"Publiek wil samenvattingen"
"Bij de BRT gaat
alles opzij voor
Tour de France"
van Frankrijk in ether
Ronde
Lindenberg verdedigt NOS-beleid aan hand van kijkcijfers
De pers in het wielercircus
Tour wekt
haat en
liefde op
Ir Ti
mim
PAGINA 10
SPORT
DINSDAG 23 JUNI 1981
De 68ste editie van de Tour de
France heeft de nationale en
internationale sportpers
weer naar het land van Ma
rianne gelokt. Razende ra
dioreporters, kolonnes
schrijvende verslaggevers
en vele cameramensen, de
ogen van het kijkvolk, staan
klaar om de naar wieier-
nieuws hongerende vakan
tieganger, of de evenzeer
hunkerende kantoor- en fa
brieksarbeider, al dan niet
rechtstreeks op de hoogte te
brengen van de nieuwste
ontwikkelingen in dit ongeë
venaarde wielerspektake-
1.
Het interviewen van de etap
pewinnaar op een moment
dat die nog maar nauwelijks
de finish gepasseerd is, de
zinderende hitte, het gecla-
xonneer, de chaos, maar ook
het lange wachten en de
saaie wandeletappes: het
hoort allemaal bij het Tour
de France-circus zoals Felix
Lévitan en Jacques Goddet
dat bedacht hebben.
In die heksenketel kun je als
journalist kiezen voor ver
schillende benaderingen:
kritisch volgen en op zijn
tijd afstand nemen, of tot
over je oren betrokken raken
bij het lief en leed van de ren
ner. De NOS stelt zich op als
een koele zakelijke observa
tor, de BRT voelt zich meer
betrokken, al benaderen de
Belgen het wielerevenement
evenzeer journalistiek.
De Nederlandse wielerliefheb-
ber merkt vaak tot zijn er
gernis, dat hij uit moet wij
ken naar de Belgische tv om
rechtstreekse reportages
van de Tour te zien te krij
gen. Gevolg, gekanker op de
NOS. Maar omgekeerd kan
keren de Belgen net zo hard
op hun omroep en kijken zij
naar de dagelijkse samen
vattingen op de NOS-
televisie. Waarom?
,Hun systeem zou bij ons nu
niet meer haalbaar, gewoon
ondenkbaar zijn", kritiseert
BRT-commentator Mark
Vanlombeek de NOS. „Bij
hun tellen vooral de uren. Zij
kiezen niet. Ze doen maar, el
ke dag; de bollekes hè", rea
geert NOS-regisseur Martijn
Lindenberg. In de onder
staande verhalen de koers
die de BRT- en de NOS-ploeg
volgen. Wie kleurt zijn ver
haal het meeste? Wie rijdt
wie nu eigenlijk in de wielen?
NOS-TELEVISIE
Rechtstreeks reportages op:
25 juni: openingstijdrit Nice
(Nederland 2 - 17.15 uur);
27 juni: Niee-Martigues (Neder
land 2 - 16.00 uur), met beelden
van Wimbledon, CHIO en TT
Assen;
28 juni: Martigues-Narbonne
(Nederland 1 - 15.30 uur);
30 juni: Saint Gaudcns Saint
Lary (Nederland 1, 14.00 uur).
3 juli: Rochefort-Nantes (Ne
derland 1 - 15.00 uur), afgewis
seld met beelden van Wimble
don;
5 juli Nantcs-Le Mans (Neder
land 1 - 15.30 uur);
7 juli: Compiègne-Roubaix
19 juli: Fontenay-Parys (Neder
land 1 - 15.00 uur).
In principe iedere wedstrijddag
een samenvatting van 18.30 tot
18.57 uur via Nederland 2. Op 26
juli echter al om 18.00 uur. Od
de zondagen worden de samen
vattingen reeds omstreeks 17.05
uur uitgezonden via Nederland
2. Speciale korte samenvattin
gen zijn op de drie dinsdag
avonden te zien. omstreeks
23.05 uur. via Nederland 1.
Voorbeschouwing op woens
dag 24 juni om 18.00 uur via Ne
derland 2. Zaterdag 4 juli beel
den van de rustdag (15.00 uur.
Nederland 2).
BRT-TELEVISIE
Aanvangstijdstippen recht
streekse reportages komen na
genoeg overeen met NOS-
televisic. Daarnaast zendt de
BRT ook op de volgende dagen
rechtstreeks uit: vrijdag 26 juni
om 17 15 uur, maandag 29 juni
om 15.40 uur, woensdag 1 .juli
om 16.15 uur, donderdag 2 juli
omstreeks 15.30 uur. maandag 6
juli omstreeks 16.00 uur, don
derdag 9 juli om 13.30 uur, vrij
dag 10 juli om 16.00 uur en don
derdag 16 juli om 15.30 uur.
NOS-RADIO
Elke dag radio Tour de France
van 15.02 tot 18.00 uur via Hil
versum 1, op zondag om 14.02
uur. Tourflitsen op wedstrijd
dagen van 14.02 tot 14.05 uur op
dezelfde zender. Tour-journaal
van 22.55 tot 23.00 uur op Hil
versum 1. Op zaterdag 27 juni
zendt de NOS van 10.00 tot 18.00
uur uit.
BRT-RADIO
Via BRT 1 iedere dag Tourflit
sen en informatie van 13.30 tot
18.00 uur. Op zondag beginnen
de uitzendingen om 13.45 uur.
Eveneens via BRT 1 iedere dag
om 17.45 uur in de rubriek 'Wat
is er van de sport' met commen
taar en in de nieuwsbulletins
uitslagen en klassementswijzi
gingen.
TELETEKST
Pagina 409 biedt de hele dag
nieuws over de Tour, daarnaast
zes roulerende pagina's.
(Nederland 1 - 15.15 uur);
8 juli: Brussel-Zolder (Neder
land 1 - 15.30 uur);
11 juli: Besancon-Thonon (Ne
derland 1 - 15.30 uur);
12 juli: Thonon-Morzine (Ne
derland 1 - 15.00 uur);
14 juli: Morzine-Alpe d'Huez
(Nederland 1 - 15.15 uur);
15 juli: Alpe d'Huez-Le Pleyney
(Nederland 1 - 14.15 uur);
17 juli: individuele tijdrit Saint
Priest (Nederland 1- 15.30 uur);
18 juli; Auxerre-Fontenay (Ne
derland 2 15.00 uur);
Vlaamse omroep populair in Nederland
NICE (GPD) - Tour de France: 's
werelds bekendste wielerwed
strijd, zegt de encyclopedie.
Tour de France: een belachelijke
vertoning, zeggen de tegenstan
ders, die zich ergeren aan alleen
al het feit dat de overheid gedu
rende ruim drie weken dagelijks
duizenden agenten inzet (,,wat
kost dat wel niet?") om een stel
met reclame volgeplakte be-
roepswielerenners door het land
te loodsen.
Tour de France: een geweldige
kick, zeggen de aanhangers, die
er uren van wachten voor over
hebben om de deelnemers in een
windzucht voorbij te zien gaan-
Tour de France: een bacil zeggen de
renners, die dagen meemaken
waarop ze na een etappe als grof
vuil in bed belanden om de vol
gende dag weer gesoigneerd aan
de start te staan. Met de schoenen
keurig zwart gepoetst, helder wit
te sokjes, de benen glimmend
van massage-olie, een vers ver
band op de plaats die het meest te
lijden had bij de valpartij en met
de zekerheid dat het allemaal niet
voor niets is wanneer een toe
schouwer om een handtekening
vraagt.
Wat er tussen 1903 (de eerste Tour,
ontstaan door de concurrentie
tussen twee Franse sportbladen;
2428 kilometer lang; zes etappes;
60 deelnemers van wie er 22 uitre
den; winnaar Maurice Garin met
een gemiddelde snelheid van 25
kilometer en 288 meter per uur)
en 1981 ook veranderde in het
binnenste van de Tour. de uitstra
lingskracht bleef hetzelfde.
Tour de France: ruim honderd man
op de fiets, een veelvoud aan jan
kerige auto's ervoor en erachter
en langs de kant miljoenen die
zich daaraan vergapen.
Tour de France: voor de 68e keer
geprolongeerd van 25 juni tot en
met 19 juli 1981.
Mark Vanlombeek en Louis De Pelsmaecker: "NOS-systeem zou bij BRT ondenkbaar zijn"
HILVERSUM (GPD) -"'Ik wil niet afgeven op de BRT hoor, maar als zij dat
zo duidelijk stellen..." NOS-regisseur Martijn Lindenberg heeft er geen
enkele moeite mee om in te gaan op kritiek van de BRT, kritiek van
kijkers, kritiek van wie dan ook. Hij lijkt met zeker genoegen allerlei
ondeugdelijke, of onvoldoende onderbouwde argumenten van zijn tegen
spelers steen voor steen af te breken.
"België doet wel meer rechtstreeks
aan de Tour de France, maar cij
fers wijzen uit dat de mensen
toch kiezen voor samenvattingen
van de Tour. Ik vind dat wij niet
kritischer zijn, begrijp me goed.
Maar we zijn wel meer journalis
tiek bezig. Zij stellen zich meer
op als supporter. Ik denkt dat dat
het voornaamste verschil is".
Martijn Lindenberg: „Je moet pro
beren de wielersport journalis
tiek te benaderen, niet alleen
plaatjes geven. Je moet wel dose
ren. Het kan niet altijd zo zijn, dat
je dan maar meteen een half uur
uit moet zenden van bijvoorbeeld
Parijs-Nice. Elk onderwerp dat
lang is, is vaak saai".
„Wat die klassiekers betreft, ja daar
zitten wij natuurlijk ook gewel
dig tegen aan te hikken. In ver
band met de omroepsituatie in
Nederland kunnen we niet zon
dagmiddag van bijvoorbeeld
kwart voor drie tot kwart voor vijf
inbreken op het scherm De af
zonderlijke omroepen willen hun
zendtijd houden, dat is inherent
aan ons bestel".
Kijkcijfers
"Kijk, De Pelsmaeker kleurt zijn ei
gen verhaal, maar geloof mij: die
kijkcijfers voor zijn uitzendingen
vallen nog tegen. Ik heb twee jaar
lang een kijkcyfer-rapport laten
maken over de Tour. Het is niet zo
dat heel Nederland de hele mid
dag zit te kijken, ook niet naar
België. Van vijf voor half zeven
tot vijf voor zeven is bij ons de
topkijktijd. Dan hebben de men
sen net gegeten, kunnen ze rustig
zitten. Die tijd mag je uiteraard
nooit weggeven. Het NOS-beleid
van dit jaar is erop gericht binnen
de bestaande mogelijkheden zo
veel mogelijk Tour-reportages
rechtstreeks uit te zenden. We
proberen dat aantal rechtstreek
se uitzendingen ieder jaar een
klein beetje op te voeren. Dat stel
ik voor aan de programma
leiding, gezien de ervaringen in
de afgelopen twee jaar".
„Alle etappes rechtstreeks is niet
haalbaar. Dat kan in België wel.
Wij krijgen een bepaalde hoeveel
heid zendtijd voor de reguliere
uitzendingen en dan nog extra
uren voor incidentele uitzendin
gen. Daar moetje wel binnen bly-
ven. Als de NOS dat alleen voor
de Tour zou gebruiken breng je
andere sporten in verlegenheid.
De Belgen kunnen gewoon door
gaan met uitzenden. Daar breken
ze het programma niet af. Het
journaal wacht maar. Misschien
worden ze daar straks na de in
voering van de STER-reclame
wat gestructureerdcr".
Het is niet twee, zegt Martijn Lin
denberg, maar vier jaar geleden
dat de NOS begon met het uitzen
den van rechtstreekse reportages
over de Tour. De zendtijd voor de
Tour is in de loop der jaren lang
zaam opgelopen. Terecht, meent
Lindenberg, maar hij voegt er aan
toe dat dat niet zomaar gaat. „Dan
moet je bij ons nogal wat over
hoop halen Ik moet bij de pro
grammaleiding aan kunnen to
nen waarom meer zendtijd nodig
Vorig jaar zond de NOS-televisie 15
van de 23 Tour-etappes recht
streeks uit. Dit jaar zijn dat er ver
moedelijk iets meer. De samen
vatting om half zeven wordt het
meest bekeken. Daarnaar kijken
nog meer mensen dan naar de
rechtstreekse uitzendingen om
streeks vijf uur 's middags. De
avondsamenvattingen zijn vooral
voor de liefhebbers. Een voor
beeld: in 1979 bedroegen de kijk
cijfers van de samenvattende
Tour-reportages om half zeven
8.7, in 1980 was dat 14.1. De waar
dering voor de Tour-
uitzendingen is steeds erg hoog;
dicht boven de 7. Een vergelij
king met België is volgens Lin
denberg niet mogelijk, want daar
hebben ze geen cijfers. Dat vin
den ze niet belangrijk.
Hautain
"De BRT geeft iedere dag de Euro-
visie-samenvatting van de Fran
sen op tv, die is alleen aardig als
daar nieuw materiaal in zit", zegt
Martijn Lindenberg. „Wij nemen
die soms ook, we doen er een ge
sprekje bij, nog eens wat standen.
Maar als er niets nieuws in te ont
dekken is, nemen we het niet. De
BRT kiest niet. Bij dat Franse ma
teriaal zitten soms ochtendopna
men met een koe in een weiland
of zoiets. Ze kunnen het hautain
noemen, maar dat gooien wij in
de prullenbak".
De kritiek van de BRT op de Fran
sen deelt hij. „Praten met de
Fransen, daar ben ik volkomen
voor. Maar wij zijn steeds de eni
gen geweest die een telex op po
ten hebben gestuurd naar de
EBU (Europese omroeporganisa
tie, die de Eurovisie
uitzendingen verzorgt) om de
Fransen erop te wijzen dat de pro
gramma's te Frans gericht zijn.
De BRT-commentator en lopen
wel mee, maar zij hebben alleen
kritiek aan tafel".
Martijn Lindenberg
BRUSSEL (GPD) Het gigantische omroepcomplex in Brussel maakt op de buitenstaan
der een vreemde indruk door zijn consequente tweedeling. Studio's voor de BRT en
studio's voor de Franstalige RBT, kantines voor Vlaamstalige omroepmedewerkers en
kantines voor de Walloniërs. Het lijkt een grote witte honingraat.
Niet gehoord
Zegt Mark Vanlombeek: „Met men
sen die niet journalistiek werken,
maar het tv-vedettisme huldigen
zijn geen afspraken te maken. En
in Frankrijk is dat heel sterk, men
is daar ook erg commercieel. Er
vindt daar vaak een vermenging
plaats van journalistiek en belan
gen van de Tour-directie. Onze
bezwaren worden door Lévitan
niet gehoord. Dat betekent datje
niet de journalistiek kunt bedrij
ven als hier in feelgië".
,We proberen, ik op de motor met
een cameraman, nu ook, zoals in
Gent-Wevelgem, de geklopten op
het scherm te krijgen. Wanneer
die nog de remmen dichtknijpen,
hup de microfoon erbij. Die win
naar komt vanzelf wel naar het
podium. Voor ons is belangrijk
dat de renner iets te zeggen moet
hebben".
In een één de kamertjes van dit dui-
zendcellige omroepgebouw zit
ten Louis de Pelsmaeker en Mark
Vanlombeek, de commentatoren
van dc BRT-televisie, die na het
vertrek van legendarische voor
ganger Fred de Bruyne samen
straks hun vierde Tour de France
gaan verslaan.
„Ik ben nog altijd verbaasd dat de
overgang zo rimpelloos is verlo
pen", zegt Louis. „We hebben ge
luk gehad. Het is gewoon een ad
ministratieve beslissing ge
weest". „Er zijn nog maar weinig
tv-vedetten, Armand Pien mis
schien, de weerman bij ons, maar
dat verdwijnt", vult Mark Van
lombeek aan. „We krijgen geen
fanbrieven meer of dat soort reac
ties".
Een weinig later komt De Pelsmae
ker tot de kern van het gesprek.
Hij blijft uiterst vriendelijk, wil in
geen geval de NOS-collega's af
vallen. maar hij kan er toch ook
niet helemaal omheen. „Het grote
verschil tussen de NOS en de
BRT is, dat bij hen meer samen
vattingen worden uitgezonden
en bij ons alles rechtstreeks. Bij
ons is regel dat alles wijkt voor de
Tour".
De Pelsmaeker begrijpt de houding
van de NOS-televisie werkelijk
niet. „Het geeft toch een kick als
je er als kijker meteen bij bent",
meent hij. Dat geldt wat hem be
treft ook voor de vele Belgische
klassiekers. „Als Kuiper de Ron
de van Vlaanderen wint. Dat is
toch wat. Dan wil je dat, dan moet
je dat toch rechtstreeks uitzen
den", zegt hij met een gezicht
waarvan afstraalt dat-ie een van
zelfsprekendheid debiteert.
De NOS is, zo meent De Pelsmae
ker te weten, pas twee jaar gele
den begonnen met rechtstreekse
uitzendingen; tijdens de Tour,
toen Zoetemelk een kans had om
te winnen. „We krijgen veel reac
ties uit Nederland. Over het alge
meen brieven, daaronder is een
groot percentage uit Nederland.
Uit Vlaanderen komen ook nega
tieve reacties, uit Nederland al
leen maar positieve".
Onbewust
„Ik merk dat ik me onbewust meer
op de Nederlandse kijker richt als
Fred de Bruyne
de NOS er niet is, of een samen
vatting geeft", zegt Mark Van
lombeek. „Ik geef bijvoorbeeld
uitgebreider informatie over be
paalde Nederlandse renners, die
toch wel van belang zijn".
Tijdens de vele Belgische klassie
kers zit Vanlombeek meestal op
de motor om rechtstreeks verslag
te doen. „Op de motor maak je het
echt mee, dan zie je ook dingen
die je zelfs op televisie niet ziet",
vertelt hij. „Je deelt eikaars leed
bijna, je hebt een volkomen ande
re verhouding met de Tenner
s''.
Bij de Tour de France heeft de BRT
en overigens ook de NOS die mo
gelijkheid niet. Men is voor het
beeldmateriaal dan volkomen af
hankelijk van de Franse televisie.
Waar het om de Tour gaat staan
de Fransen op de eerste rij. Dat
ervaart niet alleen de NOS, maar
ook de BRT als uiterst pijnlijk.
Daarom zou De Pelsmaeker
graag met collega-omroepen af
spraken maken vóór de Tour. Hij
meent dat dat met de NOS wel te
doen is. Landen die rechtstreeks
uitzenden moeten het eerst de
winnaar kunnen interviewen en
daarvan gaat het land waar de
winnaar vandaan komt weer
voor, zo is volgens hem met de
NOS afgesproken, maar met de
Fransen ziet hij zo'n afspraak niet
als realiteit.
..dat gooien we in de prullenbak".
Maar nog even terug naar de
krachtmeting BRT-NOS. De
BRT zendt alle etappes recht
streeks uit en geeft elke dag een
samenvatting van ruim een kwar
tier aan het slot van het Belgische
journaal, dus van ongeveer acht
uur tot tien over acht. „Een be
langrijk verschil met de NOS is,
dat wij het aanbod nemen van de
Franse televisie tot en met acht
uur 's avonds, waar vaak voor 50
procent nieuwe beelden in zitten.
Het werk van de NOS houdt voor
75 procent op na de finish. Wij
kunnen veel actueler zijn, inha
ken op bepaalde blessures van
renners enz. Wij zijn sterk betrok
ken bij de montage van die beel
den. Ons werk loopt uren langer
door", meent De Pelsmaeker.
Maar een van de grootste wrijfpun
ten, al zullen de zachtmoedige
Vlamingen dat woord al te ver
vinden gaan, brengt Mark Van
lombeek onder woorden. „Als wij
een montage op de voet hebben
gevolgd, ons twee uur lang in een
stinkend hok in het zweet hebben
gewerkt, zien we de NOS-
verslaggevers als een soort pseu-
do-intellectuelen op ons neerkij
ken; op de stakkers, die Belgen,
die nog doorwerken".
Het verbaast De Pelsmaeker vooral
dat de NOS met een weelde aan
manschappen en materiaal (de
NOS heeft een team van vijf men
sen, tegenover de BRT drie) niet
meer tot stand weet te brengen.
Die vijf man kunnen volgens De
Pelsmaeker sneller werken, heb
ben meer bevoegdheden. „Alleen
al het snel leggen van de juiste
telefoonverbindingen werkt bij
ons veel moeilijker". „Maar wij
zijn enthousiaster", merkt Mark
Vanlombeek op. „Die Nederlan
ders hoor je elk jaar kankeren op
dc Tour, maar ze staan er volgepd
jaar toch weer".
