Parsifal voldoet muzikaal
Pinkpop: muziek verdrinkt in de massa
Engelse tragedie
als een parodie
Gegarandeerd voor
de volle 100% gestookt.
toegelicht
r/lDlÖ\ygmgmmma]
In teleurstellend traditionele regie
Berlioz' Te Deum
waar evenement
Export Jonge Jenever.
DINSDAG 9 JUNI 1981
RADIO - TV - KUNST
PAGINA 5
GELEEN (GPD) - ln muzikaal opzicht was
het Pinkpop Festival dit jaar niet verras
send. Kwaliteit werd vooral geleverd
door Fischer Z en Ian Dury The Block
heads uit Engeland en de Ierse groep U2.
Dat U2 veelbelovend is. wist iedereen al:
Fischer Z is in ons land al een jaar gele
den doorgebroken en Ian Dury is een
reeds lang gevestigde naam. die slechts
kon afgaan of zijn naam eer aan kon
doen. Hij deed dal laatste.
Met een gerenommeerde begeleidingsgroep
en frisse moed maakte hij muziek die be
schouwd kan worden als het volwassen
geworden kind dat ooit ..pubrock" heette.
Rockmuziek dus die het goed pleegt te
doen in een intieme sfeer. Dury heeft dat
genre zodanig ontwikkeld, dat hij er ook
een kleine 50.000 toeschouwers mee kon
bespelen. Dury wist beter dan ooit zijn li
chamelijke handicap als clownesk ele
ment te presenterenzijn gewoonte om al
les en iedereen zo grof mogelijk te bekriti
seren, is hij ook nog met kwijt
Al voor dat Dury s optreden begon, begon
het Geleense sportpark leeg te stromen. De
groep of groepen waarvoor een groot deel
van de massa gekomen was hadden toen
kennelijk al gespeeld. Vooral hardrock
blijkt in de smaak te vallen van het pu
bliek dat bereid is om een dag lang met
een halve vierkante meter genoegen te ne
men. De reactie van de meute op de Mi
chael Schenker Group, de band rond
Schenker en ex-Rainbow-drummer Cozy
Powell, was ronduit buiten proporties. De
hysterie, veroorzaakt door de slecht uitge
balanceerde geluidsmuur was als een
massaal „dankjewel voor het vernielen
van mijn trommelvliezen".
Net als Schenker werd Fischer Z door het
publiek teruggeroepen voor een toegift.
Dal was terecht, maar naarmate het festi
val duurde werd het gegons zonder reden
fanatieker. Een regenbuitje in de ont
spannende muziek van UB 40 kon de ge
moederen gelukkig wat temperen.
Voor het zover was, hadden de Groningse
New Adventures het publiek wat opge
warmd met hun strakke rock 'n roll. Op
vallend was, dat U2 daarna vrij veel res
pons kreeg; het publiek schijnt ze al te
kennen. De zang- en dansgroep Madness
ten slotte, wist maar weinig raad met de
onafzienbare zee van jong volk. U2, Fi
scher Z en Ian Dury sprongen er dus uil.
Maar zonder twijfel had hun muziek het
beter gedaan in een middelgrote zaal
waar enig contact met het publiek moge
lijk is.
Op Pinkpop komen slechts de voorste twee
rijen aan bod. Er stonden gisteren veel
uitstekende artiesten op het Pinkpop-po
dium en ze zijn natuurlijk stuk voor stuk
blij met de publiciteit die ze tn Limburg
gekregen hebben. Jammer dat ze geen van
allen de kans hebben gehad om iets van
hun ware karakter te toneii; zoiets wordt
door massahysterie met toegelaten Mis
schien geldt dit niet voor de juist op hyste
rie gerichte muziek van Schenker maar
zeker is dat alle fans. om het even van wel
ke groep, de bevestiging van hun voor
keur weer op Pinkpop hebben kunnen
vinden. Al was Pinkpop niet helemaal
uitverkocht, het Geleense grasveld is weer
platgetrapt.
SCHEVENINGEN - Bijna een halve eeuw is Wagners
"Parsifal" in Nederland niet uitgevoerd en in die tijd is er
op het vlak van muziekdramatische interpretaties veel
veranderd. Mystiek en symboliek staan bij vrijwel elke
uitvoering van dit "Bühnenweihfestspiel" nog steeds
centraal, maar de religieus gerichte benadering van vroe
ger heeft vrijwel overal moeten wijken voor een interpre
tatie, die meer de mens en de worsteling van Wagner zelf
met de sexuele problematiek op de voorgrond bracht.
Aan Göran Jarvefelt, regisseur van
de produktie die afgelopen zater
dag in het kader van het Holland
Festival werd uitgebracht, is de
ze ontwikkeling kennelijk hele
maal voorbijgegaan.
Wat hij in de aankleding van Carl
Friedrich Oberle op het toneel
zette, was in aanzet dermate tra
ditioneel, dat meer dan eens de
gedachte zich opdrong aan een
reconstructie van een voorstel
ling uit het begin van deze eeuw,
maar hij ging nog verder door
ook elke symboliek in het libret
to te vertalen in gedetailleerd
realisme waarin alles "getoond"
werd, ook als de suggestie een
veel sterkere werking zou heb
ben.
Jarvefelt heeft weinig meer gedaan
dan op bijna kinderlijke wijze
het verhaaltje navertellen zonder
enige aandacht voor interpreta
tiemogelijkheden en (erger nog!)
zonder aandacht voor de muziek,
die soms pijnlijk contrasteerde
met wat op het toneel gebeurde.
De grens van kitsch overschreed
de regisseur door het gestuntel
met (overbodige) jonge mannen
in het kasteel van Klingsor, door
de wel zeer merkwaardige din
gen die allemaal in de slotscène
gebeurden, o.a. het verschijnen
van een boetvaardige Klingsoi
met zijn schare, en door de over
trokken manier waarop mogelij
ke parallellen tussen Parsifal en
Christus werden geaccentueerd.
Ondertussen stond deze "Parsifal"
AMSTERDAM - Een groter ver
schil dan tussen de merkwaardi
ge instrumentatie van Strawins-
ky's "Orpheus" en de exuberan
tie van Berlioz' "The Deum" is
nauwelijks denkbaar en bij zijn
optreden met het Concertge
bouworkest vrijdag (en zaterdag)
jl. leek Colin Davis erop uit dit
contrast alleen nog maar te ac
centueren.
Te veel misschien zelfs, want de in
getogenheid waarmee hij Stra-
winsky's geraffineerde klank
rijkdom tevoorschijn riep, leek
soms voorbij te gaan aan het feit
dat de oude mythe hier niet zo
erg romantisch wordt weergege-
Over het geheel genomen toonde
Davis zich echter een overtui
gend propagandist van deze wei
nig gehoorde balletmuziek, zoals
hij ook een van de weinige diri
genten is die zich met volle over-
ADVERTENTIE
James McCray en Elizabeth Connel resp. als Parsival en Kundry in Wagners opera.
gave in Berlioz' "The Deum" kan
storten. In feite is dit werk na
tuurlijk een voorbeeld van su-
perromantische muzikale bom
bast, en menig onvoorbereid
toehoorder zal zich vreemd ver
rast hebben gevoeld bij de fortis
simo inzet van bijna 400 koorle
den en een vol orkest, inclusief
het orgel, die gedurende het ge
hele eerste deel een lawine van
klanken over het audiotorium
uitstortten.
Gelukkig begreep Berlioz dat ook
overdrijving gedoseerd moet
worden en daarom zorgde hij
voor wat rust in de middendelen,
om er aan het slot weer uit alle
macht tegen aan te gaan.
Hoewel de componist ongetwijfeld
in deze massaliteit geloofde, zijn
een aantal bladzijden van holle
effecten bijna onvermijdelijk, en
ook de bezieling van Davis kon
niet verhelen dat met name het
martiale slot van het vierde deel
wel erg pompeus overkwam
Zijn enthousiasme werkte echter
zo aanstekelijk, dat orkest en ko
ren tot een uitvoering kwamen
die als een evenement van de
eerste orde betiteld mag worden
De tenor Anthony Rolfe Johnson
kwam na een stroef begin tot een
hartstochtelijke solo, die alleen
ontsierd werd door zijn neiging
op elke aangehouden toon een
licht crescendo te maken.
Hoewel het verheugend was, dat
een dergelijke gebeurtenis door
middel van rechtstreekse ra
diouitzending en televisie-opna
me voor een groot publiek toe
gankelijk werd gemaakt, zou het
voor de aanwezigen in het Con
certgebouw prettiger zijn ge
weest als de cameramensen hun
werk in elk geval met minder ru
moer hadden verricht.
PAUL KORENHOF
muzikaal wel op een niveau dat
de soms zelfs lachwekkende re
gie deed verbleken.
De combinatie van Edo de Waart
met het Rotterdams Philharmo-
nisch Orkest staat bij voorbaat
garant voor een uitvoering op
hoog technisch niveau, maar met
zijn interpretatie van "Parsifal"
heeft De Waart een mijlpaal in
zlin carrière bereikt.
In brede tempi en met een intuïtief
gevoel voor zinderende rubati
schaarde hij zich niet alleen bij
de selecte groep "specialisten"
voor dit merkwaardige theater
werk. maar hij legde bovendien
zoveel spanning, grandeur en
toch ook doorleefde menselijk
heid in de muziek, dat zijn vertol
king nu al (hij dirigeerde het
werk zaterdag voor het eerst)
vergelijkbaar is met de interpre
tatie van de legendarische Knap-
pertsbusch. En dan te bedenken
dat een Parsifal-dirigent eigen
lijk pas na een aantal voorstellin
gen beoordeeld mag worden!
Drie van de solisten konden zich
vocaal meten met de prestaties
uit de orkestbak: Robert Lloyd
als een sonore en humane Gur-
nemanz, Henk Smit als een felle
en bezeten Klingsor en Elizabeth
Connell als een Kundry die vo
caal elk aspect van de rol, van
diepste onderworpenheid tot
verschroeiende sensualiteit met
overweldigende stemmiddelen
tot uiting wist te brengen.
De tenor James McCray liet in de
eerste akte een redelijke
stemkleuring horen, maar bleek
daarna vocaal danig tekort te
schieten, en de bassen Ulnk
Cold en Guus Hoekman over
tuigden meer door de intensiteit
van hun zang dan door stem-
pracht.
Na de voorstelling van heden
avond in Scheveningen komt
"Parsifal" op 13 16, 19 cn 22 juni
in de Amsterdamse Stads
schouwburg op het toneel.
PAUL KORENHOF
DEN HAAG - Tot de buitenlandse toneelmanifestaties in het Holland
Festival behoort het optreden van The Citizens' Company uit Glasgow,
dat met drie voorstellingen naar Nederland is gekomen.
In Amsterdam was op 6 en 7 juni "A Waste of Time" van Robert MacDo-
nald te zien, in Den Haag wordt op 10 en 11 juni opgetreden met "Chin
chilla" van dezelfde auteur, en gisteravond ging in de Koninklijke
Schouwburg de eerste voorstelling van "The Massacre at Pans" van
Christopher Marlowe, die vanavond in Rotterdam herhaald wordt.
Dit zelden uitgevoerde stuk van Marlowe is een typisch voorbeeld van
een Elizabethaanse tragedie volgens het recept: hoe meer lijken op het
toneel, hoe beter. Het slot van Shakespeares "Hamlet" wordt daarbij
vele malen overtroffen, want met totaal 18 doden komt Marlowe tot een
respectabel gemiddelde van één lijk per 69 versregels.
Dat komt er op neer dat de handeling van moord tot moord springt met
de nodige nadelige gevolgen voor het trekken van dramatische lijnen
en het uitdiepen van karakters.
Het meest boeiende element in de Engelse voorstelling was dan ook niet
de kennismaking met dit zelden gespeelde toneelwerk, maar de gezel
schap is het streven om conventionele interpretaties en traditionele
verwachtingspatronen te doorbreken waar dat maar mogelijk is en toch
een voorstelling te brengen die bij voorkeur niet appelleert aan het
receptievermogen van een intellectuele bovenlaag.
Dp in het programma getrokken vergelijking met een stripverhaal karak
teriseert hun Marlowe-verwerking het beste: korte scènes die elkaar in
hoog tempo opvolgen (gescheiden door doorgeschoven gordijnen) cn
waarin het grove effectwerk niet geschuwd wordt. De speelstijl is daar
mee in overeenstemming door een bewust en overmatig schmieren,
een dilettantisch aandoende tekstbehandeling en een uitspraak die in
de verste verte niet meer doet denken aan het zogenaamde "Oxford-
Engels".
Het komische effect werd nog danig versterkt door het feit dat maar
zeven acteurs via overdreven verkleedpartyen en ridicuul chargeren
alle rollen voor hun rekening namen
Het resultaat van zo'n werkwijze is een avondje kostelijk theater dat alk-
hoogdravende dramatiek fiks op de hak neemt. Ik vraag me dan ook af
of de acteur die stuntelend en met de tekst in zijn hand de rollen van
een "zieke" collega overnam, niet de origineelste regievondst van de
hele voorstelling was.
ANNO 1695
18.25 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18 30 Jeugdjournaal (NOS)
18.36 Sesamstraat (NOS)
19.00 - EO-kmderkrant (EO)
19.30 Ronduit (EO)
20 10 Nooit meer alleen (EO)
2100 Het ontstaan van de Bijbel (EO)
21 55 - Platland en het zwarte gat. of: Wat je niet ziet bestaat
niet? Wetenschappelijk programma (EO)
23 10 Den Haag Vandaag (NOS)
23.30 Journaal (NOS)
23.35 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
Nederland 2
18 57 Journaal (NOS)
18 59 Zo moeder, zo dochter (NCRV)
19 25 - Kerkepad '81 (NCRV)
20.00 Journaal (NOS)
20.27 De familie Bellamy, tv-sene (NCRV)
21.20 Charmonie: harmoniemuziek (NCRV)
22.10 - Hier en nu (NCRV)
22.50 - Tot besluit (NCRV)
23.05 Journaal (NOS)
23.10 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
Woensdag 10 juni
15.30-17.30 - Kinderbios (AVRO)
DUITSE TV
DUITSLAND I
(Region, progrNDR 18.00 Parole
Chicago, tv-serie 18.30 Aktual 18 45
Kleuterserie 18.55 Freundinnen.
tvdserie 19.25 Region magaz 19 59
Progr.overz WDR 18 00 Freundin-
ne. tv-serie. 19 15 Aktual 19 45 Licht
progr) 20 00 Journ 20 15 Report
21 00 Aktueel magaz. 21 45 Nick Le
wis. Chief Inspector, tv-serie 22 30
Aktual. 23 00 Amus progr. 24 00-0.05
DUITSLAND II
18 20 Tekenfilmserie 19 00 Jnurn.
19 30 Ein irrer Duft von Frischem
Heu, blijspel. Aansl Filmtip. 21 00
DUITSLAND III WDR
18.00 Kleuterprogr. 1830 Cursus
wiskunde 19 00 Spelpmgr 19 45
Journal 3. 20.00 Journ 20 15 Aktueel
magazin. 21 00 Inform, progr 21 45
Gesprek. 22.30 Spelprogr 23.15
Journ.
BELGISCHE TV
BELGIE VLAAMS
18.30 Kleuterserie 18.35 Kleuter
progr. 19 07 Inform progr 19 37
Lotto-uitslage meded en Morgen.
19.45 Journ Aansl Verkeerstipx.
18 30 Kleuterserie 18.35 Kleuter
progr 19 07 Inform progr. 19.37
Lotto-uitslage. meded. en Morgen.
19 45 Journ. Aansl
Op de KRO-radxo zijn vanavond twee rechtstreekse Holland-
Festivalreproducties te beluisteren: "Nielsche en de muziek" en
"De nacht van Andnessen".
Rechtstreeks vanuit theater 't Hoogt tn Utrecht wordt van 20 00 tot
21.30 uur op Hilversum II uitgezonden h?t programma "Nietsche
en de muziek", een co-productie van Holland Festival en KRO
De samensteller van dit programma is de musicus Chaim Leiano,
muzikale medewerking verlenen Marjès Benoist, Karei Boeschoten
en Charles van TasseL
De KRO. die "de nacht van Andriessen" heeft georganiseerd, een
concert van vijf uur. dat is samengesteld door de Nederlandse com
ponist Louis Andriessen, zendt dit bijzondere concert rechtstreeks
uit, van 21.30 tot 03.00 uur op Hilversum II.
De NCRV-televisie brengt vanavond een herhaling op het scherm
van het vorig jaar oktober uitgezonden programma "Charmonie".
Het programma is opgenomen tn de Meerpaal tn Dronten en werd
in samenwerking met de Nederlandse Federatie van Christelijke
Muziekbonden (de NFCM) samengesteld. Medewerking verleenden
het Nationaal Jeugdkorps. Harmonie Jubal uit Nijmegen, de
Christelijke Muziekvereniging Harmonie uit Marum. Jubal uit
Zwolle, Showband Excelsior utt Delft, de Nationale Brassband utt
Amsterdam, het Majorettenpeleton Jubal uit Dedemsiaart, het
Majorettenpeleton Advendo uit Sneek, het Majorettenpeleton Ex
celsior uit Spakenburg en de balletgroep Brugge De presentatie
was in handen van Jan van der Waardt (Nederland II, 21.20 uur).
DINSDAG 9 JUNI
HILVERSUM I
19 30 (S) Operette 20.03 <S> Lichte
gramm muz. 20.10 Fouche. 21 02 (S)
Voor ti alleen 22 02 Sportpanorama.
NOS 23 04 (S) Met het oog op mor
gen VARA U 02 (S) Elpee tuin. 1 02
(S) Groot licht. 5 02 <S) Truck.
HILVERSUM II
KRO 18 10 Verkenning HUM VER
BOND 18.20 Na vijven en zessen.
PP 18 50 CVP. KRO 19 00 Wat
geen oog heeft gezien 19 45 Kruis
punt 20.00 Spektakel 21 30-03 00 <S)
De nacht van Andriessen. (22 45
22.55 Nws.).
HILVERSUM III
NOS 18.03 (S) De Avondspits met
de Nationale Hitparade VARA
19.02 (S) Popdonder plus 21 02 (S)
Nashville 22 02 (Si and all that jazz
23.02-24 00 (S) Elpeetuin
WOENSDAG 10 JUNI
HILVERSUM I
(NOS Ieder heel uur nws.) VOO:
7 03 tS) Ook goeie morgen 9 03 <S)
Muziek terwijl u werkt 10 02 (S)
Kletskop VPRO 10 45 (S) Villa
VPRO Magazine. 13 03 Welingelich
te kringen 13 30 Een klap op je kop.
EO 14 20 (S) Radio-kleuter krant
14 45 (S) Speelplein 15 02 (S) Rond
uit-cxtra 10 02 fS) Licht en uitzicht.
16 45 (S) EO-Metterdaad 17 02 (S>
HILVERSUM II
Schoolradio 1135 Purmerend -
Centraal OVEKHF.IDSVOORL
12 18 Nederland en de Derde We
reld VARA 12 26 Meded tbv
land-en tuinb. 12 30 Nws 12 36 Din
gen van de dag 13 00 Nws 13 11 IX*
Schuurpapier 15 00 Lcef-tijd-
genoeg 16 00 Paniek op Ganyme-
des. hoors pelser ie 16 40 Operette
17 24 Meded SOS- en politieberich
ten 17 30 Nws 17 36 Dingen van de
dag
HILVERSUM III
aktualiteiten van ECHO. 7 02 (S)
Manneke Pop (8 30 Opa Bakema)
9 03 (S) Van negen tot twaalf 12 03
(S) De noenshow 14 03 (S) De Theo
Stokkink-show. 17 03 (S) Stampij
met Hanneke
HILVERSUM IV
nub 7 ou Nws NCRV 7 02 Het le
vende Woord 7 10 (S) Preludium
8 30 (S) Musica Sacra 9 00 Nws 9 02
(S) Divertimento 9 15 (S) Onder de
hoogtezon 10 00 Orkcstpalct 12 00
Nws 12 05 (S) Tafclmuz 12 05 (Psa-
nowerken uit de romantiek. 12 30
Muzikale vondsten in Beieren II
13 30 Platennws 13.55 (S) Zojuist
verschenen 14 00 Nws 14 02 (S) Die
Soldaten - Opera van Zimmermann.
16 ibi Km ii rk TE
LEAC 17 00 Wiskundige modellen.
