Philips-concern blijft
nog in de gevarenzone
Basketbalteam ldopt
Egypte opUniversiade
Nederlanders heersen
in titelstrijd zeilen
WOENSDAG 29 JULI 1981
Gaan bij Philips werkelijk de lampjes één voor één
uit zoals een vakbondsman dat ooit zei te vrezen?
De Philips-leiding denkt van niet, als tenminste,
om in dezelfde beeldspraak te blijven, op tijd de
kapotte lampen worden verwisseld dan wel wor
den weggegooid. Philips saneert en reorganiseert,
en wel op grote schaal.
De multinational uit Eindhoven heeft het mes gezet
in verschillende bedrijfsonderdelen. Het concern
is met de grote reorganisaties laat - volgens som
migen te laat - gekomen. Andere bedrijven waren
er al onder druk van economische omstandighe
den, eerder mee begonnen. De raad van bestuur
van Philips heeft inmiddels laten weten dat de
herstructurering van het bedrijf in een versneld
tempo z'n beslag moet krijgen.
EINDHOVEN - Reorganiseren kost arbeidsplaatsen. Bij een grote
onderneming als Philips veel arbeidsplaatsen. Gedwongen ont
slagen zijn tot nu toe niet nodig geweest. Of Philips dat nog lang
kan volhouden is maar de vraag. Hoeveel arbeidsplaatsen er
inmiddels zijn verdwenen of op de nominatie staan om te ver
dwijnen als gevolg van de nu bekende plannen, is niet te zeggen.
Zelfs een woordvoerder van Philips komt daar niet ui^, omdat
een groot deel van de reorganisaties door elkaar heen loopt en
elkaar overlapt. Al evenmin is bekend hoeveel werknemers van
Philips tot nu toe te maken hebben gehad met een reorganisatie.
i enquête van de federatie hoger Philips-Personeel bleek
dat bijna éénderde van de leden in de jaren '78 en '79 al betrok
ken was bij een reorganisatie. Let wel, dat was voordat Philips
de eerste grote reorganisatie officieel bekendmaakte.
Dat het verlies aan arbeidsplaatsen in de duizenden loopt blijkt
wel uit de volgende, onvoledige, opsomming. Bij de hoofdindus-
triegroep Elcoma verdwijnen een kleine drieduizend arbeids
plaatsen. Bij glas en de beeldbuizenfabriek ruim duizend.
De aandeelhoudersverqaderinq van Philips: veel
Bij medical systems vijfhon
derd. Bij een toeleveringsfa
briekje in Eindhoven nog
eens 150. Het einde van de
reorganisaties lijkt voorals
nog niet in zicht. Naar alle
waarschijnlijkheid zullen
ook alle overige bedrijfson
derdelen onder het mes moe
ten. Philips is de reorganisa
ties alleen daar begonnen
waar de pijn het hevigst was.
Bulldozer
Philips stelt orde op zaken. Op
alle terreinen. Critici zeggen
dat de onderneming zich
daarbij gedraagt als een bull
dozer die niets en niemand
ontziend doorrijdt. Anderen
vergoeilijken dit en zeggen
dat de onderneming geen
keus heeft. "Het is slikken of
stikken", menen zii.
De eerste reorganisatieplannen
van Philips werden in de
tweede helft van de jaren ze
ventig voorbereid. In 1978
gooide de toenmalige indus
triebond NVV de knuppel in
het hoenderhok. In het blad
Wik werd een geheim rapport
van Philips onthuld waarin
gewag werd gemaakt van het
verlies van 20.000 arbeids
plaatsen in de komende tien
jaar. Het bestaan van het rap
port "social forcast'' werd
door Philips niet ontkend.
"Maar het is zeker geen be
leidsdocument", aldus een
inderhaast uitgegeven ver
klaring, waarin ook nog werd
gesteld dat "op basis van dit
document thans geen beslis
singen zullen worden geno-
Philips achtte het ogenblik nog
niet rijp om met grootscheep
se plannen te kómen, dit on
danks de steeds sterker wor
dende geruchtenstroom over
ophanden zijnde reorganisa
ties. Het duurde nog ruim
één jaar voordat Philips dé
eerste plannen presenteerde.
Ondertussen ging het
onverdroten verder met het
afbouwen van de werkgele
genheid. Al jarenlang werd
het natuurlijk verloop slechts
gedeeltelijk aangevuld. Daar
door verminderde het aantal
Philips-werknemers jaarlijks
met enkele duizenden. Dat
gebeurde zonder ophef, zon
der overleg met de bonden en
dus ook zonder problemen.
Somnpigen noemden Philips
"de stille saneerder".
Het personeelsbestand van de
grootste particuliere werkge
ver van Nederland bedroeg
eind 1970 nog 97.500 werkne
mers. Op 31 december 1980
stonden er nog mar 79.000
mensen op de loonlijst van
Philips. Een verlies van
18.000 arbeidsplaatsen in tien
jaar tijd.
Verliezen
In een aantal sectoren leed Phi
lips ondertussen gigantische
verliezen. Er moest gereorga
niseerd worden, zo besloot de
raad van bestuur. Het niet
aanvullen van het natuurlijk
verloop was niet meer vol
doende. Hoelang Philips met
de voorbereiding van die
plannen is bezig geweest, is
nooit bekendgemaakt. De
veronderstelling dat men ten
tijde van de onthulling van
het rapport social forcast al
een heel eind op weg was, is
op zijn minst gerechtvaar
digd.
De Philips-leiding besloot de
zaak volkomen anders aan te
pakken. Dat moest ook wel,
want er lagen immers afge
ronde plannen klaar. De vak
beweging en de onderne
mingsraden konden niet zon
der meer gepasseerd worden.
Er zijn ongetwijfeld nog meer
beweegredenen geweest om
de eerste reorganisatie, die
van de hoofdundustriegroe-
pen glas en Elcoma, groots
naar buiten te brengen. Wel
ke dat zijn geweest is echter
nooit onthuld. Waarschijnlijk
omdat de reacties op dié pre
sentatie zo goed als zeker
heel anders hebben uitge
pakt dan de Philips-top ver
wachtte.
Op 17 januari 1980 maakte ir.
M. Kuilman, lid van de raad
van bestuur van Philips, op
een drukbezochte persconfe
rentie in het Philips Ontspan-
nings Centrum in Eindho
ven, bekend dat die eerste
reorganisatie het verlies van
1.500 arbeidsplaatsen zou be
tekenen. En. wat nog harder
aankwam, Philips sloot ge
dwongen ontslagen niet uit.
Maatregelen zijn nodig om
dat het verschil tussen de stij
ging van de omzet in volume
en die van de arbeidsproduk-
tiviteit almaar toeneemt, zo
betoogde Kuilman. Bij latere
reorganisaties zou deze ge
vleugelde uitdrukking, waar
mee eigenlijk bedoeld wordt
te zeggen dat met steeds min
der mensen steeds meer ge
maakt kan worden, almaar
wordt herhaald.
Ingrijpend
Kuilman kondigde toen al aan
dat "er niet te ontkomen zal
zijn aan verdere herstructure
ring van activiteiten in Ne
derland en aan ingrijpende
reorganisaties in een aantal
vestigingsplaatsen, wil de on
derneming niet in een situa
tie komen die voor het hele
bedrijf ernstiger is dan het
complex van maatregelen dat
nu door de leiding noodzake
lijk wordt geacht". En Kuil
man wist op dat moment na
tuurlijk al wat er nog meer op
stapel stond. Verdere reorga
nisaties en saneringen bij El
coma, aanpassingen bij vi
deo, medical systems, data
systems, de stafafdelingen,
het einde lijkt nog niet in
zicht.
De persconferentie was nog
niet voorbij of de kritiek
barstte los. In de eerste plaats
natuurlijk van de vakbewe
ging. Daarnaast leek het wel
of vrijwel iedereen zich met
de Philips-plannen bemoei
de. De lokale en provinciale
overheden deden hun duit in
het zakje. De kwestie-Phihps
werd zelfs tot in de minister
raad besproken. Er werden in
tal van bestuurscolleges vra
gen gesteld. Het mocht alle
maal niet baten. Philips zette
de plannen gewoon door. De
onderneming was ondertus
sen wel wijzer geworden van
al die kritiek. De volgende
reorganisaties werden nim
mer meer op soortgelijke wij
ze aangekondigd.
De vakbeweging heeft eigen
lijk nooit iets wezenlijks kun
nen veranderen aan de reor
ganisatieplannen die Philips
tot nu toe heeft gepresen
teerd. Na de aankondiging
van de eerste grote reorgani
satie bij de hoofdindustrie-
groepen glas en Elcoma leek
het er even op dat de bonden
een gezamenlijke vuist kon
den maken. Philips-werkne
mers toonden een voor dit
bedrijf ongewone strijdlust.
Zelfs de "eigen" ambtenaren
bond. de federatie van hoger
Philips-Personeel, wilde toen
het om de uitwerking van een
sociaal plan ging, actie voe-
Morele klap
Op een zonnige vrijdagmiddag
in, februari vorig jaar bracht
de industriebond FNV Phi
lips een grote morele klap
toé. Enkele districtsbestuur
ders bezetten samen met een
dertigtal kaderleden de licht
toren in het hart van de Eind-
hovense binnenstad. Die to
ren wordt algemeen be
schouwd als het Philips-sym-
bool bij uitstek. De bezetters
zagen kans de vrijwel altijd
overcffïcient werkende Phi-
lips-bewakingsdienst om de
tuin te leiden. In enkele mi
nuten tijd waren de bovenste
verdiepingen en het dak be
zet en gebarricadeerd. Een
metershoog spandoek met
daarop alleen maar het
woord "bezet" en verschil
lende FNV-vlaggen waren tot
ver in de omtrek te zien. Voor
de raad van bestuur moet de
actie zijn overgekomen als
een stoot onder de gordel.
De bezetting duurde tot en met
de volgende dag. Die zater
dagmiddag trokken duizend
demonstranten door de bin
nenstad van Eindhoven. Vol
gens sommigen niet veel.
maar in ieder geval verhieven
aanzienlijk meer mensen hun
stem tegen het beleid van
Philips dan in voorbije dagen
ooit in het openbaar was
voorgekomen.
Urenlange onderhandelingen,
eerst over de reorganisatie
plannen en later over de so
ciale begeleidingsplannen,
de demonstratie, de bezetting
van de lichttoren, de werkon
derbrekingen m de verschil
lende vestigingen, de weige
ring van een FN V-bestuurder
om bij Philips een broodje
mee te eten: het leidde vrij
wel nergens toe. Een onder
zoek dat de Unie BLHP op ei
gen kosten - ongeveer een
halve ton - liet verrichten
door drie hoogleraren ver
mocht al evenmin verande
ring in de Philips-plannen
brengen. En dat terwijl die
hooggeleerde heren tot de
slotsom kwamen dat Philips
er goed aan zou doen nog
drastischer te reorganiseren
Misschien ging de Philips-
top niet op hun suggestie in,
omdat dezelfde hoogleraren
de moeilijkheden weten aan
een falend beleid van de di
rectie. Tot diezelfde slotsom
kwamen, althans voor wat
betreft de kleurentelevisie
sector, ook een aantal weten
schappers van het sociaal in
stituut in Utrecht, dat een on
derzoek verrichtte in samen
werking met de industrie
bond FNV
In juli van het vorige jaar liet
Philips de bonden en de be
trokken ondernemingsraden
weten dat de reorganisatie
zou worden uitgevoerd vol
gens het oorspronkelijke
plan. In een verklaring stelde
Philips dat de onderneming
de voorkeur zou hebben ge
geven aan elk alternatief dat
minder duur. technisch min
der gecompliceerd en minder
ingrijpend zou zijn geweest
Een dergelijk alternatief plan
was er echter niet, aldus Phi
lips.
Winstpunt
De bonden scoorden op het so
ciale vlak eén duidelijk
winstpunt. Philips gaf te elf
der ure de garantie dat ge
dwongen ontslagen zouden
worden voorkomen, "onver
hoopte belangrijke verande
ringen van omstandigheden
buiten deze reorganisatie zelf
gelegen daargelaten". Op
nieuw een formulering die la
ter bij volgende reorganisa
ties steeds zou terugkeren, zü
hel soms in een iets andere
vorm. Uit het verdere overleg
tussen Philips en de werkne
mersorganisaties vloeiden
sociale begeleidingsplannen
voort, waarin beide partijen
zich konden vinden Al was
dat lang niet altijd van harte.
Begin dit jaar veranderde de
opstelling van de industrie
bond FNV ineens. Bestuur
der Guus Fonteijn weigerde
commentaar te geven op een
aangekondigde i
gamsatie bij Elcoma. Er zou
sprake zijn van een verander
de aanpak bij deze bond.
"Ons beleid heeft in het
verleden niet die invloed ge
had op het behoud van ar
beidsplaatsen die wij hadden
gewild. We zullen vanaf nu
niet langer optreden als on
heilsprofeet. De industrie
bond FNV stelt zich vanaf nu
afstandelijker op. Wij passen
almaar te blijven
schreeuwen dat het zo slecht
gaat bij Philips", aldus Fon
teijn. Hij bekende ook wat er
die omslag ten grondslag
lag. "Wij hebben gemerkt dat
er onder de werknemers een
geringe bereidheid bestaat
om actie te voeren als het er
om gaat alternatieven door te
drukken voor aangekondig
de reorganisaties. Die bereid
heid is er in bepaalde be
drijfsonderdelen wel als het
nodig is voor de sociale plan-
af te dwingen". Bij dit al
les speelde, ook dat gaf Fon
teijn toe. de geringe organisa
tiegraad bij Philips el-n rol.
Daar komt nog bij dat menig
werknemer bij zichzelf moet
zijn gaan denken "vandaag
m'n collega, morgen
schien ik". Wat de gevolgen
van een dergelijke gedach-
tengang zijn laat zich raden.
De Philips-reorganisaties heb
ben uiteindelijk zelfs geleid
tot onderling geharrewar bin-
de gelederen van de in
dustriebond FNV. In mei
presenteerde de bedrijfsle-
dengroep bij de hoofdindus-
triegroep glas een rapport
waarin onomwonden werd
gesteld dat "de bond bij de
onderhandelingen met Phi
lips onderling verdeeld,
slecht voorbereid en angstig
is geweest". Kritiek die er
niet om loog. Aalko van der
Veen, eerste onderhandelaar
voor de FNV bij Philips, n ft-
geerde woedend. Hij noemde
het rapport rancuneus en ge
baseerd op verkeerde feiten.
'We beraden ons al enige tijd
over een andere benaderings
wijze van Philips. Dit rapport
levert aan die interne discus
sie zeker geen positieve bij
drage", aldus een verbolgen
Van der Veen.
"Aanpassing"
Ondertussen gaan de reorgani
saties bij Philips door. Ze
worden alleen niet meer aan
gekondigd zoals dat gebeur
de in januari 1980 Philips
vermijdt ook zoveel mogelijk
het woord reorganisatie De
onderneming «pre« kt in een
aantal gevallen liever van
aanpassingen en maatregelen
ter gezondmaking van het be
treffende bedrjfsonderdeel.
Philips is nog lang niet uit de
problemen Voor het hoger
personeel dat het bedrijf vrij
willig wil verlaten is een
apart bureautje in het leven
geroepen dat hulp moet bie
den bij het «ogJtw naar aan
nieuwe baan. Vrijwel ïeder-
eeen is het erover eens dat de
top van het bedrijf alles in het
werk zal stellen om de be
leidslijn. die inmiddels is uit
gestippeld om te overleven,
ook werkelijk uit te voeren.
Voor de werknemersorgani
saties zal er wel niet veel
meer overblijven dat het min
of meer vriendelijk vragen
om een zo goed mogelijk so
ciaal plan. De onderscheide
ne vakbondsbestuurders zijn
het er ongetwijfeld niet mee
eens, maar de harde feiten
van de afgelopen anderhalf
jaar wijzen anders uit.
Gedwongen ontslagen zijn bij
Philips nog niet aan de orde
geweest De onderneming
heeft e( hter up geen enki N
wijze de garantie gegeven dat
daarin niet op korte termijn
verandering komt Dat de
Philips leiding als haar dat
nodig lijkt ook van de moge
lijkhcid tot collectief ontslag
gebruik zal maken, ligt voor
de hand. De vraag is alleen op
welke wijze het concern een
dergelijke beslissing wereld
kundig denkt te maken
BOEKAREST (ANP) - De Neder
landse deelnemers aan de Uni-
versiade moeten zich tevreden
stellen met bescheiden klasse
ringen. Het basketbalteam zal
niet hoger kunnen eindigen dan
de negende plaats. Nederland en
Egypte besloten er in hun
krachtmeting stevig tegen aan te
gaan. hetgeen een nogal ruwe
wedstrijd opleverde. De scheids
rechters, afkomstig uit Roeme
nië en Ivoorkust, hadden het
duel nauwelijks in de hand. Via
een score van 46-30 bij rust. won
de ploeg van coach Jan Sikking
met 84-64. Uitblinkers en topsco
rers bij Nederland waren Paul
van Solm (18) en Marco dc Waard
(14).
Het Nederlands volleybalteam, dat
het opnam tegen China, faalde
volledig. Tegen sterren als Hou
Xiaopei en Hu Jin had dc uitge
bluste formatie van Ben Krysic
weinig in te brengen: 1-15, 3-15,
4-15.
NEW YORK (ANP) - Een aantal
politieke, religieuze en sport
organisaties heeft zich giste
ren aaneengesloten om te
voorkomen dat het Zuidafri-
kaanse rugbyteam in septem
ber drie wedstrijden in de
Verenigde Staten zal spelen.
Een woordvoerder van het
Amerikaanse comité vooi ge
lijkheid in sport en maat
schappij (dat vijftig organisa
ties verenigt) stelde een even
"standvastige oppositie" in
het vooruitzicht als die waar
op de toernee van de Spring-
bokken door Nicuw-Zeeland
nu stuit. Bij demonstraties te
gen het bezoek van de
Springbokken aan dat land
zijn in verschillende steden
3U0 mensen gearresfeerd.
Volgens het programma zullen
Springbokken
ook in VS
niet welkom
dc Springbokken op 19 sep
tember in Chicago tegen een
selectie uit het midwesten
van de Verenigde Staten spe
len. Drie dagen later volgt
een ontmoeting met het team
van de "Eastern Rugby
Union in Albany (NY) en op
26 september een wedstrijd
tegen het nationale team van
<i< Verenigde Staten in Ran
dalls Island.
In Londen verklaarde de
Nieuwzeelandse eerste mi
nister Robert Muldoon "mo
menteel" geen kans te zien de
toernee van de Springbok
ken te stoppen. "Wij kunnen
de éénmaal ingeslagen be-
leidsweg niet meer wijzigen",
verklaarde Muldoon. die ont
kende dat er van Britse zijde
druk op hem was uitgeoe
fend de toernee alsnog af te
gelasten.
Politiek beheerst ook de dertig
ste Stoke Mandeville-spelen
voor gehandicapte sportlie
den. De ploeg van Soedan
keerde op dc tweede wed
strijddag naar huis terug, om
dat er ook gehandicapten uit
Zuid-Afrika en Israel deelna
men. Bij dc opening leidde
de aanwezigheid van Zuid-
Afrika al tot een demonstra
tie
MEDEMBLIK (ANP) Nederlandse
zeilers bezetten na drie wedstrij
den ^e eerste zeven plaatsen in
het wereldkampioenschap in de
Vaurien klasse op het IJsscl
meer bij Mcdemblik. De derde
race werd gisteren gewonnen
door Mark Molenaar en Marcel
Sepers. die nu leiden.
Bij het WK solo heeft de Neder
landse zeilequipe zich op de
tweede dag gerevancheerd voor
dc zwakke prestaties van maan
dag De Reeuwijkers Rob van
Ooijon en Mark Tigchclaar bezet
ten de eerste twee plaatsen in de
tweede race De derde aanko
mende. de Brit Richard Goodc-
mough. heeft na twee wedstijden
de leiding in de wereldtitelstrijd
voor de Zuidcngelsc kust bij Fel-
pham. De beste Nederlander in
dat klassement is Pual Bournas,
die vierde is.
Wilfred en Lisa Nagel hebcn op het
Undncer bij llonnirtrendiin
de Nederlandse titel in dc
Sternklasse gewonnen Het kop
pel won vier van de zes zeilraces
na een tweede plaats in de eerste
wedstrijd.
