"Geef mij de
oorzaak van
vervolging,
ik zal het
oplossen..."
Rioja 1975
Amnesty International twintig jaar
Reportage
CotoVintage
^cnlMgin/eer
DINSDAG 26 MEI 1981
PAGINA 17
Door
Anneloes Timmerije
Amnesty International bestaat deze week twintig
jaar. In 1961 deed de Britse advocaat Peter Bene-
son in het Londense weekblad The Observer een
"Oproep voor Amnesty 1961". Met zijn artikel geti
teld "De vergeten gevangenen", startte hij een één
jaar durende campagne ten behoeve van wat hij
"prisoners of concsiense" (gewetengevangenen)
noemde.
Nu, twintig jaar later, is deze campagne uitgegroeid
tot een wereldwijde organisatie die zich inzet voor
de rechten van de mens, Amnesty International.
Op het ogenblik zijn ruim 250.000 mensen in 134 lan
den aangesloten bij Amnesty. Het werkterrein van
Amnesty is in de loop der jaren maar weinig veran
derd: werken voor vrijlating van gewetengevange
nen (aodpteren), mannen en vrouwen die wegens
politieke overtuigingras of taal gevangen zitten en
geen geweld hebben gepropageerd. Bewerkstellin
gen van een goed proces voor alle politieke gevange
nen, ongeacht of deze geweld hebben gebruikt en het
in alle gevallen bestrijden van marteling, de dood
straf en andere wrede behandeling van gevange
nen. Het doel in de toekomst is het verbeteren van de
technieken.
Amnesty is een onafhankelijke en onpartijdige orga
nisatie. Dit is een groot goed, maar levert ook de
nodige problemen op.
Het internationale secretariaat van Amnesty Interna
tional is gevestigd in Londen. Wanneer er een geval
van schending van de rechten van de mens wordt
gesignaleerd gaat dat in eerste instantie naar Lon
den. Daar zit een research (onderzoek)-team dat de
"case"(het betreffende geval) test op betrouwbaar
heid van gegevens. Vervolgens wordt de informatie
met onderzoeksgegevens en richtlijnen ter behan
deling naar één van de hoofdkantoren gestuurd.
Het hoofdkantoor zorgt ervoor, dat het geval bij het
juiste landencoördinatie-team komt, waar het ver
volgens door een adoptiegroep in behandeling
wordt genomen.
Han Ligteringen, kersvers be
stuurslid van Amnesty, is
werkzaam in zo'n landen
coördinatie-team. Onder zijn
gebied vallen onder andere
Noord- en Zuid-Korea, Tai
wan, Maleisië, Singapore,
Vietnam en Japan.
"Ons team werkt met zes men
sen, die per land zijn onder
verdeeld. Wij bestuderen de
situatie in een land waar een
case is. Die informatie wordt
doorgestuurd naar de adop
tiegroep aldaar. Er is een
voortdurend contact met de
adoptiegroepen over de me
thoden en technieken van het
behandelen van een case. In
elk land moeten bijvoorbeeld
de autoriteiten op een andere
manier behandeld worden.
In het ene land helpt het
schrijven van brieven en in
het andere land moet er actie
gevoerd worden voordat de
autoriteiten reageren. De
adoptiegroep gaat na of de fa
milie van de gevangene hulp
nodig heeft in de vorm van
voedsel, geld of psychische
ondersteuning. Vaak ook
worden er brieven naar de ge
vangenen zelf gestuurd, om
te laten weten, dat hij niet al
leen staat. Dat er ergens in de
wereld nog aan hem wordt
gedacht. Dit laatste is niet al
tijd mogelijk. Soms hebben
de gevangenen een post-quo-
tum, dat wil zeggen dat ze
eens in de zoveel tijd een be
perkt aantal brieven mogen
ontvangen. Wanneer Amnes-
ty-mensen dan brieven zou
den sturen, komt de post van
de familie daardoor in de
knel".
Eenheid
"Een coördinatie-team zorgt er
ook voor, dat de werkzaam
heden van de adoptiegroepen
en de actiegroepen elkaar
niet overlappen. Het is ook
erg belangrijk dat er naar bui
ten toe eenheid is in de diver
se publicaties".
Hoe komt het dat er over de
werkzaamheden van Amnes
ty in de landen die onder uw
groep vallen weinig bekend
"Over het algemeen zijn onze
adoptie-groepen daar nog erg
'jong'. Het begrip 'mensen
rechten' begint daar nu pas te
leven. Onze actie-groepen
proberen de jongere genera
tie een stuk politieke-bewust-
wording bij te brengen. Het is
daarom in deze landen nog
moeilijk om enthousiasme
voor het werken aan een case
op te roepen".
Een ander probleem is, dat in
landen als Noord-Korea en
Taiwan de hele zaak potdicht
zit. De autoriteiten geven
geen enkele reactie. Er zyn
alleen geruchten, dat daar
mensen vast zitten om poli
tieke redenen. Daar kan Am
nesty niet op af gaan. In Ma
leisië en Singapore daarente
gen zijn de contacten tussen
de autoriteiten en de adoptie
groepen heel redelijk. Dit is
niet aleen een verdienste van
Amnesty, ook andere organi
saties hebben zich daarvoor
ingezet".
"Verder proberen wij in de te
behandelen cases van onze
adoptie-groepen een zo groot
mogelijke balans na te stre
ven. Meestal heeft één groep
drie cases. Eén uit een oos
ters land, één uit een westers
land en een ontwikkelings
land. Wij doen dit, omdat
Amnesty een neutrale organi
satie is en daarom de hulp
aan de gevangenen uit het
ene land niet boven het ande
re verkiest. Het is vooral van
belang voor de contacten met
de autoriteiten, omdat het
voor een land natuurlijk niet
prettig is beticht te worden
van schending van mensen
rechten. Als ze weten dat één
adoptie-groep zich met lan
den van verschillende aard
bezighoudt heeft het gewoon
praktische en politieke voor
delen".
"Wij hebben in ons werk altijd
één doel voor ogen: proberen
de gevangene vrij te krijgen,
dan wel de behandeling te
verbeteren en in het alge
meen het humaniseren van
het strafrecht en aandacht
vragen voor de vaak afschu
welijke omstandigheden
waaronder mensen gevangen
zitten".
Adoptie
Germinal Ciwikov is Bulgaar
en heeft om politieke rede
nen gevangen gezeten in zijn
land. Amnesty International
heeft hem tijdens zijn gevan
genschap geadopteerd. Hij
zelf heeft dat pas veel later te
horen gekregen.
"Samen met een aantal andere
studenten werd ik tijdens de
rellen die onstonden na de in
terventie van de Sowjet-Unie
in Tsjecho-Slowakije (1968)
opgepakt wegens het ver
spreiden van 'staatsvijande-
lijke pamfletten'. De klacht
die tegen ons was ingediend
luidde: "Het verspreiden van
fascistische en anti-democra
tische ideologieën en bewe-
ADVERTENTIE)
Terecht veel waardering voor deze sublien
Rioja. In kwaliteit vergelijkbaar met
betere Bordeaux. Echter niet in prijs
die is opvallend laag.
Verkrijgbaar bij
Import en distributie
tel. 015 - 569324*
tel. 08334 - 9104
ringen met het doel de socia
listische staat (volksrepu
bliek Bulgarije) te ondermij-
"Waar wij tegen ageerden, was
de voorkeursbehandeling die
mensen krijgen, die vóór de
Tweede Wereldoorlog (dus
voordat Bulgarije een sate-
liet-staat van de Sowjet-Unie
werd) al lid waren van de
communistische partij. Deze
mensen wonen in mooiere
huizen, krijgen een hoger sa
laris dan iemand die hetzelf
de werk doet, maar voor de
oorlog nog geen lid was van
de partij, krijgen bonnen
voor de speciale winkels,
waar gewone mensen niet
mogen komen en ga zo maar
door. Ze genieten ook de
voorkeur bij de toelating tot
de universiteit".
"Studeren in Bulgarije is een
groot voorrecht. Alleen de
mensen met de beste school
resultaten mogen toela
tingsexamen voor de univer
siteit doen. Voor elk vak
wordt er een beperkt aantal
studenten toegelaten. In mijn
geval bijvoorbeeld -voor
Duits- werden 50 studenten
toegelaten. Bulgaren met
zo'n voorkeursbehandelling
èn hun kinderen en kindskin
deren, worden altijd toegela
ten, hoeven geen goede
schoolresultaten te hebben,
slagen voor elk tentamen,
studeren altijd af en zijn ver
zekerd van een baan".
"Dit wordt in Bulgarije niet ge
zien als een misstand, want
het is bij wet geregeld. Maar
in de Bulgaarse grondwet
staat dat alle burgers gelijk
zijn. Tijdens ons proces heb
ben we ook gezegd, dat wij de
volksrepubliek hier alleen
maar mee dienen, omdat een
dergelijke regeling in strijd is
met de grondwet. Dat ging
natuurlijk niet op"
Hoe gaat zo'n proces in zijn
werk en hoe is de behandeling
in de gevangenis
"Nadat ik was opgepak zat ik
zes maanden in voorarrest.
Dat betekent zes maanden in
een cel van twee bij drie met
alleen een bed en een stoel, 's
Nachts slapen en overdag op
een stoel zitten. Geen boe
ken, geen bezoek, geen advo
caat, geen sigaretten, niets.
Hier in het Westen noemt
men dat isolatie-folter, maar
in Bulgarije is dat heel ge
woon. Het is in de wet zo ge
regeld. Ik wil dat ook geen
marteling noemen. Dan komt
het proces. Wij hadden geen
schijn van kans. We werden
alleen al schuldig bevonden
wegens het in bezit hebben
van papier, inkt, een schrijf
machine, enzovoorts. En ver
der werden wij beschuldigd
wegens anarchistische ideo
logieën. Ik kreeg driejaar".
"De behandeling in de gevan
genis voldoet, laat ik zeggen,
aan de minimum eisen. Je
krijgt werk, mag (geselecteer
de) boeken lezen, eens per
tien dagen een douche. In ge
val van ziekte word je rede
lijk behandeld Ik mocht per
maand één brief ontvangen
en één brief schrijven. Dat is
waarschijnlijk de reden,
waarom ik niets van mijn
adoptie door Amnesty afwist.
Ook mijn familie werd door
de groep ondersteund. Zy
konden me dat niet laten we
ten, omdat alle post wordt ge
censureerd. Pas toen ik in
Nederland kwam werd ik op
de hoogte gesteld van de acti
viteiten van Amnesty".
Hoe bent u eigenlijk in Neder
land gekomen?
"Dat is een heel ander verhaal.
Ik ben in Bulgarije getrouwd
met een Nederlandse vrouw,
maar daar heeft Amnesty
niets mee te maken. Ik doe
nu af en toe wat vertaal-werk
voor Amnesty, maar ik mag
niet voor Bulgaren werken.
Dat zou in strijd zijn met het
onpartijdig karakter van de
organisatie", aldus Ciwikov.
Amnesty-Nederland
Amnesty-Nederland telt onge
veer zevenduizend actieve le
den. Een deel van hen werkt
op het hoofdkantoor in Am
sterdam, een deel als coördi
natie- of adoptiegroep. Dan
zijn er nog de standwerkers,
die op markten de publiciteit
voor Amnesty verzorgen en
de mensen die de acties ver
zorgen. Verder is er nog een
aantal mensen, die zich op
een andere manier voor de
organisatie inzetten, door bij
voorbeeld deel te nemen aan
schrijfavonden, die worden
georganisaeerd om verzoe
ken aan autoiteiten van de
adoptie-groepen kracht bij te
zetten. De meeste medewer
kers van Amnesty zijn vrij
willigers. Op het hoofdkan
toor in Amsterdam zitten 24
betaalde krachten en bij het
internationale secretariaat in
Londen 150.
Hans de Vreij, voorlichter by
Amnesty in Amsterdam, legt
uit, dat gebrek aan man
kracht de voornaamste reden
is, waarom Amnesty niet op
alle plaatsen in de wereld kan
zijn.
Soorgelijke organisaties krij
gen subsidie. Waarom Am
nesty niet?
"Het streven van Amnesty In
ternational is om onpartijdig
en onafhankelijk te zyn. Het
aanvragen van subsidie is
dus in strijd met onze begin
selen. De organisatie wordt
alleen betaald uit contribu
ties en donaties van leden en
symphatisanten. Maar er zit
nog steed groei in het leden
tal" zegt De Vreij voorzichtig
optimistisch.
Amnesty International is een in
alle lagen van de bevolking
gerespecteerde organisatie.
Er zijn in de afgelopen twin
tig jaar een aantal bestuurs-
crises geweest. Dat dit onver
mijdelijk is voor een geïnte
greerd, gedemocratiseerd en
bovenal op internationaal ni
veau werkend apparaat als
Amnesty ligt voor de hand
Onpartijdigheid staat hoog in
het vaandel. Toch wordt dit
door sommigen! wel eens in
twijfel getrokken.
Links en rechts
"Over het algemeen is het met
die kritiek zo gesteld, dat
'linkse' mensen ons 'rechts'
vinden en 'rechtse' mensen
ons 'links' vinden. Ik denk
dat dat onze neutraliteit niet
schaadt, integendeel. Het is
natuurlijk wel eens zo, dat
een case in bijvoorbeeld La-
tijns-Amerika meer publici
teit krijgt dan een case in een
Oostblok-land. Om te begin
nen is de informatiestroom
uit elk land anders. En som
mige gevallen die Amnesty
onder zyn hoede heeft zijn
heel opzienbarend en krijgen
daardoor meer bekendheid.
We zyn natuurlijk niet overal.
Daar hebben we niet genoeg
mensen voor. Bovendien zijn
we geen a-politieke organisa
tie. Op het moment namelijk,
dat wij met een regering on
derhandelen over de situatie
van een bepaalde gevangene
bedrijf je politiek. Maar wij
zyn er niet voor om die rege
ring te vertellen dat zy het
verkeerd doen. Amnesty be
strijdt de symptomen van de
ziekte, niet de ziekte zelf',
zegt De Vreij.
"Wij krijgen ook wel eens te ho
ren, dat de honger in de Der
de Wereld ook tot onze taken
zou moeten behoren. Natuur
lijk is honger mensonterend,
maar Amnesty heeft zich nu
eenmaal een beperkt aantal
taken ten doel gesteld en
daar hebben wij ons aan te
houden. Er zyn organisaties
zoals het Rode Kruis en
noem maar op die zich met
andere zaken bezighouden".
Twintig jaar Amnesty Interna
tional. Mensenrechten wor
den nog iedere dag met voe
ten getreden. Mensen ver
dwijnen van de aardbodem.
Hoe nu verder?
afgelopen jaar hebben wy
22.000 cases behandeld Een
gedeelte daarvan is voortydig
in vrijheid gesteld, of hun be
handeling werd aanzienlyk
verbeterd. Maar het gaat er
niet alleen om in hoeveel ge
vallen Amnesty succesvol
werk aflevert of niet. Het gaat
er om. dat vooral in het Wes
ten iedereen weet wat er be
doeld wordt met mensen
rechten. Overal komt het ter
sprake tot in de hoogste re
gionen. zoals de VN-vredes-
raad. Twintig jaar geleden
was dat nog niet het geval.
Dat is met alleen een verdien
ste van Amnesty. Talloze an
dere organisaties hebben
daar aan bijgedragen. Maar
dat hebben we toch met z'n
allen bereikt."
"De laatste paar jaar heeft Am
nesty zich beziggehouden
met de zogenaamde 'nieuwe-
stijl-operaties'. Eén daarvan
is de Central American Spe
cial Action (CASA). die voor
al in Latyns-Amerika wordt
toegepast. De specialiteit
van de meeste Zuid-Amen-
kaanse regiems is om men
sen met te veel kritiek op de
regering eenvoudigweg te la
ten verdwyncn. Als er vol
gens de traditionele manier
eerst door Londen onderzoek
naar de case gedaan moet
worden en een adoptie-groep
krijgt dan pas het dossier van
de vermiste, is deze waar
schijnlijk allang dood. Daar
om heeft Amnesty vooral in
Zuid-Ai/ienka gespeciali
seerde teams zitten, die in al
le lagen van de bevolking en
ook bij de autoriteiten kun
nen opcrenen cn druk uitoe
fenen. Als er snel wordt ge
handeld komt zo'n vermist
persoon soms nog op tyd bo
ven water."
"Het doel van Amnesty in de
toekomst is dan ook te stre
ven naar per land gespeciali
seerde teams om op die ma
nier sneller te kunnen
werken. In die teams mogen
nooit mensen werkzaam zyn,
die uit het land zelf afkomstig
zijn. Anders zou het publiek,
en wat belangryker is, de au
toriteiten ons wél partijdig
heid in de schoenen kunnen
schuiven".
"Ja, na twintig jaar Amnesty is
er nog er nog steeds politieke
vervolging. Vertel my wat de
oorzaak is, dan zullen wij het
oplossen".
ADVERTENTIE
