Snoeimes bedreigt
streepjespak en
'cocktailcircuit'
Puntenstelsel bepaalt
op 1 juli huurprijs
'Rek' uit begroting
buitenlandse zaken
DONDERDAG 4 JUNI 1981
PAGINA 17
Tekst:
Hans Geieijnse
DEN HAAG (GPD) De pogingen van het kabinet-Van Agt om
op alle departementen het rode potlood nog eens extra door de
uitgavenposten te halen, zijn bij het ministerie van buitenlandse
zaken op niets uitgelopen. Bij het statige departement aan het
Haagse Plein stuitten de bezuinigers van financiën niet alleen
op onwillige topambtenaren, maar ook op een begroting waar de
„rek" al geruime tijd uit is.
Zo'n drie maanden geleden
kondigde het kabinet een
ambitieuze „heroverwegings
operatie" aan. Onder leiding
van ambtenaren van finan
ciën zouden op alle departe
menten werkgroepen wor
den gevormd die de verschil
lende begrotingen nauwkeu
rig moesten uitvlooien.
Aan de hand van drie scena
rio's moest worden bekeken
welke uitgaven zouden kun
nen worden geschrapt. Door
het volgende kabinet, dat
wel, want de uitkomsten van
de operatie gaan naar de ka
binetsformateur. Het meest
rigoreuze scenario voorzag in
besnoeiing van maar liefst 20
procent.
Voorspoedig verloopt dit on
derzoek echter niet. Premier
Van Agt en minister Van der
Stee (financiën) moesten al
terugkomen op de toezeg
ging dat de resultaten van het
onderzoek nog voor de ver
kiezingen bekend zouden
worden. De zaak is nu, zoals
dat in het jargon heet, over de
stembus heengetild. Op z'n
vroegst eind juni krijgt Ne
derland te horen waar de mil
jarden aan extra-bezuinigin
gen vandaan zouden moeten
worden gehaald.
Van der Stee heelt het nog niet
met zoveel woorden gezegd,
maar het is insiders niet on
bekend dat hij zowel buiten
landse zaken als justitie al
van het lijstje „af te toppen"
departementen heeft ge
schrapt. Wat buitenlandse za-
ken betreft, is dat niet te dan
ken aan het feit dat minister
Chris van der Klaauw als een
leeuw voor zijn begroting
heeft gevochten. Deze uiterst
zwakke bewindsman had in
februari bij de begrotingsbe
handeling een motie van
D'66'er Laurens-Jan Brink
horst nodig om zich staande
te kunnen houden tegen be-
zuinigingslust van zijn eigen
partij, de WD.
Sjofel
De liberale buitenlandspecia
list Frits Bolkenstein be
zwoer in dat debat met een
niet van dramatiek gespeen
de uithaal dat „Nederland
een sjofel buitenlands appa
raat heeft. We staan dus voor
de keuze dat apparaat met
hetzelfde geld sjofel te hou
den of er wordt op een ver
standige wijze ingekrompen.
Ik kies voor dat laatste", al
dus Bolkenstein toen.
Een uitspraak die hem vooral
door de woordvoerders van
PvdA en D'66 niet in dank
werd afgenomen. Op het de
partement waren de heren en
(enkele) dames van de Bui
tenlandse Dienst echter in al
le staten. Daar werd maar al
te goed beseft dat het bezui
nigingsmes dreigend hing
boven de 240 miljoen gulden
die voor dit jaar is uitgetrok
ken om de dienst te kunnen
laten functioneren.
De ambtelijke poot van het mi
nisterie zou bij de heroverwe
gingsexercitie buiten schot
blijven. Bezuinigingen daar
kunnen alleen komen van
kortingen op de salarissen,
en die worden centraal vast
gesteld in het overleg met de
ambtenarenbonden.
Maar in het wereldje van de
„sjiek", de in het buitenland
en op het ministerie in Den
Haag gedetacheerde diplo
maten (met administratief en
ander personeel meegere
kend gaat het om totaal 2400
mensen), daar dacht financiën
nog wel een centje binnen te
kunnen halen.
Op het eerste gezicht leken de
bezuinigers de wind mee te
hebben. Op het departement
wordt al jaren gevochten te
gen het imago van in driede
lig streepjespak gehulde di
plomatieke potverteerders,
dat als een vloek boven de
Buitenlandse Dienst hangt.
Aardappel
Een beeld overigens dat de niet
zelden met een forse aardap
pel in de keel opererende Ne
derlandse vertegenwoordi
gers in den vreemde vaak zelf
hebben opgeroepen. Ex-di
plomaal Hans Gualthérie van
Weezel. thans lid van het
CDA-buitenlandcollectief in
de Tweede Kamer, verhaalt
nu nog met zichtbaar onge
noegen over ambassadeurs
die ondergeschikten excen
trieke privé-klussen lieten
opknappen die de Staat der
Nederlanden in het verleden
een aardige duit hebben ge
kost.
En Bolkestein, wiens partij
zich in de scene waar diplo
maten zich plegen te bewe
gen toch aardig thuisvoelt,
zet grote vraagtekens bij wat
hij noemt „de objectieve
waarde van het cocktailcir-
"cuit". In het diplomatieke
wereldje is het geven van di
ners en cocktails een van de
meest gebruikelijke manie
ren oin contacten te leggen
en informatie te verzamelen.
Bolkestein heeft weliswaar
geen diplomatieke ervaring,
maar de 18 jaar die hij als
Shell-manager buiten 's
lands grenzen doorbracht,
doen hem toch verzuchten
dat op representatiekosten
best kan worden beknibbeld
Zijn devies: „Stroomlijn het
apparaat. Kijk of er geen Be-
nelux-ambassades mogelijk
zijn. Laat handelsbevorde
ring over aan de Kamers van
Koophandel of aan vereni
gingen, zoals in Indonesië de
vereniging Indonesië-Neder-
land.
Bernard Rudolf Bot, voorzitter
van de „diplomatenvak-
bond", de Vereniging van de
Buitenlandse Dienst, denkt
daar duidelijk anders over.
Bot: „De laatste jaren is
voortdurend gepleit voor ver
sterking van de ambassades
taven met economische spe
cialisten. Handelsbevorde-
-
V-s
A
V
V"
;*;v 'v
v
Ex-diplomaat Hans Gualthérie van Weezel.
ring kreeg de hoogste priori
teit, want Nederland moet
het nu eenmaal van z'n ex
port hebben. Het is nogal
kortzichtig om juist daarop te
willen beknibbelen".
Negatief
Veel mogelijkheden voor geza
menlijke Benelux- of zelfs
EG-ambassades ziet hij niet.
Ook Brinkhorst en Van Wee
zel staan daar negatief tegen
over. Brinkhorst „Misschien
een gezamenlijk gebouw,
veel verder kan het toch niet
gaan. Dat is nauwelijks rea
listisch, gezien de onderlinge
verschillen, de concurrentie
posities binnen de EG en ook
de Benelux".
Brinkhorst bepleit een structu
rele verhoging van de BZ-be-
groting (in zijn motie vroeg
hij om f20 miljoen meer)
juist om de ambassades in
opkomende Derde-Wereld
landen te versterken. Tege
lijk zouden de „traditionele
Europese posten" moeten
worden uitgekamd.
Ook Van Weezel denkt in die
richting. „Met de ver ontwik
kelde communicatiemoge
lijkheden in de westerse lan
den is
ten,
is het belang van die pos
voor Washington, afge
nomen. Het bedrijfsleven
weet in die landen ook zelf
zijn weg te vinden. Dank zij
de veelvuldige directe con
tacten op regerings- en amb
telijk niveau vindt, zeker bin
nen de EG. een voortdurende
uitwisseling van politieke
standpunten plaats".
„Toch zijn de ambassades in
die landen de grootste die we
hebben. Dat is leuk voor de
status van de ambassadeur,
maar nodig lijkt het me niet.
Vijf diplomaten op de econo
mische afdeling van de am
bassade in Parijs bijvoor
beeld is overdreven. In een
Het scenario dat het „herover
wegingsteam" op BZ han
teerde. ging uit van 5 procent
bezuinigingen, zo'n 10 mil-
gulden. In de praktijk
zou dat onder meer leiden tot
sluiting van ten minste tien
posten. Bot: „Op die manier
kun je een effectief buiten
lands beleid wel afschrijven.
Direct contact ter plaatse, of
het nu om politieke of econo
mische kwesties gaat, is daar
voor nu eenmaal noodzake
lijk".
Verlies
Een diplomaat, met langdurige
ervaring in Derde-Wereldlan-
den: „Nederland wordt toch
nog altijd als een van de tien
rijkste landen ter wereld be
schouwd. Trek je je vanwege
economische motieven uit
zo'n land terug, dan betekent
dat een vrijwel niet te herstel
len verlies aan prestige, waar
voor je op de een of andere
manier altijd de rekening
krijgt gepresenteerd Zo'n
Derde-Wereldland voelt zich
gepakt".
Evenals Van Weezel lacht deze
diplomaat wat om Bolke-
steins afkeer van het ..cock
tailcircuit". „Psychologisch
voltrekt het diplomatieke le
ven zich voor veel mensen in
een glitterwereld Maar je
kunt nu eenmaal niet zo maar
breken met tradities van ja
ren. Je hebt ook rekening te
houden met de normen die
het gastland aanlegt. Je hebt
die cocktails, diners, hard no
dig voor het leggen van con
tacten. De liefde voor een
land gaat nu eenmaal ook
door de keel".
De diplomaten kennen een sa
laris dat in drie gedeelten is
uitgesplitst: het basissalaris
vermeerderd met een ver-
blij fstoelage die wordt bere
kend op grond van het le
venspeil in het betrokken
land; een representatietoela
ge en een vergoeding voor de
huishuur.
Dat laatste is hard nodig, om
dat van diplomatieke verte
genwoordigers niet wordt
verwacht dat ze hun onder
komen in goedkope huurhui
zen zoeken. „De woning be
hoort tot het gereedschap
van de diplomaat. Je moet er
mensen kunnen ontvangen
Er wordt ook wat dat betreft
een bepaalde status van je
verwacht", legt de diplomaat
uit.
Hjj geeft als voorbeeld de Oost-
europese landen, waar een
woning wordt toegewezen en
geen discussies over de huur
worden verwacht. "Dan zit je
al gauw op een huur van dne-
tot vijfduizend gulden per
maand. Dat kun je natuurlijk
nooit van je salaris opbren
gen"
Bot „Afgezien van het sluiten
van posten, dat overigens
eerst alleen maar geld zal
kosten, kan er bij dit ministe
rie vrijwel alleen op salaris
sen worden beknibbeld. Daar
kun je ontzettend lang over
discussiëren, want je hebt bij
ons te maken met koersver
schillen. met inflatiepercen
tages. Een ambassadeur op
een belangrijke post. neem
Parijs, verdient wat minder
dan de burgemeester van een
grote gemeente. Maar hy
moet daarvan wel zyn kok.
butler en bodes betalen Dat
zyn geen aftrekbare kosten".
„We houden bij het vaststellen
van de salarissen rekening
met wat door de ons omrin
gende landen wordt betaald.
Ook kyken we naar de maat
staven die Nederlandse be-
dryven aanleggen. En wat de
representatie betreft: van el
ke uitgave moet verantwoor
ding worden afgelegd. Er zyn
ambassadeurs die gek wor
den van die administratie,
want ook van de aanschaf
van schoenveters, «om maar
wat te noemen, moet een
bonnetje worden opge
stuurd".
Op het bot
„Vergeet niet we zyn de laatste
vijf jaar tot op het bot afge
knaagd. Er is door ambassa
deurs de laatste uren vrijwil
lig gematigd We zijn nu be
zig om, vrijwillig, 10 tot 15
procent op de ambassadeurs-
salarissen te bezuinigen. De
lagere inkomens mogen dan
met de inflatie (die in het bui
tenland hoger is dan hier) zijn
meegelopen, de hogere niet.
Nee. het grieft ons dat we al
tijd de zondebok zyn. Vooral
de jongeren lopen weg, die
kunnen bij het bedryfslcven
meer verdienen".
De heroverwegingsoperatie
mag dan tot de conclusie
geen bezuinigingen hebben
geleid, de stofwolken op het
ministerie zyn nog niet ver
dwenen. Bot: „Ja, er heerste
veel onrust. Bij de exercitie
met financiën kwam het op
bepaalde momenten zelfs
zover dat in het overleg met
de minister door leidingge
vende ambtenaren werd
overwogen hun portefeuille
maar op tafel te deponeren.
Hier werken we niet meer
aan mee. werd gezegd"
De bezumigingsoefening heeft
in ieder geval wel tot gevolg
dat bij de Buitenlandse
Dienst extra naar de centen
wordt gekeken. De eerder
aangehaalde diplomaat: „Je
kunt merken dat het besef is
gegroeid alle kleintjes tellen,
dat er meer op effectiviteit
wordt gelet dan vroeger ge
beurde". Op het ministerie
wordt goed onderkend dat
ook onder een nieuw kabinet
de roep om bezuinigingen
onverminderd krachtig zal
klinken. Het papier wordt in
deze kommervolle tijden dan
ook aan beide zyden bedrukt.
DEN HAAG GPD) - De huren
mogen per 1 juli volgens de
wet met hoogstens zes pro
cent omhoog. Dat is de alge
mene regel. Echt staat kan
niemand'er op maken: als
een huurder het afgelopen
jaar teveel of te weinig betaal
de, geldt die zes procent niet.
Andere uitzonderingen zijn
ook mogelijk en bijna alle
maal leiden ze tot hogere prij-
A1 onder het kabinet-Den Uyl
is een begin gemaakt met
'huurharmonisatie': het op
trekken van te lage huren en
het langzaam omlaag bren
gen van te hoge huren. Met
een puntenstelsel kan de
kwaliteit van de woning ge
meten worden en kan een
naar verhouding redelijk
huurprijs aangegeven wor
den. Voor staatssecretaris
Brokx van volkshuisvesting
is de geleidelijke aanpassing
van de huren volgens dit sys
teem niet snel genoeg ge
gaan. Hij heeft vooral dit jaar
een aantal maatregelen geno
men of voorbereid waardoor
die harmonisatie versneld zal
gaan. Verdubbeling van
huurprijzen is in zijn nieuwe
systeem niet onmogelijk.
PUNTENSTELSEL
Een belangrijke verandering
die Brokx heeft aangebracht
in het harmonisatiestelsel, is
te vinden in het al bekende
puntenstelsel. Kern van de
klacht van verhuurders is dat
huurprijzen van oude wonin
gen sterk zijn achtergebleven
bij vergelijkbare nieuwbouw.
Via het puntenstelsel kan ob
jectief de waarde van een wo
ning worden gemeten. Leef
tijd doet er in dat systeem
niet zoveel meer toe. Wel het
Staatssecretaris Brokx
aantal kamers, de grootte
daarvan, aanwezigheid van
isolatie of centrale verwar
ming, de ligging, sanitair en
dergelyke.
Dat puntenstelsel wordt ook
per 1 juli weer gehanteerd. Ie
der kan zelf uitrekenen hoe
veel punten zijn woning 'ver
dient'. Voor een bepaald aan
tal punten geeft het .ministe
rie dan een corresponderen
de huurprijs. Blijkt de
werkelijke huurprijs lager
dan die richtlijn van het mi
nisterie dan mocht een ver
huurder in vorige jaren enke
le percentages méér dan het
wettelijk maximum opleg
gen.
Brokx was het met verhuur
ders eens dat in sommige ge
vallen die aanpassing in extra
procenten te langzaam ging.
Hij heeft ingevoerd dat een
verhuurder behalve zes pro
cent huurverhoging een ex
tra huurverhoging in guldens
op kan leggen tot maximaal
61 gulden extra per maand.
Een voorbeeld hoe die simpele
wijziging tot verdubbeling
van de huurprijs kan leiden.
Een oude woning die vijftig
gulden huur 'doet' per maand
maar zo slecht van kwaliteit
is dat hij slechts 40 punten
huurprijs met niet meer dan
zes procent worden ver
hoogd. Heeft diezelfde wo
ning echter een hoge kwali
teit en verdient hy 250 pun
ten terwijl de huurprijs
slechts vijftig gulden is, dan
mocht een verhuurder vorig
jaar op de gewone zes pro
cent een extra vijf procent
leggen, totaal 11 procent. De
nieuwe huur zou dan met
drie gulden (zes procent wet
telijk) plus 2,50 (extra vijf
procent) op nog maar 55,50
gulden uitkomen.
In het nieuwe systeem van
Brokx gaat de huur niet met
5,50 gulden (elf procent) maar
met 61 gulden omhoog (meer
dan 100 procent) naar 111 gul
den. De woning in dit voor
beeld zit dan nog ruim onder
de normhuur van 713 gulden
In komende jaren kan de
huurder van deze woning
theoretisch rekenen op
steeds forse huurverhogin
gen tot dat peil is bereikt
Met het omgekeerde, een wo
ning die gezien de kwaliteit
een veel te hoge huurprijs
heeft, is ook rekening gehou
den. Een minder extreem
voorbeeld: de huurprijs van
een woning is 500 gulden ter
wijl de kwaliteit in punten
100 is Redelyk is hier een
huurprijs van 300 gulden Het
is in zo'n geval niet zo dat de
eigenaar automatisch ver
plicht is die huurprijs te ver
lagen. De huurder moet daar
zelf om vragen via speciale
formulieren.
Aanzegging
In principe zijn huurder en ver
huurder vrij de huurprijs on
derling vast te stellen Een
verhuurder hoeft zich niet te
houden aan de wettelijk vast
gestelde maximale zes pro
cent. Voorwaarde is, en dat
maakt dat toch velen zich er
aan houden, dat de huurder
verplicht geïnformeerd moet
worden.
Een maand van tevoren moet
de eventuele huurverhoging
schriftelijk zijn aangekon
digd. Wie nu nog geen brief
heeft gehad, hoeft per 1 juli
niets extra's te betalen. In de
verplichte brief moet staan
met hoeveel procent de huur
omhoog gaat Het aangeven
van een verhoging in guldens
hoeft een huurder niet te ac
cepteren.
Wil een eigenaar de huurprijs
met meer dan zes procent
verhogen, dan moet een
huurder opletten. De eige
naar heeft waarschijnlijk be
paald dat meer dan 6 procent
gerechtvaardigd is omdat de
kwaliteit van de wonmi' BO
goed is. Hij moet voor die ex
tra hoge huur speciale proce
dures volgen. Datzelfde gaat
op als een huurder denkt dat
hy dit jaar al teveel betaalde
en zelfs zes procent huurver
hoging al te veel is.
In een nieuwe brochure van het
ministene van volkshuisves
ting, vanaf begin juni ver
krijgbaar (telefonisch te be
stellen op 070 - 264201toestel
2301 of 2983). staat precies be
schreven wat eigenaar of
huurder in die gevallen moet
doen.
Rekenen
Om te weten of de oude en
nieuwe huurprijs terecht is
gezien de kwaliteit, is hek VU
belang voor zowel huurder
als verhuurder uit te rekenen
hoeveel punten een woning
waard is. De oude puntentel
ling is gewyzigd voor by voor
beeld de aanwezigheid van
isolatie en centrale verwar
ming. De duurdere woningen
vielen vong jaar nog buiten
de puntentelling. Dit jaar zyn
ze er bij betrokken. Voor ka
mers (woonruimte zonder
vrije toegang) zyn ook pun
tenwaardenngen opgesteld,
plus voorgestelde huurprij
zen.
Het is goed mogelijk dat een ei
genaar die aan het rekenen
slaat tot een heel ander pun
tentotaal komt dan de huur
der. Een eigenaar zal makke
lijk de ligging van het huis
hoger waarderen dan een
huurder die vindt dat de lig
ging in de praktyk tegenvalt
Bij meningsverschillen over
het berekende puntenaantal
en de huurprijs die daar uit
rolt kan zowel huurder als
verhuurder een huurcommis-
sie advies vragen De uit
spraak daarvan is bindend,
moet dus worden opgevolgd
De enige mogelijkheid eron
der uit te komen is beroep
aantekenen bij de kanton
rechter Ook deze zal zich bij
eert uitspraak laten leiden
door het puntenstelsel.
Leegkomen
Voor verhuurders is het be-
langryk te weten dat een te
lage huurprijs in één keer
verhoogd mag worden als de
woning leegkomt. Daarvoor
zyn geen speciale procedures
vereist Een nieuwe huurder
kan géén protest aantekenen
als hy tientallen guldens
meer huur moet betalen dan
zyn buurman die er bijvoor
beeld al jaren woont
Niet iedere verhuurder, vooral
woningbouwverenigingen,
maken tot nu toe gebruik van
die mogelijkheid Staatsse
cretaris Brokx wil die aan
passing in éën keer verplicht
stellen zodat ook daardoor de
huurharmonisatie veel snel
Ier voltooid zal zyn en het al
gemene huurpeil in Neder
land omhoog gaat Volgens
berekeningen van de Natio
nale Woningraad levert het
een extra-totaalopbrengst
voor eigenaren op van zestig
miljoen dit jaar
