
se diplomaten in Tehe
ran komt Iran eigenlijk
alleen nog maar in het
nieuws door kapingen
van vliegtuigen en ma
rineschepen en het op
de vlucht slaan van no
tabelen en leden van de
oppositie.
Zelfs de strijd aan het front met
Irak, de enige permanente
open oorlog op het ogenblik,
baart nog maar nauwelijks
opzien. De strijd tegen het re
gime heeft blijkbaar aan
kracht en invloed gewonnen,
zeker gezien vanuit westerse
ogen die het rigoureuze isla
mitische bewind nooit heb
ben willen accepteren.
Zelfs medestrijders van het eer
ste uur van imam Chomeini
bevechten nu de moellah-dic-
tatuur binnen en buiten de
landsgrenzen te vuur en te
zwaard. Maar wat is deze op
positie waard zonder een cha
rismatisch leider als de aya
tollah Chomeini die, levend
als de Iraanse god in Frank
rijk, zijn volk met ingespro
ken cassettebandjes in bewe
ging kon brengen om de dic
tatuur van de sjah van zich af
te schudden. Is er nog wel be
weging te krijgen in een volk
dat uiteindelijk gekregen
heeft waar het - in meerder
heid - om heeft gevraagd.
De invloed van de moskee op
het denken en het leven van
de gelovigen heeft zich in
1978 en 1979 duidelijk bewe
zen. Er is dan ook meer voor
nodig om de Iraanse bevol
king zich massaal tegen de
mcellahs en ayatollahs te la
ten keren dan een arrogante
oproep van het zoontje van
de sjah uit Cairo. De popula
riteit van (ex)president Ab-
dolhassan Bani-Sadr, ge
steund door de hechte orga
nisatie van de met hem uit
Iran gevluchte Modzjahed-
dien-leider Masoed Radzjavi,
legt al meer gewicht in de
schaal, maar niet voldoende
om de macht van de moskee
te breken.
Met het stelselmatig uitrange
ren van min of meer bevrien
de politieke groeperingen
heeft de geestelijke hiërar
chie zich, naast de geestelij
ke, nu ook de totale politieke
macht in het land eigen ge
maakt. Zelfs haar schijn van
tolerantie, intellect en poli
tiek vernunft heeft het regi
me verloren. De intriges om
politieke tegenstanders uit te
rangeren hebben plaatsge
maakt voor het brute geweld
van het vuurpeloton.
Ouderwets kalifaat
Wat overgebleven is van de
trotse revolutionaire islamiti
sche republiek is een soort
ouderwets kalifaat, waarin
kalief Chomeini, moe en der
dagen zat, de touwtjes in han
den heeft gegeven van de eu
nuchen en de schriftgeleer
den. terwijl de lagere geeste
lijkheid, zwelgend in macht
en invloed, volgt. Daarbij
wordt het rijk aan de grenzen
bedreigd en de eenheid en sa
menhang uitgehold door op
standige stammen - om de
vergelijking met de latere ka
lifaten, 1000 jaar geleden,
door te trekken.
Het is op dit moment de sjiiti-
sche geestelijke hiërarchie
die met de grondwet en de
koran in de hand de alleen
heerschappij opeisen en uit
oefenen. En die nieuw in de
schoot geworpen politieke
macht is nagenoeg compleet,
omdat ze wordt uitgeoefend
vanuit de moskee, het tradi
tionele centrum van handel,
cultuur en politiek in elke
Iraanse stadswijk of boeren
gehucht
Daardoor kon de revolutie te
gen de sjah vanuit de moskee
worden geleid en om deze in
vloed vast te houden vestig
den meteen na de revolutie
de hoofdkwartieren van de
pasdaran, ,,de revolutionaire
wachters" en de Komiteh's.
de alternatieve bestuursli
chamen, zich in of direct
naast de moskees. Dit fijnma
zige net van moskeeën en
aanverwante organisaties
vormt het eigenlijke regime
in Iran, waarop als politieke
uitvoerder de Partij van de
Islamitische Republiek (veel
al aangeduid als IRP) is geba
seerd. Dit alles met de zegen
van de plaatsvervanger van
de twaalfde imam (messias)
op aarde, Chomeini, natuur
lijk.
Fout intellectuelen
De fout vanfde meeste Iraanse
intellectiiblen die niet zelf tot
deze geestelijke hiërarchie
behoren was en is om te den
ken dat ze richting zouden
kunnen geven aan deze in
zichzelf en de islam gekeerde
moloch. Hoe vroom ze zich
ook gedragen, het feit dat een
aantal progressief of liberaal
denkende ayatollahs zwijg
plicht kreeg opgelegd of zich
zelfs bij het ondergrondse
verzet heeft aangesloten zegt
genoeg.
Ook de strijdbare Mod^jahed-
dien-e Chahlg (een begrip dat
iets als kruisvaarders voor
het volk betekent) die een be
langrijk aandeel in de islami
tische revolutie hebben ge
had werden buiten de wet ge
steld. Eerst kregen ze knok
ploegen van de „Hezbollahi"
(partijgenoten van god) met
knuppels op hun dak - arme
sloebers uit de sloppenwij
ken van de grote steden, met
toch niets nuttigs omhanden
daartoe opgestookt in de
moskee.
Guerrilla
Hoewel de Modzjaheddien-lei-
der Radzjavi met Bani-Sadr
naar Parijs is gevlucht en een
andere belangrijke voorman
van de beweging, Seyed
Saadati eind vorige maand
door het regime werd geëxe
cuteerd, is deze beweging
voor een belangrijk deel ver
antwoordelijk voor de op
zienbarende guerrilla tegen
het regime.
Naast de vele groepen socialis
ten en sociaaldemocraten
(volgelingen van de enige,
ooit democratisch gekozen
premier Mossadegh, kunste
naars en intellectuelen)
wordt lijdelijk verzet gebo
den door bepaalde beroeps
groepen, vrouwengroepen en
monarchisten. Maar geïso
leerd als ze zijn is er voor de
ze, veelal goedwillende de
mocraten, geen vuist te ma
ken. Het 35-miljoen koppige
Iraanse volk lijkt grotendeels
teruggezonken in lethargie
Waar Bani-Sadr en andere bal
lingen en opposanten van het
regime op mikken is de grote
twijfel en onzekerheid die
zich van het Iraanse volk
heeft meester gemaakt De
moskee, tot voor kort het
centrum van alle maatschap
pelijke en religieuze gebeur
tenissen - zelfs de bazaar
waar in normale omstandig
heden werkelijk alles te koop
is, is altfid rond of aan een
moskee gebouwd - herbergt
nu ook het instrument van
geruchtenmakerij, spionage
en verklikkerij, van onder
drukking.
Omverwerping
De meeste politieke ballingen -
alleen in Frankrijk wonen nu
al ongeveer 40.000 Iraniers -
zijn het er ook over eens dat
de omverwerping van het re
gime niet van buitenaf plaats
kan vinden. Volgens de laatst
gearriveerde balling.m Run
Sadr en R^javi, in een tijde
lijk monsterverbond van pro
gressieve islamieten de
meest kanshebbende opstan
delingen op het moment, is er
binnen de Iraanse grenzen
een overkoepelende Raad
van Verzet in het leven geroe
pen die binnen enkele weken
de terugkeer van de leiders
op z'n minst moet mogelijk
maken.
Een andere potentieel gevaar
voor de moellahs is het leger,
dat indertijd, dOOff hit OWlo
pen van hele legeronderdelen
naar de islamitische opstan
delingen. in belangrijke mate
heeft bijgedragen aan de val
van de sjah. Bani-Sadr be
schikt door zyn tijdelijke op
perbevel ongetwijfeld over
belangrijke relaties en de mo
gelijkheid moet niet worden
uitgesloten dat, evenals in
Irak, veel soldaten aan het
front de oorlog ontzettend
beu zijn. Maar ook monar
chistische tendensen zijn
binnen het legerkadcr niet
volledig uitgeroeid tijdens de
revolutionaire bijltjesdagen
in de eerste weken van de
Chomeini-heerschappij.
Met gebruikmaking van lege
ronderdelen is het niet geheel
uit te sluiten dat een populai
re persoon als Bani-Sadr vol
doende acceptabel is in brede
lagen van de bevolking om
rampzalige bloedbaden in de
straten te voorkomen.
MARIEN VAN DEN BOS
STAAT DER NEDERLANDEN
bedrag open bedrag
koers de koers wordt na de inschrijving op 25 augustus1981
vastgesteld volgens het tendersysteem
rente jaarlijks op 1 oktober
aflossing in 5 jaarlijkse termijnen van 1 oktober 1987 af
inschrijving 25 aug. a.s. van 9 tot 15 uur via banken en commissionairs
storting 1 oktober 1981
prospectus kosteloos bij banken en commissionairs
