Diny
durft
niet meer alleen te zijn
'Nazorg
moet
echt
gemeend
zijn...'
PTT gaat
zich
eindelijk
zorgen
maken...
PTT-
adviseur
Eikhout
ZATERDAG 27 JUNI 1981
PAGINA 17
Jaarlijks vinden
tientallen overval
len op postkantoren
plaats. Hoewel de
PTT onlangs onder
dreiging van vak
bondsacties besloot
het beveiligingspro
gramma voor de
kantoren te versnel
len, is het onmoge
lijk om dit soort ge
weldsdelicten te
voorkomen. PTT-
beambten zullen
met het verschijnsel
geconfrontreerd
blijven worden. Ver
slaggever Weert
Schenk spoorde
twee lokettisten op
die bij overvallen
betrokken waren.
De nazorg van de
PTT was bedroe-
fend. Maar na vijf
jaar schijnt Tante
Pos toch bezorgd te
worden over de psy
chische gevolgen
van de overvallenen.
In scène
gezette
overval
op een
postagent
schap
SANTPOORT - De hoofdmeeden
ker van het bankfiliaal voegt haar
nog snel toe: „Niet huilen,
hoor?!" Dat zal ze inderdaad niet
doen. Maar zonder emoties over
die overvallen praten, lukt haar
niet. Dikwijls stokt ze. Niet ver
wonderlijk, want de gebeurtenis
sen hebben nog steeds een grote
invloed op haar leven.
Terug naar 11 november 1977. Diny, 18 jaar.
beheert alleen het postagentschap Sant
poort-Noord, zoals in de voorafgaande an
derhalf jaar zo vaak gebeurde. Het kan
toortje, behorend bij een belendende elek
triciteitswinkel, is nauwelijks beveiligd.
Een stil alarm en glas waarover je zelfs
heen kunt kijken.
„Het was vrijdagmiddag, bijna vijf uur. Ik
had eên klant, een jongen van een jaar of
twintig. Hij moest een postzegel hebben.
Terwijl hij met moeite geld bijeenzocht,
deed ik de deur op slot. Anders komen er
steeds nieuwe mensen binnen en dan zitje
er om half zes nog."
„Toen ik van de deur terugliep, greep hij me
en riep dat-ie geld moest hebben. Ik begon
heel hard te gillen. Er kwam hulp uit de
elektriciteitswinkel. Die jongen kon niet
vluchten, want de deur zat op slot. Hij
werd dus snel ingerekend."
zat weer dagelijks in het kantoortje. De
overvaller heeft zijn excuses aangeboden.
Hij zei dat hij niet van plan was geweest
om mij te overvallen, maar dat hij het zo
ineens had voelen opkomen. Dat deed me
toch wel goed."
,Ik was nog niet bekomen van de eerste
overval, toen de tweede plaats vond. Dat
was in februari. Er waren een paar klanten
binnen, toen een man binnenkwam, die
helemaal ingepakt zat. Mijn eerste ge
dachte was: die is zeker verkouden. Onbe
wust drukte ik toch de alarmknop in. Ik
vertrouwde het niet."
ten met zijn drieën, goed beveiligd. Dat
heb ik dus aangenomen."
„De PTT heeft nooit enige belangstelling ge
toond. Of moet ik dat bloemstukje dat ze
na de tweede overval stuurden, meereke
nen? Als je niet echt in vaste dienst van de
PTT bent, zoals ik in dat postagentschap,
dan laten ze je barsten."
„Ik heb nog steeds last van die overvallen.
Mijn leven is er door veranderd. Ik durf
niet meer alleen te zijn Zeker 's avonds
niet. Als mijn man weg moet, komt er spe
ciaal visite of ga ik heel hard huishouden.
Toevallig hebben we het er gisteren over
gehad om een hond te nemen."
„Die man bleek een gasmasker te dragen. In
het Engels riep hij dat hij geld moest. Zijn
compagnon hield de klanten onder be
dwang. De eerste plaatste zich voor het
loket en schoot over me heen. Achteraf
bleek het een alarmpistool te zijn. maar op
dat moment keek ik om en zag ik gaten,
oude spijkergaten."
„Mijn hart stond stil. Ik heb daarna geld ge
geven. Dat zijn ook de instructies, maar
daar denk je niet bij na. Ik gaf eerst de
centen, vervolgens de stuivers en toen die
man kwaad werd en een kind begon te
krijsen, alles. Die kerels vertrokken en het
hele liedje begon opnieuw. Politieverho
ren en dergelijke."
Overspannen
„De politie heeft me daarna verhoord. Ik
kon geen woord uitbrengen. Toen hebben
ze me maar naar huis gebracht. Ik voelde
me vreselijk belazerd, 's Avonds had ik
een feestje waar ik toch naar toe ben ge
gaan. Anders was ik er helemaal onder
door gegaan."
Overstuur
„Maar op dat feestje moest ik steeds weer
het verhaal vertellen. Ik raakte erg over
stuur. Die nacht heb ik wel geslapen, gek
hè? Maandags ging wel weer naar mijn
werk. Er was iemand om te voorkomen
dat ik alleen was. Ik weet niet eens of de
PTT hem had gestuurd."
„Dat zou dan alles geweest zijn wat ik van de
PTT heb gehoord. Ik had wel met iemand
echt willen praten. Wildvreemden willen
alleen vanwege de sensatie het verhaal ho
ren; daar heb je zelf niets aan. Maar goed,
ik zat daar en elke keer als de deur open
ging, schrok ik. Ik ben toen in de winkel
ernaast gaan helpen. Dat ging beter. Als
niemand me maar iets vroeg over die over
val. Anders ging ik huilen."
„Na verloop van tijd ging het iets beter. Ik
„Ik raakte erg overspannen. Ben zeker een
maand thuis geweest. Kreeg zenuwenta
bletten, maar die wilde ik niet slikken. Het
was veel erger dan de eerste keer. Van
iedereen die ik zag, dacht ik dat die wat
van me wilde. Ik durfde de straat niet
meer over, ook overdag niet. Zelfs geen
klein stukje."
„Op een gegeven moment ben ik weer naar
kantoor gegaan. Zat ik twee dagen te tril
len achter het loket en dan ging ik weer
voor een tijd naar thuis. Het ging gewoon
weg niet. De schrik sloeg om mijn hart als
er een man met een helm of een lange
leren jas binnenkwam."
„Via een kennis bij de PTT kwam ik in con
tact met een maatschappelijk werkster. Ik
had aan haar wel veel steun, maar het
hielp niet echt. Ik wist dat ik bij de PTT
weg moest; dat was de oplossing. Maar ja,
als je ontslag neemt, krijg je geen uitke
ring. Op dat moment had ik trouwplan-
„In april stapte ik definitief op. Kon in een
schoenenwinkel beginnen. De eerste de
beste dag was ook daar al de recherche
over de vloer; ingebroken. Anderhalve
maand later werd ik voor deze bank ge
vraagd. Kon ik meer verdienen en we za
,De dokter zegt: het moet slijten. Misschien
Ik durf nu overdag wel over straat, maar
als het een beetje stiller wordt, ben ik erg
bang. We praten hier op de bank ook nog
wel over die overvallen. Ik zeg dan: ik be
moei me nergens meer mee. Dat kan je
doen, als je met zijn drietjes bent."
Na de twee overvallen bij Diny zijn er nog
twee geweest. Daarop is het postagent
schap gesloten."
Coby
„Nieuwelingen bij de PTT vinden het erg
interessant, een overval mee te maken
Sensatie, spanning. Maar ze weten met
wat ze zeggen. Dat zeg ik ze dan ook. Maar
je kan je niet voorstellen wat het is, als je
het nog nooit hebt meegemaakt."
De nu 24-jarige lokcttiste uit Beverwijk, die
we in dit verhaal Coby zullen noemen,
werd op vrijdag 2 maart 1978 overvallen,
toen zij tijdelijk het hulppostkantoor in
Velsen-noord onder haar hoede had. De
psychische schade is beperkt gebleven.
Wellicht dankzij haar persoonlijkheid,
want van enige nazorg van de PTT was
geen sprake. Zij is nog steeds in vaste
dienst van Tante Pos.
mij: wil je koffie. We hebben ergens koffie
gedronken en daarna werd ik naar huis
gebracht. Vandaar snel naar mijn ouders
gegaan Die hebben me goed opgevangen.
Dezelfde dag kreeg ik van het hoofdkan
toor een bos bloemen en een extra verlof
dag. En dat was alles."
,,'s Maandags ben ik gewoon weer naar Vel
sen-noord gegaan. Dat wilde ik zelf. An
ders was er wel iets geregeld, denk ik. Ik
dacht: als ik het niet doe, houd ik die
angst. Ik was doodsbang, dat wel. Ik had
nooit rekening gehouden met een overval.
Je denkt: zoiets overkomt mij niet. En nu:
elke keer als de deur klapte, schrok ik
Maar toch zitten blijven."
„Die eerste dag was het ergste. Daarna werd
de angst van lieverlee minder. Hoewel het
nooit helemaal is weggegaan Dat kantoor
was totaal niet beveiligd. Op andere, wel
beveiligde kantoren, heb ik nergens erg
in. Je weet dat er niets kan gebeuren."
„Het enige wat ik wel aan die overval heb
overgehouden, is een enorme schrik wan
neer iemand plotseling bij me staat. Voor
al als die persoon een helm of sjaal draagt.
Komt zo iemand langzaam binnen, zodat
ik hem kan volgen, is er niets aan de
hand."
Geen angst
„Na de overval stond de politie snel voor de
deur. Een vrouw die aan de overkant
woont, had die al gewaarschuwd. Ze had
die overvaller verdacht lang in het halletje
zien staan, wat ik zelf niet had opgemerkt.
Ze was extra attent, omdat er voor mij al
twee of drie overvallen waren geweest."
„Ik heb een signalement gegeven, klanten
van de deur gehouden, het hoofdkantoor
geïnformeerd, de kas opgemaakt. Alle
maal erg rustig. Ik was niet overstuur. Nie
mand had aandacht voor mij. Je vindt je
zelf heel belangrijk, maar alle belangstel
ling gaat naar de daders. Niet geheel ten
onrechte, maar ik voelde me wel vergete-
„Pas een uur na de overval vroegen ze aan
„Ik denk dat ik zo weinig schade heb over
gehouden omdat ik de dingen bewust
scheid. Ik weet dat die overvaller niet voor
mij kwam. maar voor dat geld. Om die
reden heb ik ook geen angst om over
straat te gaan. Wellicht scheelt het ook hoe
dc overval heeft plaats gevonden Dat was
bij mij erg rustig. Ik hoefde niet op de
grond te gaan liggen of zoiets."
„Ik heb me/.elf erdoorheen geslagen, hoe
wel niemand zich dat heeft afgevraagd.
Omdat ik meteen weer werkte, dachten ze
zeker dat het wel lukte. Ik vraag me af hoe
ze zouden hebben gereageerd als ik later
een terugklap had gekregen. Of ze hadden
gezegd: wat een aansteller, ze was er toch
overheen, of dat ze begrijpend zouden zij-
„Ook al had ik het niet nodig, had ik het toch
plezierig gevonden wanneer de PTT meer
belangstelling had getoond Dat ze had
den laten zien dat ze wat voor je over had
den gehad Gewoon menselijke belang
stelling. meer hoeft niet. Maar ja, zo gaat
dat niet in bedrijven. Dat weetje Daar ben
ik nuchter in."
Het hulppostkantoor Velsen-Noord waar
Coby werkte, is inmiddels gesloten en ver
vangen door een nieuw, beter beveiligd
kantoor.
DEN HAAG - De Centrale Directie van de PTT in
Den Haag heeft bijna vijf jaar gewerkt aan een rap
port over de sociale nazorg van personeelsleden die
bij een overval betrokken zijn geweest. Het concept
is nu dan eindelijk gereed. Er moet weliswaar nog
druk over worden vergaderd, maar niettemin is er
een rijtje aanbevelingen waarmee kan worden geëx
perimenteerd.
De heer F. Eikhout, adviseur personeelszaken post. draagt de ver
antwoordelijkheid voor de nota. Eikhout is pas een half jaar „adv
PSZP" en heeft om die reden er zelf geen enkele bijdrage aan
geleverd. Wel zegt hij volledig achter het rapport te staan Hij
hoopt dat de tyd voorbij is dat de PTT niets meer van zichlaat
horen na een overval.
Eikhout vertelt dat de PTT in 1977 de behoefte aan maatregelen
voor de nazorg onderzocht. Een jaar later bleek die behoefte
aangetoond, zodat een diepgaand onderzoek kon beginnen. Er
werd een methode uitgedacht om bij overvallen betrokken per
soneelsleden te interviewen. Kortom, het was sociologisch zeer
verantwoord. De op basis van vrijwilligheid afgenomen inter
views vormen de basis van de aanbevelingen
„De nazorg is een heel moeilijk punt", zegt Eikhout, „wij kunnen
wel allerlei richtlijnen geven, maar het zijn anderen die ze moeten
uitvoeren. Het hangt van de personen af hoe de kwaliteit van de
hulpverlening is en hoe de nazorg derhalve verloopt." Hij bena
drukt dat er geen verschil in behandeling van personeel van
echte PTT-kantoren en dat van postagentschappen mag zijn
Belangrijk
De eerste opvang is volgens Eikhout erg belangrijk De aandacht,
het in bescherming nemen tegen pers en publiek, dat soort prak
tische dingetjes. Maar dat niet allee n Er moet ook iemand bij de
PTT zijn die na een overval automatisch een professionele hulp
verlener waarschuwt. Die hulpverlener mag zich niet aan de
betrokken PTT-beambten opdringen, maar moet laten zien dat
hij er is.
„Wij denken daarbij aan hulpverleners uit onze eigen organisatie
De PTT heeft maatschappelijk werkers in dienst en ook eigen
psychologen. Deze mensen moeten de behoefte aan hulp inschat
ten. Ze kunnen de overvallenen lal «raten, wat op zich al ont
lastend kan werken."
„Maar hun opleiding garandeert niet dat ze zich goed kunnen inle
ven. Misschien moeten zij daarom bijvoorbeeld beslissen dat een
collega van de overvallene een actieve rol in de nazorg moet
spelen Daar kunnen wij geen regels voor vaststellen
Het zou „geweldig fout" zijn als het bij die EHBO zou blijven, stelt
Eikhout. De hulpverleners moeten contact houden met de over
vallen PTT'ers. Er mag geen tijdslimiet zijn. „Het moet niet
vreemd zyn om later nog eens met iemand te gaan praten", zegt
hij, „mensen kunnen nog lange tijd van de kook zijn. En vooral
geen invul-formulieren sturen"
Eikhout ziet het als zijn taak om het proces van nazorg op gang te
brengen. „We moeten leren van de fouten die in het verleden zijn
gemaakt. We moeten niet alleen de verantwoordelijkheden bena
drukken, maar vooral het zich ervoor verantwoordelijk voelen
dat de nazorg goed gebeurt."
„Ik verwacht niet dat de nazorg met dat rapport keung is geregeld
Ik hoop wel dat het duidelijk maakt dat nazorg geen flauwekul is
Het is pure noodzaak. Er moet veel aangedaan worden. Het rap
port is nu voor commentaar naar de districtsdirecteuren ge
stuurd met de dringende aanbeveling van de hoofddirectie om
het serieus te nemen. Dat zegt wel wat."
Hij vervolgt: „De reactie van de werkomgeving is erg belangrijk
Uit de interviews bleek bevoorbecld dat de belangstelling van de
districtsdirecteur op zeer hoge pnjs wordt gesteld Zo n man
moet dat dan op een verstandige manier aanpakken. Niet zo van
ik kwam toevallig langs. Nee. ik kom voor jóu."
„Dat bedoel ik nou ook met nazorg hangt zo erg van personen af
Het gaat om een mentaliteit. Maar hoe verhinder je een reactie
van een ook verschrikkelijk geschrokken chef. die zegt maar je
had veel te veel geld in kas Dat komt keihard aan. dat verzeker ik
„Een bloemetje pro forma hoeft niet Dat kan beter wegblijven.
Hulpverlening kan alleen iets beteken als het echt wordt ge
meend Gratificaties of extra verlofdagen zijn bijzaken, die toch
wel een steuntje in de rug kunnen betekenen
Eikhout verzucht dat begeleiding mensenwerk blijft. „Mensen zit
ten allemaal verschillend in elkaar Een ieder reageert anders op
een overval. Men moet daarom met die regels in de hand zoveel
mogelijk naar verstand van zaken handelen."
Eikhout beklemtoont dat niet alleen de nazorg aandacht verdient,
maar tevens de beveiliging van de PTT'ers .Het beleid moet erop
gericht zijn dat de mensen zich vooral veilig voelen Na een paar
recente overvallen in Den Haag en de daaropvolgende protesten
van de lokettisten wordt het beveihgingsprogramma nu versnel
Hij legt uit dat het zich veilig voelen en het veilig zijn twee verschil
lende dingen betreffen Absolute beveiliging is onmogelijk An
ders kan men niet meer werken Zeker niet op i-en postkantoor,
waar in tegen helling t..t b.n.k
gen plaats vinden De eenmanskantoortjes met name blijven erg
kwetsbaar, maar opheffing zou ten koste van de service gaan
Moeilijke keuze
Eikhout besluit ..Toch gaat die beveiliging wel ten koste van de lol
Het persoonlijk contact met dc klanten valt weg Dat is uitermate
jammer, vooral in dc buurten waar de mensen graag
een praatje komen maken."
