Energiebesparing bij KLM:
passagier mag niets merken
Welke partij?
ïlïlrS Beurs week
Belastingen
ZATERDAG 16 MEI 1981
AMSTELVEEN - De hui
dige vliegtuigmotoren
gebruiken al minder
brandstof dan de vroe
gere. Zo schafte de
KLM sinds 1973 nogal
wat vliegtuigen aan
(vooral Boeings-747),
werd in die periode de
vliegtuigbrandstof
meer dan achtmaal zo
duur, maar steeg de
post voor brandstof
minder sterk. In 1973
gaf de KLM voor
brandstof 156 miljoen
gulden uit. Dit jaar
wordt het een miljard
gulden. Dat is, ondanks
de fors gestegen ver-
voersprestatie, toch
„slechts" een zeven
voudige stijging.
De besparing die de twee werk
groepen hebben gevonden,
levert de KLM dit jaar een be
drag op van 14 15 miljoen
gulden op. Afgemeten tegen
het miljard dat wel voor
brandstof wordt uitgegeven,
lijkt het een druppel op de
gloeiende plaat. Maar niet
wanneer de besparingen wor
den vergeleken met de netto
resultaten van de KLM, die
vorig jaar een winstcijfer op
leverden van toevallig ook 15
miljoen gulden.
Bezuinigingen bij een commer
cieel bedrijf zijn lang niet zo
gemakkelijk te verwezenlij
ken als in een gezin. Een
vliegbedrijf legt zich de be
perkingen immers niet alleen
op ten koste en ten bate van
zichzelf, maar ook ten koste
van zijn bron van inkomsten,
de passagier. Dat beperkt de
mogelijkheden. Het is niet de
bedoeling dat de passagier
naar de concurrent stapt.
Zo ondervinden passagiers
geen hinder van de aanzien
lijk geslonken hoeveelheid
drinkwater die vliegbedrij
ven tegenwoordig in vergelij
king met vroeger meenemen.
Visser: „In een Boeing-747 za
ten vroeger drie drinkwater
tanks met totaal 1250 kg (li
ter) water. We hebben één
tank weggehaald en de twee
andere zijn nu nog maar tot
driekwart gevuld. Er is voor
koffie, thee, drink- en waswa
ter in de toiletten nog steeds
voldoende, 620 liter. Maar de
gewichtsvermindering voor
onze hele vloot van 15 747's
bespaart ons 2 miljoen gul
den per jaar".
Onderzoek bracht verder aan
het licht dat vliegtuigen in de
loop van hun leven telkens
een beetje zwaarder worden,
terwijl zij hun leven toch al
met een hoger gewicht begin
nen dan nodig is. Aan het
laatste is niets menselijks
vreemd: in het ontwerp van
elk nieuw vliegtuigtype wor
den zaken meegenomen die
op dat moment onmisbaar
zijn of lijken, maar in de loop
der jaren overbodig worden
of blijken te zijn.
De slechts negen kilo wegende
sextant, eeuwen lang het eni
ge betrouwbare instrument
om je geografische positie te
bepalen aan de hand van de
stand der sterren, is daarvan
een aardig voorbeeld. Hij be
hoorde ook bij de oorspron
kelijke inventaris van de DC-
8. Later ingebouwde appara
tuur heeft de sextant welis
waar overbodig gemaakt,
maar er was een energiecrisis
voor nodig om het ding af te
voeren van de inventarislijst.
Op zoek
„Elke keer dat de brandstof
prijzen werden verhoogd",
zegt Visser, „gaan we het hele
scala van mogelijkheden na".
Een belangrijke factor is
daarbij dat talloze fabrikan
ten van voorwerpen die in en
om vliegtuigen worden ge
bruikt, na 1973 op zoek gin
gen naar lichtere alternatie
ven. Het is een industriële be
zigheid die misschien niet
meer in de kinderschoenen
staat, maar zeker voor de
vliegtuigbouw nog geweldig
veel perspectief biedt.
Vliegtuigen met een laag brandstofverbruik hebben de
toekomst. Dat werd vorige week nog eens duidelijk ge
steld bij de presentatie van het samenwerkingsverband
tussen Fokker en McDonnell Douglas. Zolang die vlieg
tuigen er niet zijn, stellen luchtvaartmaatschappijen van
alles in het werk om de energielasten van de bestaande
vloot te drukken.
Direct nadat in 1973 de brandstofprijzen omhoog schoten,
heeft de KLM een werkgroep Gewichtsbesparing opge
richt, later gevolgd door een werkgroep Brandstofbe-
spraring. Opdracht: zoek naar wegen om het gewicht van
vliegtuigen te verminderen zodat zij onderweg minder
brandstof nodig hebben. De KLM'ers D. A. Visser
(grondafdeling) en J. H. Wagenmakers (vliegtuigpresta
ties) hebben elk zitting in zo'n werkgroep. Over hun
aanpak, bijgaand artikel.
Zo verving de KLM op zeker
moment alle zwemvesten
(onder elke stoel zit er één)
door exemplaren die welis
waar duurder waren, maar
vooral minder wogen dan
hun voorgangers. Een andere
fabrikant ontwikkelde baga
gecontainers die geen 150 kg
maar 100 kg wegen. Per
Boeing-747 scheelt dat 14
maal 50, is 700 kg per vlucht.
Visser: „Het was voor al onze
vliegtuigen een investering
van 1,6 miljoen gulden, maar
het bespaart per jaar aan
brandstof 2,1 miljoen gulden.
Die kosten hadden we er dus
in één jaar weer uit".
Andere gewichtsbesparingen
kwamen tegelijk de veilig
heid ten goede. Vliegtuigen
zijn voorzien van boten die
zichzelf opblazen in geval
van een noodlanding op het
water. Hetzelfde geldt voor
glijbanen aan boord. Vroeger
werden beide meegenomen,
nu doet de boot, tegelijkertijd
dienst als glijbaan een oplos
sing die in de praktijk ook
aanmerkelijk veiliger is ge
bleken.
Snelheid
In 1973 is wel gesuggereerd dat
brandstof kon worden be
spaard door langzamer te
vliegen. Vissers collega Wa
genmakers: „Inderdaad,
maar kijk eens naar dit dia
gram, dat aangeeft op welke
hoogte en bij welke snelheid
vliegtuigen het zuinigst
vliegen. De zuinigste snel
heid blijkt dan een kritisch
gegeven te zijn. Zouden we
sneller vliegen, dan kost dat
inderdaad meer brandstof.
Maar zouden we langzamer
vliegen dan kost dat ook
meer brandstof. Anders ge
zegd, de snelheid waarmee
we nu vliegen is de zuinigste
die we kunnen bereiken".
Een ander feit, vervolgt Wagen
makers, is de route die we
moeten afleggen. In de VS,
hoewel het luchtverkeer daar
veel intensiever is dan in Eu
ropa, vliegt elk modern toe
stel veelal rechtstreeks op
zijn doel af. Dat is niet alleen
mogelijk door de navigatie-
apparatuur van dit ogenblik,,
maar ook doordat de VS in
feiten luchtverkeersruim vor
men. In Europa moet elk
vliegtuig altijd grote omwe
gen maken.
„Daardoor is elke vlucht ge
middeld 50 nautische mijlen
(93 km) langer. Dat kost de
KLM aan brandstof 6 miljoen
gulden extra per jaar. Aan
werkelijke kosten in de hele
wereld, doordat de vliegtui
gen langer onderweg zijn, zo
dat we voor hetzelfde aantal
passagiers meer vliegtuigen
en personeel nodig hebben,
kost het de KLM 30 miljoen
gulden extra per jaar"
Eurocontrol
Eurocontrol, die luchtverkeer
begeleidt in plaats van gren
zen bewaakt, zou dan een
middel zijn om de vliegtui
gen goedkoper te laten
vliegen? „Inderdaad", zeg
gen Visser en Rademakers,
„maar dan op brede Europe
se basis en niet versnipperd
door de vele nationale gren
zen, zodat diezelfde vluchten
rechtstreeks uitgevoerd kun
nen worden".
Het zijn wijzigingen waarvan
de passagier, evenals bij de
verminderde hoeveelheid
drinkwater, weinig of niets
van merkt. Maar wanneer
dan de mededeling komt dat
een fabrikant gespen voor de
veiligheidsriemen heeft ont
wikkeld die 100 gram lichter
zijn dan de huidige, zodat
vervanging een Boeing-747
van 350 ton welgeteld 40 kg
lichter maakt, ontstaan toch
wel enige verwondering.
Want als landverhuizers be
pakte en bezakte passagiers
zijn een vrij alledaags ver
schijnsel en uiteindelijk ver
dwijnen zij en hun dikwijls
omvangrijke bagage allemaal
in het vliegtuig.
De vraag ligt voor de hand of
het dan niet dienstig is ook
de passagier eens enkele be
zuinigingsinitiatieven te la
ten ontplooien? Dan echter is
er bij een maatschappij als de
KLM weer de angst om pas
sagiers aan haar concurren
ten te spelen.
Kofferbewust
„We moeten een attractief con
currerend produkt op de
markt brengen", zeggen de
beide KLM'ers. Met alle kans
natuurlijk dat elke maat
schappij zo redeneert, zodat
het wel erg lang kan duren
voor er iets tot stand komt.
Vanzelfsprekend is de „koffer-
bewuste" passagier voor
luchtvaartmaatschappijen
een welkome gast, en enkele
suggesties worden weieens
gedaan. „Niet meer dan een
stuks handbagage" is er zo
een.
De kofferbewuste passagier be
staat wel, maar niet vanuit
het besef dat minder kilo's in
de koffer minder liters kos
ten van het eenmalig bruik
bare gemeenschapsgoed
brandstof. Er is nog geen
luchtvaartmaatschappij die
zich richt tot de energiebe-
wuste passagier.Visser:
„Toch zijn er al aardig wat
passagiers die zo vaak heb
ben ondervonden dat veel ba
gage meer last geeft dan lust.
dat zij bewust een minimum
meenemen. En waarom ook
niet - het meeste verkeer gaat
tussen landen waar bijvoor
beeld kleding met hetzelfde
gemak kan worden schoon
gemaakt en onderhouden".
Toch een vraag. Op het ogen
blik mogen eerste-klaspassa-
giers maximaal 30 kg bagage
meenemen, alle andere 20 kg.
Stel nu dat deze limieten
worden verlaagd, met vijf ki
lo voor het intercontinentale
verkeer en met twee kilo voor
de Europese vluchten. Wat
zou dat de KLM besparen''
De vraag gaat in de computers
en enkele dagen later komt
het antwoord: op jaarbasis
7,2 miljoen gulden. Met ande
re woorden: de passagier kan
bijdragen tot een fundamen
tele besparing op de energie-
lasten. maar zoals het er nu
naar uit ziet zullen de lucht
vaartmaatschappijen hun
klanten daar niet toe dwin
gen.
Over een dag of tien eisen de verkiezingen van de volksvertegen
woordigers de aandacht op Daaraan voorafgaande laait de dis
cussie ovef tal van maatschappelijke situaties, toestanden en
misstanden op Eigenlijk concentreert zich de gedachtenwissc-
ling op het centrale onderwerp de ongelijkheid in rechten, in
houding, in kansen en in verdeling. We heffen een ongenuan
ceerd protest aan tegen alles en nog wat en wc praten aan de
borreltafel vooral over het onuitputtelijk onderwerp: de belas
tingen.
Helaas beheerst dc portemonnaic het politieke leven in veel grote
re mate dan het hart.
In onderstaand artikel zijn de belastingplannen van de vier grote
partijen opgesomd.
De uitspraken over het door hen voorgenomen fiscaal beleid stem
man vrij aardig overeen met hun politiek profiel
Zwart geld
Wat zeggen de verkiezingsprogramma's van de politieke partijen
nu over "zwart geld?"
Ze zijn er tegen.
Het CDA meldt, dat er duidelijke signalen zijn. die wijzen op een
ondermijning van het overheidsbeleid; het zwartgeldcircuit en
het belasting ontduiken worden in één adem genoemd met "be
lasting ontgaan". Deze uitwassen moeten, aldus het CDA. doel
treffend worden aangepakt en wel "bij ólle belastingplichtigen".
De wetgeving moet worden herzien, dc controle geïntensiveerd
en de sancties verzwaard. Mede op die manier moet het z.g.
zwarte-circuit worden ingedamd De confessionele partij zegt.
dat de "aanvaarding van het Nederlandse belastingstelsel" moet
worden vergroot. Solidariteit en burgerzin mogen niet worden
ondermijnd. Er zal een appèl op de burgers gedaan moeten wor
den om de lasten, die voortvloeien uit een verantwoord niveau
van gemeenschappelijke uitgaven, te dragen.
De belastingmoraal moet worden verbeterd en het stelsel moet
worden vereenvoudigd. Hoe? "Dat moet worden bestudeerd",
zegt het CDA, maar de partij zegt te denken aan een verminde
ring van de sterke progressie in de inkomstenbelastingtarieven,
gepaard gaande met het stroomlijnen en verminderen van aller
lei aftrekposten
De PvdA tapt verbaal uit een ander vaatje: "belastingfraude en
belastingvluchtd) moeten op korte termijn intensiever worden
opgespoord en bestreden"
De fiscale opsporingsdienst moet worden versterkt, de mazen in
de belastingwetten gedicht, de fraude strenger bestraft en de
reparatiewetgeving met kracht voortgezet. Voor wat betreft de
aftrek van hypotheekrente (maximaal over 300 000zegt de
ze socialistische partij, dat zij een systeem voorstaat, waarbij een
vast percentage van de hypotheekrente als belastingvoordeel
geldt, dus ongeacht de hoogte van het inkomen, aldus wordt het
progressievoordeel uitgeschakeld. Dc PvdA wil ook een bron-
heffing (net als van dividenden) op alle rente-bedragen Deze
geldt dan als voorheffing op de te betalen inkomstenbelasting.
1% verlaging per jaar
"De economie is ontwricht", zegt de WD. Het verkiezingspro
gramma van de liberalen spreekt van een misbruik-sfeer, waarin
belastingen worden ontdoken, waarin van mogelijkheden tot
belastingaftrek een overtrokken gebruik wordt gemaakt, waann
misbruik en oneigenlijk gebruik van de sociale verzekeringen
valt te constateren en waarin naast de normale geldomloop een
enorm zwart-geld-circuit is ontstaan. De remedie'' Verlaging
van de druk van belastingen en premies. Deze zijn. aldus dc
WD, "in verhouding tot de huidige welvaart" te hoog opgelo
pen. De gezamenlijke druk van belastingen en premies dient m
de liberale visie zoveel mogelijk met van het nationaal inko
men per jaar verlaagd te worden. Het tarief van de inkomstenbe
lasting moet beduidend getemperd worden, onder gelijktijdige
herziening van aftrekregehngen. Voorts wordt gepleit voor wet
telijke voorzieningen, welke de inflatieneutrale belastingheffing
versterken. (Op deze punten bestaat een opvallende gelijkenis
met de visie van het CDA.)
door J. Booij
belastingadviseur
Overigens zegt de WD in alle duidelijkheid, dat een hardere
aanpak nodig is van de zwart-geldomloop en van degenen, die
de belastingwetten ontduiken. "Maar", zo wordt er aan toege
voegd: "tegen onnodige inmenging van de belastingdienst in de
persoonlijke levenssfeer van de burger moet worden gewaakt
Wat zegt D'66, de kleine partij van nu en de grote van na 26 mei?
Het is bekend, dat D'66 denkt haar program voor wat betreft het
sociaal-economisch beleid beter met het CDA te kunnen uitvoe
ren dan met de PvdA.
D'66 zegt. - en de socialisten zeggen dat niet na - dat k>on- en
inkomstenbelasting nauwelijks een rol kunnen spelen bij het
inkomensverdelingsbeleid
Een verhoging van de progressie leidt tóch maar tot afwenteling
en ontduiking Ook hier weer de gedachte aan een verlaging van
de Uneven bij het schrappen van aftrekposten Dc door ex mi
nister Hofstra ontwikkelde plannen tot het elimineren van de
belastingheffing over inflatie-winsten en ïnlatie-inkomcn moe
ten "in heroverweging worden genomen" In principe zijn de
A" 4 vermogenswinstbelasting, waarbij ook
democraten
vermogcnsverliezen betrokken moeten worden/
Alternatieven
Tenslotte nog een tweetal opmerkelijke zinsneden uit het verkie-
zingsprogramma van twee andere politieke partijen
Pacifistisch Socialistische Partij "de PSP wil een in hoge mate
progressief belastingstelsel Elke gulden boven de ton
100.000.- inkomen) moet voor honderd procent belast wor
den".
De partij "Realisten '81" wenst afschaffing van onbezoldigde
ambtenaren (burgers en bedrijfsleven), "een kleine ondernemer
besteedt gemiddeld twee mandagen per week aan belastingad-
i de overheid, zonder enige compensa-
AMSTERDAM (GPD) - Ook
deze week bleef de Newyork-
se effectenbeurs kwakkelen.
De koersdalingen van de bei
de voorgaande weken wer
den aanvankelijk in volle he
vigheid voortgezet en Wall
Street begon deze week met
een verdere koersval van 13
punten. Daarna traden her
stelpogingen aan het licht die
echter meer het gevolg waren
van afnemende verkoopdruk
dan echte kooplust en, voor
zover die toch meer invloed
kreeg, werd die veroorzaakt
door baisse-indekking na een
koersval van rond 60 punten.
Technisch gezien een heel
normaal beursverschijnsel.
Amsterdam deed het ook veel
kalmer aan en scheen eerder
meer voor een herstel te voe
len. Ook hier bleek de ver
koopdruk grotendeels uitge
werkt. De zeurende stem
ming in Wall Street was nog
altijd het gevolg van dc desil
lusie die de beurs opliep met
de renteontwikkeling.
Nu de meeste cijfers van de
kwartaalwinsten dc revue ge
passeerd zijn, blijkt dat het
beeld niet onbevredigend is.
Afgezien van de meeste olie
maatschappijen die 10 tot 20
procent minder verdienden.
de automobielbedrijven en
de metaalproducenten, wist
het gros van de Amerikaanse
ondernemingen de winst van
vorig jaar aardig op peil te
houden. Dit klopt ook met de
berekening van het bruto na
tionale produkt dat over de
eerste drie maanden van 1981
een groei van ruim 6 procent
liet zien.
Maar dat Wall Street daaruit
toch weinig vreugde kon put
ten, kwam door nogal sombe
re prognoses over de eerstko
mende drie tot zes maanden
Evenals vorig jaar wordt er
ook nu in deze periode een
economische terugslag ver
wacht. Nog eens extra aange
wakkerd door de onverwach
te rentestijging van eind
april, begin mei. Deze deed
voor de Newyorkse effecten
beurs helemaal de deur dicht,
want een rentestijging voor
de banken van 16 tot 19,5 pro
cent in slechts een paar we
ken, gevolgd door een officië
le disconto-verhoging met
een vol procent tot 14, is meer
dan de beurs in een paar da
gen kon verwerken.
Met nog meer dan de normaal
al hoog opgeschroefde be
langstelling wordt nu het we
kelijkse gedrag van de geld-
door
C. Wagenaar
omloop gevolgd, omdat dit
meer dan welke andere gege
vens informatie geeft over de
te verwachten houding van
de monetaire autoriteiten.
Want zij hebben grotendeels
de sleutel in handen voor het
toekomstige rentegedrag.
Ook voor ons land blijven de
gevolgen van de fors geste
gen rente in de Verenigde
Staten en elders niet onopge
merkt. Deze week verscheen
het ministerie van financiën
weer ter beurze om opnieuw
een beroep te doen op beleg
gers het enorme begrotings
gat verder te dichten. Nadat
de vorige emissie op een cou
ponrente van 11,5 procent
nog redelijk was geslaagd,
was het ministerie nu ge
dwongen weer terug te scha
kelen op 12 procent, tegen
welk percentage medio
maart een bedrag van 2.5 mil
jard gulden kon worden aan
getrokken. En dat bedrag
werd bovendien nog aange
boden op een koers van 101,2
procent.
Een dergelijk succes lijkt nu
wel uitgesloten, want dezelf
de 12 procent-staatslening
wist zich deze week maar
nauwelijks boven de 100 pro
cent staande te houden.
Daarom heeft de regering de
looptijd van de nieuwe lening
met enige jaren verkort, om
dat dit altijd in goede aarde
valt bij buitenlandse beleg
gers Maar of dat voldoende
is, valt nog te bezien Want de
rente in bijvoorbeeld de Ver
enigde Staten is te hoog om
leningen tegen 12 procent in
ons land aantrekkelijk te ma
ken. Doordat het beleggings
kapitaal nu in massa's naar
Amerika stroomt, wordt de
waarde van de dollar steeds
hoger. Deze week steeg de
prijs in Amsterdam al tot
dicht bij de f2.60 Ondertus
sen zijn op de pandbrieven
markt reeds 12,5 procent-pa
pieren verschenen tegen wel
is waar nog 101 procent, ter
wijl de 12 procent-pandbrie
ven op een afgiftebasis van 99
procent werden geplaatst.
Dat de aanhoudende periode
van zeer hoge rente ook in
ons land vele ondernemingen
lelijk parten speelt, is dit sei
zoen wel uit de Jaarver
gebleken Menig bedrijf zag
de schamel overgebleven
winst vrijwel weggesnoept
door rentebetalingen aan de
banken. Het Philips-concern
betaalde hieraan in het eerste
kwartaal een duidelijke tol.
waardoor de rente de belang
rijkste zichtbare oorzaak
werd voor de opgelopen
winstdaling.
Toch lag de beurs, zoals reeds
opgemerkt, niet onverdeeld
slecht. Er werd hier en daar
weliswaar aan de teleurstel
ling uiting gegeven, zoals bij
de handelmaatschappij Bor
sumij, die een aantal jaren
van forse groei achter de rug
heeft. In dc eerste vier maan
den van 1981 is de winst van
Borsumij aanmerkelgk ach
tergeblcven, hetgeen dc aan
delenkoers van f227 op f 191
bracht, waarna later enig her
stel intrad
Ook Nationale Nederlanden
moest nog enige ontgooche
ling bij aandeelhouders ver
werken door de opmerking
dat de room er voor het le
vensverzekeringsbedrijf in
ons land wat af is Het aan
deel liep opnieuw zo'n f 10 te
rug. Daartegenover had de
KLM weer volledig de valuta-
winst in de zeilen, WMlt de in
dollars uitgedrukte tarieven
levert het bedrijf thans vele
dure dollars op Ook de da
lende benzineprijzen op de
wereldmarkt is gunstig voor
de onderneming De Ameri
kanen zijn daar zelf ook van
overtuigd, want het aandeel
ontmoet in Wall Street de ene
koophausse na de andere.
Deze week steeg de koers na
aanvankelijk tot bijna f 100 te
zijn ingezakt, weer tot tegen
de f 130
Meevallende geluiden in
jaarverslag en op dc jaarver
gadering leverden ACF en
Nont een koerswinst van f5
op lok ECoo Pi troleum an
Unilever profiteerden van de
harde dollar en konden enke
le guldens verbeteren Daar
entegen lag de financiële sec
tor die het gelag van de hoge
rente moet betalen, zwak in
de markt Aandelen NMB lie
pen f 3 terug en de Westland-
Utrecht Hypotheekbank
rond f 10.
