Haig onthult plan
voor ontspanning
Parlementariërs VS huilend door Z.-Afrika
Naaste medewerker Pol
Pot erkent terreur
Hulpverleners mogen
krottenwijk niet in
Moskou bij voorbaat afwijzend
VS: Over
N-bom
valt niet
te praten
Verzoenlijke taal
van havik in
Israëlisch kabinet
Twijfel aan
nut N-bom
Meeste Fransen weg
uit onrustig Iran
Libanon koopt Libisch defensiesysteem
Classe Royale. Pils van grote klasse.
PAGINA 6
BUITENLAND
DONDERDAG 13 AUGUSTUS 1981
(Van onze correspondent Karl
Breyer)
JOHANNESBURG - Amerikaanse
congresleden, die Zuid-Afrika
bezochten, barstten in tranen uit
toen zij op een persconferentie in
Kaapstad over de onmenselijke
en mensonterende toestanden in
dit land spraken. De delegatie
van vijf, die onder leiding staat
van de democratische afgevaar
digde Howard Wolpe. voorzitter
van het sub-comité voor Afrika
van het Huis van Afgevaardig
den in Washington, had onder
andere van tevoren de kleurling-
wijken Langa, Guguletu en
Crossroad bij Kaapstad bezocht.
Toen de parlementariërs ook de
krottenbuurt van Nyanga wilden
bezoeken, werd dat door de poli
tie verhinderd. Van tevoren had
den ambtenaren van de West-
Kaaplandse administratieraad
onder bescherming van de poli
tie. 172 krotten afgebroken en in
brand gestoken. Op de perscon
ferentie las de democraat Ho
ward Wolpe een verklaring voor,
waarin onder meer gezegd wordt
dat de congresleden nu de men
selijke tragedie en de wanhoop
gezien hebben, waarvan zij reeds
zoveel gehoord hadden. ,.Wij
hebben nu de menselijke offers
van de apartheid gezien -
systeem dat pijnlijk c
lijk is en dat aan alle individuen
hun fundamentele rechten en
menswaardigheid ontneemt".
Met tranen in haar ogen verklaarde
mevrouw Shirley Chisholm. de
mocratisch congreslid voor New
York, dat zij ooggetuige was van
de menselijke vernedering en de
ontnuchtering van de zwarte
mensen, die geen enkele hoop op
een menswaardigde toekomst in
dit land hebben. Ook de demo
cratische afgevaardigde Richard
Ottinger barstte in tranen uit
toen hij zijn ervaringen tijdens
een bezoek aan Crossroad schil-
defde. Hij herinnerde eraan dat
Zuid-Afrika het handvest van
mensenrechten van de Verenig
de Naties had ondertekend en
vroeg zich af wat allemaal nog
zou moeten gebeuren voordat dit
land tot erkenning van die men
senrechten terugkeert. Hij zei
ook dat de Amerikaanse com
missie haar ervaringen aan presi
dent Ronald Reagan zal meede
len en hoopt dat deze nuttig voor
de Amerikaanse beoordeling zul
len zijn.
Intussen verklaarde minister van
ontwikkeling en samenwerking
Piet Koornhof, dat hier sprake is
van een chantage-methode en
dat de Zuidafrikaanse regering
zich niet zal laten weerhouden
van haar recht om de onwettige
krottenwijken op te ruimen. De
minister van buitenlandse zaken
Roelof Botha, die van tevoren
een gedeeltelijk zeer scherpe dis
cussie met de Amerikaanse par
lementsleden had. zei in een
daarna gepubliceerde verklaring
dat de Amerikanen de toer mis-
briaken om daardoor publiciteit
in de VS te krijgen. Hij noemde
de congresleden arrogant, onin-
gelicht en strijdlustig en zei dat
zij slechts een beperkte kennis
van Afrika hebben.
KAAPSTAD (Reuter/UPI) - De Zuidafrikaanse autoriteiten wei
geren hulpverleners toe te staan voedsel en water te brengen
naar de achtergebleven bewoners van de zwarte krottenneder-
zetting Nyanga bij Kaapstad, die met behulp van bulldozers
werd verwoest. Volgens de blanke overheid hadden de bewo
ners van Nyanga geen vergunning om daar te wonen.
Nadat de resten van de krotten in brand waren gestoken, bleven
de naar schatting 400 resterende zwarten, overwegend vrouwen
en kinderen, zonder bescherming achter in een van de koudste
nachten van de Zuidafrikaanse winter. Volgens het hoofd van
de liga voor de burgerrechten in Kaapstad. Brian Bishop, doet
de situatie in Nyanga, op 25 km ten oosten van Kaapstad, den
ken aan "de groepsmoord van nazi-Duitsland
Het gebied is door de autoriteiten afgezet. Behalve hulpverleners
worden ook persvertegenwoordigers geweerd. Het hoofd van de
Zuidafrikaanse welzijnsdienst voor zwarten in nederzettingen
bij blanke steden antwoordde op de vraag of men probeert de
achtergebleven bewoners van Nyanga door uithongering weg te
krijgen: "trekt u zelf maar uw conclusies".
WASHINGTON (GPD/AFP) - Aan de vooravond van inleidende besprekingen met zijn
Russische ambtgenoot Gromiko, die onder meer moeten resulteren in onderhande
lingen over de Europese kernwapens, heeft de Amerikaanse minister van buiten
landse zaken Haig voor het eerst de Amerikaanse uitgangspunten voor een minder
gespannen verhouding met de Sowjet-Unie onthuld.
Haig signaleerde vier peilers voor
het buitenlands beleid van de
VS: herstel van de Amerikaanse
macht, de Amerikaanse bondge
nootschappen moet nieuw leven
worden ingeblazen, de VS be
kennen zich tot vreedzame ver
anderingen in de Derde Wereld
en een verhouding met de Sow
jet-Unie die uitgaat van meer te
rughouding en wederkerigheid
dan de Russen tot nu toe hebben
betoond.
Voor de verwezenlijking van dit
beleid rekent Haig op een combi
natie van factoren: Amerikaanse
vastberadenheid en groeiend mi
litair potentieel, een verval van
Moskou's aanzien bij de niet-ge-
bonden landen, zwakke econo-
mien van de Oostbloklanden, de
last van enorme defensie-inspan
ningen, het feit dat naar Ameri
kaans oordeel de gebeurtenissen
WASHINGTON (Reuter) - Het
Amerikaanse besluit tot pro-
duktie van het neutronenwa
pen zal bij de komende Ame
rikaans-Russische onderhan
delingen over beperking van
de kernbewapening in Euro
pa geen onderhandelings
punt zijn, zo hebben functio
narissen van het ministerie
van buitenlandse zaken giste
ren in Washington verklaard.
Volgens hen zal het overleg dat
dit jaar moet beginnen gaan
over raketen voor de middel
lange afstand en niet over wa
pens die op het slagveld wor
den gebruikt zoals het neu
tronenwapen. De Ameri
kaanse autoriteiten hebben
hun bondgenoten verzekerd
dat zij vasthouden aan hun
toezegging dat het genoemde
overleg eind november of in
december zal beginnen. Het
ministerie van buitenlandse
zaken heeft verklaard dat het
van groot belang is dat de
NAVO zich houdt aan het in
1979 genomen besluit tot mo
dernisering van haar kernwa
pens. terwijl er tegelijk wordt
gestreefd naar wapenbeheer
sing
Woordvoerder Dean Fischer
herinnerde aan berichten dat
enkele bondgenoten van
Washington de VS ervan zou
den verdenken dat het Ame
rikaanse besluit over het neu
tronenwapen bedoeld is om
de VS in staat te stellen een
treffen met de Russen met
kernwapens tot Europa te be
perken. "Het denkbeeld dat
de VS een tot Europa beperk
te oorlog met kernwapens
zouden overwegen waarbij
wij buiten schot zouden blij
ven is belachelijk", zo ver
klaarde Fischer op een pers
conferentie.
in Polen aantonen hoezeer het
Sowjet-model van ideologie en
economie bij de tijd ten achter is
geraakt.
Niet duidelijk
Althans wat de NAVO betreft, is
het niet erg duidelijk hoe de VS
dit bondgenootschap anders dan
in strict militaire zin nieuw leven
willen geven. En de onbuigzame
houding van de VS ten aanzien
van niet aan voorwaarden van
goed politiek gedrag gebonden
ontwikkelingshulp helpt ook
niet direct mee om de noodlij
dende naties tot het westelijke
kamp te bekeren. Bovendien is
het maar zeer de vraag in hoever
re het streven naar 'vreedzame
verandering' in de ogen van de
bondgenoten valt te rijmen met
de militaire hulp en toenadering
voor regimes van twijfelachtige
kwaliteit in Zuid- en Midden-
Amerika, in Zuid-Korea, de Phi-
lippijnen, El Salvador, enzo
voorts.
In dé Amerikaanse visie hoort dit
allemaal thuis onder de globale
defensie die moet worden opge
worpen tegen Sowjet-agressie,
welke vorm die dan ook mag
hebben. Maar voordat de VS be
reid zijn de ontspanning met
kracht na te streven, zal de Sow
jet-Unie concessies moeten doen
uit zogenaamd welbegrepen ei
genbelang. De kansen daarop
zijn vooralsnog gering. En als dc
VS niet metterdaad aantonen dat
zij het ernstig menen met hun
hulp aan een steeds zieitogender
Derde Wereld, blijven zij daar
Afwijzing
De Amerikaanse regering "is geen
pas afgeweken van haar politiek
van confrontatie met de Sowjet-
Unie, van afscheid aan de inter
nationale ontspanning en van
het doen herleven van de koude
oorlog". Dit schreef het officiële
Russische persbureau Tass in
een commentaar op de rede van
Haig.
Tass heeft geen goed woord over
voor de Amerikaanse politiek.
Volgens het persbureau is Was
hington van plan zijn buiten
landse politiek en de Russisch-
Amerikaanse betrekkingen te
blijven baseren op de "fameuze
positie van kracht" en "dictaat
pogingen" jegens de Sowjet-
Unie. Tass verwijt Haig da hij de
vergroting van de Amerikaanse
militaire macht heeft verheven
tot 'het beginsel no. 1 van het
Amerikaanse buitenlandse be
leid".
Het persbureau beschuldigt de
Verenigde Staten ervan hun mi
litaire aanwezigheid in verschei
dene delen van de wereld uit te
breiden "onder het voorwendsel
hun beweerde vitale belangen te
beschermen". Tass schrijft
voorts over de "afwezigheid vgn
een opbouwende benadering" en
het "gebrek aan belangstelling"
in Washington voor een beper
king van de strategische bewape
ning. Ook beticht het de VS er
van economische en handelsbe
trekkingen te willen gebruiken
als "drukmiddel op de Sowjet-
Unie".
(Van onze correspondent
Inez Polak)
JERUZALEM - De Israliësche mi
nister van defensie, Ank Sjaron,
heeft een drastische verandering
in het beleid ten aanzien van de
bewoners van de bezette weste
lijke Jordaanoever aangekon
digd. Sjaron wil een opheffen
van de collectieve straffen, het
afschaffen van de wegversper
ringen en een verbod voor Israë
lische soldaten de scholen te be
treden. Het afschaffen van al de
ze maatregelen heeft tot doel een
betere verstandhouding tussen
Israël en de Palestijnen van de
Westoever te creëren, waardoor
de autonomie-onderhandelingen
een betere kans van slagen moe
ten krijgen.
De^beleidsverandering komt zeer
onverwacht, omdat juist Arik
Sjaron bekend staat om zijn har
de lijn. Vlak na de Zesdaagse
Oorlog in 1967 heeft Sjaron als
verantwoordelijk generaal in het
Gaza-distnct een schrikbewind
gevoerd waarbij hij er niet voor
CAIRO - Prins Charles en prinses Diana gingen tijdens hun huwelijksreis op bezoek bij de Egyptische presi
dent Sadat en diens echtgenote. Daar waren zij gisteravond te gast voor een diner.
Chili verbiedt
berichten over
terroristen
SANTIAGO (Reuter) - Chili's mi
litaire regering heeft gisteren een
decreet uitgevaardigd waarin de
media worden gemaand niet te
berichten over terreurdaden ge
pleegd door stadsguerrillagroe-
peringen. De militairen willen
extremisten hiermee een moge
lijkheid tot publiciteit ontne-
President Augusto Pinochet on
dertekende het decreet, waarin
staat dat alle media "behoren af
te zien van een toekennen van
belang aan nieuws dat verband
houdt met terroristische daden
of gedrag in het land". In een re
geringsverklaring werd verdui
delijkt dat "de maatregel is ge
grond op het feit dat extremisme
door middel van terreur een van
zijn belangrijkste doelen na
streeft: namelijk publiciteit"
terugdeinsde huizen op te bla
zen, zelfs als niet vaststond dat
de bewoners schuldig waren aan
enige subversieve activiteiten.
Maandag jl. verklaarde Sjaron in
de Knesset, dat het oprichten
van een Palestijnse staat uitge
sloten is. In zijn visie is het huidi
ge Jordanië al een Palestijnse
staat en behoort de westelijke
Jordaanoever een integraal deel
van Israël te blijven.
Als minister van landbouw in de
vorige regering was Sjaron ver
antwoordelijk voor het nederzet-
tingenbeleid dat onder zijn lei
ding vergaande ontwikkelingen
doormaakte. Hierbij had hij zich
tot doel gesteld de belangrijkste
Arabische bevolkingscentra in te
sluiten door joodse nederzettin
gen om zodoende feiten te creë
ren die een teruggeven van de-
bezette gebieden onmogelijk
moesten maken.
LONDEN (DPA) - De direc
teur van het internationale
instituut voor strategische
studies (IISS) in Londen,
Christoph Bertram, is uiterst
argwanend over de gebruiks
mogelijkheid en het nut van
de neutronengranaat in Mid
den-Europa. Die wapens
kunnen pas toegepast wor
den wanneer de Sowjet-Unie
op zekere dag grote tankle-
gers naar het westen stuurt,
maar dan acht hij het onwaar
schijnlijk dat de Amerikaan
se president een atoomoorlog
wil ontketenen op een tijd
stip waarop hij nog niet weet
hoe die oorlog zich zal ont
wikkelen.
Hij betwijfelt dan ook dat de
neutronengranaat ooit zal
worden gebruikt.
In dat geval is de afschrikwek
kende werking begrensd, zei
hij.
De reactie in Europa vindt Ber
tram "schizofreen". "Toen de
Amerikanen nieuwe wapens
invoerden zeiden we dat zij
die niet op ons grondgebied
moesten opstellen. Wanneer
de Amerikanen echter hun
eigen defensie verwaarlozen
zeggen wij dat wij ons niet op
hen kunnen verlaten"
Nog in 1978 waren het de Euro
peanen, juist de Duitse
bondsregering, die de Ameri
kaanse president ertoe brach
ten geen besluit te nemen
over de produktie van de
neutronengranaat maar daar
mee te wachten.
Elke bekendmaking van een
nucleair programma in de VS
voert in de huidige sfeer van
de Westeuropesc discussie al
gauw tot de opvatting dat het
Amerikaanse standpunt is
verhard en als teken van
Amerikaanse scepsis ten aan
zien van wapenbeheersing,
maar de nu getroffen beslis
sing is geen verrassing. De
Amerikaanse regering is
slechts teruggekeerd naar het
proces van vóór 1978, "name
lijk het besluit om de produk
tie zelf te nemen, maar over
leg te plegen met de bondge
noten over stationering", al
dus Bertram.
DEN HAAG (GPD) - Een van de
leiders van de Rode Khmers, die
van 1975 tot 1978 een waar
schrikbewind in Cambodja heb
ben gevoerd, heeft voor het eerst
het bestaan van terreur onder het
regime van Pol Pot toegegeven,
leng Sary, die de Rode Khmers
ai sedert 1975 in het buitenland
vertegenwoordigt, gaf toe dat de
documenten van het beruchte
kamp Tuol Sleng authentiek
zijn. In dat kamp zijn ten minste
15.000 politieke tegenstanders op
gruwelijke wijze omgebracht,
veelal na te zijn gedwongen „be
kentenissen" af te leggen dat zij
agenten voor Vietnam, de CIA of
de KGB waren geweest.
Slechts weinigen die het ondervra
gingskamp eenmaal binnen wer
den gevoerd, zijn er levend uitge
komen. Daardoor konden de
gruwelen van Tuol Sleng lange
tijd voor de wereld verborgen
blijven. Onder de slachtoffers
waren tal van prominente Rode
Khmers, zoals Hu Nim, minister
van voorlichting onder Pol Pot,
die op 6 juli 1977 werd „verplet
terd". zoals een later gevonden
aantekening het omschreef. leng
Sary lichtte ook een tipje op van
de sluier van het toen geldende
rechtssysteem: wanneer iemand
door drie verschillende getuigen
werd aangeklaagd, werd hij
schuldig bevonden, bewijzen of
niet.
Al eerder is Pol Pot door de Rode
Khmers afgezet als hun hoogste
leider, maar hij bleef wel com
mandant van het legertje van
naar schatting 40.000 guerrilla
strijders. De erkenning van de
terreur onder Pol Pot, die er vol
gens leng Sary in tegenstelling
tot zichzelf wel van op de hoogte
moet zijn geweest, kan een aan
wijzing zijn voor een algehele
verwijdering van de verantwoor
delijken voor wat overigens nog
steeds eufemistisch de „fouten"
van het regime worden ge
noemd.
Politiek gesproken hebben de Ro
de Khmers al een totale gedaan
tewisseling achter de rug. Een
Westduitse journalist, die on
langs door de Rode Khmers be
heerst gebied in Cambodja be
zocht, ontdekte dat het nieuwe
motto daar „vrije onderneming" Zelden heeft een volk in korte tijd
openlijk kapitalistische
economie. Uit de mond van leng
Sary tekende hij het volgende
op: „Wat wij willen is een sys
teem zoals dat in West-Duitsland
bestaat: een zeker evenwicht tus
sen ondernemers en arbeiders,
om de uitbuiting te voorkomen"
Een opmerkelijke uitspraak voor
een vertegenwoordiger van een
organisatie die enkele jaren te
rug de meest radicale en meedo
genloze revolutie van deze eeuw
ten uitvoer bracht. Ten koste van
meer dan één miljoen medebur
gers.
De Rode Khmer is al lange tijd in
de weer haar imago op te vijze
len, tot nog toe met weinig suc
ces. Weliswaar worden zij als re
gering van „Democratisch Kam
puchea" internationaal erkend
als wettige vertegenwoordiger
van hun land. maar het lijdt wei
nig twijfel dat dit alleen om rede
nen van Realpolitik is. Erken
ning van de door Vietnam in het^
zadel geholpen Heng Samrin is
voor het Westen en de niet-com-
munistische landen in Azi een
nog groter kwaad, en de andere
Cambodjaanse groepen die zich
tegen de Vietnamese bezetting
keren kunnen nauwelijks serieus
genomen worden.
zoveel ellende moeten onder
gaan: Amerikaanse bombarde
menten en een militair regime,
gevolgd door de onbezonnen ter
reur van Pol Pot, en nu bezetting
door 200.000 soldaten uit Viet
nam, de traditionele vijand van
Cambodja. En er is geen uitzicht
op enige verbetering. Integen
deel, nadat de voedselsituatie
door hulp uit het buitenland
weer enigszins normaal is te noe
men, hangt de volgende hongers
nood al weer in de lucht.
Eind van dit jaar zal de Verenigde
Naties haar speciale hulppro
gramma stopzetten, dat dit jaar
een bedrag van 900 miljoen gul
den omvatte. „Cambodja zal vol
ledig afhankelijk worden van het
verarmde Vietnam en^de Sowjet-
Unie. die geen bekendheid heeft
verworven om zijn vrijgevig
heid", aldus een directeur van
een van de VN-instituten. Nu al
is er weer een groei waar te ne
men in het aantal vluchtelingen
langs de grens met Thailand.
Wanneer straks de voedselhulp
opdroogt zal blijken dat Cam
bodja nog niet in staat is zelf vol
doende voedsel te produceren en
is een nieuwe hongersnood niet
onmogelijk.
TEHERAN (UPI/AFP) - Een twee
de groep Fransen is gisteren uit
Iran naar Frankrijk vertrokken.
Iran werd gisteren weer opge
schrikt door politieke geweldda
den en naar het Iraanse persbu
reau PARS meedeelde, zijn er de
afgelopen 24 uur weer 15 mensen
geëxcuteerd.
Op het vliegveld van Teheran stap-
ADVERTENTIE
In Soestdijlc wordt vrij
veel Classe Royale ge-^S T
dronken. Dat krijg je W
dankzij 'n goeie naam. f
BEIROET (UPI) - De Libanese regering heeft
gisteren een Libisch aanbod vor het leveren
van een luchtdefensiesysteem aanvaard om
het land beter te kunnen verdedigen tegen
Israëlische luchtaanvallen. Dit heeft de Libi
sche ambassadeur in Libanon meegedeeld.
In een verklaring die werd verspreid door het
officiële nationale nieuwsagentschap van Li
banon, zegt ambassadeur Saleh Darocki dat
hij het aanbod had overgebracht aan de Li
banese premier Sjafiq-Al Wassan, die het ac
cepteerde. Na deze officiële aanvaarding res
ten nog slechts enige procedurele zaken die
moet worden afgehandeld, aldus de Libi
sche ambassadeur.
Daroeki liet voorts weten dat Libië de voor
waarden van de Libanese regering heeft
geaccepteerd, dat het luchtdefensiesysteem
zal worden bediend door Libanese militaire
deskundigen en technici. De ambassadeur
gaf geen bijzonderheden omtrent het sys
teem. maar uit politieke bron werd verno
men dat het Libische aanbod Russische
luchtdoelraketten van het type Sam-6 orh-
vatte.
De Libanese premier heeft gezegd dat Liba
non geen andere keus heeft dan een Libisch
aanbod voor het leveren van een luchtdefen-
siesystem te aanvaarden ter bestrijding van
Israëlische schendingen van het Libanese
luchtruim.
Ook onthulde hij dat hij de Amerikaanse spe
ciale afgezant voor het Midden-Oosten, Phi
lip Habib. had meegedeeld dat zijn land be
reid is de Syrische raketten in de Libanese
Bekaa-vallei (ten oosten van Beiroet) te ko
pen.
Libië heeft herhaaldelijk zijn bereidheid uitge
sproken Libanon SAM-6-raketten te ver
schaffen teneinde een einde te maken aan de
Israëlische schendingen van het Libanese
luchtruim. Maar de regering had geant
woord dat zo'n stap genomen zou worden in
het raam van een gezamenlijke Arabische
strategie.
Libië voorzag de Palestijnse bevrijdingsorga
nisatie PLO van SAM-7-raketten en zond Li-
biërs om deze in Zuid-Libanon tegen Israel
te gebruiken.
ten woensdag 74 Fransen, onder
wie de Franse ambassadeur, Guy
Georgy, in een vliegtuig met be
stemming Parijs. Maandag wa
ren 57 landgenoten hem al voor
gegaan.
Volgens het Franse ministerie van
buitenlandse zaken zijn er nu
nog ongeveer 30 Fransen in Iran.
Onder hen zijn vier diplomaten.
De overigen zijn bijna allen tech
nici, die op verschillende, met
Frans geld gefinanciërde, projec
ten in Iran werken.
De Franse regering raadde de
Fransen in Iran aan uit dit land te
vertrekken, nadat er in Iran ver
scheidene demonstraties waren
gehouden uit protest tegen het
verlenen van asiel door Frank
rijk aan ex-president Bani-Sadr
van Iran.
Ook gisteren kwamen er uit Iran
weer berichten van politiek geïn
spireerd geweld. Volgens ajatol-
lah Chomeini zijn de geweldda
den "onvermijdelijk" en vormen
zij geen groot probleem.
Radio-Teheran maakte gisteren
melding van de moord op de
geestelijke Haj Bahaeddin Araqi.
De geestelijke werd dinsdag
avond vermooid toen hij na het
avondgebed een moskee uit
kwam. Bij de aanslag kwam ook
een lijfwacht van de geestlijke
