Uitstel kost Kania stemmen
Spaans hof
ondergraaft
democratie
FS: niet bemiddelen in Ulster
Luxemburg in geweer
tegen Europarlement
Britse relschoppers
naar militair kamp
Pools partijcongres lost verkiezingsproblemen op
Gierek en
Babiuch
uit partij
Zakenbons Z.-Afrika:
zet hervorming door
Europese vredespoging
inzake El Salvador
PAGINA 6
BUITENLAND
DONDERDAG 16 JULI 1981
DEN HAAG (ANP) Luxemburg
zal het Europese parlement voor
het Europese hof van justitie da
gen. Dit heeft een woordvoerder
van de Luxemburgse regering
gisteren meegedeeld. Luxem
burg wil de beslissing, verleden
week door het parlement in ple
naire zitting in Straatsburg geno
men. om niet meer voor vergade
ringen in Luxemburg bijeen te
komen, aanvechten. Luxemburg
heeft verleden jaar een nieuwe
zittingszaal voor het parlement
laten bouwen, die meer dan 100
miljoen gulden heeft gekost. De
ze zaal is slechts vijf keer door
het parlement gebruikt.
De Luxemburgse regering vindt
dat het Europarlement met zijn
beslissing vorige week handelt
tegen de oprichtingsverdragen
van de EG. Deze verdragen leg
gen de beslissing over de plaats
van de zetel van de instellingen
bij de regeringsleiders van de
tien lidstaten. Een extra-argu
ment voor de Luxemburgse re-
gering is de uitspraak in Maas
tricht - maart van dit jaar - van
diezelfde regeringsleiders waar
in zij besloten ten aanzien van de
zetel van de instellingen de sta
tus quo te handhaven. Luxem
burg zegt nu dat hun hoofdstad
als vergaderplaats deel uitmaakt
van die status quo.
In de 24-jarige geschiedenis van de
gemeenschap is het de eerste
maal dat het Europarlement
wordt aangeklaagd voor het Eu
ropese hof. Het 434 leden tellen
de Europese parlement - sinds
1978 direct gekozen - besliste
verleden week plenaire vergade
ringen voorlopig alleen in het
Franse Straatsburg te houden en
commissie- en fractievergaderin
gen in Brussel. Vroeger kwam
het parlement afwisselend in Lu
xemburg en Straatsburg bijeen.
Het secretariaat-generaal van het
parlement is in Luxemburg ge
vestigd evenals de meeste perso
neelsleden die door hun aantal
en hun verhoudingsgewijs hoge
salarissen uiterst belangrijk zijn
voor de economie van het groot
hertogdom.
Eerder al dreigde de Luxemburgse
premier Pierre Werner de finan
ciële bijdrage van zijn land aan
de begroting van de gemeen
schap voor 1982 niet uit te beta
len als het Europees parlement
niet op zijn beslissing terug
kwam.
Het Nederlandse liberale lid van
het Europese parlement. Hans
Nord toonde zich gelukkig met
de beslissing van de Luxem
burgse regering de zaak nu voor
het Europees gerechtshof te
brengen.
„Er ontstaat dan juridisch duide
lijkheid over de vraag of het par
lement het recht heeft zijn eigen
werkplaats te bepalen. Is de be
slissing negatief dan wordt de
bal teruggespeeld naar de rege
ringen van de lid-staten en zullen
deze hun plicht moeten doen en
eindelijk tot een keuze voor de
vestigingsplaats moeten komen.
Nord verbaasde zich een beetje
over de opstelling die de Luxem
burgse regering heeft gekozen:
„We vergaderden toch in feite al
lang niet meer in Luxemburg en
dan komt een beroep op de sta
tus quo wat erg laat. Bovendien
was de kritiek op onze beslissing
juist dat we toch blijven reizen".
Een verbazing die werd gedeeld
door Nederlandse christen-de
mocraten en socialisten. Jean
Penders (CDA) zei desgevraagd:
„Luxemburg moet maar doen
wat het niet laten kan". Hij ver
wacht dat wanneer de beslissing
van het hof negatief zou uitval
len, het parlement zal aandrin
gen op een wijziging van de ver
dragen. Eisso Woltjer (PvdA) ge
looft weinig in een veroordeling
door het hof. „We hebben verle
den week in Straatsburg alleen
een oude beslissing om niet meer
in Luxemburg te vergaderen,
herbevestigd".
(Van onze correspondent Anton Koene)
WARSCHAU - Na urenlage beraadslagingen is er giste
ren een oplossing te voorschijn gekomen voor de manier
waarop de nieuwe Poolse partijsecretaris moet worden
gekozen. Maar deze methode is voor de nog in functie
zijnde partijsecretaris Stanislaw Kania, van wie voor
het congres zonder meer werd aangenomen dat hij zou
worden herkozen, bijzonder ongunstig. De kansen dat
hij wordt herkozen zijn zelfs uitgesproken slecht.
Verschillende factoren hebben in
de strijd om de macht een rol ge
speeld. Rivalen van Kania heb
ben ingezien dat complicaties in
de procedure in hun voordeel zijn
omdat vele gedelegeerden, van
wie een groot deel voor de eerste
keer een partijcongres mee
maakt, in de war zullen raken en
hun stem op het beslissende mo
ment niet op Kania uitbrenge-
Uiteindelijk waren er gisteren voor
de gedelegeerden twee keuzemo
gelijkheden over: eerst de eerste
secretaris door het hele congres
te laten kiezen en op de tweede
plaats het nieuwe Centrale Comi
té De andere mogelijkheid was
eerst het Centrale Comité te kie
zen, dat een lijst van kandidaten
aan het congres zou moeten voor
leggen waaruit de eerste secreta
ris zou moeten worden gekozen.
Dat alles zou moeten gebeuren in
twee geheime stemmingen. (In
andere Oosteuropese landen
kiest het gekozen Centrale Comi
té uit haar midden de eerste.se
cretaris en andere functionarisse-
n).
Op de eerste dag van het congres
viel de keuze op de eerste moge
lijkheid met een verschil van
honderd stemmen Partijsecreta
ris Kania tekende protest aan te
gen de uitslag, omdat op het mo
ment van de stemming honderd
leden - het verschil bij de stem
ming - bezig waren in commis
sies, waarop de uitslag van de
stemming werd geannuleerd.
Gisteren begonnen de beraadsla
gingen over de procedure op
nieuw en werd opnieuw gekozen
voor de eerste mogelijkheid. De
Kania-aanhangers vrezen om
meer dan één reden dat Kania
door het protest en het verkregen
uitstel zichzelf een slechte dienst
heeft bewezen. Met name is de
inhoud van de rede van Kania
lang niet overal in goede aarde
gevallen.
Een aantal gedelegeerden was van
oordeel dat Kania in zijn ope
ningsrede bepaalde hervormin
gen heeft gepresenteerd alsof zij
al besloten waren, terwijl het con
gres zich er nog niet over had uit
gesproken. Daarop volgden in de
loop van die dag toespraken van
delegatieleiders van de War-
schau-pactlanden waaruit steeds
duidelijker werd dat het Kremlin
weinig vertrouwen heeft in de fi
guur van Kania.
Nu al staat vast dat er voor de ver
kiezing van de nieuwe partijse
cretaris zes kandidaten zijn. Ka
nia zelf, Olszowski, Grabsi, Fisz-
bach, Rakowski en Zabinski. De
strijd om de macht gaat uiteinde
lijk waarschijnlijk tussen Kania,
die vooral de laatste maanden po
pulairder is geworden bij het
Poolse volk en zijn conservatie-
WARSCHAU (AP) - Het bui
tengewone Poolse partijcon
gres heeft gisteren de voor
malige partijleider Edward
Gierek en zes andere func
tionarissen die sinds de sta
kingsgolf van vorig jaar au
gustus waren afgezet, ge
royeerd als leden van de
communistische partij. On
der hen bevindt zich oud-
premier Edward Babiuch.
De afgevaardigden hoorden
vice premier Mieczyslaw
Rakowski waarschuwen dat
het gevolg van het onder
drukken van de arbeidson
rust "een bloedbad, een na
tionaal drama had kun
nen zijn.
Rakowski verweet de conser
vatieven in de partij dat zij
de noodzakelijke hervor
mingen moeilijker hadden
gemaakt door deze af te
schilderen als concessies.
ve, Moskou-getrouwe tegenstre
ver Olszowski.
Voor Kania tikt de tijd. Elke mi
nuut vertraging in de verkiezing
kost hem stemmen. Zijn gevoer
de beleid wordt op het congres
heftig gekritiseerd. De „haviken"
laten geen mogelijkheid onbenut
om Kania in diskrediet te brenge-
Onder de gedelegeerden zou vol
gens geruchten een kopie van een
brief van de vroegere partijsecre
taris Gomulka zijn verspreid, die
in januari dit jaar zou zijn ge
schreven en waarin Gomulka
partijsecretaris Kania ervan be
schuldigt de gewelddadige en
bloedige onderdrukkingen tij
dens de opstand in 1970 in
Gdansk te hebben goedgekeurd.
De verkiezingstrijd is er een die
meedogenloos wordt gevoerd en
waarbij elk middel lijkt te zijn
toegestaan om het doel te berei
ken.
Het verschil tussen de aanhangers
van Kania en die van Olszowski
onder de afgevaardigden is zo ge
ring dat enige tientallen stemmen
van de 1964 genoeg zijn om Kania
uit de steeds langer wordende rij
van Poolse partijsecretarissen te
laten verdwijnen.
JOHANNESBURG (Reuter) De
grootste Zuidafrikaanse zaken
man, Harry Oppenheimer. heeft
er gisteren bij de Zuidafrikaanse
regering op aangedrongen door
te gaan met het hervormen van
het apartheidsbeleid. Het invoe
ren van hervormingen biedt
meer hoop voor de toekomst op
langere termijn Het is echter bij
na onvermijdelijk dat het op kor
tere termijn zal leiden tot meer
onrust, aldus Oppenheimer in
zijn jaarlijkse verklaring als
voorzitter van de "Anglo Ameri
can Corporation".
Hij herinnerde aan de beloften van
zowel de Zuidafrikaanse rege
ring als van de privé-sector van
het economische leven iets aan
de discriminatie te doen. Hij
wees op de grote ongelijkheid in
het onderwijssysteem en op het
tekort aan geschoolde arbeiders,
dat gevolgen begint te krijgen
voor de produktie in met name
afgelegen mijnen.
Uit het toenemen van het aantal
nict-officiële stakingen blijkt dat
de zwarte arbeiders zich steeds
bewuster worden van hun recht
betrokken te worden bij. onder
handelingen. Hij voorspelde dat
in de komende jaren verschillen
de vakbonden zullen opkomen.
Economische groei en rassendis
criminatie gaan niet samen, al
dus Oppenheimer, en economi
sche groei is een essentieel ele
ment in het opbouwen van een
vreedzame maatschappij.
BCNN - Leden van de Socialistische Internationale zijn gisteren in het Westduitse Bonn bijeengekomen. Onder
hen o.a. de voorzitter van de SPD, Willy Btandt, de Nederlandse PvdA-leider Joop den Uyl en de Israëlische
oppositieleider Shimon Peres.
LONDEN (UPI) De Britse auto
riteiten hebben een niet meer ge
bruikt militair kamp aangewe
zen om er personen op te bren
gen die in verband met de jong
ste rellen in verscheidene Britse
steden zijn veroordeeld. Minister
van binnenlandse zaken William
Whitelaw verklaarde dit gister
avond in het lagerhuis, waar over
de ongeregeldheden wordt gede
batteerd.
Het kamp ligt in Rolleston, in Mid-
den-Engeland. De minister zei
dat deze maatregel noodzakelijk
was omdat de normale gevange-,
nissen toch al overbevolkt zijn.
Uitspraak
zaak "lijk
zonder
handen"
LANCASTER (Reutcr/UPI) -
Vijf mannen zijn gisteren in
Lancaster tot levenslange ge
vangenisstraf veroordeeld
wegens moord op een drugs
handelaar. Deze zogenaamde
zaak van "het lijk zonder han
den" is een van de langdurig
ste en kostbaarste processen
ooit in Groot-Brittannië ge
voerd.
Slachtoffer van de moord was
de 27-jarige Nicuwzeelander
Martin Johnstone. Hij was lid
van een drugssyndicaat dat
werd geleid door zijn landge
noot Terry Sinclair (36).
Johnstone heeft het syndi
caat bedrogen met een drugs-
zwendel die Sinclair onge
veer vier miljoen gulden
kostte. Het lichaam van
Johnstone werd 21 maanden
geleden gevonden in een on
dergelopen steengroeve. Om
herkenning van het slachtof
fer te voorkomen waren zijn
handen van het lichaam ge
hakt en was zijn gezicht met
een hamer verminkt.
Het drugssyndicaat, waarmee
Sinclair naar verluidt 135 mil
joen gulden heeft verdiend,
strekte zich van Thailand tot
de straten van Australië,
Amerika en Europa.
Sinclair is ook veroordeeld tot
het betalen van de proceskos
ten, die ruim vier miljoen gul
den bedragen.
Whitelaw deelde verder mee dat de
politie geoefend zal worden in
het gebruik van plastic kogels en
dat zij tevens wordt uitgerust
met traangas. Deze middelen zul
len volgens de minister alleen in
het uiterste geval gebruikt wor
den. Hij zei dat de regering op dit
moment nog niets voelt voor de
vorming van speciale antiter
reurbrigades, zoals die waarover
verscheidene Europese landen
beschikken.
De woordvoerder van labour voor
binnenlandse zaken oefende
zware kritiek op deze maatrege
len van de regering-Thatcher. Hij
gaf toe dat de politie betere be
scherming behoeft, maar hij zei
dat zijn partij zich met kracht
verzet tegen de invoering van
uitrustingen en technieken die
het publiek kunnen aantasten.
Een andere labourafgevaardigde
vroeg de minister hoe deze zou
kunnen garanderen dat de nieu
we middelen in de toekomst niet
gebruikt zullen worden tegen
stakers en vakbondsbetogingen.
In de Londense wijk Brixton de
den zich gisteravond opnieuw
rellen voor. Enkele honderden
jongelui, voor het merendeel
zwarten, staken auto's in brand
en wierpen barricades op. Zij zei
den te protesteren tegen het op
treden van de politie, die volgens
hen bij huiszoekingen eerder op
de dag een aantal woningen ern
stig had beschadigd.
De jongelui bekogelden de politie
met benzinebommen en stenen.
Daarbij werden twee politieman
nen gewond, van wie één ernstig.
Het was de eerste uitbarsting van
nieuw straatgeweld sinds de
nacht van maandag op dinsdag
toen het na elf dagen van geweld
dadigheden in verscheidene
Britse steden eindelijk rustig
leek te zijn geworden.
BRUSSEL (AFP) - De christen-democraten in het Europees parlement
hebben gisteren een beroep gedaan op de socialistische internationale,
samen te zoeken naar een politieke oplossing in El Salvador.
In een in Brussel uitgegeven communiqué vragen zij de socialisten te
pleiten voor vrije verkiezingen in El Salvador indien de oppositiepartij
en campagne kunnen voeren en hun kandidaten kunnen presenteren
zonder dat hun leven gevaar loopt. In afwachting daarvan zou Europa
zich moeten beperken tot het geven van humanitaire en economische
hulp aan Mexico. Costa Rica, Panama en vooral de Verenigde Staten
moeten aanmoedigen actief naar een vreedzame oplossing te streven.
Onlangs bracht een delegatie van christendemocratische en socialisti
sche Europarlementariërs een bezoek aan El Salvador. Op een perscon
ferentie stelde de delegatie het Salvadonaanse leger verantwoordelijk
voor de meeste politieke moorden in het land. Verschil van mening
bestond er echter over het vermogen van de christendemocratische
president. Napoleon Duarte, de crisis de baas te worden. Voor de socia
listen is Duarte slechts een „kleine Pinochet".
Vrijspraken na coup
De laatste militair die nog
in voorlopige hechtenis
verbleef in verband met
de ontdekking van een
militaire putsch eind ju
ni, commandant Sainz
de Ynestrillas, is giste
ren op vrije voeten ge
steld. Ook deze duistere
affaire waarbij militai
ren betrokken zijn,
loopt zodoende met een
sisser af.
De invloed van rechters uit de
Francotijd is nog steeds zo
groot dat toekomstige put-
chisten eerder aangemoedigd
dan afgeremd worden in hun
plannen
De affaire begon op 23 juni toen
de Spaanse politie drie mili
tairen (alsook een aantal bur
gers) inrekende. Comman
dant Sainz de Ynestrillas en
twee kolonels, Sicre Canut en
Garchitorena. De beschuldi
ging tegen hen luidde, dat ze
plannen hadden gesmeed om
het koninklijk paleis te be
stormen en extreem rechtse
commando's wilden forme
ren om via het creëren van po
litieke chaos een interventie
van het leger te provocere-
Daags na de arrestatie besloot
de militaire rechter evenwel
het drietal plus een andere
commandant, Campos Perez,
die intussen eveneens was
gearresteerd, weer in vrijheid
te stellen wegens gebrek aan
bewijs. Ten aanzien van com
mandant Sainz de Ynestrillas
nam het Spaanse ministerie
van binnenlandse zaken een
ongekend ferme houding aan.
Een directe confrontatie met
de militaire autoriteiten riske
rend, besloot minister van
binnenlandse zaken Roson de
anti-terroristenwet op Sainz
de Ynestrillas van toepassing
te verklaren.
Het ongehoorde feit dat een mi
litair aan de burgerlijke auto
riteiten werd onderworpen en
openlijk gelijk gesteld werd
met een terrorist veroorzaak
te hevig gemor in extreem
rechtse legerkringen. Op 6 ju
li evenwel besloot de burger
lijke rechter commandant
Sainz de Ynestrillas vrij te la
ten. Het Openbaar Ministerie
tekende beroep aan tegen dat
besluit, dat gisteren door de
rechter werd afgewezen.
De politie had uitvoerig bewijs
materiaal overlegd van bij
eenkomsten in Madrid, waar
bij Sainz de Ynestrillas aan
wezig was geweest. Uit dat
materiaal (onder andere ge
sprekken, afgeluisterd met
ultra-moderne afluisterappa
ratuur) was gebleken dat
Sainz de Ynestrillas een com
mando van 50 extreem-recht
se militanten had willen for
meren en instrueren, en on
der leiding had willen plaat
sen van een onbekende gene
raal.
Die bewijzen achtte rechter Va-
ron Cobos onvoldoende, te
meer daar diverse gearres
teerde burgers hun beschul
digingen tegen de complotte
rende commandant bij latere
verhoren introkken of wijzig
den. Onder meer door te ver
klaren dat ze niet veel waarde
hadden gehecht aan de voor
stellen van Sainz de Ynestril
las.
De vrijlating van Sainz de Yne
strillas is de tweede tegenslag
die de regering in enkele da
gen tijd lijdt. Dinsdag besloot
de speciale rechter die de
rechtzaak tegen de daders
van de mislukte staatsgreep
van 23 februari leidt, dat de
Guardia Civil-agenten van la
gere rang, die aan de bezet
ting van het parlement - al
dan niet onder valse voor
wendsels - hadden deelgeno
men, niet zullen worden ver
volgd. Eerder had minister
van defensie Oliart het Open
baar Ministerie uitdrukkelijk
opgedragen wel vervolging
tegen deze leden van de Guar
dia Civil in te stellen.
Die twee politieke nederlagen
van de Spaanse regering op rij
benadrukken eigenlijk nog
eens extra de feitelijke on
macht van de Spaanse rege
ring. Onmacht die groten
deels voortvloeit uit nalatig
heid van de vorige regerin
gen, om zowel het leger als de
rechterlijke macht te demo
cratiseren.
De rechter bijvoorbeeld die
commandant Sainz de Yne
strillas, in weerwil van onom
stotelijk bewijsmateriaal, op
vrije voeten heeft gelaten, is
de magistraat Varon Cobos.
Deze rechter maakt deel uit
van de oude garde en heeft
zich in de afgelopen jaren on
derscheiden door een aantal
besluiten, die altijd uitvielen
in het voordeel van de aan
hangers van het voormalige
Franco-regime.
Een protest van 90 advocaten
tegen functionarissen van de
strafgevangenis van Herrera
de la Mancha (ook wel het
Spaanse Stammheim ge
noemd) wegens ernstige mis
handeling van gevangenen,
vond bij rechter Varon Cobos
geen enkel gehoor. Naar aan
leiding van de moord op een
studente, Yolanda Gonzalez
begin februari vorig jaar, wei
gerde de rechter de aanstich
ter tot die moord te vervolgen.
Ondanks dat zelfs de toenma
lige minister van binnenland
se zaken bevestigd had in het
parlement wie er achter deze
moord stak. De betrokkene
bleek namelijk een vooraan
staand lid te zijn van de ex
treem rechtse partij Fuerza
Nueva (Nieuwe Kracht).
Weinig anders ligt het in de
rechtzaak rond de mislukte
staatsgreep van 23 februari
rond de bezetting van het par
lement. De .rechter die de la
gere Guardi Civil-mensen van
vervolging heeft uitgesloten
en nu beslist over acceptatie
of afwijzing van het bewijs
materiaal is generaal Jose de
Diego Lopez. Deze is geruime
tijd hoofd geweest van de
Spaanse veiligheidsdienst in
de Franco-tijd en chef van de
politie in Barcelona. Daar on
derscheidde hij zich door zijn
uitzonderlijk harde optreden
tegen andersdenkenden en
manifestanten.
Met de rechters en militairen
van de oude garde op sleutel
posities is het zeker niet uitge
sloten dat de hoofdfiguren
van de mislukte staatsgreep,
zoals luitenant-kolonel Tejero
(de leider van de bezetting
van het parlement) en luite
nant-generaal Milans del
Bosch (die de militaire uitzon
deringstoestand in Valencia
uitriep op 23 februari) uitein
delijk eveneens op clementie
van hun rechters kunnen re
kenen en er met minimale
straffen vanaf komen.
Maar wellicht een nog groter ri
sico voor de Spaanse demo
cratie ligt besloten in het feit,
dat potentiële putchisten
door clementie en betrekke
lijke straffeloosheid als het
ware uitgenodigd worden om
hun complotterende activitei
ten onvervaard voort te zette-
GERRIT JAN HOEK
WASHINGTON (Reuter/AFP) -
De Verenigde Staten zijn niet
van plan betrokken te raken in
het Noordierse conflict. Ameri
kaanse functionarissen verklaar
den dit gisteren na een verzoek
van de Ierse republiek aan presi
dent Ronald Reagan zijn bemid
deling te verlenen opdat een ein
de komt aan de hongerstakin
gen. die al aan zes Ira-gevange-
nen het leven hebben gekost.
Ierse premier Fitzge
rald hoopte kennelijk dat Rea
gan, zelf van Ierse afkomst, op
z'n minst op onofficiële wijze zou
proberen de Britse regering tot
een soepelere houding te bewe
gen jegens de eisen van de Ira-
gevangenen in Belfast. Reagan
heeft al na de dood van de eerste
hongerstaker Bobby Sands uit
drukking gegeven aan zijn „diep
gaande onthutsing" over de cri
sis in de Britse provincie.
Sinds het mislukken van de be
middelingspoging van de Ierse
commissie voor recht en vrede
een week geleden heeft de rege
ring in Dublin haar afwachtende
houding opgegeven en Londen
tot meer soepelheid in de kwes
tie opgeroepen.
Drie gemaskerde Ira-leden hebben
gisteren boven het graf van de
zesde hongerstaker Martin Hur-
son saluutschoten afgevuurd.
Meer dan 5.000 opeengepakte
mensen op de begraafplaats
juichten luid toen zij de schoten
hoorden.
De begrafenis van Hurson vond
plaats temidden van geweldda
digheden in Noord-Ierland.
Sympathisanten vielen met ben
zinebommen twee politiebu-
reau's in het westen van Belfast
aan waarop de politie met plastic
kogels de menigten verdreef
