Begin gaat niet
in op eis V.S.
VS niet tornen aan NAVO-besluit
Schmidt verdedigt handel vad
West-Europa met Sowjet-Unie
Londen weigert gesprek
met IRA-hongerstakers
Jaruzelski steelt
show op Pools
partijcongres
Tot staakt-het-vuren in Libanon
Executies
in Iran
Akkoord in Frankrijk
EG-topman Spaak overleden
PAGINA 6
BUITENLAND
MAANDAG 20 JULI 19^
De Amerikaanse president Ronald Reagan en de Westduitse bondskanselier Helmut Schmidt rijden i
karretje op het streng bewaakte terrein, waar de economische top in Ottawa wordt gehouden.
OTTAWA - Bondskanselier Hel
mut schmidt wijst Amerikaanse
kritiek op uitbreiding van de
handel tussen West-Europa en
de Sowjet-Unie van de hand. De
Amerikaanse minister van bui
tenlandse zaken Alexander Haig
zei gisteren dat deze handel Mos
kou in staat stelt „over de gehele
wereld avonturisme te bedrij
ven". Schmidt en Haig deden
hun uitspraken in interviews
met de Amerikaanse televisie.
De handel tussen West-Europa
en Moskou komt aan de orde op
de economische topconferentie
van de zeven grootste westelijke
industrielanden die vandaag in
een warme Canadese hoofdstad
Ottawa begint.
De Amerikaanse president Reagan
zal op de leiders van West-Duits-
land, Frankrijk, Engeland en Ita
lië een beroep doen om in de
handel met Moskou een „voor
zichtige collectieve aanpak" af te
spreken. In Washington is her
haaldelijk kritiek geuit op het
aardgascontract dat Moskou met
enkele Westeuropese landen,
waaronder Nederland, heeft ge
sloten. Dit voorziet in de levering
van Siberisch aardgas. De Euro
pese afnemers financieren de
bouw van een enorme pijplei
ding.
Reagan zou niet langer tegen de
aardgasafspraak zijn, maar zou
Westeuropese leiders waarschu
wen voorzichtig te zijn in hun
handelsbetrekkingen met de
Sowjet-Unie. De kritiek van mi
nister Haig wees bondskanselier
Schmidt van de hand: „Het aard
gascontract is iets heel gewoons,
vooral gezien onze geografische
situatie. Amerika heeft wel kri
tiek geuit, maar ons geen aardgas
aangeboden", aldus Schmidt.
Op zijn beurt stak de Westduitse
regeringsleider niet onder stoe
len of banken dat hij het Ameri
kaanse economische beleid, dat
tot hoge rentevoeten heeft ge
leid, „niet bepaald bewondert".
Schmidt beklemtoonde dat Was
hington moet beseffen dat snel
begonnen moet worden aan on
derhandelingen met Moskou
over vermindering van de kern
5 correspondent)
JERUZALEM (GPD/UPI) - Premier Begin van Israël is
vooralsnog niet ingegaan op de Amerikaanse eis het vu
ren in Libanon te staken. In een gesprek met de speciale
afgezant van president Reagan voor het Midden-Oosten,
Habib, stelde Begin dat de Amerikanen zich met deze eis
beter tot de Libanese autoriteiten kunnen wenden. Vol
gens Begin zijn de Libanese regering en Syrië verant
woordelijk voor de huidige escalatie. Israël zal pas bereid
zijn het vuren te staken als de Palestijnen hun beschie
tingen stopzetten.
druk op Israël te vergroten. Be
gin toonde zich gisteren in zijn
gesprek met Habib zeer ver
toornd. Naar aanleiding van de
Israëlische luchtaanvallen in Li
banon zou de Amerikaanse pre
sident gezegd hebben dat „die
knaap Begin het hem wel zeer
moeilijk maakt Israël van dienst
te zijn".
Politieke kringen in Jeruzalem
toonden zich gisteren uiterst pes
simistisch over de Amerikaanse
pogingèn de rust in het Midden-
Oosten te doen terugkeren. Ha
bib zelf wees erop dat de proble
men zeer ingewikkeld waren.
Mogelijk zal Habib binnenkort
naar Libanon afreizen om daar te
trachten tot een regeling te ko
men. Eerst wil hij nog de specia
le zitting van de Israëlische rege
ring afwachten die morgen aan
de situatie in Libanon gewijd zal
worden.
Oud-premier Rabin van de opposi
tionele arbeiderspartij uitte gis
teren felle kritiek op het beleid
van de regering. Hij stelde dat Is
raël mede verantwoordelijk was
voor de huidige verslechtering.
Rabin zei niet te geloven dat de
huidige luchtbombardementen
tot een oplossing kunnen leiden.
Hij raadde de regering aan met
behulp van de Amerikanen tot
een politieke regeling te komen.
De Veiligheidsraad van de Ver
enigde Naties, die vrijdagavond
op verzoek van Libanon in
spoedzitting bijeen was geko
men om te beraadslagen over de
joigste Israëlische luchtaanval
op Beiroet, heeft volstaan met
een beroep op alle betrokken
partijen en de vijandelijkheden
onmiddellijk te staken.
De Amerikanen hebben inmiddels
voor de tweede keer de levering
van de F-16-gevechtsvliegtuigen
aan Israël opgeschort om dc
TEHERAN (UPI/AFP) - Vijf leden
van de linkse Iraanse beweging
Moedjahedin Khalq zijn zaterdag
wegens activiteit gericht tegen
de Islamitische republiek, voor
een vuurpeloton terechtgesteld,
zo meldde de Iraanse radio giste
ren. Ook negen handelaren in
verdovende middelen werden
geëxecuteerd.
Zestien andere leden van de Moed
jahedin Khalq werden wegens
dezelfde activiteit (verboden de
monstraties, verkopen en uitde
len van onwettige publikaties)
veroordeeld tot gevangenisstraf
fen van drie maanden tot drie
jaar.
Enkele ontploffingen hebben lich
te schade aangericht in Teheran,
meldde het dagblad Islamitische
Republiek gisteren. Eén ervan
veroorzaakte brand in een Isla
mitische bibliotheek, maar om
standers wisten de brand te blus
sen.
LONDEN (AFP/DPA) - De Britse
regering is niet bereid tot recht
streekse onderhandelingen met
de hongerstakenden IRA-leden
in de Noordierse gevangenissen,
zo heeft de Britse minister voor
Noord-Ierland, Humprey Atkins,
gisteren verklaard. De regering
blijft bij haar eerdere standpunt:
een verbetering van het regime
in de gevangenis kan pas na
beëindiging van de hongersta
king tot stand komen. Dit afwij
zen van collectieve afspraken
sluit kennelijk het maken van in
dividuele afspraken niet üit,
want, aldus Atkins, de regering
is bereid te antwoorden op vra
gen van hongerstakers die willen
weten wat er gebeurt als ze hun
actie beëindigen.
Een uitweg uit de impasse lijkt
voorlopig niet in zicht, want de
IRA-gevangenen wijzen indivi
duele contacten af. Ook bemid
delingspogingen van derden vin
den ze niet aanvaardbaar, omdat
de bemiddelaars door Londen
gemanipuleerd zouden worden.
Zaterdag vroegen ze de delegatie
van het internationale Rode
Kruis de bemiddeling te staken,
en afgelopen week lieten de IRA-
gevangenen weten ook geen
prijs meer te stellen op de in
spanningen van de commissie
voor gerechtigheid en vrede van
de Ierse katholieke kerk.
Bij de Britse ambassade in de Ierse
hoofdstad Dublin hebben zich
zaterdag ernstige ongeregeldhe
den voorgedaan. De Ierse radio
meldde dat zeker 15.000 Ieren de
monstreerden tegen de harde
houding van de Britse regering
tegenover de IRA-gevangenen in
de Maze-gevangenis in Belfast.
Toen een uit de Maze-gevangenis
gesmokkelde verklaring werd
voorgelezen, waarin de honger
stakers - acht in totaal - meedelen
dat drie dagen geleden begonnen
bemiddelingspogingen van Ro-
de-Kruis-functionarissen uit Ge-
nève zijn vastgelopen, begonnen
de demonstranten benzinebom
men en stenen naar de ambassa
de te gooien. Met moeite konden
ongeveer duizend politiemensen
verhinderen, dat de menigte de
ambassade bestormde.
De hongerstakers, van wie er twee
in levensgevaar verkeren, willen
dat de Britse regering zelf met
hen komt praten over verbete
ring in de omstandigheden waar.
onder zij gevangen zitten. Zoals
bekend hebben al zes leden van
de IRA ten dode toe geweigerd
voedsel tot zich te nemen. Offi
cieel is meegedeeld, dat honderd
agenten zo ernstig gewond wer
den, dat ze naar het ziekenhuis
moesten. Onder de burgers wa
ren 130 gewonden.
Een half uur lang moest de politie
het hoofd bieden aan een hagel
van flessen en stenen. Het ge
weld brak los, toen de leidster
van de protestmars, Bernadette
Devlin McAliskey, toestemming
kreeg door de politieafzetting
voor de ambassade te gaan om
met enkele medestanders een
krans voor het gebouw neer te
leggen. Honderden demonstran
ten probeerden hen te volgen. De
driedubbele rij agenten kon de
aanval weerstaan.
Topman Rostow over kernwapens:
BONN (Reuter/DPA) - Het NA-
VO-besluit om de kernwapens
voor de middellange afstand in
Europa te moderniseren kan
geen onderwerp van onderhan
delingen met de Sowjet-Unie
zijn, zo heeft Eugene Rostow,
Washingtons top-onderhande-
laar voor ontwapening, ver
klaard in een gisteren gepubli
ceerd interview met het West
duitse weekblad 'Der spiegel'.
De Verenigde Staten streven
naar stabiliteit in het bewape
ningsniveau van Oost en West,
naar een situatie waarin het ge
vaar van een Sowjet-aanval op
West Europa zo klein mogelijk is,
aldus Rostow.
De NAVO heeft zich verplicht tot
stationering van 572 Pershing-21
en Kruisraketten in Europa, zo
verklaarde hij. 'Het zou het eind
van alles zijn als de NAVO be
sluiten nam en dan zou ontdek
ken dat de Sowjet-Unie een recht
van veto inzake deze besluiten
bezit".
Op de vraag of hij daarmee wil zeg
gen dat de Eurostrategische ra
ketten geplaatst moeten worden
ook als Moskou aanbiedt zijn SS-
20 raketten so ver ttfUg te trek
ken dat West-Europa er niet mee
kan worden bestreken, zei Ros
tow: "Dat moeten we dan bekij
ken".
Rostow zei dat het Salt-overleg (be
sprekingen over beperking van
strategische wapens) met de
Sowjet-Unie nog niet is hervat
omdat de Verenigde Staten hun
doelstellingen voor dit overleg
nog niet gedefinieerd hebben.
Maar de besprekingen zullen
binnenkort beginnen, waarbij in
eerste instantie aan de orde komt
hoe afspraken over wapenbe
heersing gecontroleerd kunnen
worden, aldus Rostow.
De Sowjet-Unie is ervan doordron
gen dat zij slechts geloofwaardig
bij het Westen kan aandringen
op het niet-plaatsen van Pers-
hing-2's en Kruisraketten in
West-Europa, als ze zelf het aan
tal op West-Europa gerichte SS-
20-raketten terugbrengt. Dit
Over arbeidstijdverkorting
PARIJS (AFP) - Werkgevers en vakbonden in Frankrijk hebben
overeenstemming bereikt over arbeidstijdverkorting. De vak
vereniging „Arbeidsmacht" (FO) ondertekende het akkoord.
Drie andere vakverenigingen hechtten in principe hun goedkeu
ring aan de overeenkomst. De grootste bond, de CQT, echter
niet.
Het akkoord voorziet onder meer in een 39-urige werkweek en
maakt de weg vrij voor onderhandelingen in de verschillende
beroepen. Veel vakbonden stellen dat het bereikte akkoord hen
een stap dichter bij het uiteindelijke doel brengt: een 35-urige
werkweek.
heeft Willy Brandt, de voorzitter
van de Westduitse sociaal-demo
cratische partij (SPD) zaterdag
verklaard in een vraaggesprek
met de "Süddeutsche Rund
funk". De ex-bondskanselier is
begin deze maand in Moskou ge
weest om met president Brezjn-
jev over het probleem van wa
penbeperking in Europa te pra
ten.
Hij zei er niet zeker van te'zijn, of
de Sowjets hun aantal SS-20's -
militaire deskundigen in het
Westen spreken van 230 met elk
drie kernkoppen - nog kunnen
terugbrengen. "Maar ik blijf mijn
best doen om in die richting te
werken", aldus Brandt.
Aan de vooravond vai
sche top in Ottawa heeft de West
duitse bondskanselier Helmut
Schmidt de Verenigde Staten
nog eens op het hart gebonden
dat er spoed moet worden be
tracht met de onderhandelingen
met de Sowjet-Unie over de Eu
rostrategische kernwapens. In
Washington zou het besef moe
ten leven dat dit een dringende
zaak is, zo zei Schmidt in een in
terview met de Amerikaanse om
roep ABC.
Onderhandelingen rnet de Sowjet-
Unie zyn een deel van het NA-
VO-'dubbel-besluit' van decem
ber 1979. Schmidt vertrouwde
erop dat de besprekingen tussen
de Verenigde Staten en de Sow
jet-Unie nog dit jaar zullen be
ginnen. "Maar ik zou een beetje
gelukkiger zijn geweest als ze
eerder begonnen waren, en dat
geldt zeker voor het publiek in
West-Duitsland, en ook voor Ne
derland, België, Italië en andere
landen'.
bewapening in Europa. „Ik was
gelukkiger geweest als ze al be
gonnen waren", zei hij.
Het Amerikaanse verwijt dat in
Duitsland een sfeer van neutra
lisme groeit, ontkende Schmidt.
Wel is er angst voor verslechte
ring van het politieke klimaat in
de wereld, voegde hij eraan toe.
Behalve over economische vraag-
stukken zal in Ottawa ook ge
sproken worden over actuele po
litieke problemen zoals de situa
tie in het Midden-Oosten, waar
de Israëlische bombardementen
de spanning hebben doen toene
men. Schmidt bepleitte in het tv-
gesprek, dat zaterdag is opgeno
men, snelle hervatting van het
Camp-David-vredesproces,
waarbij de Verenigde Staten een
stimulerende rol moeten spelen.
De verwachtingen over de uit
komst van de Top van de Zeven
zijn in Ottawa tot een minimum
teruggebracht. Zowel Schmidt
als zijn Canadese gastheer pre
mier Pierre Trudeau zeiden za
terdag dat het beraad al geslaagd
is als de deelnemers elkaar beter
leren kennen. Schmidt: „Ik hoop
dat we na Ottawa in staat zullen
zijn de telefoon te pakken en el y
kaar op een vriendelijke manie g
te kunnen opbellen als dat nodij
Schmidt en Trudeau hebben aai j
vrijwel alle voorgaande economi i
sche Topconferenties deelgeno t
men. Het beraad in Ottawa ii
nieuw voor president Reagan, dDc
Japanse premier Suzuki, d( i
Franse president Mitterrand er
de italiaanse premier Spadolini 1
De Britse premier Thatcher er
Gaston Thorn, voorzitter van d<
EG-commissie, hebben ook erva i
ring met dit overleg, dat volgenj i
Trudeau begrip moet oplevereru
„waar de wereld aan toe is".
De Top van Zeven kost CanadJ
ruim zeven miljoen dollar (vijf\
tien miljoen gulden). De leiders
van de zeven en hun ministers
vergaderen in een zestig kilome
ter ten noorden van Ottawa gele-"!
gen kasteel dat hermetisch van I
de buitenwereld is afgeschermd. I
Het beraad begon gistervond I
met een diner en eindigt morgen I
met een persconferentie, waar
voor de regeringsleiders zich
naar Ottawa zullen begeven.
WARSCHAU (GPD) - De af
gevaardigden bij het buiten
gewone partijcongres van de
Poolse communistische par
tij hebben de oproep van mi-
nister-president generaal Ja
ruzelski voor recht en orde
ontvangen met een daverend
applaus zoals dat tijdens het
hele congres, dat gisteren zijn
zesde dag inging, nog niet te
beluisteren was.
Gestoken in het generaalsuni
form met alle onderscheidin
gen ging de man die de mees
te stemmen kreeg voor het
lidmaatschap van het cen
traal comité in zijn somber
gestemde rede recht van
huis. „Voor Polen bestaat
geen groter gevaar dan anar
chie", aldus de generaal.
„Een land dat sterk wil zijn
en blijven heeft recht en orde
nodig". Verder in zijn rede
stelde hij: „Wij willen onze
strijdkrachten alleen gebrui
ken voor de verdediging van
ons land en voor vreedzame
doeleinden, maar als de nood
aan de man is moeten wij ons
misschien anders opstellen".
Onder de afgevaardigden be
stónd er geen twijfel over dat
premier Jaruzelski hiermee
doelde op de aangekondigde
stakingen die de vervallen
Poolse economie nog verder
de afgrond inwerken dan al
het geval is en dat in een
noodgeval de oplossing al
leen gevonden kan worden
door inschakeling van het le
ger om de arbeid óver te ne
men, of door een staat van be-
leg.
Zoals te verwachten was ver
klaarde Jaruzelski ook de
oorlog aan de „anti-socialisti-
lichting begroet na de schok
over de uitslag van de verkie
zingen voor de nieuwe leden
van het centrale comité waar
door zich maar vier van de elf
aftredende leden van het Po
litburo overeind wisten te
houden.
Direct na het bekend worden
van de uitslag kwam een ge-
lukwenstelegram van het
Russische staatshoofd en
Leonid Brezjnjev
waarvan de inhoud
niet buitengewoon enthou
siast was maar in elk geval
werd beschouwd als een
vorm van instemming. Lauw
was de reactie in andere
Oosteuropese landen. In het
Hongaarse partijblad Neps-
zabadsag werd slechts een
beknopt verslag gegeven dat
Kania herkozen was en wer
den enkele kritische noten
aangehaald zoals die op het
congres werden geuit.
Kremlin
sche elementen," die volgens Uit de samenstelling van het
hem de confrontatie tussen
de regering en de vakorgani
satie provoceren en de labiele
toestand van het land nog
verder in gevaar brengen. Te
genover de vrije onafhanke
lijke vakorganisatie Solidari
teit sloeg hij een verzoenende
toon aan, waarbij hij def"
Politburo blijkt duidelijk dat
het Kremlin invloed moet
hebben gehad omdat de par
tijbestuurders en intellectue
len in de meerderheid zijn,
terwijl in het kort tevoren ge
kozen centrale comité de
boeren helemaal niet verte
genwoordigd zijn.
deze week geplande stakin- Dat verklaart ook de afwezig
gen in de havens langs de
Baltische kust en bij de natio
nale luchtvaartmaatschappij
LOT ernstig veroordeelde.
Volgens Jaruszelski is de re
gering bereid met Solidariteit
samen te werken om voor de
arbeiders
scheppen.
De rede van de Poolse rege
ringsleider was geen voor
beeld van optimistische toe
komstverwachtingen, maar
had de teneur van patriottis
me en van de autoriteit waar
op het grootste deel van de
afgevaardigden al dagen had
gewacht. Het is daarom niet
verwonderlijk dat geruchten
de ronde doen dat premier
Jaruszelski binnen afzienba
re tijd tot president wordt be
noemd en de huidige 71-jari-
ge president Jablonski zal af
lossen.
De herverkiezing van Stanis-
law Kania in de nacht van za
terdag op zondag werd door
velen met een zucht van ver
heid van Miecyslaw Rakows-
kir voormalig hoofdredacteur
van het partijorgaan Trybuna
Politica en uitgesproken
voorstander van het liberalis
me onder de nieuw benoem
de leden van het Politburo,
zelfbestuur te Aangenomen wordt dat het
Kremlin nu verder tevreden
kan worden gesteld door de
benoeming van de tegenkan
didaat van Kania voor de
functie van partijsecretaris,
Kazimierz Barcikowski, tot
minister van binnenlandse
zaken en de voor de functie
van partijsecretaris veelge
noemde Stefan Olszowski tot*
minister van buitenlandse za
ken - een functie die hij dan
voor de tweede keer onder
verschillende regimes zou
uitoefenen. In de eerste pe
riode dat hij minister van bui
tenlandse zaken was - in het
begin van de jaren zeventig -
genoot hij in het Westen een
grote reputatie.
ANTON KOENE
BRUSSEL (DPA/AFP) - Fernand
Spaak, kabinetschef van de voor
zitter van de Europese Commis
sie, Gaston Thorn, is gisteren
dood aangetroffen in zijn huis in
Brussel. Hij is gestorven door
een schot uit een jachtgeweer. In
de badkamer van het huis werd
ook het lichaam van zijn vrouw
gevonden, die door elektrocutie
om het leven is gekomen.
In EG-kringen in Brussel meent
men dat er sprake is van een 'pri
vé drama'. Spaak had Thorn zul
len vergezellen naar de economi
sche top in Ottawa. Een woord
voerder van de Europese ge
meenschap verklaarde gisteren
dat Spaak onder 'uitzonderlijk
bedroevende omstandigheden'
is overleden.
Fernand Spaak, zoon van de voor
malige Belgische premier Paul
Henri Spaak, een van de 'geeste
lijke vaders' van de Europese
Gemeenschap, was 57 jaar. Hij
was al vanaf 1952 kabinetschef
van Jean Monnet bii de Europe
se Gemeenschap voor Kolen en
Staal, werkte vervolgens bij Eu
ratom en werd in 1967 directeur-
generaal van de afdeling energie
zaken van de Europese Commis
sie. Van 1976 tot 1980 was hij het
hoofd van het bureau van de Eu
ropese Commissie in de Verenig
de Staten.
De Europese Commissie heeft haar
diepe droefheid uitgesproken
over het verlies van een voortref
felijk medewerker die zijn beste
krachten heeft gegeven aan de
Europese eenwording.
