'Overheid maakt
misbruik van
de huisvrouwen'
Cosmopolitan een 'nieuw' vrouwenblad
"Combinatie baan
moederschap
is te leren"
Directrice huishoudelijke voorlichting
Lip-stick-verpakking
Fietsen in Noord-Holland
MAANDAG 20 JULI 19
Vakbekwaam huishouden is heel
wat ingewikkelder, dan het op
het eerste gezicht lijkt. Een pot
macaroni koken dat is niet zo'n
kunst. Maar de hele planning en
organisatie van boodschappen
doen, en zorgen dat je iedere
week weer uitkomt met het huis
houdgeld zijn al een stuk inge
wikkelder.
Dat is de mening van mevrouw C.
T. Zelvelder-Van der Laan, direc
trice van de Stichting Huishoude
lijke Voorlichting.
Intussen doet de overheid maar
alsof huisvrouwen alles aan kun
nen, vindt ze, door ze op te zade
len met bij voorbeeld de gevolgen
van de bezuinigingen in de be
jaardenzorg. Want daar zijn de
dochters en de schoondochters
dan weer goed voor.
Mevrouw Zelveldcr
ge vrouwen vinden het moei
lijk iets uit handen te geven.
Ik heb dat zelf ook wel gehad.
DEN HAAG - Er zou per type gezin moeten worden berekend, wat er op zijn minst aan
huishoudelijk werk verricht moet worden om de boel goed draaiende te houden. Hoeveel
tijd dat kost, wat voor dat werk een aanvaardbaar loon zou zijn, en wat dus de kosten per
week bedragen.
Dat vindt mevrouw drs. C. T. Zel
velder-Van der Laan, directrice
van Stichting Huishoudelijke
Voorlichting (HVP). De HVP or
ganiseert vooral op het platteland
cursussen op huishoudelijk ge
bied, en doet bovendien aan con
sumenten- en budgetvoorlich
ting. De HVP hecht groot belang
aan vakbekwaam huishouden, en
heeft het in een onlangs gepubli
ceerde „Beleidsvisie" opgeno
men voor de huisvrouw.
Daar was alle reden toe, vindt me
vrouw Zelvelder, want de over
heid maakt op dit moment rond
uit misbruik van huisvrouwen.
„Taken die aanvankelijk door in
stanties zoals ziekenhuizen wer
den uitgevoerd, worden nu op het
gezin afgeschoven. En in de prak
tijk is dat meestal: de vrouw".
Ze noemt wat concrete voorbeel
den: Het plan van de zieken
fondsraad on. ligduur in zie
kenhuizen terug te draaien. De
ziekenhuisbevalling op medi
sche indicatie, waarna de kraam
vrouw nu vaak korter in het zie
kenhuis mag blijven dan voor
heen. De stopzetting van de bouw
van bejaardenhuizen, en de ge
lijktijdige rem op het „open be-
jaardenwerk" (de hulp thuis).
Mevrouw Zelvelder: „En op wie
komt het werk dan neer: op buur
vrouwen, moeders, zussen en
dochters. Ik ken heel wat vrou
wen die twee dagen per week de
deur uit zijn, de ene dag bij hun
moeder, de andere dag bij hun
schoonmoeder schoonmaken.
Het geeft gigantische schuldge
voelens als je dan tegen je moeder
zegt: ik heb geen tijd, want ik heb
een baan. Het is een onverant
woorde gang van zaken dat het
regeringsbeleid zo'n grote claim
legt op het huishouden, en het
werkt belemmerend voor de
emancipatie"
Overheid
Als eens duidelijk berekend werd
hoeveel dc kosten voor het huis
houden bedragen, vindt me
vrouw Zelvelder, zou de overheid
daar rekening mee kunnen hou
den. Dan zou pas duidelijk wor
den dat bij voorbeeld een gezin
met een verdienende man en een
huishoudende vrouw en twee ou
dere kinderen, er veel beter voor
staat dan een gezin dat bestaat uit
diezelfdp verdienende man, twee
kleine kinderen en geen vrouw.
„De overheid doet nu alsof gezin
nen „alles wel even aankunnen".
En alsof het vanzelfsprekend is
dat vrouwen er allerlei taken bij
nemen? Daardoor verplicht men
vrouwen om niet buitenshuis te
werken.
vrouwen hèt per se moeten doen".
Consumentenvoorlichting neemt
daarom een belangrijke plaats in
in het werk van de HVP. De pu-
blikaties van de consumenten
bond en van het Konsumenten
Kontakt zijn vaak te moeilijk
voor mensen met weinig oplei
ding. Wij leren bij voorbeeld in
onze cursussen hoe je zo'n gids
moet lezen. Waar je, in jouw huis
houden, op moet letten. Maar we
stimuleren ook het kritisch den
ken: hoe doorzie je de werkwijze
van een supermarkt. Het feit bij
voorbeeld dat het dure spul altijd
vooraan, en het goedkope achter
aan staat".
Ze noemt een bestaand voorbeeld:
van een echtpaar is de man invali
de, de vrouw werkt buitenshuis.
De man en de vrouw komen over
een dat de beste oplossing is dat
hij naar een verzorgingstehuis
gaat. Hij krijgt daar echter geen
plaats, omdat „zijn vrouw hem
wel kan verzorgen". De vrouw
zou daarvoor echter haar baan
moeten beëindigen. Dat vindt de
man noch de vrouw aanvaard
baar. Waardoor ze ten slotte zijn
overeengekomen te gaan schei
den.
Uit handen
Mevrouw Zelvelder benadrukt het
belang van een goede taakverde
ling binnenshuis. „Maar ik moet
toegeven dat vrouwen het soms
ook moeilijk vinden iets uit han
den te geven. Ik heb dat zelf ook
wel gehad: sinds begin dit jaar
werk ik weer full-time, en geef ik
de was aan de werkster mee. En
waar erger ik me tot nu aan: aan
het feit dat de sokken verkeerd
opgerold zitten. Dat is natuurlijk
onzin, en daar moet ik me over
heen zetten. Emancipatie bete
kent ook datje leert werk aan an
deren over te laten. Niet alleen in
je werk, ook in de huishouding"
Mevrouw Zelvelder benadrukt het
belang van goed huishouden:
„Het is een voorwaarde voor het
gevoel van geborgenheid en
koestering, dat je nodig hebt om
goed te kunnen gedijen. Maar dat
wil natuurlijk niet zeggen dat de
mee is die kwestie niet opgelos-
t.
Mevrouw Zelvelder: „Er is nog veel
te weinig over die hele rolverde
ling bekend. Bijvoorbeeld: Is het
zo dat mannen zich een Jan Hen
gaan voelen als ze in de keuken
staan. Of juist helemaal niet? En.
leren mannen in de loop der jaren
ook te plannen in het huishou
den, of blijft dat toch nog de taak
van de vrouwen?"
Belangen
Ook vindt de HVP dat huisvrou-
wenbelangen beter verdedigd
zouden moeten worden. „In de
Commissie Consumentenaange
legenheden (CCA) van de SER
bijvoorbeeld worden de belan
gen van de huishoudelijke sector
niet echt behartigd. De HVP zou
een zetel in die commissie willen
hebben. Verder zou er een plat
form moeten komen met alle ver
enigingen die iets met huishou
ding te maken hebben. Het huis
houden raakt nu helemaal onder
gesneeuwd. In de nota volwasse
neneducatie bijvoorbeeld wordt
alleen gesproken over betaalde
arbeid en vrije tijd. En wat zo'n 80
procent van de vrouwen in Ne
derland in het huishouden doen,
dat is dan zeker vrije tijd?".
„Ook de Emancipatieraad, en de
hele emancipatiebeweging zou
den meer oog voor de huishou
ding moeten hebben"
De „Beleidsvisie" van de HVP
meldt wat de gevolgen zijn van
huishouden onder minder ideale
omstandigheden: 89 percent van
de ongelukken gebeurt iri huis,
7,3 percent op het werk, en 3,7
percent in het verkeer
Mannen
Omdat de HVP ook de
het huishouden wil hebben, orga
niseert ze kookcursussen voor
mannen. De belangstelling daar
voor neemt snel toe. Maar daar-
„Een pot macaroni koken is per slot
van rekening geen kunst. Dat
hebben mannen ook zo geleerd.
Maar doen ze dan ook de bood
schappen? En houden ze daarbij
in de gaten dat er voor de rest van
de week ook nog huishoudgeld Ond6rwijS
genoeg is?". In een aantal plaat
sen begint de HVP nu met cur
sussen „Rolverdeling in het huis
houden". Mevrouw Zelvelder:
„Daar ben ik blijer mee dan met
die kookcursussen. Het gaat een
stapje verder. Mannen krijgen er
dan ook meer zicht op wat er alle
maal in het huishouden is te doe-
Mevrouw Zelvelder vindt dat jon
geren op school huishoudkunde
zouden moeten krijgen. En dan
vooral plannen, budgettering, en
consumentenvoorlichting (waar
moet je op letten). Geen kleinig
heden, maar de basisdingen.
De „Beleidsvisie" spreekt van 40
tot 80 uur werk per gezin met kin
deren per week. „Als de ramen
altijd schoon zijn, zie je ook niet
dat ze vuil worden. Maar ik denk
ook dat huisvrouwen wel wat
mondiger tegenover hun man
zouden mogen worden. Dat ze
best eens mogen zeggen: „Nee
joh, mijn werkdag was om, en ik
was er niet aan toegekomen". Of:
„Ik had een lunch met de vrou
wen uit de buurt, en daar was ik
pas om drie uur van thuis, dus je
begrijpt: er is niet zoveel ge
beurd. Mannen hebben zulke
dingen toch ook?"
Mevrouw Zelvelder signaleert nog
een paar andere ontwikkelingen:
door de verslechterende econo
mie komen er steeds meer vragen
om budgetvoorlichting. En niet
alleen vrouwen met heel lage ge
zinsinkomens, maar ook vrou-
AMSTERDAM - „Nieuw, hier is de
Nederlandse Cosmo". Met deze
kreet op het gele hoekbandje ligt
de Nederlandse dochter van het
oorspronkelijk Amerikaanse
vrouwenblad Cosmopolitan in de
winkels. Op de cover een model
met wapperende haren, een chi
que voile gewaad en een zeer ang
stige blik in de ogen. „Het laatste
Nederlandse vrouwen zijn niet
van die doldriftige bh-koop-
sters. Gemiddeld kochten ze
vorig jaar 2 nieuwe bh's, ter
wijl de Franse en Italiaanse
vrouwen toch tot vier kwa
men. Lingerie en foundation
fabrikanten doen er dan ook
van alles aan om vooral de
jonge vrouw, tussen de 15 en
20 jaar voor de bh te interes
seren. Lovable doet dat met
een king size lipstick-verpak
king omdat zo redeneert het
concern, die jonge vrouwen
in die leeftijdsgroep vooral
belangstelling hebben voor
cosmetica. Gelukkig is niet
alleen op het uiterlijk gelet.
Dc kwaliteit is katoen en de
belijning is heel strak, zonder
kwastjes en strikjes. De kleu
ren zijn wit blauw, caramel-
wit en roze-rood-wil ge
streept.
In strapless is er een witte uit-
is een schoonheidsfoutje", aldus
de uitgever van het blad De Geïl
lustreerde Pers.
Cosmopolitan moet het gat in de
markt dichten dat er bestaat tus
sen Viva en Avenue. Dat er een
gat in de markt is op het gebied
van vrouwenbladen is volgens
marktonderzoekers onbetwist
baar. Verschillende uitgevers
concerns zijn al jaren op zoek
naar een nieuwe formule om dat
gat te dichten. Zo werd twee jaar
geleden een nieuw blad bedacht
met de naam Marie, blad voor
„werkende" vrouwen. Met de
laatste groep werd dan bedoeld
vrouwen die buitenshuis werken.
Kennelijk vond het Nederlandse
vrouwelijk publiek dat blad niet
zo aardig en was het zeker niet
van plan daarvoor haar abonne
ment op Viva, Margriet of Opzij
op te zeggen.
Het nieuwe blad Cosmopolitan
daarentegen schijnt weer geheel
„anders" dan al die andere vrou
wenbladen te zijn, ten minste nis
we de uitgever moeten geloven.
Een blik door het blad doet de
lezer vermoeden dat het hier in
derdaad om een andere groep
vrouwen zou gaan. De uitgever
mikt op het rijkere, luxueuzere
type vrouw, dat zeker niet te be
roerd is om zeven- a achthonderd
gulden voor een jurkje op tafel te
leggen. Zij is een vleugje geëman
cipeerd - vandaar een speciale ru
briek „werk en carrière"; open
hartig over haar seksleven („Het
toppunt van genieten; een orgas
me is voor iedereen anders", luidt
de titel van een artikel); en vooral
bereidt aan zichzelf te werken, zo
als een artikel over gebrek aan
zelfvertrouwen doet vermoede-
Naast dat alles is dit type vrouw
toch ook geinteresseerd in horo
scopen, recepten, cosmetica en li
chamelijke verzorging. In plaats
van dat gat, waar al die markton
derzoekers zich zo druk over zit
ten te maken, lijkt de nieuwe Cos
mo eerder op een samenraapsel
van Viva, Avenue en Margrie-
LISETTE GOTSCHALL
Psychotherapeute Marianne Smit
Het gebeurt steeds vaker dat gehuwde vrouwen met een baan door hui
dubbelrol overspannen raken en om psychische hulp vragen. D5
werkelijke oplossing voor hun probleem zou zijn te stoppen met hua
baan. Deze mening geeft directeur W. J. de Waal van het Instituut voo
Multidisciplinaire Psychotherapie in Den Bosch onomwonden in he
vakblad „De Psycholoog". De door De Waal aangedragen oplossin;
heeft nu bij heel wat mensen woede of verwondering gewekt. Onder
andere bij Marianne Smit, psychotherapeute bij het IMP in Utrecht,
en wetenschappelijk medewerkster aan de Rijksuniversiteit in
Utrecht. Haar taak is daar onderzoek en onderwijs in de psychothera
pie met vrouwen. Zij vindt: „De dubbelfunctie van het moederschap
naast een baan buitenshuis is zwaar, maar het is te leren".
wen in koopflats, of in dure huur
huizen: Ook blijken cursussen als
„stoelen bekleden" en „repara
ties in huis" goed te draaien.
Tegelijkertijd ziet ze een toenemen
de behoefte aan serviceverlening
buitenshuis: „Er zijn bij voor
beeld steeds meer stomerijen
waar je kleren kunt laten zomen,
en waar je zakken en ritsen kunt
laten inzetten. En je ziet ook wel
mensen die voor zichzelf begin
nen en zulk werk doen. („Dat
soort dingen wordt de mensen
niet meer geleerd), zegt mevrouw
Zelvelder.
Daarnaast vindt ze dat in de wet
zou moeten worden vastgelegd
dat volwassenen recht hebben
om huishoudonderwijs te krij
gen. „Je leert de huishouding
maar voor een deel van je ou
ders", vindt ze. Wat je bij voor
beeld niet leert is: of je een was
machine nodig hebt, of beter naar
de wasserette zou kunnen gaan.
Hoe een keuken het beste werkt.
Wat de juiste hoogte van een aan
recht is. Hoe werkje zo, datje het
minst moe wordt. Wij wijzen bij
voorbeeld ook op dingen die je
gezonder zelf kunt maken zonder
dat het veel meer tijd hoeft te kos
ten dan met die „kant en klaar-
verpakkingen". Zoals al die soor
ten taartmix. Het is amper voor
bewerkt, maar wel duur. Volgens
het kookboek bak je goedkoper
en gezondere taarten, en het is
niet veel meer werk. Toch staan
er hele schappen van dat zoge
naamde kant en klare spul in de
supermarkt".
Voor de derde keer in successie organiseert de Streek VVV Noordhol
lands-Noorden een toeristische fietsdriedaagse door de kop van Noord
holland.
Dit jaar zal het evenement op 10, 11 en 12 juli plaatsvinden.
De dagelijkse tochten van 40, 75 of 100 km - afhankelijk van de eigen
geoefendheid voeren de fietser over fietspaden of rustige landbouw-
wegen langs bos of duin en veld of wei. De routes zijn zo gekozen, dat
iedereen aan deze fietsdriedaagse kan deelnemen, jong en oud, alleen
of in gezinsverband, samen met vrienden of vriendinnen, het kan alle
maal. Indien men ergens eens wil afstapen, eens rustig wil rondwande
len in een van de aardige dorpen in de kop van Noordholland dan kan
dat ook. In de routebeschrijvingen zijn ook de aantrekkelijke punten
van stad en dorp aangegeven.
De dcelncmerskosten bedragen 10.— per persoon. Fietsliefhebbers die
graag eens de kop van Noordholland willen ontdekken, kunnen in
schrijven bij de Streek VVV Noorhollands-Noorden. Bernhardplein 10,
Postbus 41, te Den Helder. Telefoonnummer 02230-13597.
UTRECHT - Terwijl ze haar vijf
maanden oude zoontje Niek van
uit haar ooghoeken in de gaten
houdt, formuleert Marianne Smit
haar bezwaren tegen de opvattin
gen van haar Bossche vakgenoot.
Ze heeft vooral kritiek op het ge
mak waarmee De Waal doet alsof
hij de problemen van gehuwde
vrouwen overziet. Persoonlijk
voelt ze zich in elk geval niet door
hem aangesproken.
„Natuurlijk herken ik de problé-
men van de dubbelfunctie die je
als moeder en buitenshuis
werkende vrouw hebt", zegt ze.
„Zowel uit mijn ervaring thuis,
als uit de vakliteratuur. Het is be
langrijk dat probleem te signale
ren. Zo'n dubbelfunctie vergt een
goede planning en goede afspra
ken. Maar dat is iets wat je kunt
leren".
Een psychotherapeut, vindt me
vrouw Smit, heeft de taak een si
tuatie te scheppen waarin de pa
tiënt zijn eigen oplossing kan vin
den. Voor de dubbelbelaste vrou
wen met psychische spanningen
kan dat betekenen: hulp om zelf
te leren plannen, om keuzes en
afspraken te maken.
„Maar wat doet De Waal", zegt Ma
rianne Smit, „hij stelt zich op als
de allesweter, en lost zelf het pro
bleem van zijn patiënten op door
voor hen de keuze te maken dat
ze hun baan moeten laten schie
ten. Daarmee neemt hij geen oor
zaak van de problemen weg,
maar doet hij uitsluitend aan
symptoombestrijding. Want hier
door leer je de vrouwen niet om te
gaan met situaties waarin ze over
belast dreigen te raken. Je kunt
die baan wel wegnemen, maar
straks is er wel weer wat anders
Waardoor ze overbelast raak-
t".
Taakverdeling
Marianne Smit gaat er (evenals De
Waal trouwens) van uit dat de
psychische spanningen van deze
groep vrouwen vaak in de hand
gewerkt wordt door een scheve
verdeling thuis.
Ook heeft Marianne Smit er be
zwaar tegen om van „extra in
komsten" te spreken als het over
het salaris van de vrouw gaat, zo
als De Waal doet. „In veel gezin
nen is het niet „extra", maar
noodzakelijk onderdeel van de
inkomsten".
Onderschat
Op de vraag of de zwaarte van het
moederschap toch niet in veel ge
vallen wordt onderschat, consta
teert ze in de eerste plaats dat „de
maatschappij" te weinig voorzie
ningen treft: te weinig kinderdag
verblijven, te weinig overblijfmo-
gelijkheden, en een te kort beval
lingsverlof. „En dat laatste vang
je niet op met een half jaar onbe
zoldigd verlof zoals laatst werd
geopperd. Dat kan hoogstens
voor sommige mensen, maar niet
wanneer het inkomen van de
vrouw een noodzakelijk deel van
het gezinsinkomen vormt".
En over de vrouwen zelf: „Als je als
buitenshuis werkende vrouw
graag een kind wilt, is het belang
rijk om te bedenken dat het aan
dacht en verzorging nodig heeft.
En dat je daardoor keuzes moet
maken, en een aantal activiteiten
moet staken".
„Ik heb nu bijvoorbeeld veel min
der sociale contacten dan voordat
ik een kind had. Ook heb ik een
hobby laten varen. En dan heb ik
nog het geluk dat ik tot een goede
rolverdeling heb kunnen komen
met mijn man, en dat ik een inte
ressante baan heb waarin ik veel
mensen ontmoet".
„Ik denk ook dat we toleranter
moeten zijn als er dingen spelen
die emotionele en lichamelijke
energie en aanpassing vragen.
Dat geldt zowel voor vrouwen
naar zichzelf als voor collega's
naar elkaar. Als je bijvoorbeeld
ook ziet dat van iemand die een
hartinfarct heeft gehad, soms na
twee maanden werken al weer
wordt verwacht dat hij of zij weer
gewoon meedraait".
huisvrouw en moeder niet te c
derschatten: „Het is een zware
klus om dat goed te doen".
Marianne Smit: „Ik neem De Waal
kwalijk dat hij moraliseert. Hij
mag natuurlijk best opmerken
dat het moederschap een zware
klus is. Daarin geef ik hem gelijk
Maar als hij erbij zegt dat het een
zware klus is, om het goed te
doen", praat hij vrouwen eep.
schuldcomplex aan. Dan roept
hij het gevoel op dat je het vast
niet goed doet als je er niet de helfe 'J
dag mee bezig bent".
Mevrouw Smit vindt dat er nog een
heel andere kant zit aan het ver
band tussen emancipatie en psy
chische spanningen. Namelijk dé
Schuldcomplex
Na de komst van de baby heeft
Marianne Smit minder sociale con
tacten en ook heeft ze een hobby
moeten laten varen.
psychische spanningen waar
sommige vrouwen mee te kam
pen krijgen doordat hun huis
houden eentonig is en hun kinde
ren steeds een beroep op hen
doen. En door het gebrek aan
contacten raken ze in een isole
ment.
„Niet .voor iedere vrouw die daar
last van heeft is een baan de op
lossing. Voor sommigen kunnen
dingen als zwemmen, bloem
schikken, werk in het buurtcen
trum, de kerk, of iets studeren,
bijvoorbeeld de moeder-mavo
een geweldige sociale functie
hebben. Maar als een vrouw met
een baan buitenshuis door haar
psychotherapeut naar huis ge
stuurd wordt, zal dat in het alge
meen toch een verlies van haar
gevoel van eigenwaarde voor
haar betekenen. Als je dingen
doet omdat anderen ze van je ver
wachten, of het nou de baan bui
tenshuis is of juist het huishou
den, zitje altijd mis. Dan kom je
altijd vast te zitten. Alleen je ei
gen, bewuste keuze maakt je zelf
verzekerd".
Overgangssituatie
De samenhang tussen emancipatie
en psychische spanningen in zijn
geheel overziend, stelt Marianne
Smit: „We zitten nu in een over
gangssituatie. Daarbij gaan ze
kerheden verloren, en dat kan
mede een rol spelen bij het ont
staan van psychische problemen.
Aan de andere kant zorgt emanci
patie voor een groter zelfbewust
zijn. En dat is een hele verrijking,
daar kun je gelukkig van worde-
Hoe ingewikkeld de hele discussie
is, blijkt wel uit een onderzoek
van Aafke Komter dat onder Ne
derlandse psychotherapeuten
werd gehouden naar hun opvati
ting en over de vraag wat „psyt
chisch gezond" betekent voor
een man. en wat voor een vrouwi
De conclusies: een man zou, vol
gens de meerderheid van de psy-
chotherapeuten, psychisch geT
zond zijn als hij produktief, zelf
verzekerd, logisch en doelbewust
optreedt. Een vrouw daarentegen
als zij, teder, sensitief, intuïtief,
ontvankelijk, spontaan, emotio
neel, en aanhankelijk is. Marian
ne Smit: „Als dit je ideeën zijn
over een psychisch gezond^
vrouw, vind je het natuurlijk zeef
ongezond als een vrouw buitens
huis wil werken. Dan moet ze niet
zoveel noten op haar zang hebbe-
