Garantiefonds: bodemloze put?
■sms
"Belasting
wetgeving
lijkt net
fietsband vol
plakkertjes"
ZATERDAG 27 JUNI 1981
PAGINA 19
Inspecteurs
willen
staats
commissie
simpeler
systeem
laten
ontwerpen
Tekst:
Bert
Paauw
H. Vermeulen
LEIDEN/APELDOORN - Al jaren
klinkt allerwegen de roep om ver
eenvoudiging van het belasting -
stelsel. De ingewikkeldheid van
het huidige systeem maakt het in
vullen van een belastingformulier
soms tot een urenlange puzzel.
Dat heeft niet alleen tot ergernis
geleid bij de belastingplichtigen
maar ook de onwil in de hand ge
werkt om de formulieren correct
in te vullen.
Dat verschijnsel is uiteraard niet ongemerkt
voorbijgegaan aan de belastingdienst. Van
die kant wordt dan ook al geruime tijd aan
gedrongen op een simpeler en duidelijker
belastingwetgeving. Immers, het zijn in de
eerste plaats de belastingambtenaren die
de gevolgen van de politieke beslissingen
op belastinggebied ondervinden. Zij moe-
ten de penningen innen en als er iets loos is
actie ondernemen.
Voorzitter H. Vermeulen van de Vereniging
van inspecteurs van 's rijksbelasting vindt
dat er nu toch echt eens iets moet gebeu
ren. De toenemende fraude en de toene
mende onaangenaamheden jegens belas
tingambtenaren maken het volgens hem
hard nodig dat er eindelijk eens concreet
aan een herziening van het belastingsy
steem wordt gewerkt. Vermeulen zou graag
zien dat er een staatscommissie werd inge
steld die zich daadwerkelijk op zo'n herzie
ning gaat storten.
Hij verduidelijkt: "We kunnen niet doorgaan
met het huidige krakkemikkige systeem.
De fraude is te hoog. Ik heb al schattingen
gezien dat de staat jaarlijks zo'n 14 miljard
gulden door fraude misloopt. Koppelbazen
zetten wagonladingen geld op Zwitserse
bankrekeningen. Mensen vinden mede in
de ingewikkeldheid een rechtvaardigings
grond om het niet meer zo nauw te r
De opdracht aan een in te stellen staats
commissie zou simpelweg moeten luiden
het belastingsysteem te vereenvoudigen.
Het huidige stelsel is aan het doordraaien.
Verruwing
Een vereenvoudiging houdt naar mijn me
ning in dat men in Nederland een verru
wing van het systeem moet accepteren. Er
moeten minder aparte regelingen overal
voor komen. Daarmee bedoel ik niet dat
het draagkracht-principe geweld moet
worden aangedaan. Maar het zijn juist de
huidige verfijnde regelingen die dat princi
pe hebben aangetast. Al die regeltjes, be
doeld om het allemaal zo eerlijk en
rechtvaardig mogelijk te doen, hebben een
boemerang-effect. Er wordt tegenwoordig
wat wij bij de belastingdienst noemen
doorgewenteld en afgewenteld. De aftrek
mogelijkheden zijn onoverzichtelijk ge
worden.
Er zijn voorbeelden bekend van mensen die
in een hoger belastingtarief terecht kwa
men maar daar via allerlei aftrekmogelijk
heden juist beter van werden. Er zijn ook
mensen die gekke, overdreven dingen
gaan doen omdat het toch aftrekbaar is. De
teugels moeten worden aangehaald. Er zijn
nu onbillijkheden. De één heeft wel speel
ruimte om af te trekken, de ander niet. Dat
moet ook door de staatscommissie worden
bekeken. Zo'n commissie is overigens
maar een middel, geen doel. Als er maar
eens wat wordt aangepakt. Iedereen roept:
zo gaat het niet langer. Voor het bouwen
van een nieuw belastingkasteel zouden be
lastingconsulenten, wetenschappers en po
litici ongeveer tien jaar aan de slag moe
ten".
De reacties op het plan van Vermeulen zijn
tot nu toe 'gematigd positief zoals hij het
zelf omschrijft. "Eigenlijk wel een beetje
sceptisch", geeft hij eerlijk toe. Het ge
bruik in dit land om voor elk probleem een
commissie in het leven te roepen waar men
vervolgens niet zelden nog maar weinig
van verneemt zal ongetwijfeld ten grond
slag liggen aan die scepsis. Vermeulen: "Er
is inderdaad in Nederland al zo vaak wat
opgezet wat daarna blijft hangen. Er moet
iets op poten worden gezet van duurzame
aard. Ik denk toch dat een staatscommissie
zoiets beter tot stand kan brengen dan het
departement van financiën waar men te
weinig mankracht heeft om alles uit te den
ken en op te zetten. Politiek gezien is er
nog weinig gebeurd met mijn idee. Maar
dat vind ik wel begrijpelijk. Op het ogen
blik is er een wisseling van de wacht aan de
gang. Bij de nieuwe bewindslieden van fi
nanciën zullen we echt wel aan de bel trek
ken".
Enthousiast
Van de grote politieke partijen is momenteel
eigenlijk alleen D'66 echt enthousiast voor
de commissie-van-Vermeulen. Financieel
specialist van de D'66-fractie in de Twee
de Kamer, Maarten Engwirda: "Ik ben al
tijd al voorstander geweest van het instel
len van zo'n staatscommissie. Driejaar ge
leden wilde ik al een motie in die zin indie
nen maar omdat Van Rooijen van het CDA
dat al deed heb ik toen zijn motie mede
ondertekend. Die motie haalde een meer
derheid in de Kamer maar is nooit uitge
voerd. Daarom heb ik vier maanden gele
den een nieuwe motie ingediend met het
verzoek de motie-Van Rooijen nu einde
lijk eens uit te voeren. Die laatste motie is
helaas verworpen omdat CDA en WD van
mening zijn veranderd. Zij volgen nu de
lijn van staatssecretaris Van Amelsvoort
die eerst het tarievensysteem wil gaan her-
structeren".
Aan PvdA—zijde is men ook wat afwachtend.
Woordvoerder Hans Kombrink zegt uit te
zien naar een nota van de bewindslieden
van financiën (als uitvloeisel van de mo
tie-Van Rooijen) waarin naar verwachting
opmerkingen zullen staan over belasting-
vereenvoudiging. Kombrink over de gere
serveerde houding van de socialisten: "Het
werk van een staatscommissie duurt
meestal zo verdomde lang. Het heeft bo
vendien nog weinig zin een commissie aan
de gang zetten als er nog geen duidelijke
politieke keuze is gedaan omtrent de struc
tuur van een nieuwe belastingwetgeving.
Daar komt bij dat je erg moet oppassen
met de kreet vereenvoudigingHet sy
steem moet billijk blijven. Het draag
kracht-element moet overeind blijven".
Vermeulen is dat laatste met Kombrink eens
maar hij ziet in de huidige verfijning van de
belastingwetgeving nou juist een gevaar
om het draagkracht-principe in stand te
houden. Vermeulen: "We hebben nu een
aantal jaren van reparatiewetgeving achter
de rug. Staatssecretaris Nooteboom heeft
dat vier jaar geleden in gang gezet. De repa
ratiewetgeving is erg knap en te waarderen
van Nooteboom. Het moet ook zeker door
gaan maar niet meer zijn dan een tijdelijke
zaak. Er moet uitzicht zijn op een nieuw
raamwerk. Ga je alleen maar door met re
paraties dan wordt de zaak te ingewikkeld
en kan de wet niet meer goed functioneren.
Het is te vergelijken met een fietsband
waar steeds meer plakkertjes opkomen.
Als je op een fiets met zo'n band rijdt dan
voel je op een gegeven moment alle plak
kertjes. Een belastingplichtige die formu
lieren moet invullen die steeds ingewikkel
der worden krijgt op een gegeven ogenblik
ook de kriebels".
Teveel belasting
Die ingewikkeldheid leidt er trouwens ook
toe dat er wel teveel belasting wordt be
taald omdat mensen niet weten wat ze mo
gen en kunnen aftrekken. Volgens Ver
meulen worden er in een aanzienlijk aantal
aangiften correcties aangebracht waarbij
het belastbaar inkomen omlaag wordt ge
bracht. Wat niet mag verhinderen dat er
soms toch teveel belasting wordt betaald
omdat noch de fiscus noch de belasting
plichtige in de gaten hebben dat er teveel
wordt betaald Loonbelasting kan met na
me als een stille heffing functioneren vol
gens Vermeulen "Dat zou ook door de
staatscommissie moeten worden bekeken
want het is natuurlijk ook oryuist".
Een duidelijker wetgeving kan voorts het
door belastingplichtigen gesignaleerde
verschil in aanpak per belastingrayon te
rugdringen. Vermeulen Er zijn schemer
gebieden in het belastingstelsel. Hoe stel je
je als belastingambtenaar daar tegen op.
Het wegen van problemen en situaties is
natuurlijk mensenwerk. Ik heb het gevoel
dat de inspecties in het westen wat feller en
scherper zijn dan de inspecties in het oos
ten en zuiden van het land. Het is ook van
belang wie het beleid in een rayon bepaalt.
Het kan zijn dat een inspecteur een bepaal
de categorie inkomenstrekkers strakker
wil gaan aanpakken. Die categorie in dat
rayon merkt dat dan. Er worden wel veel
gesprekken gevoerd tussen inspecteurs.
Men probeert wel naar één lijn toe te
werken.
Daarnaast heb je natuurlijk ook verschil per
ambtenaar Al is dat niet het allerergste,
veel wordt door de machine gelijkgetrok
ken. Maar het is echt niet zo dat belasting
ambtenaren er op uit zijn om zoveel moge
lijk geld binnen te halen. Het zijn geen
bloeddorstige dieren zoals wel eens wordt
gesuggereerd. Maar ze moeten natuurlyk
wel gewoon de wet uitvoeren. En de wet,
daar wringt de schoen. Al die reparaties,
het is een heel intelligente zaak maar ge
woon een beetje te dol. Daarom is een ver
eenvoudiging nodig".
LEIDEN De schatkist van de ANVR wordt elk jaar
aangevuld met geld van de leden. Voor het fonds
storten touroperators jaarlijks zo'n 2500 gulden en
de reisagenten 250 gulden per vestiging (met een
maximum van 2500 gulden). De ANVR belegt dat
geld en betaalt de verzekeringspenningen groten
deels met de rente daarvan. Zo zat er steeds een
vast bedrag van circa 2Vz miljoen in de pot.
Het Garantiefonds van de
ANVRde Algemene Ne
derlandse Vereniging van
Reisbureaus heeft alles
van een bodemloze put.
Koud bekomen van de
aanslagen die daarop
werden gepleegd na de de
bacles met Christoffel en
Relax moet het fonds weer
geld ophoesten voor de in
surseance van betaling
verkerende touroperator
Scanialux Reizen BV. Een
deel van de 3000 reizen die
Scanialux dit seizoen ver
kocht komt voor rekening
van het Garantiefonds. De
consument mag immers
niet de dupe worden van
een faillissement van tour
operator of reisagent (we
derverkoper).
Prachtig en aardig deze
geste van de Nederlandse
reiswereld aan de vakan
tiegangers.' Uniek ook:
geen enkele Nederlandse
bedrijfstak kent een derge
lijk systeemwaarbij de
klant zonder te betalen
'verzekerd' is.
Maar wie betaalt dat? Is de
pot niet eens een keer
schoon op?
Ja, zeggen de boze tongen
die zich in het vaderland
se reiswereldje zo rap kun
nen bewegen. De faillisse
menten van Christoffel en
(later in het vorige jaar)
Relax hebben de beek doen
dichtslibben.
Nee, zegt ANVR-direkteur
Gerard Couvreur. Want:
de verzekering dekt voor
negentig procent de scha
de. Die andere tien pro
cent kan het fonds best op
hoesten. Ook nu in het ge
val van Scanialux.
Het risico werd niet zo lang ge
leden herverzekerd tot een
totaalbedrag van tien miljoen
gulden. En- dan dienen de
touroperators een bank
garantie af te geven waar een
deel van een eventuele strop
kan worden opgevangen.
(Een vlieger die in de praktijk
niet opgaat. Bij Christoffel
bijvoorbeeld liet de curator
beslag leggen op dat bedrag,
ten behoeve yan schuldei
sers. En het is nog de vraag of
het Garantiefonds aan het rij
tje eisers kan worden toege
voegd).
Om de pot in leven tc houden
moesten de ANVR-leden
eind vorig jaar een jaarlijkse
bijdrage op tafel leggen die
twee keer zo hoog was als
normaal. Ben maatregel die
noodgedwongen moest wor-
den genomen tijdens de na
jaarsvergadering van de
ANVR. Want, zo stelde voor
zitter Van de Garde van het
Garantiefonds, de huidige si
tuatie vróégt om voorzienin
gen. Het fonds staat de ko
mende jaren voor grote risi
co's, die veel te omvangrijk
zijn voor de dekking die tot
dusver werd geboden. Een
direkte aanvulling "om de
toekomst met enig vertrou
wen tegemoet te zien" was
dringend Jgewenst. Wonder
boven wonder was er nie
mand die ging morren of te
genstribbelde.
Kritiek
Gemor en kritiek valt er in de
reiswereld wel te beluisteren
over het functioneren van het
Garantiefonds in de huidige
stijl. Sinds de Christoffel-af-
faire heeft het suggesties ge
regend over een andere opzet
van het fonds. Het initiatief
voor een nieuw op te richten
belangenverening voor het
reiswezen, de VOER (Vereni
ging Onafhankelijk Erkende
Reisbureaus) was mede daar
op geënt.
Basisgedachte van de ruim der
tig reisbureaus die bij de op
Tekst: Miep de Graaft en Ton van Brussel
richting waren betrokken
was dat niet alleen de consu
ment, maar ook de touropera
tors, luchtvaartmaatschappij
en, hoteliers e.d. bij financië
le moeilijkheden schadeloos
gesteld zouden moeten wor
den. En bovendien dat voor
een dergelijke verzekering
niet alleen de reismakers,
maar evengoed de klant moet
dokken. Iedereen die een reis
boekt betaalt bijvoorbeeld
een gulden extra, waarmee
het doorgaan van die reis
wordt verzekerd. Ook bij de
ANVR wordt met de gedach
te gespeeld de consument zo
genaamde garantiefonds-ze-
gels te leveren. Die zegels
zouden door touroperator en
reisagent samen moeten wor
den betaald.
Of die plannen haalbaar zijn?
De VOER is inmiddels al ter
ziele. Discount-ticketverko
per Ad Latjes, één van de ini
tiatiefnemers van de VOER:
"Nee, dat was niet te doen. Er
was geen verzekeringsmaat
schappij te vinden die het fi
nanciële risico voor zowel de
klant als de touroperator wil
de dekken."
De kritiek binnen de ANVR
zelf heeft tot dusver al wel ge
leid tot één belangrijke wijzi
ging van de opzet van het
fonds. Het bestuur ervan be
staat nu niet meer uit mensen
uit de reiswereld zelf, maar
uit onafhankelijke figuren,
als advocaten en accoun
tants. Want de oude situatie
dat de direkteur van de
ANWB lid van het Garantie
fonds was kon natuurlijk ook
niet. (Die direkteur zou bij
wijze van spreken nooit zijn
eigen club ervan beschuldi
gen niet goed bij kas te zit
ten).
Het gloednieuwe bestuur kon
gelijk gaan aanpakken. Er
werd een onderzoek inge
steld naar de financiële posi
tie van de hh leden/reisorga
nisatoren. Wat met Christof
fel en Relax was gebeurd,
mocht nooit meer voorko
men. Gevolg van dat onder
zoek was het besluit van deze
week om Scanialux uit de
ANVR te zetten.
Een beslissing die vele wenk
brauwen deed fronsen. Zo
ook die van Ad Latjes. "Pijn
lijk hoor. om er door je colle
ga-broeders te worden uitge
gooid" zo oordeelt hij. "Dat is
nou één van de nadelen van
het lid-zijn van de ANVR. Als
je het zwarte schaap bent,
ben je weg. Ik ben blij dat ik
geen lid ben van die élub,
want ze zouden mij vast en
zeker ook op een goed mo
ment als zwart schaap be
schouwen...."
Bevreemdend acht Latjes het
dat Scanialux - in navolging
van Christoffel en Relax- uit
de club werd gezet op een
moment dat het de tourope
rator slecht ging. "Dan ver
wacht je van je belangenver
eniging toch steun. Scania
lux had misschien nog best
gered kunnen worden, als de
ANVR haar mond had ge
houden. Zolang een onderne
ming draait heeft ze nog een
kans. Maar die mededeling
van de ANVR is gewoon
weer een doodsteek. De
ANVR moet meer het alge
meen belang gaan dienen in
plaats van haar eigen kleine
belangetje."
De directie van Scanialux wil
geen commentaar geven.
Foto Dirk Ketting
maar is wel bereid het ver
moeden van Latjes te beves
tigen het bedrijf was nog
niet ten dode opgeschreven
Op die redenering valt inder
daad af te dingen Je bent als
touroperator verzekerd voor
als het mis gaat. Je betaalt
daar trouw voor. Op een goed
moment gaat het mis en dan
zegt de verzekering: sorry,
maar vanaf vandaag ben je
van de lijst geschrapt
ANVR-direkteur Couvreur
deelt die redenering (uiter
aard) niet. Wat stroef merkt
hy op dat het schrappen van
Scanialux als lid de enige
weg" was "We hebben uiter
aard de nodige zorgvuldig
heid betracht, en als we geen
zéér gegronde redenen had
den gehad was dit niet ge
beurd. Dan hadden we inder
daad ondersteund."
Hoeveel het geval-Scanialux de
pot gaat kosten weet Cou
vreur niet.
Maar de bodem van het Garan
tiefonds is nog niet in zicht,
zegt hy. En bovendien het
gaat maar om een gedeelte
van de 3000 Scanialux klan
ten, dat nog op reis moet.
Hoeveel er dan nu is?
Niemand die het met zekerheid
weet te zeggen. Ex-Garantie
fonds-lid Van Engelen (lid
van de directie van de
ANWB) denkt dat het fonds
nog even sterk is als vóór het
Chnstoffel-debacle. Hy schat
het bedrag op twee miljoen.
Aangevuld met de verzeke
ringspenningen zou het
Garantiefonds dus over 11
miljoen kunnen beschikken
De kosten om de Scanialux
reizigers toch te laten ver
trekken schat hy voorzichtig
op "minder dan een ton".
Maar wat te doen als een
werkelijk grote organisatie in
moeilijkheden komf Wordt
het geen tyd dat de overheid
een financieel veilig(er) sys
teem helpt bedenken''
Direkteur Couvreur kiest de
betrekkelyke onzekerheid
boven de overheid "Zolang
je in een branche je eigen
broek kunt ophouden liever
niet."
De overheid zelf heeft evenmin
plannen om zich met het reis
wezen te gaan bemoeien. Een
woordvoerder van het minis
tene van economische zaken
zegt dat men het liefst wil dat
de diverse bedrijfstakken zelf
een regeling ontwerpen. "Pas
bij uitwassen is er voor ons
aanleiding tot bemoeienis".
En Konsumenten Kontakt
"Als dat Garantiefonds voor
bedryven nadeel oplevert, is
dit wat ons betreft een zaak
voor de bedryven zelf Pas als
er sprake is van schade voor
consument die niet wordt
vergoed, komen wy in actie,"
aldus een woordvoerster.
Ad Latjes tenslotte wil best af
van die merkwaardige ver
strengeling van belangen
(producenten en verkopers
zyn tenslotte niet altyd op
hetzelfde uit» "Graag zelfs",
zo zegt hy Wat is een paar
miljoen'' Niet meer dan een
habbekrats als er echt dingen
mislopen Het wordt tyd dat
de overheid zelf een fonds
opricht. Dat er voor de reis
wereld iets komt als de Ne-
derlandsche Bank voor de
banken. In dit geval ben ik
liever van ambtenaren afhan-
kelyk. dan van collega's Nu
is het een mteelt-clubje Met
myn manier van werken
word ik trouwens niets eens
tot de ANVR toegelaten".
