stiet vioolmuziek van
*1
•Vlantovam op toilet
ALARM IN DE RODE BAAI
*TERDAG 30 MEI 1981
Expositie over akoestisch behang
j
SN HAAG (GPD) - Is het
brettiger toeven op een
^oilet wanneer iemands
activiteiten daar bestrooid
vorden met de zoetge
vooisde vioolklanken van
flantovani? Er is nog geen
vetenschappelijk onder
hoek naar gedaan, maar de
producenten van achter
grondmuziek zullen onge
twijfeld kunnen bewijzen
"dat dit inderdaad het ge
nval is.
>k op de openbare wc's in het
ieuwbouwgedeelte van het
Haags Gemeentemuseum wordt
Tien thans via onzichtbaar ge
monteerde luidsprekertjes met
dit zowel bejubelde als verguisde
„akoestische behang" gecon
fronteerd. Maar het museum
heeft er geen snode bedoelingen
mee, wil niets of niemand bein-
vloeden of in een aangenamer
temming brengen. De zachte,
•e klanken die ook door
gangen en koffiebar stromen die-
slechts als illustratie voor de
expositie over „Achtergrondmu
ziek", die daar tot 9 augustus
wordt gehouden in het kader van
de serie tentoonstellingen rond
het thema „Massacultuur".
JJIrs. Onno Mensink (34), ethnomu-
sicoloog en conservator van de
afdeling niet-westerse muziekin
strumenten van het Gemeente
museum, heeft de expositie sa
mengesteld op basis van een stu
die, die een werkgroep van het
Instituut voor Muziekweten
schap van de Amsterdamse uni
versiteit heeft verricht naar pro
fessioneel vervaardigde achter
grondmuziek (ook wel functio
nele muziek, non-entertainment
music, arbeidsvitaminen, kamer
breed geluid, music to make mo
ney by, James Overlast-muziek
of niks-aan-de-hand muziek ge
noemd) bij het werk. Rokus de
Groot, Peter van Amstel en Huib
Haringhuizen maken deel uit
de werkgroep. Norma van
Rees uit Den Haag maakte het
ontwerp voor de tentoonstelling,
rijwel automatisch belandde de
werkgroep tijdens het bestude
ren van de gegevens bij het ko
lossale Amerikaanse bedrijf Mu
zak, een gigantische producent
van achtergrondmuziek over de
gehele wereld. Het bedrijf be
schikt over een schat aan gege
vens, die gaan over de beïnvloe
ding van menselijk gedrag door
muziek Er zijn hele staven van
wetenschappers (psychologen,
sociologen, medici) in dienst die
zich dagelijks met deze zaken be
zighouden. Toch moeten de cij
fers die Muzak verstrekt met de
nodige scepsis worden bekeken
omdat het voor de hand ligt dat
Muzak als belanghebbende met
het interpreteren van de cijfers
„naar zich toe rekent",
[n Nederland zijn, voor zover drs.
Mensink weet, geen Muzak-pro-
dukten op de markt. Hier zijn
Fumu, de afdeling Functionele
Muziek van Philips, Strengholt
en Mood Music Nederland de
voornaamste producenten van
achtergrondmuziek. Daarnaast
zijn er nog zo'n 40 „tamelijk se
rieuze" bedrijven die achter
grondmuziek produceren en sa
men met auteursrechtenbureau
BUMA stevig aan promotie
doen. De eerste professionele
vervaardiging van deze muziek,
die „om te horen is en niet om
naar te luisteren", dateert van
het begin der jaren zestiger. Er
zaten toen veel beunhazen bij,
die ondoordacht een firma be
gonnen en maar wat aanmodder
den. Opvallend is dat veel van de
huidige produktiebedrijven in
de Achterhoek gevestigd zijn,
waar zoals bekend ook het „pira-
tendom" welig tiert.
Achtergrondmuziek in bankge
bouwen, vliegtuigen, wachtka
mers van (tand)artsen, fabrieken,
winkelcentra, snackbars, hotels,
restaurants en tankstations is
niet meer weg te denken. Zelfs in
ziekenhuizen doen chirurgen
hun operaties met achtergrond
muziek; het programma is vaak
persoonlijk door deze specialis
ten samengesteld. En in dieren
tuinen wordt met zachte klanken
gepoogd het gekooide leven van
de beesten acceptabeler te ma
ken. En voorts is het bekend dat
functionele muziek bij lopende-
bandwerk in fabrieken wordt
toegepast om de arbeidspresta
ties te vergroten. Daarnaast is de
muziek in het grootwinkelbedrijf
er vanzelfsprekend om de consu
ment in een zodanig goede stem
ming te brengen dat hij-zij nóg
meer koopt dat hij-zij van plan
Voor drs. Mensink is het buiten
kijf dat achtergrondmuziek in
vloed heeft op het menselijk ge
drag. Dat is wetenschappelijk
aangetoond. Maar hoe en in hoe
verre staat bij lange na nog niet
vast. De producenten van het
muzikaal behang gooien bij bak
ken de grazioso's, mezzo's, pres
to's, tempo's, allegro's, dolce's,
sordina's en topmixen op de
markt. Een elegant strijkje voor
de wachtkamer van de dokter of
het luxe eethuis. Een elektrisch
orgeltje met ritme-sectie voor de
intieme bar. Een niet-agressief
orkestje met een flinke beat voor
het warenhuis. Een deun hard
rock voor de moderne kleding-
boetiek.
De wetenschap dat muziek rustig,
melancholiek of opwindend kan
maken dateert al uit de oudheid.
De Grieken en Chinezen hadden
dat toen al door. Volgens Men
sink wist Pythagoras dat ver
schillende toonreeksen variëren
de gevoelens bij de luisteraar te
weeg brengt. Tegen dat aspect
van achtergrondmuziek kan naar
het oordeel van de conservator
dan ook geen bezwaar bestaan.
„Achtergrondmuziek is een fe
nomeen waar men niet meer om
heen kan. Ik vind het ook prima,
laat men er vooral mee doorgaan.
Maar mijn bezwaar is dat er op
verschrikkelijk veel plaatsen
vrijwel geen ontkomen aan is. Je
hebt het maar te slikken. Men
wordt gedwongen met de mu
ziek in contact gebracht. Ik ken
mensen die weigeren nog langer
boodschappen te doen of 1de-
ding te kopen in zaken waar zij
belaagd worden door die pulp-
muziek".
Voor zover Mensink weet is achter
grondmuziek maar één keer poli
tiek in discussie geweest en dat
was toen er Kamervragen aan de
staatssecretaris van Verkeer en
Waterstaat, Neelie Smit-Kroes,
werden gesteld over achter
grondmuziek in postkantoren.
Die muziek is er niet gekomen.
Hoe lang nog? Er wordt nu een
maal beweerd dat de muziek de
concentratie verhoogt, het ge
voel van vertrouwdheid doet toe-
angsten wegwerkt. Men
sink: „Wetenschappelijk schijnt
te zijn bewezen dat gevoelens
van claustrofobie, bijvoorbeeld
in een lift, verdwijnen zodra in
de liftschacht ruimtelijke mu
ziek ten gehore wordt gebracht".
De oproerpolitie in West-Duitsland
speelt achtergrondmuziek af '/ia
luidsprekers op auto's om het
morrende volk te temmen. Maar
niettemin, zo vraagt Mensink
zich af, moeten we doorgaan met
het op ng groter schaal versprei
den van deze „akoestische ver
vuilers"? De musicoloog staat op
het standpunt dat er eigenlijk
best een politieke discussie over
het probleem zou kunnen wor
den gehouden. Dat kan gebeuren
wanneer de politieke partijen in
hun milieuparagrafen naast hun
opvattingen over water-, lucht
en bodemverontreiniging ook
het één en ander over dit soort
geluidshinder zouden opnemen.
„Want", aldus Mensink, „zoveel is
wel duidelijk: zodra er achter
grondmuziek weerklinkt, is er
iets aan de knikker. Interessant
zou zijn wanneer wordt nage
gaan in hoeverre deze muziek
een verdoezelende of bijvoor
beeld een kooplust-stimulerende
functie heeft. Als ik ergens kom
waar zoetsappige „Charmaine"-
klanken mij tegemoet treden,
dan denk ik vaak: wat zit er ach
ter, zal ik erg lang moeten wach
ten of willen ze dat ik het plaatje
tot het eind afluister, zodat ik op
het laatste moment toch nog die
aansteker of pakket chocolade
repen in mijn zak steek? En toch
weet ik dat wetenschappelijk
nog steeds niet is aangetoond dat
deze muziek de winkelverkoop
stimuleert".
Mensink ontkent intussen niet dat
hij zelf ook wel eens graag wat
achtergrondmuziek bij zijn be
zigheden hoort. Maar hij zegt lie
ver zelf het moment en het genre
te bepalen. „Feit blijft dat door
deze industrie de muziek in haar
algemeenheid onrecht wordt
aangedaan, vooral wat betreft
weergave en arrangementen. Het
levendige, het blye en briljante
van muziek wordt volledig weg
gewerkt".
Op de tentoonstelling komen de
producenten, de afnemers en
vooral de producenten van ach
tergrondmuziek aan bod. Voorts
behandelt de expositie de selec
tie van muzikale genres en de be
werking van muziek tot een be
paald klankresultaat. Een
diaklankbeeld laat voorts zien en
horen dat door achtergrondmu
ziek inderdaad de grenzen tus
sen realiteit en verbeelding in
het dagelijks leven vervagen.
PETER HUYSMAN
TCEk) IK W&fcD
M6SBEAJ ZB HW K*nBB
ZO lHqEK.lCMT VKT IK-
HBh Mooir zou ho&veaJ
yge/WPEEEiJ
ttAAC HU It WA,r
OtlDSE. EGA) NIL
IK TOCH WEL
WAT AAJDEPS
De belevenissen van Jommeke
Hier J N.30'
Stuur onmiddellijk,
een serkennings vliegtutq
naar de Rode Baai
Agenda
Leidse bioscopen
21.15 t
Kindermatinee: "Lucky Luke en de 4
Daltons", woe. do., vr., za. en woe. 14.30
uur, zo. 13.30 uur.
Nachtvoorstelling: "And justice for all",
vr. en za. 23.30 uur. 16 jr.
LIDO 1: "McVicar", da. 14.30. 19.00 en
21.15 uur, zo. ook 16 45 uur, 16 jr.
LIDO 2. "Nighthawks", da. 14.30, 19.00
en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, 16 jr.
LIDO 3: "Chère inconnue", da. 14.30,
19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, 16
Bioscopen Alphen
EURO 1: "The blue lagoon", da. 13.45,
18.45 en 21.15 uur, zo. en hemelvaarts
dag 13.45, 16.45. 18 45 en 21.15 uur. al
Nachtvoorstelling: "Driver", za. 24.00
uur. 16 jr.
EURO 2: "Vrijdag de 13de" da. 13.30.
18 30 en 21.00 uur. zo. ook 16 00 uur. za
ook 24.00 uur. 16 jr
EURO 3: "Once upon a time in the
West", da. 20.15 uur. ma. en di ook 14 30
uur, zo. en hemelvaartsdag ook 15.45
uur. 12 jr.
Kindermatinee: "Aristocata", woe. tm.
zo. en woe. 13.30 uur
Nachtvoorstelling: "Capricorn 1", za
24.00 uur, 16 jr.
EURO 4 "Recht voor z'n (riaap", da.
18 00 en 21 30 uur, ma en di. ook 14.00
uur. zo. en hemelvaartsdag 16.30. 19 00
en 21.30 uur. al.
Kindermatinee 'Tom en Jerryfestival
5". woe tm. zo. 14.00 uur.
Nachtvoorstelling "De grote jachtor-
gie", za 24.00 uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
GREENWAY "Flying high", woe tm
za 19.00 en 21.15 uur. zo. 18.15 en 20 45
uur. ma. en woc 20.30 uur. al
"The black hole", woe. tm. zo. 16 00 uur.
woe 3 juni, 16 uur. 16 jr
Kindermatinee: "Feestelijke i
tekenfilmsterren", woe. tm.
uur, woe. 3 juni 14 15 uur.
14.00
KONINGINNE-
FLENSJES
Roer een *Ud beslag
van ISO gr frw-rfde
bloem. tnuO* «out. 3
Smelt brokje* bittere
chocolade (oofrveer
100 rri in 2 eetlepels
koTIW en 2 eetlepels
room Doe dit ltef»t bo
ven de damp van heet
water en schep af en toe
om Roer het be* laf
door en bak er on*everr
8 firn*je* van Be*trvk
de. rol ar op en schep de
warme gQjj,
jr.
STUDIO: "Mon oncle d'Amérique", da.
19.00 en 21.15 uur. ma. en di. ook 14.30
uur. 12 jr
Kindermatinee: "Aristocats", woe tm.
za. en woe. 14.30 uur, zo. 14.30 en 16 45
Trianon: "Lily Mariene", da. 14.30, 19 00
en 21.15 uur. zo. 14.15. 16.30, 19 00 en
21.15 uur. 16 jr
REX: "Nightbirds", da. 14.30. 19.00 en
21.15 uur, 16 jr
Naehtvoorstelling "Pornoroute naar de
zon", vr. en za. 23.30 uur. 16 jr.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis
Kinderafdeling: dag.
Abida 28 800
kohana,
Acmaea 28 te Punta Cardon.
Aihena 29 te San Nicolas,
Amstelbrink 28 115 z Las Palmas nr
Huelva,
Amsteldiep 29 120 w Auckland nr Nak-
Amstelvaart 28 t
Amstelwal 28
-bul.
^Antilla Bay 29 vn Djeddah nr Suez,
^Atlantic Crown 28 vn Gothenburg nr Le
Breda 28 vn Galveston nr Port Said,
Chevron Eindhoven 28 te Cristobal.
Chevron Nederland pass 28 Kp. Leeu
win nr Sydney,
Chevron the Hague 28 vn Rotterdam nr
Kopenhagen,
Coral Isis 28 175 no Cristobal nr Lima,
Cumulus (weerschip) 28 vn Rotterdam
nr At] Oceaan,
Dallia 29 te Puerto Miranda verw..
Daphne 27 vn Tranmere nr Mersey Bay,
Dione 28 vn Seal Sands nr Rotterdam.
Dockexpreess-11 28 140 nnw Paramari
bo nr New Orleans,
Docklift-1 28 250 nw Singapore nr Mus
cat,
European Express 28 340 o Montevideo
nr Durban.
Fossars 28 300 z Abidjan nr Curacao,
Hollandia 29 te Willemstad,
Atlantic Star 28
merhaven.
Baarn 29 te Rotterdam.
Bilderdijk pass 28 Miami
Honolulu 28 vn Laceiba nr New York,
Rotterdam nr Bre- Incotrans Speed te Longbeach.
Incotrans Spirit 29 te Amsterdam.
Katendrecht 28 vn IJmuiden nr Cleve
land,
Laconica 29 te Dubai
Lanai 28 te Rotterdam,
Nedlloyd Adelaide 27 vn Tauranga i
Djakarta.
Nedlloyd Albany 28 160 zo Singapore nr
Fiji.
Nedlloyd Auckland 29 140 o Timor nr
Djakarta.
Nedlloyd Baltimore 28 vn Punta Arenas
nr Callao,
Nedlloyd Bangkok 28 300 zw Ambon nr
Singapore.
Nedlloyd Dejima 1 te Rotterdam verw
Nedlloyd Ebro 29 180 o Timor nr Dja-
Nedlloyd Franklin 29 140 o Palau nr Fiji,
Nedlloyd Frazer 29 te Port Louis.
Nedlloyd Freetown 29 475 o Biak nr Bis-
ligbay,
Nedlloyd Fresco 28 110 zo Durban nr
Singapore,
Nedlloyd Fukuoka 27 vn Singapore nr
Lagos.
Nedlloyd Hobart 29 te Nagova.
Nedlloyd Honshu 29 te Djakarta.
Nedlloyd Kyoto 29 500 o Albany nr Mel
bourne.
Nedlloyd Loire 29 te Singapore.
Galerie Alfart - Rapenburg 62, exposi
tie Catalaanse Kunstenaars, t'm 26/6, ge
opend di en za vam 12-18 uUr
Rijksmuseun) voor Volkenkunde,
Steenstraat 1, t/m 3/1 '82. "Indianen van
Mexico. Azteken in 't Verleden. Nahuas
van Heden, geopend ma t/m za 10—17
uur; zo- en feestdagen 13-17 uur.
Lakenhal - Oude Singel 28-32. Leidde
Ateliers II. 8 5 t/m 15 6. van 10-17 uur
zon en feestdagen van 13-17 uur
Art tea House De Oude Rijn - Stille Ma
re 4. tentoonstelling van Ans Wortel
gouaches en Ivet Thunissen keramiek.
lTI? V8n uur> zondag van
Bezoekuren
ziekenhuizen
DUcoDessenhuis:
Middagbezoekuur 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur
Kraamafdeling vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage
lijks van 14.00-19.00 uur. (Niet meer dan
2 bezoekers per patiènt).
Sportmediseh Advies Centrum; blessu
respreekuur. Elisabethziekenhuis. Lei
derdorp, 's maandags van 19.30-20.30
Academisch Ziekenhuis
Voor alle pattenten behalve kinderen)
ztjn de bezoekuren als volat
Elke dag-
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19 00 uur
Praematurcnafdcltng dagelijks van
14 30-14 45 uur en van 18 30-18 45 uur
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken
Bezoektijden Kinderkliniek
Dagelijks
15 00-15 45 uur
18 30-19 00 uur
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag
14 15-15 00 uur
18 30-19 00 uur
Alphen aan den Rijn
Ri*»ord: le en 2e klas 11-1IJO;
13 30-14 15 en 18 30-19 30 uur 3e klas
13 30-14 15 cn 18 3019 30 uur Kraamaf-
deltng 13 30-14 45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18 30 uur
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld b0 het in
formatI.-centrum Geluidshinder Schip-
tol (020-175000)
Nedlloyd Madison 29 165 no Brisbane
nr Djakarta.
Nedlloyd Main 29 100 o Timor nr Sema-
rang.
Nedlloyd Marseille 28 vn Port Louis nr
Singapore.
Nedlloyd Rotterdam 28 83 o Malta nr
Port Said.
Kleine vaart
Breehelle 28 40 zw Barcelona nr Lissa-
Carebeka 1 28 rede Skikda.
Carebeka 3 28 vn Pireaus nr Milos.
Comtesse 28 te Rotterdam.
Cornelis Broere 29 tc Rotterdam.
Dutch Faith 28 te Rotterdam.
Dutch Glory 28 vn Rotterdam nr Tees.
Dutch Master 29 te Rotterdam.
Dutch Spirit 28 dwars Humber nr Tees.
Mare Altum 28 vn Rotterdam nr Lon
donderry.
<tDadc)lieuiu&
30 mei 1981
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- De "Indépendahce" verhaalt
eenige merkwaardige bijzon
derheden omtrent den beroem
den pianist Franz Liszt, die
thans te Antwerpen met eerbe
wijzen overladen wordt en wel
dra gijn zegevierenden tntocht
te Brussel zal doen. Daaruit
blijkt o.m., dat Liszt, een Hon
gaar van geboorte, toen hij Pest
na een afwezigheid van vele ja
ren bezocht, een eresabel. rijk
met edelgesteenten ingelegd,
ten geschenke kreeg en tot on
dervoorzitter van het wetge
vend lichaam benoemd werd.
Te Hamburg boden de dames
hem een massief gouden beker
aan en werd de piano die de eer
had genoten door den grooten
meester bespeeld te worden,
voor een fabelachtigen prijs
verkocht. In Rusland ging de
geestdrift, door z\jn spel opge
wekt. alle perken te buiten. Te
Krzemiem vochten de dames
van die plaats om een sinaas
appelschil, door den gemalen
musicus achteloos op straat
weggeworpen, en iraarran te
der der schoonen zich een ge
deelte ivenschte toe te eige-
Vijftig jaar geleden
Gistermiddag omstreeks vijf
uur heeft boven Arnhem en Nij
megen en in de Betuwe een zeer
hevig onweer gewoed, gepaard
gaande met zware hagel- en re
genbuien. In Arnhem werden
de straten veranderd in breede
grachten. Voor al die stralen en
wegen, waarvp steil-aflopende
zijstraten uitkomen, hadden
het zwaar te cerduren, evenals
de steile straten van den Get
tenkamp Vele trottoirs trarrn
geheel weggespoeld, groole ga
ten waren in de rijwegen gesla
gen en alles was overdekt met
een dikke laag slib De arbei
derswoningen aan den Hom
melschen weg gaven het trooste-
looze beeld van een waren wa
tersnood. De beixUktng waadde
soms tot aan de kmeen door het
water Tegen zeven uur werd
het "Ven et te aan den Rijn"
weer het Arnhem van voorheen.
In Nijmegen waren de kerk-
trappen bij de St Stevenskerk
in een enormen waterval her
schapen Het water stortte zich
met oorverdoovend geraas
naar beneden. In het hoofdpost
kantoor begonnen de goten
langs het glazen dak in de mid
denzaal spoedig over te loopen
en met dikke stralen baande het
water zich een weg door het gla
zen dak en den zolder. In een
oogwenk stond de zaal diep on
der water en maakte den in
druk van een zweminrichting,
waar de schrijftafels ais eiland
jes boven uitstaken.
