Coalitiegesprek op gang
Mitterrand verdedigt communisten
Religieuze partij
Israël neemt
sleutelpositie in
Iran vervolgt aanhangers van Baha'i-geloof
Religieuze partij zegt steun toe aan Begin
Vraagtekens rond
Syrische raketten
Bloedbaden
in
Afghanistan
DONDERDAG 2 JULI 1981
BUITENLAND
PAGINA 9
Eerste interview met Frans dagblad
(Van onze correspondent
Rudolph Bakker)
PARIJS (GPD) - „Te veel commen
tatoren hebben niet verder geke
ken dan hun neus lang is", aldus
president Mitterrand in een in
terview in het Parijse dagblad
„Le Monde" over de vraag waar
om hij communisten in zijn rege
ring heeft opgenomen. „Vier en
een half miljoen Fransen hebben
voor de communistische kandi
daten gestemd en daarna voor
mij. Eerlijk gezegd zie ik niet in
hoe ik die had moeten wegwer
ken, ze had moeten kwetsen
door ze buiten de Franse politiek
te houden".
De socialistische president van
Frankrijk verklaart echter in dit
zelfde lange interview: „Al de
tijd dat de strijd - en wat voor een
strijd - met de communisten
heeft geduurd, heb ik in niets
toegegeven. Op 10 mei (de dag
van de presidentsverkiezingen)
zijn de communisten echter uit
vrije wil het kamp van de presi
dentiële meerderheid binnenge
komen, nadat ze hadden moeten
toegeven dat ze op de verkeerde
weg waren geweest".
President Mitterrand zegt in dit
verband verder: „Er zijn twee
ideologieën en die twee ideolo
gieën blijven met elkaar in strijd.
Tussen het marximse-leninisme
en ons socialisme heeft het ideo
logische conflict niet opgehou
den te bestaan. Geen enkel mo
ment van onoplettendheid is ons
toegestaan".
De Amerikaanse reactie op het op
nemen van communisten in de
regering was een vorm van druk
aldus de Franse president. Op de
vraag van de interviewer of het
juist is dat de Amerikanen wel
licht bepaalde gegevens voor het
nieuwe Franse bewind zullen te
rughouden, nu er communisten
in de Franse regering zitting heb
ben, antwoordde president Mit
terrand onder meer:
„Kletspraatjes ga ik niet ontken
nen", en hij ging voort: ..De mi
nisterraad heeft een collectieve
verantwoordelijkheid. Voor de
rest heeft iedere minister een ei
gen speciale taak op zich geno
men en treedt daar niet buiten.
De president oefent een daar bo
ven uitgaande macht uit, vooral
op het gebied van de buitenland
se betrekkingen en de defensie.
Die verdeling van de rollen
houdt geen enkele exclusiviteit
in jegens wie dan ook. Zij weer
spiegelt mijn wil om direct en
persoonlijk controle uit te oefe
nen over alles wat aan de veilig
heid van het land raakt".
Gevraagd naar de bijna absolute
macht die de president als ge
volg van de uitslag van de parle
mentsverkiezingen nu kan uitoe
fenen, gaf president Mitterrand
ten antwoord: „Ik weet dat elke
macht er altijd toe neigt tot aan
het einde van zijn macht te gaan.
Maar we staan hier niet voor een
individueel avontuur. Ik weet
niet of ik weerstand zal bieden
aan onverdraagzaamheid, aan
verbittering, aan een te grote per
sonalisatie van de macht. De tijd
zal het leren. Maar ik kan zeggen
dat ik me met mijzelf jaren lang
op deze zware confrontatie heb
voorbereid".
Op de vraag of president Mitter
rand nog steeds van plan is de
ambtstermijn van de president
(van zeven) tot vijf jaar terug te
brengen, antwoordde de socialis
tenleider: „Ik heb al gezegd dat
mijn voorkeur uitgaat naar een
niet verlengbare termijn van ze
ven jaar en ik reken er op in die
zin ook te zullen handelen".
Hel interview in „Le Monde" is het
eerste dat de nieuwe president
aan een Franse krant toestond.
Er -was enige opwinding in de
Franse pers ontstaan, nadat de
president de eer van het eerste
interview aan de ..Washington
Post" had gegund. In het inter
view in „Le Monde" wordt uit
voerig op de relatie tussen
Frankrijk en de Verenigde Sta
ten ingegaan. Onder meer merk
te president Mitterrand daarna
op: ..Onze relaties hebben vanaf
het begin een juiste toon gevon
den". Dit neemt met weg dat de
Franse staatschef toch een aantal
„verschillen van mening" in zijn
relatie met president Reagan op
somt, met name op het terrein
van de Amerikaanse politiek je
gens Zuid-Amerika.
De laatste woorden die president
Mitterrand de journalist van ,,Le
Monde" meegaf luidden: ..De
(Franse) staatsinstellingen waren
niet voor mij bedoeld. Toch pas
sen ze me uitstekend. Over de
paar fouten die erin zitten heb ik
al eens geschreven".
(Van onze correspondent Jaap van Wesel)
JERUZALEM (GPD) - Terwijl de definitieve verkiezings
uitslagen in Israël nog niet bekend zijn, is premier Begin
gisteren zijn eerste gesprekken begonnen met mogelijke
coalitiepartners voor een nieuwe regering.
Gisteravond had Begin een eerste
oriënterend gesprek met de lei
der van de Nationaal Religieuze
Partij, dr. Josef Burg. Burg heeft
te kennen gegeven dat de meer
derheid van zijn partij een coali
tie met de Likoed voorstaat. Ook
de leider van de Arbeiderspartij,
Shimon Peres, zal met Burg de
mogelijkheden onderzoeken om
een coalitiekabinet te vormen,
maar de kansen daarop lijken
klein.
De Arbeiderspartij heeft besloten
voorlopig alle oriënterende for-
matiegesprekken op te schorten
totdat de definitieve verkiezings
uitslag bekend is. Een enkele ze
tel kan namelijk beslissend zijn
voor de vraag of er wel dan geen
parlementaire meerderheid is.
Volgens de voorlopige uitslagen
krijgt de Arbeiderspartij 49 ze
tels, de Likoed 48 en het religieu
ze blok 10 of 11 (Agoedat Jisraeel
en Nationaal Religieuze Partij).
Dat zou voor de Likoed niet vol
doende zijn om een regering te
vormen. Maar ook de Tami-partij
van de minister voor religieuze
zaken Aboe Hatsera wil met de
Likoed samenwerken. En de 2 of
3 zetels van deze etnische partij
van Marokkaanse immigranten
zouden Begin dan net over de
streep helpen.
Tactiek
Er is echter nog een andere reden
waarom de leiders van de Arbei
derspartij hun formatiepogingen
opschorten. Er zijn interne me
ningsverschillen, in het bijzon
der tussen Peres en Rabin, over
de te volgen tactiek. Rabin vond
het onverstandig dat Peres in de
verkiezingsnacht op een pers
conferentie meedeelde dat hij
een regering wilde vormen. Vol
gens Rabin is het veel beter de
Likoed een jaar te laten door
modderen met een zwakke coali
tie. Begin zal dan de ontruiming
van de nederzettingen in de Si
nai moeten uitvoeren, volgend
jaar april, iets wat nog tot aan
zienlijke interne moeilijkheden
in Israël kan leiden. De Techia-
partij - die slechts 2 zetels kreeg -
heeft het stopzetten van de te
rugtrekking in zijn verkiezings-
progiam.
Volgens Rabin is het veel verstan
diger een nieuwe regering-Begin
daarna ten val te brengen en het
roer over te nemen. Peres echter
vreest dat van uitstel afstel komt,
en heeft daarom aangekondigd
nu kabinetsformateur te willen
worden. „Maar wij zullen geen
kabinet vormen tot elke prijs",
voegde hij daaraan toe.
of Begin voor hem weinig ver
schil maakt, beter af met Begin.
Want Begin doet het aanzienlijk
slechter bij de publieke wereldo
pinie, hetgeen Sadat een voor
sprong geeft, in het bijzonder in
Amerika.
Daar staat tegenover dat Begin een
aantal opties uitsluit waarvoor
Peres de deur openlaat. De Ar
beiderspartij is bereid meer con
cessies te doen voor autonomie,
zonder echter de Israëlische ne
derzettingen aan te tasten. En
Peres sluit onderhandelingen
met de Palestijnen niet uit, als de
PLO Israël erkent en de terreur
staakt. Geen reëel perspectief,
maar meer een opening dan Be
gin biedt.
Al met al lijkt een nieuwe Likoed-
regering - hoewel niet zeker - het
meest waarschijnlijk, met de mo
gelijkheid dat de Israëli's over
niet al te lange tijd opnieuw naar
de stembus moeten om duidelij- Likoed-regering
ker uitspraken te doen dan nu is in
gebeurd. Israël.
Een handdruk
van Begin
en Burg
bezegelt
de steun
van die
laatste
ADVERTENTIE
Voor al die mensen die nu nóg niet weten dat
het Holland International Reisburo vaak heel
aantrekkelijke prijsjes heeft, nog één voorbeeld:
een hele week halfpension in Hotel Select, Mamaia,
Roemenië v.a. maar f659,- p.p. En het kan zelfs nog
op 6 en 13 augustus, midden in het hoogseizoen.
Alphen a/d Rijn, Van Mandersloostraat 48,
01720-73341.
Lelden, Breestraat 36,071-130234.
Haarlemmerstraat 227, 071-143541.
Deel zou uit Libanon weg zijn
BEIROET (UPI) - Premier Mena-
chem Begin noemde gisteren het
bericht als zou Syrië het meren
deel van zijn raketstellingen uit
Libanon hebben teruggetrok
ken, "niet waar". Het falangisti-
sche radiostation in Beiroet dat
het bericht aan Arabische diplo
matieke kringen had toegeschre
ven, liet het verhaal weg uit zijn
latere nieuwsuitzendingen. Van
geen enkele zijde is het bericht
bevestigd.
Het radiostation in Libanon had
gisteren gemeld dat Syrië het
grootste deel van zijn Sam-6 ra
ketten heeft teruggetrokken uit
de Bekaa-vallei. Volgens oogge
tuigen staan er in de vallei m
nog vijf in plaats van zes lanceer-
inrichtingen. In Israël verklaar
den militaire woordvoerders de
berichten over een terugtrekking
van de raketten niet te kunnen
bevestigen. De opstelling in Li
banon van de Syrische raketten
leidde tot een ernstige crisis tus
sen Syrië en Israël. Verslagge
vers die gisteren in de Bekaa-val
lei waren, lieten weten dat zij in
de vallei nog vijf lanceerinrich-
tingen hadden zien staan. Op elk
van die lanceerinstallaties waren
drie Sam-6 raketten opgesteld.
Sommige raketten waren ver
plaatst, aldus de journalisten.
JERUZALEM (GPD) - Dr Jo
sef Burg, leider van de Natio
naal Religieuze Partij (NRP)
en minister van binnenland
se zaken in de huidige Israëli
sche regering, is tegelijk te
vreden en ontevreden. Onte
vreden. omdat zijn partij on
geveer de helft van zijn aan
hang heeft verloren en van 12
naar 6 of 7 is getuimeld. Te
vreden, omdat de Nationaal
Religieuze Partij in het mid
delpunt staat bij het vormen
van een coalitie en een ideaal
uitgangspunt heeft, beter dan
ooit tevoren.
Burg, gesteund door de andere religieuze partij Agoedat Jisraeel,
hoeft maar af te wachten wie het meeste biedt op het gebied van
religieuze wetgeving om een coalitie te kunnen vormen. Met 11
of 12 zetels staat het religieuze blok praktisch garant voor een
parlementaire meerderheid.
De afgelopen jaren is Burg bekend geworden als Israëlisch onder
handelaar voor Palestijnse autonomie. Maar dat was niet het
begin van zijn ministeriële loopbaan. Integendeel, Burg is al
sinds 1955 minister geweest in alle kabinetten. Alleen de belang
stelling van zijn partij voor buitenlandse politiek is betrekkelijk
Het is in Israël altijd de vraag geweest of een joods land volgens de
joodse religieuze wet bestuurd moet worden. De meerderheid
vindt van niet. maar een sterke minderheid van 15 procent vindt
van wel. Om een cultuurstrijd te voorkomen, werd al bij de
stichting van de staat in 1948 besloten de religieuze status quo'
van toen te handhaven. Dat betekent dat er op de sabbat in Haifa
en omstreken wel autobussen rijden, maar in de rest van het
land niet, dat op sommige plaatsen varkensvlees wel verkocht
mag worden, maar niet aangeprijsd, en dat El Al-vluchten op
zaterdag wel vertrekken maar niet in officiële dienstregelingen
vermeld staan.
De religieuze status quo betekende een stevige vinger in de pap
voor de religieuze partijen op het gebied van wetgeving. Er kan
in Israël bijvoorbeeld alleen volgens de joodse wet getrouwd
worden, een burgerlijk huwelijk bestaat niet. In ruil daarvoor
volgde de NRP de socialisten in de buitenlandse politiek.
Dat ging goed tot 1967. Toen gebeurde er volgens velen een gods
wonder: Israël versloeg in zes dagen zijn vijanden. Dat leidde tot
een religieuze opleving, en een rebellie van jongeren in de reli
gieuze partijen. Zij vonden het maar niets, die politieke kochan
del in religieuze zaken. Zwulun Hammer, de huidige minister
van onderwijs en sterke man in de NRP. was een van die jonge-
renleiders. Het was de geboorte van Goes Emoniem.
De ouderen hadden niet zoveel belangstelling voor al die politieke
zaken. Zij waren heel tevreden met ministeries als dat van bin
nenlandse zaken en religieuze zaken. Vooral op binnenlandse
zaken beschik je over veel geld. dus macht.
Het zit in de aard van de NRP, dat ze in de regering moet zitten wil
ze invloed kunnen uitoefenen. Vandaar dat het 'historische ver
bond' met de socialisten in 1977 werd ingewisseld voor een coa
litie met Begin. Dat sloot voortreffelijk aan bij de veranderingen
binnen de partij zelf, waar de jongeren van het eind van de ja ren
'60 steeds meer invloed kregen, en daarmee de belangstelling
voor de buitenlandse politiek toenam.
Burg. nu 72 jaar oud. bleef toch een vreemd verschijnsel met zijn
plotselinge belangstelling voor dc buitenlandse politiek Hij be
hoort tot de oude garde, de duiven binnen de partij, die best
concessies willen doen inzake de bezette gebieden, als ze hun
religieuze voorrechten maar behouden. Maar Burg, een bon vi-
vant, een man die van goed eten en uitgaan houdt, vindt het best
leuk op het toneel van de internationale diplomatie rond te dar
telen. Het volgen van de stroming in de partij, gekoppeld aan
zijn eigen rol in de politiek, is dus een ideale combinatie.
De NRP zal ook van de volgende regering deel uitmaken, welke
het ook zal zijn. De Likoed heeft de voorkeur, want die sluit
beter aan bij de steeds meer overheersende idcecn over de on
deelbaarheid van het land Israël. Maar Burg is flexibel genoeg
om in ruil voor religieuze concessies opnieuw het 'territoriale
compromis' van de Arbeiderspartij te volgen. Dat is een kwestie
van prijs.
Het religieuze blok wordt aangevuld door een andere religieuze
partij. Agoedat Jisraeel. De NRP en de Agoedat zijn historische
vijanden. De NRP-zionisten van het eerste uur, de Agoedat in
beginsel anti-zionisten, die wonen in het heilige land belangrij
ker vinden dan de vraag of het heilige land d<- staat Israel heet.
De Agoedat heeft geen belangstelling voor buitenlandse politiek
en steunt de regering als ze voldoende geld krijgen voor hun
religieuze instituten. Om die reden hebben ze in 1977 de rege
ring-Begin gesteund. Zij zijn de afgelopen vier jaar niet tekort
gekomen, en kunnen samen met de NRP hun financiële eisen
stellen voor het voortzetten van de zo vruchtbare coalitie. Al met
al zal de religieuze invloed in Israël toenemen, welke regering er
ook aan het bewind komt. Want het religieuze blok garandeert
de meerderheid, ondanks hun aanzienlijk stemmenverlies
JAAP VAN WESEL
Egypte
Ook buiten de Arbeiderspartij is
een veelgestelde vraag of het al
dan niet wenselijk is dat Begin
doorgaat met regeren. Dat geldt
niet in de laatste plaats voor pre
sident Sadat van Egypte. Voor
hem is de leiddraad dat noch de
Arbeiderspartij noch de Likoed
bereid zijn aan de basiseisen van
de Arabieren tegemoet te komen
- te weten ontruiming van alle
bezette gebieden en de stichting
van een Palestijnse staat. Toch is
Sadat, waar de politiek van Peres
NIEUW DELHI (UPI) - Sowje-
trussische soldaten gooiden on
langs granaten in irrigatietun
nels in de buurt van de derde
stad naar grootte van Afghanis
tan en doodden 60 dorpelingen
die dekking tegen een bombar
dement hadden gezocht.
Betrouwbare bronnen aanhalend
zeiden diplomaten dat de ver
wanten van de gedode dorpelin
gen de Russische soldaten ver
volgens in een hinderlaag lokten
en verzetslieden "velen" van hen
uit vergelding doodden.
Internationale actie gevraagd
leiden tot degenen die
het in de huidigé chao
tische situatie in Iran
zeer moeilijk hebben
behoren zeker de aan
hangers van het Baha'i
geloof.
Met een zekere regel
maat bereiken de bui
tenwereld berichten
over gevangenneming,
martelingen en execu
ties van Baha'is.
Met zo'n 350.000 aanhangers
vormen de Baha'is de groot
ste minderheid in Iran. Ei
genlijk is de vervolging van
deze godsdienstige groepe
ring in Iran niet nieuw. Al
sinds 1844, het jaar waarin de
op dit moment wereldwijd
vertakte Baha'i godsdienst in
Iran ontstond, zijn onder
drukking, intimidatie en ver
nietiging het lot van de Ba
ha'i gemeenschap.
En dat terwijl één van de pijlers
van hel Baha'i geloof juist de
tolerantie ten opzichte van
anderen is, ook ten opzichte
van andere godsdiensten.
Kort gezegd wordt van een
Baha'i-aanhangcr verwacht
dat hij zich zal inzetten voor
de verbroedering van de
mensheid en de opbouw van
een internationale samenle
ving in vrede en gerechtig
heid.
In Iran is het Baha'i-geloof ech
ter door de overwegend isla
mitische bevolking altijd als
een ketterse beweging be
schouwd. De barbaarsheden
jegens de Baha'is bereiken
evenwel op het ogenblik in
het Iran van Chomeini een
triest hoogtepunt.
W.Bijloo, één van de slechts 700
Baha'i-aanhangers in Neder
land en voorzitter van de
plaatselijke geestelijke Ba-
ha'i-raad in Leiden, zegt dat
de situatie in Iran nu ernsti
ger is dan ooit. "Wij weten
niet hoeveel mensen er in de
afgelopen jaren zijn geëxecu
teerd maar het loopt waar
schijnlijk in de duizenden.
Wij zijn hulpeloos. Het enige
dat we kunnen doen is de
mensen informeren over wat
er momenteel gebeurt. Hoe
meer mensen weten hoe vre
selijk de situatie is hoe eerder
regeringen geneigd zullen
zijn stappen te ondernemen".
De vervolging is vaak heel ver
schillend van karakter. Bijloo
somt op:
Baha'i-gemeenschappen
den massaal uit dorpen
dreven, huizen worden ge
plunderd en verwoest, oog
sten vernield, vee gedood ter
wijl de mensen vaak mos
keeën worden binnenge
Chomeini.
sleurd om ze zo te dwingen
van geloof te veranderen;
scholen, ziekenhuizen, kanto
ren en begraafplaatsen van
de Baha'i-gemeenschap wor
den verwoest of in beslag ge
nomen;
de overheid treft allerlei
maatregelen om de Baha'is fi
nancieel hulpeloos te maken
Ze krijgen geen pensioenen
en andere uitkeringen, ze
worden massaal ontslagen
uit overheidsbetrekkingen,
spaartegoeden worden afge-
de overheid wil aanhangers
van het Baha'i-geloof ook
geen wettelijke rechten en
bescherming meer toeken
nen. Baha'i-huwelijken wor
den niet erkend, pasgeboren
kinderen van Baha'i-ouders
worden niet geregistreerd,
Baha'i-bestuurders worden
opgepakt en gevangen gezet
terwijl terreur en executies,
meestal zonder enige vorm
van proces, door de overheid
worden gedekt.
Eén van de voornaamste rede
nen van de vervolging is zon
der twijfel het fanatisme en
de intolerantie van de geeste
lijke leiders van Iran die de
islam als de enig zaligmaken
de godsdienst zien.
Bijloo: "Aanhangers van Baha'i
erkennen de wetten van het
land waar ze wonen maar ze
doen nooit zelf aan politiek.
Baha'i is tolerant ten opzich
te van andere godsdiensten,
ieder mens moet op zijn ei
gen manier de waarheid zoe
ken en onderzoeken. Pries
ters zijn daarbij niet nodig
Alle mensen zijn gelijkwaar
dig, niet gelijk. Die zienswij
ze wordt ons door de leiders
van de islam niet in dank af
genomen. Zij beschouwen
het als een gevaar voor hun
eigen positie".
Een veelgebruikt argument om
het bloeddorstige optreden
tegen de Baha'is ook te
rechtvaardigen is de beschul
diging dat zij zionistische
sympathieën zouden koeste
ren en Israël financieel zou
den steunen.
Bijloo daarover "Op grond van
ons geloof zetelt de wcrcldre
gering van Baha'i in Israel, in
de plaats Haifa. Dat heeft ver
der niets met Israël te maken,
men bemoeit zich ook niet
met het politieke leven van
Israël. Maar in Iran wordt de
zetel van de wereldregering
wel aangegrepen om de Ba
ha'is te beschuldigen van
heulen met Israël.
Daarnaast worden de Baha'is
ook gebruikt als zondebok,
als afleiding voor andere pro
blemen Bij de bevolking
wordt ingespeeld op gevoe
lens van afgunst. Veel Ba
ha'is hebben zich namelijk
goede posities in d< maat
schappij verworven, zij het
geen politieke Dat komt om
dat Baha'i-ouders de plicht
hebben hun kinderen te leren
lezen en schrijven en ze een
vak te leren. Het opvoeden
tot zelfstandigheid wordt erg
benadrukt. In Iran is echter
het analfabetisme en dc ar
moede groot. Dat alles wordt
gebruikt om haat tegen de
Baha'is te kweken. Er wordt
nu zelfs al beweerd dat de Ba
ha'is hebben samengewerkt
met het regime van de sjah
terwijl de Baha'i-gemeen-
schap ook in die penode
bloot stond aan vervolging".
Zoals gezegd dringen de gru
welijkheden in Iran jegens de
Baha'is steeds meer door.
Bijloo zegt dat het informe
ren van de pers en daardoor
de mensen in de diverse lan
den één van de weinige mid
delen is om wellicht iets aan
dc situatie te kunnen verbe
teren. Daarnaast worden re
geringen benaderd mei IH I
verzoek druk uit te oefenen
op Iran, worden er telegram
men gestuurd naar VN-secre-
tiril generaal Kurt Wald-
heim, worden er telegram
men naar Chomeini gestuurd
en worden ambassadeurs en
zaakgelastigden van Iran in
verschillende landen aange
schreven. Het heeft allemaal
nog tot weinig actie geleid
De meest concrete uitspraak
deed tot nu toe het Europees
Parlement dat een verklaring
uitgaf waarin do bij de EG
aangesloten landen werd op
geroepen stappen bij Iran te
ondernemen,
Bijloo "Dat is tenminste al iets
maar er moet nog veel gebeu
ren om de systematische uit
roeiing van Baha'is in Iran
die nu aan de gang is te ke-
BERT PAAUW
