Eén miljoen voor een
waslijnin Rotterdam
DE GROENE MASKERS
HF
Wn
ONDERDAG 16 JULI 1981
- tOTTERDAM (GPD) - Toen in 1953 het nog kale Rotterdam werd opgesierd met Ossip
Zadkine's indrukwekkende beeld „De verwoeste stad", was dat voor de gemiddelde
i Rotterdamse burger slechts een beperkt genoegen. Stom ding, luidde de gemiddelde
mening. En de smalende volksmond sprak al gauw van „Jan zonder hart",
daar toen onlangs het voorstel werd gelanceerd om het negen meter hoge beeld te
verplaatsen, sloeg diezelfde gemiddelde Rotterdammer op tilt. In de plaatselijke
kranten verschenen tal van ingezonden brieven met een elfde boodschap: „Handen Af
Van Ons Beeld".
Set is nu de vraag, of de creatie van de in Den Haag wonende kunstenaar Auke de Vries een
zelfde lot beschoren zal zijn. Hij is de ontwerper van het kunstwerk dat bij de nieuwe
Willemsbrug moet verrijzen. Of verrijzen..., komen te hangen. Nu al wordt gesproken van
„die waslijn".
Het plan van De Vries: span een
kabel tussen de nieuwe Willems
brug en de pijler van de ernaast
gelegen spoorbrug. Aan die kabel
worden een aantal stalen objec
ten bevestigd die bewegen door
de wind en de stroming van het
water. De kabel wordt op z'n
plaats gehouden door een gigan
tisch contragewicht, dat over de
pijler van de spoorbrug hang-
t.
iTotaal gewicht van het kunstwerk:
30.000 kilo. Lengte van de kabel:
200 meter. Kosten: een miljoen
gulden, waarmee het een van de
grootste opdrachten is, ooit in
ons land aan een beeldend kun
stenaar vergeven. Een miljoen
I gulden! Een één met zes nullen.
En dat voor een kunstwerk. In
het prozaische Rotterdam nog
wel.
Maar dat kan niet anders. De brug
kost ruim 100 miljoen gulden, en
Rotterdam is aanhanger van de
zogenaamde een-procents
regeling, waarbij één procent van
de bouwsom van openbare ge
bouwen wordt uitgegeven aan
een kunstwerk. De gemeente
Rotterdam stelt zich op het stand
punt dat bruggen ook onder die
regeling moeten vallen.
Zeemeerminnen
Tja, de gustibus non disputandum,
spraken de oude Romeinen reeds
- over smaak valt niet te twisten,
dus. Maar er is natuurlijk wel te
praten over de vraag waarom Au
ke de Vries - de man van één mil
joen - met zo'n spraakmakend
ontwerp is gekomen. Hij had toch
ook een - hoe zullen we het zeg
gen - gewoner beeld kunnen ma
ken? Een fijne groep zeemeer
minnen of zo?
De Vries licht graag en uitvoerig
toe. Hij heeft bij het tekenen van
zijn ontwerp in elk geval niet aan
een waslijn gedacht. „Nee, op die
gedachte was ik nooit gekomen.
Waslijnen? Volgens mij zie je die
niet eens meer in de stad. Bij was
lijnen moet ik denken aan het
J platteland."
„Of ik blij ben met die bijnaam? Ik
zie dat niet als negatief. Iets een
naam geven is een eerste verweer
van mensen tegen een vreemd
ding. Ze vernoemen het, en dan is
het van hun", zegt hij in zijn ate
lier aan de Haagse De Ruyter-
straat.
Dan legt hij uit hoe het zit met de
brug, en het kunstwerk. Centrale
visie is volgens De Vries, dat het
centrum van Rotterdam dichter
bij de rivier moet komen. De Rot
terdammer moet zijn rivier wor
den teruggegeven, en „alle din
gen die Stadsontwikkeling doet,
hebben met dat uitgangspunt te
maken".
Een plattegrond van Rotterdam
kan dat verduidelijken. De Wil
lemsbrug ligt in een knik van de
Nieuwe Maas, die, hemelsbreed
gezien, vlak bij het stadscentrum
is gesitueerd. De bedoeling is nu
Auke de Vries, ontwerper van de
Rotterdamse 'waslijn' van één mil
joen.
Rotterdams „kleine" centrum uit
te breiden naar de rivier toe.
De Vries: „Je moetje de vraag stel
len: wat is stedelijkheid? Stede
lijkheid is dat dingen cumuleren.
Je hebt de Willemsbrug, het
kunstwerk, het Witte Huis er vlak
bij. er komt een wandelpromena
de met horeca en zo. Zo heb je een
aantal attracties bij elkaar. Zo
wordt dit stuk Rotterdam verste
delijkt, bij de mensen gebrach-
t".
Hij vervolgt: „Daarom is het ook
geen goed argument als er wordt
gezegd: waarom zou je een kunst
werk bij de brug neerzetten? De
Willemsbrug is toch al mooi ge
noeg? Kijk, natuurlijk is het een
mooie brug. Het is een pracht-
brug. Maar het gaat juist om het
cumulatieve effect. Alleen die
brug, met niks omheen, dat trekt
geen mensen".
Een tweede uitgangspunt is voor
De Vries geweest, dat hij geen
rechtopstaand, hoog kunstwerk
kon maken. „In de hoogte
werken, met die brug ernaast, en
het Witte Huis erbij, dat kan niet.
Dat wordt onevenwichtig".
De Vries' derde uitgangspunt laat
zich moeilijker verwoorden. Hij
pakt er een foto bij van een touw-
brug zoals die in Mexico te vin
den is. En zegt: „Als je over zo'n
brug loopt, gebeuren er dingen
met je. Het beweegt, je hoort het
geluid van de touwen. Er is span
ning".
Dit nu ontbreekt volgens De Vries
bij de nieuwe Willemsbrug. Die
brug staat stil. Er beweegt niks,
de kabels zijn visueel prachtig,
maar je kan de spanning die erop
staat, er niet aan af zien. Het enor
het water steeds anders uit". La
ter zegt hij: „Het kunstwerk is
een subcultureel antwoord op de
brug".
Scheepvaart
Daarnaast bevatten de objecten aan
de lijn verwijzingen naar de
scheepvaart die Rotterdam groot
heeft gemaakt. Zo heeft De Vries
een veerconstructie bedacht die
de wimpel van een schip ver
beeldt. Een ander object doet aan
het tuigwerk en de „scheerbor-
den" denken die je op vissers
schepen kan aantreffen.
Aan dat laatste object moet een bol
komen die bij vloed het waterop
pervlakte raakt. Dat gaat dus be
wegen. Zoals de objecten alle
maal bewegen in de wind die over
het open water een behoorlijke
vaart kan krijgen.
Bovendien scharniert het contrage
wicht (van 15 ton) dat over de pij
ler van de spoorbrug komt te han
gen, en dat de 200 meter kabel op
z'n plaats houdt. Dat gewicht be
weegt bijvoorbeeld als het staal
van de kabel door warmte uitzet.
Of als er ijzel aan komt te hange-
Dat leidt tot de vraag: kan het ei
genlijk wel? Houdt de staaldraad
het, houdt het contragewicht
het? Staat er niet te veel druk op
de objecten aan de lijn? Wat ge
beurt er bij een zware storm? Wat
gebeurt er als het Maas-water
over de kaden slaat? We beden
ken maar een aantal willekeurige
rampen.
Die vragen zullen binnenkort wor
den beantwoord in een windtun
nel. Daar wordt een maquette van
De Vries' kunstwerk (hij heeft er
geen naam voor bedacht) onder
extreme omstandigheden getest.
Berekeningen van ingenieurs
hebben inmiddels duidelijk ge
maakt, dat het moet kunnen luk
ken.
De Vries: „De ingenieurs die de
brug hebben gemaakt, maken
ook het kunstwerk. Eerst geloof
den ze er niks van. Maar toen ze
het gingen narekenen, bleek het
mogelijk. En nu zijn ze enthou
siast"
Als de proeven in de windtunnel
naar bevrediging aflopen, en alle
toestemmingen rond zijn, kan
met de definitieve constructie
worden begonnen. De vraag wie
de waslijn gaat maken, zal pas in
de herfst worden beantwoord. De
Vries: „Ik denk aan een kleine
scheepswerf of zo. Een bedrijf dat
aan het water ligt, zodat het
kunstwerk makkelijk te vervoe
ren is"
contragewicht dat de brug op Vltes; me*r da" Jaar
z'n plaats houdt, is onder het weg
dek weggewerkt.
De Vries: „Met het kunstwerk pro
beer ik de spanning terug te bren
gen. Ik wil de zintuiglijkheid ver
beelden van zo'n oerbrug zoals
die in Mexico. Met die kabel ge
beurt van alles. Dat draait en be
weegt. Het ziet er door de wind en
aan het kunstwerk bezig is -
der bedacht hij als lid van het
bouwteam voor de Willemsbrug
de brug bordeauxrood te verven
- blikt in de toekomst. „T^ja, en op
een gegeven moment moet dan
het contragewicht aan de lijn
worden verbonden. Dat moet
toch iets fantastisch zijn?"
ATMOCO/fiCC DURF \IE h£T
op ce wecstrwd te vee.scwi^E/J?
FRED BASSET
f't Eerste straaltje
2on en onis gewderdeV
vrienden barsten .-y
V \U
f»l
\Cv
De belevenissen van Jommeke
Het zal een zware
karwei worden
Ja, pas maar op, die Groene Maskers
zijn geen katjes om zonder
handschoenen aan te pakken
Agenda
De omstreden 'waslijn': links is de tweehonderd meter lange staallijn bevestigd aan de nieuwe brug, rechts
wordt deze lijn door een contragewicht, dat langs de peiler van de oude spoorbrug hangtin evenwicht gehou
den.
Schepen
Willem Koerts 15 dw Wight nr Mauretó- Nedlloyd KuKuoka 15 vn Dakar nr Ban-
Kleine Vaart
Carebeka 3 15 v Rotterdam nr Teign-
mouth
Caremeka 5 15 30 n Nador nr Malaga
Carebeka 8 pass 15 Doggers bank nr
Blyth
Caribic 16 in Golf v Alaska nr Squar
Christiaan Brunings 15 te Rotterdam
Dutch Glory 15 v Rotterdam nr Stade
Jan 16 v Corfu nr Tobruk
Jan Willem 15 1200 no Paramaribo nr
Tema
Laura Christina 15 300 no Panama nr
Panama
Lindengracht 15 1 z Horta nr Misurata
Poolzee 16 te Suez
Singelgracht 15 180 z Kp Blanc nr Aber-
Stella Prima 15 25 o Saigon nr Kure
Strombeek pass 16 Quessant nr Archan
gel
Swift 17 te Lowestoft
Sylvia Beta 17 te Antwerpen verw.
Sylvia Epsilon 16 te Amsterdam verw.
Sylvia Omega 16 te Kopenhagen
nié
Grote Vaart
Alamak 16 te Tripoli
Aldabi 15 vn La Palice nr Rotterdam
Alkmaar 15 vn Bilbao nr La Guaira
Alnati 16 vn Buenos Aires nr Rio Gran
de do Sul
Amstelland 15 vn IJmuiden nr Ham
burg
Amstelwal 15 120 z Sao Paulo nr Las
Palmas
Atlantic Crown 16 te Halifax
Begonia 16 te Houston
Benattow 15 vn Le Havre nr Suez
Breda 15 vn Valencia nr Alicante
Broere Aquamarine 16 vn Rotterdam nr
Terneuzen
Chevron Eindhoven 16 vn Bajo Grande
nr Perth
Diadema 15 vn
Flevoland 15
burg
Fossarina 15 vj
Kieldrecht 15
land
Latirus 15 vn Suez kanaal nr Djeddah
Loosdrecht 15 vn Tampa nr Coatzacoal-
Meerdrecht 15 vn Suez kanaal nr Tilbu
ry
Nedlloyd Bahrain 15 rede te Port Said
Nedlloyd Dejima 15 vn Tokio nr Hong-
Nedflnvd Fremar
jul
Nedlloyd Hobart 15 vn Dar es Salaam nr
Mombasa
Nedlloyd Katwijk 15 300 no Azoren nr
St. Maarten
Nedlloyd Kembla 16 te Balboa
Nedlloyd Kimberley 16 te Durban
Nedlloyd Loire 15 700 o Paranagua nr
Hongkong
Nedlloyd Madison 16 100 zw Melbourne
nr Durban
Nedlloyd Manilla 15 720 wnw Pointe
Noire nr Singapore
Nedlloyd Napier 15 100 o Trinidad nr
Fortaleza
Nedlloyd Rochester 15 55 w Gibraltar nr
Port Said
Nedlloyd Rotterdam 15 te New Orleans
Nedlloyd Rouen 15 vn Livorno nr New
York
Nedlloyd Schie 15 t.a. Lagos
Nedlloyd Steenkerk 15 150 no Maputo
nr Durban
NedUoyd Waalekerk 15 rede Madras
Ondina 15 500 zw Panama nr Puerto Mi
randa
Polydorus 16 25 n Berlingas nr Cadiz
Prins Maurits 15 60 nw Oporto nr Arzew
Rudolph Peterson 15 175 ozo Port Su
dan nr Ras Tanura
Scheldeborg 16 vn Matyluoto nr Harlin-
gen
Winsim 15 1000 ono Hokkaido nr Na-
goya
Zaria 15 te Sydney
Leidse bioscopen
LUXOR (071-121239) - "De gendarme
ziet ze vliegen", a.l. Dag. 14.30. 19.00 en
21.15 uur. Zo. 14.15, 16.30, 19.00 en 21.15
CAMERA (071-124919) - 'The Shining"
16 jr. Dag 19.00 en 21.15 uur.
Kindermatinee: "Billy Turf', a.l. Dag.
14.30 uur.
Nachtvoorstelling: "Mac Beth". 16 jr
Vr. en za. 23.30 uur.
LIDO 1 en 2 (071-124130) - "For your
eyes only". 12 jr. Dag. 14.30, 19 00 en
21.15 uur. Zo. 14.30. 16.45, 19.00 en 21.15
LIDO 3 (071-124130) - "Platvoet". 12 jr.
Dag. 14.30. 19.00 en 21.15 uur. Zo. 14.30
16.45. 19 00 en 21 15 uur
LIDO 4 (071-124130) - "Private Benja
min". al 1 Dag. 14.30. 19 00 en 21 15 uur
Zo 14 30. 16 45. 19.00 en 21.15 uur
STUDIO (071-133210) - "Hopscotch". 12
jr. Dag. 19.00 en 21.15 uur
Kindermatinee: "Dumbo", a.l. Dag.
14.30. Zo. 14.30 en 16 45 uur.
TRIANON (071-123875) "De twee mis
sionarissen". a.l. Dag. 14.30. 19 00 en
21.15 uur. Zo. 14 IS. 16.30. 19 00 en 21.15
REX (071-125414) - "Hoe heter, hoe be
ter", 16 jr. Dag. 14.30, 19.00 en 21.15 uur
Zo. 14.15, 16.30. 19.00 en 21.15 uur
Nachtvoorstelling "Erexions". 16jr. Za
23 30
Bioscopen Katwijk aan Zee
(Bespreeknummer voor alle bioscopen
van City in Katwijk 01718 - 74075)
Art-tea-house "De Oude Rijn" - Stille
Mare 4. t/m 27/8, tentoonstelling grafiek
en beeldhouwwerk, geopend van 10-18
uur, zondag van 11-17 uur.
Ton Menkenhal - tentoonstelling Air-
rail, t/m 16/8, geopend van 10-18 uur,
zon- en feestdagen van 12-18 uur.
Rijksmuseum voor Volkenkunde.
Steenstraat 1. t/m 3/1 '82, "Indianen van
Mexico, Azteken in 't Verleden, Nahuas
van Heden, geopend ma lm za 10-17
uur; zo- en feestdagen 13-17 uur
Art Tea House Oude Rijn - expositie
van Dons Groeneveld zeefdrukken. Ma-
riet Sehedler keramiek
Stille Mare 4. tel. 146330, van 7/6 t/m 15/
7. geopend van 10-18 uur. zondag van
11-17 uur.
Lakenhal - Leidse Schoolschilders tot
15 september.
Centrale Bibliotheek - Nieuwstraat,
tentoonstelling ter nagedachtenis aan
de Leiderdorpse architect Piet van der
Sterre; tot 1 september te bezichtigen.
d'Ouwe Vest - Oude Vest 81. fototen
toonstelling "Performance", foto's van
Annelies Braker en Wim Lam boo, van
22/6 t/m 22/7 vanaf 16.00 uur.
Hortus Botanicus - Oranjerie, ingang
Rapenburg 73. tot 28/9, tentoonstelling
'Bomen. Beesten. Hout', geopend van
ma t/m za van 10 tot 16.30 uur en zo van
12.30 tot 15 30 uur.
Wassenaar - Auberge de Kievit Stoep-
laan 27, expositie van veelkleurige tex
tiele figuren, vervaardigd door de kun
stenares Kea Tan uit Den Haag, van 21/6
t/m 13/8
Museum Boerhaave - Steenstraat la, t/m
15/11, tentoonstelling "Mooie klokken,
beste kijkers". Sterrenkunde in de 19e
eeuw ma t'm za van 10-17 uur zo 13
17 uur (na 1/10 tnt 16 uur)
City 1 "Een vlucht regenwulpen", 16 jr.
Dag. 14.45. 18.45 en 21 15 uur
City 2 - "Supersmeris", 12 jr. Dag. 14.45,
18 45 en 21 15 uur
City 3 - "De Jazzsinger", 12 jr. Dag
18 45.21 15 uur. Zo. 14.45. 18 45 en 21 15
Tevens tekenfilmprogramma. 14.30 uur
(Niet op zondag)
City 4 - "Zes Zweedse meisjes". 12 jr.
Dag. 18.45 en 21.15 uur. Zo. 14 45 uur
"Robinson Crusoe", 14.30 uur. (Niet op
zondag)
Bioscopen Alphen aan den Rijn
(Bespreeknummer voor alle bioscopen
van Euro in Alphen 01720-20800)
EURO 1 en 2 - "For your eyes only", 12
jr Dag 13.30. 18 30 en 21 15 uur Zo
13 15. 16.00. 18 30 en 21.15 uur
Nachtvoorstelling Euro 1: "For your
eyes onlv". 16 jr. Za. 24.00 uur.
Nachtvoorstelling Euro 2: "Battle of
Midway", 16 jr Za. 24 00 uur
EURO 3 - "Buddv goes west", a I Dag
13.45.18.45 en 21 00 uur. Zo. 13 45. 16 15.
18 45 en 21 00 uur
Nachtvoorstelling "The Omen II". 16 jr
Za. 24.00 uur.
EURO 4 - "Private Benjamin", a 1 Dag
19.00 en 21.30 uur. Zo 16.30, 19 00 en
21 30 uur
Nachtvoorstelling "Zo vader, zo zoon".
18 jr. Za. 24 00
Kindermatinec "De bende van hier
naast". a.l. Dag. 14.00 uur.
Biscoop Voorschoten
GREENWAY (01717-2566) - "When a
stranger calls". 12 jr. Do. 20 15. vr en /a
19.00 en 21.15 uur, zo 16 00 en 20 15 uur
ma di. en wo. 20 15 uur
Kindermatinee "Dik trom en het cir
cus". a.l. Dag. 14.00 uur
PTE VAN KIPPELE
VERS
d van 750 g kippcle
20 apart Gu-t daar
m eetlepel* rode
en een eetlepel cog
Laat r
250
I gemalen lever
►lappen
Vermeng gr
lepels zout.
pcb. peper, ren eetlepel
een gc«nipperd teentje
kn'iflrHik en dn. ii.nn
Laat d< apart gehouden
lever» iw.e minuien in
het portmengse) sudde
ren Bedek bodem cri
wanden van een patepol
of een klem rakeblik
mot dunne plakjes ont
bijUpek en schep de
helft van de pite er in
ln.i£)<- v jn de hcl< lever»
op leggen, it
vocht Afdckkcr
ndepiw Sluit de
Pot. e
WIN A BORN
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Ehsabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diacooessenhuis:
Middagbezoekuur 13 45-14 30 uur.
Avondbezoekuur 1830-1930 uur
Kraamafdeling vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage-
lyks van 14.00-19.00 uur (Niet meer dan
2 bezoekers per patiènt)
Sportmedisch Advies Centrum, blessu
respreekuur: Elisabethziekenhuis, Lei
derdorp, 's maandags van 19.30-20.30
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30
Kinderafdeling: dagelijks van 15.00-
C.C.U. (hartbewaking) dagelijks
14.15-14 45 en van 19 00-19 30 uur
Intensieve verpleging dagelijks
Academisch Ziekenhuis
Voor allpatiënten fbehalve kinderen)
zijn de bezoekuren alt volgt.
Elke dag-
14 15-1500 u
18.30-19 30 u
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19 'KI uur
Praematurcnafdeling dagelijks van
Bezoek uan ernstige patiënten wanne*..-
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken
Bezoektijden Ktnderkhniek
Dagelijks.
15 00-15.45 uur
18 30-19 00 uur
Bezoektijden kindera/deling
Elke dag-
14 15-15.00 uur
18.30-19 00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2t klas 11-11.30;
13 3a 14 15 en 18 3M9 30 uur 3e klas
13 30-14 15 en 18 30 19 30 uur Kraama!
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18 30 uur
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip-
tol (020-175000)
*(&iulc) lieuws
Rusland is de laatste weken
geplaagd door vele branden,
volgens een berichtgever der
Augsburgsche "Allgemeine Zei-
tung" in de meeste gevallen
aangestoken. Van de 500 hui
zen, die de stad Augustow voor
heen telde, zijn er na vier hevi
ge branden niet meer dan hon
derd over. Den 22sten Juni
werd het stadje Rowno in Wol-
hgnie. met ongeveer 500 huizen,
eene prooi der vlammen. In de
Lithausche stad Minsk, waar
op twintig plaatsen tegelijk
brand uitbrak, zijn 2.000 ge
bouwen verwoest. Ook Korzec
met 12.000 imooners werd bijna
geheel in de asch gelegd. Vele
personen werden in de straten
door den rook en den, gloed ver
stikt. Wat niet verbrandde,
werd gestolen. Ook in andere
plaatsen werden duizenden
huizen en schuren door het vuur
venvoest; daar de branden
veelal op vele plaatsen tegelijk
uitbraken, bestond er stellig op
zet. Ook op landgoederen werd
schade door brand aangericht,
die tegenover de hierboven ver
melde verliezen trein tg te betee-
kenen hadden, maar te ramen
toch een aanzienlijk bedrag uit
maken Den 6den dezer werd
nog melding gemaakt van een
vreeselijken brand te Slonim
De stad, bestaande uit duizend
woonhuizen en zeer vele schu
ren, werd bijna geheel in asch
gelegd Ook in dit geval ts het
i'uur zonder twijfel aangesto
ken, aldus de berichtgeven van
het Duilsche blad. die verder
schrijft, dat vele branden ge
richt iraren tegen het bezit van
Joodsche inwoners
Vij/ltg jaar geleden
De Hongaarsche vliegers Ma
gyar en Enders zijn met hun
vliegtuig "Recht voor Hong a
rije" van Harbour-Grace ver
trokken voor een vlucht naar
Boedapest. De Hongaren
vliegen een Lockheed Sinus,
een jonge zustermachine van de
Lockheed Vega. waarmee Post
en Gatty hun geslaagde wereld
vlucht gemaakt hebben De Si-
riu« moet nog sneller vliegen
dan de Vega
- In de Fransche Alpen hebben
gedurende de laatste dagen
verscheidene ongevallen plaats
gehad Zoo is een tourist bij de
bestijging ran den Mout Blanc
van een hoogte van 800 meter
gevallen en om het leven geko-
