In Nigeria vallen veel steken
DrLamping: Zending nog een heel zinnige zaak
Licht in duisternis rond witte toga
LEIDEN - Voor een 'pastoraal bezoek' aan acht Nederlandse families is de Leidse predi
kant dr. A. J. Lamping een paar weken in het Afrikaanse kustland Nigeria (80 miljoen
inwoners) geweest. Niet namens zijn eigen wijkgemeente in Leiden, maar als afgevaar
digde van de Raad voor de Zending, waarvan hij voorzitter is. Het was zijn eerste
kennismaking op Afrikaanse bodem.
Dc hervormde Zending heeft naar
dit dichtbevolkte, stammenrijke
en financieel sterke derde-we
reldland acht mensen uitgezon
den die er op verzoek van de na
tionale presbyteriaanse kerk as
sistentie verlenen in onderwijs
en gezondheidszorg. Twee theo
logen, vijf artsen en een docent
verpleegkunde. De laatste komt
uit Leiden.
Eén van de theologen werkt bij het
'Islam-in-Afrika-project', dat Eu
ropese en Amerikaanse zen
dingsorganisaties hebben opge
zet om islamieten (mohammeda
nen) en christenen nader tot el
kaar te brengen. Een betere ver
houding tussen beide groepen
werkt vredestichtend. Nog altijd
komen er bloedige botsingen
voor als gevolg van godsdiensti
ge tegenstellingen.
De andere theoloog geeft les in het
'Oude Testament' aan een theo
logisch instituut. De kerk in Ni
geria heeft nog te weinig ge
schoolde mensen om dat zelf he
lemaal te doen.
De zendingsartsen werken op het
platteland. Dat komt omdat de
meeste Nigeriaanse dokters aan
de stad de voorkeur geven. Daar
valt meer te verdienen
Wensen
Nigeria - een verzameling van ne
gentien staten onder een federale
regering, te vergelijken met de
Verenigde Staten - is voor de
helft mohammedaans. Tien pro
cent van de bevolking is een
stamreligie toegedaan en de rest,
dertig tot veertig procent, is
rooms-katholiek. anglikaans
(vanuit Engeland) of presbyte
riaans (vanuit Schotland).
De Nederlandse hervormde Zen
ding kwam daar in de jaren zes
tig, toen het nog zeer twijfelach
tig was of zij in het nieuwe Indo
nesië zou kunnen terugkeren.
Hoewel de Nederlandse Zending
er tegenwoordig vanuit gaat, dat
zij op voet van gelijkwaardigheid
de kerk in het andere land
slechts haar diensten aanbiedt
en dat ze zichzelf dus zo spoedig
mogelijk overbodig moet maken,
neemt ds. Lamping aan, dat Ni
geria de eerste jaren nog wel op
het programma blijft staan. Men
heeft zelfs om uitbreiding van de
hulp gevraagd. Zo zou de presby
teriaanse kerk wel iemand kun
nen gebruiken die op admini-
stratief-financieel gebied eens
orde op zaken stelt.
Lamping heeft die wensen mee
naar nuis genomen en zal'ze de
Raad voor de Zending voorleg
gen. Zulke wensen worden nooit
'automatisch' ingewilligd. De
Zending beoordeelt ze, uiteraard
in overleg.met de aanvrager, naar
alle kanten. Ze wil er ook zeker
van zijn, dat de man of vrouw die
daarheen gaat op verantwoorde
wijze zijn (haar) werk kan doen.
Behoefte
Was zo'n 'pastorale reis' voor zeg
ge en schrijve acht families nu
wel nodig?
Ds. Lamping: "Als je daar mensen
hebt, ben je er ook verantwoor
delijk voor. Voor de kerk daar,
met verschillende talen en een
heel andere culturele achter
grond, is het moeilijk zich in hun
positie goed in te leven. Onze
mensen hebben soms behoefte
aan diepgaande gesprekken met
landgenoten".
"Nu gaat de medische secretaris
van de Zending of de secretaris
Afrika-zaken ook wel eens bij ze
langs, maar dat zijn mensen die
meer in het zakelijke bezig zijn.
Niet zozeer in de sfeer van het
pastoraat. Daarom heb ik het
omgedraaid en gezegd: ik kom
om pastoraat bij jullie te doen, en
als je daarnóést nog wat regelin
gen hebt te treffen, dan kan dat
ook".
Wie zich in zendingsdienst laat uit
zenden, tekent voor tweemaal
twee jaar, met de mogelijkheid er
langer te blijven. Een van de
twee theologen is al in zijn
twaalfde jaar.
Om mislukking te voorkomen,
geeft de Zending haar mensen
een degelijke opleiding en voor
bereiding, maar dat garandeert
niet dat zij in de persoonlijke
sfeer bespaard blijven voor te
leurstellingen, twijfels en proble
men. In de gesprekken met ds.
Lamping hebben zij ook die kun
nen uiten.
Is het traditionele 'zending drij
ven' - verbreiding van evange
lie en christendom - verleden
tijd?
Lamping: "De kerk van Nigeria is
verantwoordelijk voor het zen
dingswerk in eigen land. Land
genoten kunnen beter onder
landgenoten werken. Gezien de
verhoudingen tussen de ver
schillende bevolkingsgroepen
zal de kerk dat met heel veel tact
en voorzichtigheid moeten
doen".
"Wij geven alleen assistentie als
daarom wordt gevraagd en waar
dat werkelijk nodig is. Als Ne
derlandse zendingsinstantie me
nen wij, dat zolang de ander onze
hulp echt kan gebruiken wij het
recht hebben om daar te blijven.
Zending is dan een heel zinnige
zaak".
Steken
De voorzitter van de Raad voor de
Zending kan niet enthousiast
zijn over de feitelijke toestand in
het in 1960 onafhankelijk gewor
den Nigeria.
"De olie brengt rijkdom. Maar er is
een geweldig apparaat voor no
dig om dit land met zijn tachtig
miljoen inwoners en zijn zeer
grote verschillen in taal, gods
dienst, zeden en gewoonten zelf
te runnen. Het bestuurskader is
nog onvoldoende. Er vallen daar
veel steken. Het land is op mij
afgekomen als een harde, on
vriendelijke, op geld uit zijnde
samenleving waarin veel fout
zit".
"Maar vergeet niet, dat wij er in
Europa ook vijfhonderd jaar
over hebben gedaan om te ko
men waar we nu zijn. Juist nu
mag de kerk van Europa de kerk
van Nigeria niet in de steek laten.
Ze staat voor gigantische proble
men, ook al zijn die niet van fi
nanciële aard".
Toch is er geen reden om te wanho
pen.
De universiteit van Ibadan - ten
noorden van de hoofdstad Lagos
- herbergt op het ogenblik vijf
tienduizend studenten. Dat bete
kent perspectief voor een land
dat vóór alles zichzelf wil zijn.
Een ander pluspunt is dat de ker
ken zich niet onttrekken aan een
ontwikkeling naar een meer sta
biele en vreedzame samenleving.
Als de Nederlandse Zending hier
aan een bescheiden bijdrage kan
Dorpsplein in Nigeria.
geven, is haar voornemen om
voorlopig in dit land te blijven
voldoende gemotiveerd.
S. J. DE GROOT
OEGSTGEEST Sommige ge
reformeerden in Oegstgeest
kunnen nog maar niet wen
nen aan de gedachte dat hun
predikant Heemskerk binnen
afzienbare tijd in witte in
plaats van zwarte toga op de
preekstoel zal verschijnen.
Omdat de oproep van ds.
Heemskerk om commentaar
op zijn voornemen betrekke
lijk weinig directe reacties
opleverde, hebben drie leden
van de Oegstgeester kerk - op
verzoek van de predikant -
een gesprek met hem hierover
gehad. Er zijn namelijk ge
meenteleden die beweren dat
er 'velen' 'ernstige bedenkin
gen' tegen de aangekondigde
kleurverandering hebben.
Maar hoé ernstig die dan wel
zijn en waarin de bezwaren
hun grond vinden, bleef tot
dusver in nevelen gehuld. En
de vraag of voor de dominee
de begeerde toga werkelijk
'bijzaak' is, staat onder de
twijfelmoedigen nog recht
overeind.
Om wat meer licht in de duis
ternis rond de toga te krijgen,
is iedereen die bezwaren heeft
uitgenodigd voor een gesprek
op woensdag 20 mei om 7 uur
in de bovenzaal van de kerk
aan de Mauritslaan. Ds.
Heemskerk zelf zal daarbij
niet aanwezig zijn. De ver
schillende meningen zullen
aan hem worden doorgege
ven en zo nodig ook aan de
"kerkeraad algemene zaken".
Voorlopig
Ds. Heemskerk draagt al geen
helemaal zwarte toga meer.
Toen de vaste stola van zijn
kleed rafels ging vertonen,
schafte hij zich, naar een idee
van zijn vrouw, een losse aan,
grijs van kleur en met een
paar witte en zwarte versie
ringen. Maar dat is een voor
lopige oplossing, zo heeft hij
de gemeente vlug laten weten.
Hij wil uitdrukkelijk naar
een witte toga. Heemskerk
vindt dat meer in overeen
stemming met 'het geloof in
de verrezen Heer'.
Niet ten onrechte voor wie ook
maar een beetje op de hoogte
is van de betekenis van litur
gische kleuren in de kerk.
Maar ja, dat is iets waar pro
testanten weinig kaas van
hebben gegeten.
De andere gereformeerde predi
kant van Oegstgeest, Vegter,
houdt het bewust op traditio
neel zwart. Hij heeft een an
dere ambtsbeleving dan zijn
collega Heemskerk.
Er zijn blijkbaar kerkleden die
juist op dót principiële punt
niet gerust zijn. Kennen zij
hun dominee - al sinds 1969
in Oegstgeest - dan nóg niet?
Alsof zo'n man, door in het
wit te gaan, op slag een ander
mens wordt of ten prooi zou
vallen aan vreemde leringen.
Wat de vergadering van 20 mei
betreft ligt de vraag voor de
hand of ds. Heemskerk daar
niet juist bij zou moeten zijn.
Een open gesprek met hem
kan toch meer helderheid ge
ven dan wanneer hij achteraf
moet horen, wat de bezwaar
den zoal op hun hart hadden.
Smaken
Heemskerk-nieuwe-stijl zal he
lemaal geen witte raaf zijn in
gereformeerd Nederland. Ze
ker tien van zijn collega's zijn
hem al voor geweest en op
sprekender kleuren overge
gaan. Ze willen daarmee
zichtbaar maken wat zij in
ambt en liturgie beleven. Dat
hoeft toch niet bij iedereen
hetzelfde te zijn? Grijs - met
afwisselende kleuren voor de
stola - is bij deze predikan
ten 'in'. Het is een kleur die
zich gemakkelijk laat combi-
De togaloze dominees - die on
der alle soorten gereformeer
den nog veelvuldig voorko
men - hebben het dan toch
maar gemakkelijk. Hoe
welzij worden soms
krachtig aan hun (colbert
jasje getrokken. Sommigen
van hen verschijnen nu eens
in stemmig donker, dan weer
in zomers grijs voor hun ge
meente, en vooral dat laatste
lokt nogal eens misprijzingen
uit. Bij fraai weer trekken ze
bij voorkeur 'licht' aan, en als
het koud of somber is, maar
ook wel op kerkelijke hoogtij
dagen gaan ze, tot voldoe
ning van de stijlgevoeligen,
meer 'gekleed'. Smaken ver
schillen.
De stap van zwart naar wit
heeft echter diepere drijfve
ren. Daar komt het KNMI met
zijn weer-of-geen-weer niet
aan te pas. En dat is kenne
lijk reden genoeg om je er
druk over te maken.
De Gr.
Onbehoorlijk. De kerkvoogdij
van de hervormde gemeente in
Veenendaal heeft 'hoogst onbe
hoorlijk' gehandeld door orga
nist Albert Wisgerhof vorige
maand na een misverstand aan
het begin van een kerkdienst te
schorsen. Die schorsing moet on
gedaan worden gemaakt, en de
organist moet weer in staat wor
den gesteld om het orgel van de
Oude Kerk, ook tijdens de ere
diensten. te bespelen.
De president van de rechtbank in
Arnhem, mr. J. Schaafsma, deed
deze uitspraak gisteren in een
kort geding, dat Wisgerhof (44) in
verband met zijn schorsing tegen
de kerkvoogdij had aangespan
nen. Aanleiding tot de schorsing
was een incident, waarbij de or
ganist met zijn spel een ouder
ling op de preekstoel, die iets
over het aanvangslied wilde zeg
gen, tot driemaal toe het woord
ontnam, dit zowel tot hilariteit
als tot ergernis van een aantal
kerkgangers. De organist ver
klaarde later, dat hij helemaal
niet in de gaten had, dat de ou
derling zich tot de kerkgangers
wilde richten. De kerkvoogdij
echter bespeurde opzet.
Mr. Schaafsma beschreef het inci
dent als een 'communicatiestoor
nis'. In elk geval was het 'maat
schappelijk onzorgvuldig', de or
ganist direct - en zelfs zonder
hem te hebben gehoord - te
schorsen. Wisgerhof is al zestien
jaar kerkorganist in Veenendaal.
Bedankt. Ds. A. D. van den Heu
vel (45) heeft bedankt als lid van
de Gereformeerde Kerken Vrij-
gemaakt. Aanleiding was dat zijn
'kerkeraad in Spakenburg hem
de status van predikant wilde
ontnemen toen hij een benoe
ming had aanvaard tot gods
dienstleraar aan een school in
Rotterdam. Ds. Van den Heuvel
was eerst 'gewoon' gereformeerd
predikant. In 1976 ging hij over
naar de 'Vrijgemaakten'. Hij
moet er nog over nadenken, bij
welke kerk hij zich nu zal aan
sluiten.
Hervormde Kerk: beroepen te
Neede J. Cupedo Doorwerth-
Heelsum. Gereformeerde Ge
meenten in Nederland: bedankt
voor Hilversum M. van Beek Op-
heusden.
Politiek. Op één pagina deze ad
vertenties in het 'Hervormd
Weekblad* van deze week:
CDA: "Wilt u met uw stem wezen
lijk invloed uitoefenen voor een
politiek naar de normen van de
Bijbel, dan is de enige manier om
dat te bereiken uw stem uit te
brengen op het CDA";
RPF: "De Reformatorische Politie
ke Federatie wil in de politiek
Bijbels genormeerd handelen.
Tegen de revolutie het Evange
lie!":
SGP: "Gods Woord moet centraal
staan in ons staatkundig, maat
schappelijk en persoonlijk leven.
Onze hand erop, dat wij daarvoor
zullen ijveren".
De Heer, over wie het in de bijbel
gaat, moet toch wel trots zijn op
dit volkje.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Pannekoek, 11.45 oecum. dienst:
Marekerk 10 ds. De Jong. 5 ds. Breu-
gem, Barneveld;
Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Kool-
Regenboog (Merenwijk) 9.30 drs. H. van
Breukelen en ds. v. Leeuwen, 11.15 pas
toor v. Well;
Bethlehemk.(Driftstr.) 10 ds. Beks;
Bevrydingsk.(Montgomerystr) 9 ds.
Rietveld, 10.30 en 5 dr. Jongeneel Cs
middags met koor):
Vredesk.(Burggravenl 10 dr. Lamping,
geref. kerk Oude Vest 10 ds. Franken
(dienst met doven);
Waalse kerk (Breestr.) 10.30 ds. Ribs,
Acad. Ziekenhuis 10.15 ds. Bakker;
Diakonessenhuis 10.30 ds. Van 't Hof;
Endegeest 9.30 pater Boshouwers;
jeugdkapel Bevrijdingsk. 10.30 hr. Rob
bers.
Geref. Kerk: Zuiderk. (Lammen-
schansw.) 10 ds. Sytsma;
Petrak. (Surinamestr.) 10 dr. De Vries.
Den Haag;
Oude Vest 10 ds. Franken, met doven. 5
ds. Rietveld;
Maranathak.(L. Morsw.) 10 ds. Koolstra;
Bevrijdingsk.(Montgomerystr.) zie herv.
gemeente;
bejaardenhuis Groenhoven 10 ds. Ver
doom;
zie ook herv. gem
Dolerende Geref. Kerk (Lokhorstk.)
8.30 en 5 ds. Hagen.
Geref K. Vryg. (Herengr.): 10 en 5 kand.
Glaeson.
Chr. Geref K. (Steenschuur): 9.30 en 5
ds. Starreveld, Delft.
Geref. Gem. (N. Rijn): 10 en 4.30 ds.
Boogaard.
Geref Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr.): 11 30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.)
10.15 ds. Happee
Remonstr.-Doopsgez. Gem. (Lok-
veld.
Evang. Christengcm. (Middelstegr. 3)
10 hr. Dikkes, dond. 21 mei 8 bidstond.
Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe-
terw.singel 21) 5 nam. hr. Hoogerwaard.
Evangeliecentrum Zijlsingel 2: zond. 10
dienst, dinsd. 8 hr. Zijlstra.
Pinkstergem. (O. Vest 13): 10 hr. Eiker
bout
Leger des Heils (Hooigr10 en 7.30
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rynd. 24): 9.30
Zevendedagadventisten (Lokhorstk.):
elke zat. 9.45 bybe'studie, 10.45 predik
dienst.
Christian Science (Steensch. 6) 10.30
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl9.30. 10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel): 10.
Church of England (oud-kath. kerk Zoe
terw.singel): 5 nam.
Rooms-Kath. K.: Haagweg zat. 7, zond. 9
en 10.45;
Herensingel zat. 7. zond. 8.30,9.30 en 11
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat: 7. zond.
Haarl.straat zat. 7. zond. 9.30. 10.45 en
12.15;
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES Herv Gem. 9.30 ds. Berg-
AARLANDERVEEN Herv Gem. 10
ds. Westera. 7 dr. Haitsma, Boskoop.
Geref K.: 10 ds. v.d. Bos, Gouda, 6.30
ds. Versluys, Maassluis.
Chr Geref K.: 9.30 dienst, 5.15 ds. Den
Hertog, Veenendaal.
Rk Kerk: zat. 7. zond. 10.30.
6.30 ds v.d. Heiden; Kruisk. 9.30 ds. De
Jonge; Opst. kerk 9.30 ds. v.d. Heiden, 5
jeugddienst; G. Herderk. 10 en 6.30 dr.
v. Santen; De Bron 9 ds. Moll, 10.30 ds.
Verheul. 6.30 ds. v.d. Ree; Ashram
(Marsdiep) 9.30 ds. Mulder, Driehoome
7 nam. ds Moll; Albanianae (Dia-
mantstr.) 10 ds. v.d. Ree; Onderweg (Lij-
sterl.) 10 ds. Oort; Sionskerk 9.30 ds.
Roelofsen, Zeist, 6.30 ds. Ouwendijk.
Geref. K.: Mar.kerk 9.30 ds. Versluijs.
6 30 ds Stolk. Salv kerk 9 30 ds. Stolk.
6.30 ds. v.d. Bos, Gouda; zie ook herv.
Ned. Geref. K. (school Willemstr.): 9.30
en 4.30 ds. Kiezebrink, Baarn
Chr. Geref K 9.30 en 4.30 ds. Hamstra.
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240): 9.30 en
Bapt.gem (Molenwerfstr. 1); 10 evang.
v.d Zeeww. 6.30 ds. Koekkoek
Bcpt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62). 10 hr. Schussenbach.
Volle-evang.gem. (school Westprelu-
dew): 10.
Leger des H. (Corn, de Vlamingstr.): 10
en 6.30.
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36): 10 dr. Cramer.
Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zond. 9.45
en 11.30;
Piusk. zat. 7, zond. 9 en 10.30;
De Bron zat. 7, zond. 9.30 en 11.
BENTHUIZEN: Herv Gem. 9.30
(avondm.) en 6 ds. Exalto.
Geref Gem. 9.30 en 6.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 9.30 ds. Richter. 6.30 ds Vos.
A.dam;
Salv.kerk 9.30 ds. De Vreugd, 6.30 ds.
Enkelaar. Sluipwijk;
Bethl.kerk 9 30 kand. De Graaf. Z.meer.
6.32 ds. Richter.
Geref. K.: 9.30 ds. Elderman. 6.30 Ar
nold van Heusden (Youth for Christ).
Geref. K. Vrijg.: 9.30 kand. Bouwsma,
4.30 s. De Waard
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. Stelwagen, 6.30 ds. Vlasblom;
De Stek 9.30 ds. Vlasblom.
Geref. K 9.30 en 5 ds. Erkelens. Mon-
nickendam.
Chr. Geref. K.: 9.30 leesdienst, 3 ds. v.
Langeveldc
Rk Kerk: zat. 5.30 (De Stek) en 7, zond.
8.30 en 11
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 ds.
Boogaard. Wierden, 6.30 ds. v.d. Berg,
Werkendam, jeugddienst.
Geref K 9 30 ds. Welbedacht. 5 ds.
Baas, Sassenheim.
Rk Kerk: dorp zat. 7, zond. 9.30 en 11.30;
Anker zat. 7. zond. 8.45 en 11.15;
Rijndijk zond. 10.
Chr. Geref. K.: 10 ds. Biesma, zie oc
herv. gemeente.
Rk Kerk: Mart. zat. 7, zond. 8.30, 10 e
11.30.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. v.d
Hoek.
Rk Kerk: zat 7, zond. 10.
Rk Kerk: zat. 7, zond. 8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN Herv
Gem. Dorpsk. 9.30 ds. Teygeler, 6 ds.
Gebraad;
Ontm.kerk 10 ds. Gebraad, 6.30 ds. Aar-
ents; wykgeb. De Wiek 10 interk. evan-
gelisatiedicnst, ds. Aarents.
Geref. K.: 9.30 ds. v.d. Horst. 5 ds. De
Kleer, Nunspeet.
Rk Kerk: zat. 7. zond. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE Herv. Gem. N
Kerk 10 ds. Verheul. Zegveld. 6 ds Drie
bergen;
O. Kerk 10 ds. Vink. 6 ds. Visser.
•chthusk. 10 ds. Schuurman. 5 kand.
Nijland;
Pnielk. 9.30 ds. Visser. 6 ds. Vink;
Gr. v. Pr.school 10 ds. Baas;
Overduin 2 ds. Baas.
Geref K.: Vr.kerk 9.30 ds. Schaafsma.
Utrecht. 5 ds. v.d. Horst:
Triumfatork. 9.30 en 5 ds. Kersten.
Geref. K. Vryg.: 10.15 er 3 30 ds. Heida.
Ned Geref. K.: 8.45 en 7 ds. Waagmees-
Chr. Geref. K.: iO en 5 ds. Slagboom.
Vrye Chr. Geref. Gem. (Unizaal): 10 en 5
ds. v.d. Belt
Geref Gem. (Remisestr.): 10 en 5.
Volle-evang.gem. (Voorstr. 100): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10 ds. Ouwendijk, 5 dr. Bade,
opendeurdienst.
Geref. K: 10 dr. Bade, 5 dr. Bade, open
deurdienst in herv. kerk.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
K. Dorpsk. 10 ds. Doesburg, 6.30 ds.
Knorth;
Hoofdstr. 10 ds. Knorth;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. v. Loenen,
avondmaal;
Leythenrode 10 ds. Lutmers.
Bapt.gem. (wijkgeb.Zylkw.): 10 br. De
Vries.
Rk Kerk: zat. 7. zond. 9,10.30 en 12.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds
Schalk
Geref K.: 9.30 ds. Los, 7 ds. Jaspers
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 en 7
ds. 't Hooft;
Pauluskerk 10 ds. De Gelder.
Geref K.: 10 ds. Hoekstra, Den Haag, 7
ds. v.d. Kamp, Wassenaar.
Geref. K. Vryg.: 10.30 dienst, 4.30 ds.
Borgdorff.
Ned. Geref. K. (Salvatori): 9 en 5 ds.
Schuurman.
Chr. Geref. K 10 en 4 30 ds. v. Dyken.
Geref. Gem.: 10 en 4 ds. Hakkenberg.
Rk Kerk: Agathakerk zat. 7, zond. 10 en
11.30;
Poelpolder zond. 9 en 11.30;
Mariakerk zat. 7. zond. 8.30, 10 en 11.45;
Engelbew. zat. 7. zond. 8. 9.30 en 11.
Chr. Geref. K.: 9.30 dienst, 7 ds. Beek
huis, R.dam.
Rk Kerk: zat 7, zond. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds.Mo-
lenaar, 6.30 ds. Zoutendijk.
Geref. K.: 9.30 ds. Manenschyn, Amstel-
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 en 7
ds. Goverts.
Geref K.: 9.30 en 6.30 ds. Wijngaarden.
Chr. Geref. K.: 9.30 en 3 ds. Visser.
Rk Kerk: zat. 7, zond. 9.30 en 11.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Zou
tendijk, 6.30 ds. Molenaar.
Geref K (W. Verlaat): 9.30 en 7 ds. Noot-
eboom.
Rk Kerk: zat. 7.30, zond. 9 en 10.30.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Voorstr-
.(Binnen) 10 ds. v. Achterberg, Leiden. 5
kand. Ouwerkerk, Zeist. 7 ds. Keuning;
Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Keuning; Buurt
kerk (geref.) 7 ds. v.d. Meer. Sassen
heim;
De Rank (Golfbaan) 10 ds. v. Roest, Ud-
del.
Geref. K.: Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Schou
ten. Westzaan, 7 ds. v.d. Meer, Sassen
heim;
Vinkenl. (Binnen) 9.30 hr. Brouwer,
Katwijk;
Stichtingskerk 11 ds. Warnink; Sole Mio
9 ds. Warnink, avondmaal.
Rk Kerk: Zee zat 7. zond 9 30 en 11;
Binnen zat. 7, zond. 8, 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 ds.
Kalkman.
Rk Kerk: Victork. zat. 7, zond. 9.30 en
11;
Jozefk. zat 7, zond. 8.30 en 10.
OEGSTGEEST: Herv.Gem. Groene of
Will kerk
Pauluskerk 9.30 ds. Kooman;
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 mevr.
ds. Möhring, Voorburg, 7 ds. Kooman.
Geref. K 10 ds. Vegter. 7 ds. Kooman.
in Gem.centrum.
Ned. Geref. K. (Gem.centrum): 8.45 br.
Noordhuis, 4 ds. De Lange, avondmaal.
Van Wijckerslooth: 4.15 ds. Bakker.
Endegeest: zie Leiden.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum): 4.
Rk Kerk: Will.kerk zat. 7, zond. 9 en
10.30;
Bonaventurakapel zat 6.30, zond. 9 en
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. Kielder.
Geref. K.: 9.30 ds. Jaspers Focks, 6.30
ds. Los.
Remonstr. Gem.: 10 dr. Meijering.
Rk Kerk: zat. 7, zond. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zond. 8, 9.30 en 11
Petrus-B. zat. 7, zond. 9.30 en 11.30.
Boskoop.
Chr. Geref. K.: 9.30 dienst 2.15 ds.
Bouw.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Voorhof 10
ds. Driebergen;
Bethelkerk 8.45. 10 en 5 ds. Romein.
Geref. K.: Petrak. 9 ds. Bouma, Noord-
wyk, 4.30 ds. Heule, Wassenaar, jeugd
dienst;
Imm.kerk 9 ds. Baayen, 10.30 ds. Assies,
bevestigting ds. Snel, 7 ds. Snel, intre
de;
Mar.kerk 9 ds. Damsma, 5 ds. Verdoorn.
Geref K. Vryg 10 en 5.15 ds. Zomer
Chr Geref K 9.30 en 5 ds. De Joode
Evang. Christengem. (aula mavo): 10 br.
Bijker, R.dam.
Rk Kerk: zat. 7, zond. 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10.30
ds. Westra, Beilen, 7 ds. v. Achterbei g.
Geref. K.: 9.30 ds. Baas. 5 ds. Welbe
dacht, H.woude.
Chr. Geref. K.: 10 en 5 ds. v. Langeveldc.
Rk Kerk: zat. 7, zond. 9.30 en 11
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ds. Corts,
Bennekom, 6.30 ds. Van Doom, Alphen.
Geref K 9 30 en 6.30 hr. v. Duin,
Noordwijk.
Rk Kerk: Aardam 9 en 12;
kerk Langeraar zat. 7. zond. 8.30.9.30 en
11.30
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 ds.
Vermeulen, 6.30 ds. De Raadt.
Geref K 9.30 ds. De Raadt. 6.30 ds.
Vermeulen.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. v.d. Schoot, 7 zie geref. kerk;
aula Noord-Hofl. 9.30 ds. De Zwart;
kapel Ryndijk 10 ds. Oost;
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 ds.
Meijering.
Geref. K.: 9.30 ds. De Zeeuw, 7 dr. Lam
ping, Leiden.
Geref. K. Vrijg.: 10.15 en 4.30 ds. Box-
Rk Kerk: Laur.kerk zat. 7, zond. 10 en
11.30.
aula Noord-Hofl. zond. 11;
M. Godskerk zat 7, zond. 8.30 en 10.30.
WADDINXVEEN: Herv.Gem. Brugk.
9.30 dsrRoetman, 5 ds. Maasland;
Hoeksteen 9.30 ds. Van 't Veld, 6.30 ds.
Roetman;
Bethelk. 9.30 ds. Maasland, 5 ds. Van 't
Veld;
Imm.kerk 9.30 en 5 ds. Hulst.
Geref. Kerk. Kruisk. 9 ds. v.d. Berg, 5
WARMOND: Herv.Gem. 10 ds. Den
Tonkelaar, avondmaal.
Rk Kerk: zat 7, zond. 8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. Steenstra. 4.30 ds. Wolters. 7 concert;
Kievietk. 10 ds. v. Bruggen en ds. v.d.
Kamp;
Messiask. 10 ds. v. Waasbergen;
Dorpscentrum 9.30 ds. Smit, Rotter
dam.
Geref. K Zyllaan 10 en 5 ds. v.d. Meu
ten, avondmaal;
Zuid zie herv. gemeente.
Ned. Prot Bond (Kerkdam): 10.30 ds.
Werner.
Rk Kerk: Will. zat. 7. zond. 9 en 11;
Jozefk. zat. 7. zond. 9.30, 11 en 6.30;
G. Herderk.zat. 7, zond. 9 en 11.30.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 ds.
Heymans, Alphen, 6.30 ds. Cnossen,
Woerden.
Geref K 9.30 en 6.30 dr. v.d. Zwaan.
Rk Kerk: zat. 7, zond. 10.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Hoogendijk, Alphen.
Geref. K.: 9.30 kand. v. Leeuwen, 7 ds.
Verheul, Alphen.
Rk Kerk: zat. 7. zond 9 en 10.45.
ZOETERWOUDE: Herv.Gem. 10 ds.
Wolthaus, gezinsdienst, elke morgen
7.30 ochtendgebed in Dorpsk., elke vry-
dag 7.30 nam. oecum. avondgebed.
Rk Kerk: Janskerk 9.30 en 11;
Chr. Dienaark. zat. 7. zond. 10;
H. Ryndyk zat. 7, zond. 9.30 en 11
VOORHOUT: Herv. Gem. 10 ds. Bro-
Geref. K.: 9.30 en 6.30 ds. Omta.
