Orgel Leiderdorp
twee eeuwen oud
interview
Samenwerking met vrouwelijke predikanten verplicht
Generaal-majoor De Bruijn
Concerten en grammofoonplaat
VRIJDAG 15 MEI 1981
DEN HAAG (GPD) - „Wanneer er in een democratie als de onze sprake is van
militarisering van de politie, wordt daar terecht bezwaar tegen gemaakt. Ikzelf ben
daar ook tegen, ik geloof ook dat dat niet moet. Maar wel rijst de vraag: wat is
militarisering. Is dat het teruggrijpen in tijd van nood naar een korps waarvan de
leden een militaire status hebben, maar die verder gewoon opsporingsambtenaar
zijn, of is een militarisering van de politie het soldaatje laten spelen van de politie".
Generaal-majoor H. C. De
Bruijn is commandant van de
Koninklijke Marechaussee.
Een uit zo'n' 4000 man be
staand korps, opgericht in
1814, dat belast is met de poli
tietaken binnen de krijgs
macht, de grensbewaking, de
beveiliging van het Konink
lijk Huis en transporten van
de Nederlandsche Bank.
Daarnaast kan de marechaus
see indien gewenst bijstand
verlenen aan de politie.
Het is met name die laatste
taak, die de gemoederen bin
nen de Nederlandse politie-
wereld de afgelopen weken
bezighoudt. En hier en daar
zelfs heeft verhit. Tijdens het
jaarcongres van de Neder
landse politiebond hekelde
enkele weken geleden voor
zitter Van der Linden van die
bond het toenemende optre
den van de marechaussee.
„De burgers in Nederland
hebben het recht om tege
moet te worden getreden
door burgerlijke politie, die
daarvoor is opgeleid en ge
vormd", zei Van der Linden
in Rotterdam. Van de kant
van de marechaussees is daar
gisteren tijdens een vergade
ring van de Marechaussee
Vereniging negatief op gerea
geerd. Voorzitter A. Ros
sprak bij die gelegenheid van
"bijstandsmoeheid".
Die marechaussee is in de afge
lopen jaren inderdaad meer
en meer ingezet. De voorval
len van vorig jaar laten zich
gemakkelijk raden: de 30
april-rellen, de Vondelstraat,
de Prins Hendrikkade. Re
centelijk nog was de mare
chaussee actief in Nijmegen
bij de ontruiming van de
Eenhoorn.
Geweld
Verwijt aan de marechaussee:
ze gebruiken meer geweld
dan de politie. Generaal de
Bruijn: ,,Ik bestrijd dat wij
als marechaussee eerder en
meer geweld zouden gebrui
ken dan de civiele politie.
Ook wij handelen in op
dracht van burgemeester en
commissaris van politie. Ook
ons personeel valt wat de ge-
weldsinstructie betreft onder
dezelfde bepalingen als ge
meente- en rijkspolitie".
De Bruijn ontkent ook dat de
marechaussee eropuit zou
zijn om bijstand te verlenen
en haar takenpakket wil uit
breiden. „Wij met onze vier
duizend mensen zijn aaai
niet op berekend. De civiele
politie moet in principe haar
eigen boontjes doppen. Al
leen, dat kon zij in de laatste
vijftien jaar niet altijd. Wij
hebben berekend dat wij in
die tijd 2 miljoen manuren
bijstand hebben verleend.
Daar hebben wij niet om ge
vraagd. Dat werd ons ge
vraagd, namens de civiele po
litie".
Sprekend over de militarise
ring van de politie, merkt De
Bruyn op dat in sommige
kringen het optreden van de
Mobiele Eenheden (uit ge
meente- en rijkspolitie gere-
cruteerde korpsen, speciaal
opgeleid voor groepsgewijs
optreden) al te veel militair is.
Commando's
„Het is goed dat de civiele poli
tie over de Mobiele Eenheid
beschikt, want de zaak kan
uit de hand lopen. Maar het
optreden van de ME heeft
een grens. Want de ME'er
moet na zijn dienst weer te
rug naar de maatschappij,
naar het contact met de bur
ger. Ikzelf geloof dat de oplei
ding van de arrestatieteams
al te veel militair wordt.
Ik weet dat er arrestatieteams
zijn die een commando-oplei
ding krygen bij het Korps
Commandotroepen in Roo
sendaal. Die krijgen daar cur
sussen van veertien dagen
de
de
chaussee. De eersten zijn kei
harde vechtsoldaten, die je
niet tegen de burger mag in
zetten, alleen bij een uiterste
aan geweld. In andere geval
len de marechaussee nemen,
eventueel uitgebreid met de
Brigade Speciale Beveili
gingsopdrachten", aldus De
Bruijn.
BSB
Ook en met name de inzet van
die Brigade Speciale Beveili
gingsopdrachten is onderhe
vig aan kritiek. De BSB is
een in 1976 opgerichte een
heid. De training van kader
voor de eenheid vond plaats
bij de befaamde Duitse
Grenzschutzgruppe-9 (GSG-
9) en in Amerika.
De Bruijn: „Op een gegeven
moment hadden we duidelijk
behoefte aan een eenheid die
iets meer kon dan het gewo
ne werk. Later bleek dat we
ze nodig hadden bij het Zuid-
moluks gijzelingsplan voor
het Koninklijk Huis. En an
dermaal toen de toenmalige
NAVO-opperbevelhebber in
Europa, generaal Haig, bij
een bezoek door ons bevei
ligd moest worden. De instel
ling van de BSB is gebeurd
met name om ons eigen ta
kenpakket uit te voeren".
Marechaussee-commandant generaal-majoor De Bruij
waarin alles wordt behan
deld. En dan verbaas ik me
erover, dat het ageren tegen
de militarisering van de poli
tie zich toespitst op de mare
chaussee. Je moet juist de ge
wone politie niet militarise-
Alleen in die gevallen waarin
dat nodig is, moet je kunnen
terugvallen op de krijgs
macht. Dat kan volgens de
grondwet. En wanneer je dat
doet, moet je geen vechtjas
sen of dienstplichtigen in-
SCHIETEN
De Bruijn wijst iedere vergelij
king met de Bijzondere Bij
stands Eenheid (BBE) van
het Korps Mariniers van de
hand. Dat is een terreurbe-
strijdingseenheid, die vol
gens de marechaussee-com
mandant niet te vergelijken
valt met de BSB: „Wij had
den een eenheid nodig die
mensen en objecten kon be
veiligen. De BSB is getraind
op zelfbeheersing en het niet
zo gauw gebruiken van ge
weld". De BSB trad op tij
dens de acties in de Vondel
straat, bij de Prins Hendrik
kade en ook in Nijmegen,
vaak in de spits van de aan
val.
Volgens De Bruijn zijn er tij
dens de acties in Nijmegen si
tuaties geweest waarin de
BSB had mogen schieten:
„Ze stonden op een binnen
plaats van 10 bij 5 meter en
werden onder andere beko
geld met stoepranden en bed-
spiralen. Daar zou sprake ge
weest zijn van noodweer. Dat
wapengeweld is uitgebleven
omdat de BSB is getraind op
beheersing van de zaak en
het zoeken naar andere mo
gelijkheden dan direct naar
s grijpen".
Over Nijmegen zegt De Bruijn
nog: „Ik betreur, met de bur
gemeester van Nijmegen, dat
er geweld is gebruikt van
overheidswege. Maar we heb
ben geprobeerd de demon
stranten eerst weg te slepen.
Alleen: je kunt je toch niet la
ten stenigen. We hebben gas,
we hebben alles geprobeerd.
We hebben de demonstran
ten gewaarschuwd. Ja, en
dan valt er een steen tussen
het publiek en dan ontstaat
er paniek".
De Bruijn geeft toe dat er in
Nijmegen fouten zijn ge
maakt: zo werden de demon
stranten na een verkeerde op
Ab Visscher
dracht in de richting van een
ander ME-pcloton gedreven.
Die ze er niet doorliet, zodat
de demonstranten klem kwa
men te zitten. „Ons peloton
heeft zich toen teruggetrok
ken", aldus de Bruijn.
Politiewet
Een heel ander maar niet min
der pikant aspect in de dis
cussies rond de militarisering
van de politie is de ophanden
zijnde wijzigingen van de po
litiewet. In het concept van
die Politiewet was de mare
chaussee als bystandsverle-
nend korps opgenomen La
ter werd de marechaussee
uitgebreider opgenomen,
omdat, aldus De Bruyn, de
marechaussee anders haar
huidige taken en de politie
taak binnen de krijgsmacht
niet zou kunnen uitvoeren.
Hy ontkent dat die opname
in de Politiewet ten doel had
het takenpakket van dc ma
rechaussee uit te breiden.
„Nogmaals, ik zit niet te
springen om meer taken. De
normale diensten worden
door de bijstandstaken al vol
doende gefrustreerd zegt
De Bruyn.
Het antwoord op de vraag of er
sprake is van een competitie-
stryd tussen de BSB en de ar
restatieteams van de Rijkspo
litie blijft dc Bruijn schuldig.
Die arrestatieteams werden
in 1979 opgericht en zouden
wellicht hetzelfde werk kun
nen doen als de BSB. Brood
nijd? De Bruijn „Daar wil ik
geen uitspraken over doen.
Ik heb veel vrienden bij de
Rijkspolitie, het is een goed
korps. Ik wil niets ten nadele
van hen zeggen".
Bovendien, zegt hy later. „Ik
zeg niet dat die arrestatie
teams niet geschikt zijn. De
keuze voor een arrestatie
team of de BSB ligt bij dc
landelyke en plaatselijke
overheid. Die heeft zijn rede
nen om het ene of de andere
in tc zotten" En ..Ik pieker
er niet over de BSB op te hef
fen. We hebben ze in ieder ge
val nodig voor onze eigen be-
veiligingstaken".
De marechaussee-comman
dant vindt de discussie over
het inzetten van zyn korps
niet prettig, gezien het werk
dat de marechaussee volgens
hem in de afgelopen jaren
heeft verricht. „Vijftien jaar
lang hebben we de kastanjes
uit hot vuur jnhMld Alleen
vorig jaar al hadden we by de
drie actiés anderhalf miljoen
schade aan het materieel. Om
nog maar te zwijgen over dc
niet te meten schade by het
personeel."
ajjuiJiiiiiiiii.'S-
LEIDERDORP - Zijn ontdekking
dat het historische orgel van de
Dorpskerk in Leiderdorp dit jaar
tweehonderd jaar bestaat, was
voor koster Henk Klein Nagel
voort onmiddellijk reden om de
kerkvoogdij voor te stellen iets
feestelijks rond dit fraaie orgel
op te bouwen. Het bouwjaar was
natuurlijk allang bekend, maar
het is de vraag of er iets zou zijn
gebeurd als de koster het niet had
aangezwengeld. De kerkvoogdij
had er oren naar en Klein Nagel
voort kreeg bij de voorbereidin
gen de hulp van Niko van Til
burg, die op z'n tijd ook kosters
werkzaamheden in de Dorpskerk
verricht.
Er staan nu drie dingen rond het -
van 1974 tot 1976 nog gerestau
reerde - orgel te gebeuren: een
feestconcert met verschillende
medewerkenden, de uitgave van
een echte Leiderdorpse grammo
foonplaat en later in het jaar nog
een orgelconcert.
Het feestconcert is op dinsdag 2 ju
ni om 8 uur.
Daaraan doen mee het kerkkoor
Hart en Stem onder leiding van
Gijs Zaalberg, het Leiderdorps
Kamerkoor onder leiding van
Wim van Meeuwen, de Dorps
kerk-organist Gijs Zaalberg zelf,
de plaatselijke predikant J.
Geursen, die behalve theologie
ook 'orgel' heeft gestudeerd, en
de saxofoon-speler E. Atsma.
Het programma is afgestemd op
de periode waarin het orgel is ge
bouwd, tweede helft achttiende
eeuw dus.
Plaat
Deze uitvoerenden komen bijna al
len ookwoor op de grammofoon
plaat. De opnamen voor deze
plaat beginnen volgende week
vrijdag al met de organisten
Zaalberg en Geursen. Op 1 juni
moet het kamerkoor op het appèl
verschijnen en na het feestcon
cert van 2 juni komt Hart en
Stem nog aan de beurt.
De plaat (een CBS-produkt), die
een speeltijd krijgt van vijftig mi
nuten, komt omstreeks half juli
uit. Op de voorkant van de hoes
prijkt een foto van het orgel, op
de achterkant komt een beschrij
ving met de volledige dispositie
De oplage van de plaat is duizend
exemplaren. De helft daarvan
moet worden verkocht om de
kosten te dekken, de andere helft
is bestemd voor de aanschaf van
een nieuwe geluidsinstallatie in
de Dorpskerk.
Leuk is, dat ds. Geursen nog nét
aan het concert en de plaat kan
meewerken. Volgende maand
verhuist hij naar Arnhem. Zijn
Het Dorpskerk-orgel uit 1781.
afscheid is op zondag 28 juni. Op
26 juni kan ieder persoohlijk af
scheid van hem nemen in de ka
pelzaal van de Scheppingskerk,
maar pas na een orgelconcert
rail een half uur m de kerk dal
hij belangstellenden ter gelegen
heid van zijn vertrek aanbiedt
Voor geïnteresseerden buiten Lei
derdorp zijn hier nog een paar
adressen waar de grammofoon
plaat kan worden besteld Van
Leeuwenpark 39 (Henk Klein
Nagelvoort) en Bloemhofstraat
15 (Niko van Tilburg).
Najaar
Derde punt van het orgel-eeuw
feest is een concert in het najaar
door dr Gert Oost, musicoloog
aan de Utrechtse universiteit en
organist te Bunnik Hij was advi
seur, toen Van Vulpen m 1974
het Leiderdorpse Mitterreither-
orgel restaureerde.
S. J. de Groot
Turken. Staatssecretaris Haars
van justitie heeft dc Raad van
Kerken uitgenodigd voor een ge
sprek op 18 mei over de zaak van
de christen-Turken in óns land.
Aanleiding was het actieplan dat
de raad haar over deze kwestie
heeft voorgelegd. Dat beoogt fi
nanciële steun aan christen-Tur
ken die met uitzetting uit ons
land worden bedreigd Zij kun
nen dan naar een ander land emi
greren.
Brroepingswerk. Hervormde
Kerk: beroepen tc Amerongen T.
van 't Veld Ede. te Wehl (Geld
D Plantings Bonmd (daal
werk); aangenomen dc benoe
ming tot aandingspradikant la
Nairobi (Kenia), in dienst van de
Gereformeerde Zendingsbond m
de Nederlandse Hervormde
Kerk, A. Juffer Nieuw-Beijer-
land, naar Zulph«-ri v.im S >n
ten Alphen aan den Rijn-Ouds-
hoorn-Ridderveld. Gerefor
meerde Kerken: aangenomen
naar Dronryp (Fr kandidaat M.
A. Jansens aldaar, naar Diever
kandidaat O Doom aldaar Gere
formeerde Kerken Vrijgemaakt:
beroepen te Oldehove (Gr i J.
Kruidhof (voorheen zendings-
predikant) Enschede.
Predikanten van de Zweedse
luthersestaatskerk die te
genstander zijn van de
vrouw in het ambt zullen in
de toekomst verplicht worden
om met vrouwelijke collega's
samen te werken. De 'gewe
tensbepaling', die tegenstan
ders van vrouwelijke predi
kanten het recht geeft samen
werking te weigeren, zal uit
de wet worden geschrapt. Als
de mannelijke collega's blij
ven weigeren, zullen er disci
plinaire maatregelen volgen.
De:
voorstellen staan in een
rapport dat een speciale com
missie aan de Zweedse rege
ring heeft uitgebracht. Het
rapport zal eerst worden be
sproken in de synode van de
Zweedse kerk volgend jaar
Daarna gaat het naar het
parlement Als dit het rap
port aanneemt, zullen de re
gels in de wet worden opgeno-
Sinds 1958 kunnen t
de Zweedse kerk predikant
worden. De mannelijke pre
dikant mag weigeren met een
vrouwelijke collega samen te
werken. maar bij een
werkelijk conflict moet de
man wel het veld ruimen en
naar een andere gemeente
uitzien. Onder de nieuwe re
De
gels zal hij zelfs een ander be
roep moeten kiezen
tregel geldt alleen voor
nieuwe predikanten. Dit om
de tegenstanders van de
vrouw in het ambt langzaam
aan de situatie te laten wen
nen. Voor hen die volgend
jaar, als de regels mogelijk
tvorden ingevoerd, al predi
kant zijn bluft dus nog de
huidige bepaling van kracht.
De speciale commissie voert ais
argument aan, dat alle predi
kanten hun taken moeten uit
voeren in samenwerking met
hun collega's, ongeacht van
welk geslacht die zijn.
Overleden. Op 61 jarige leeftijd
is de lutherse predikant van
Weesp. P H G C. Kok geheel
onverwacht overleden Ds. Kok
genoot nationale bekendheid als
glazenier Tal van kerken zyn
verrijkt met zijn glas-in lood ra
men. Hy was nu bezig voor zyn
eigen kerk in Weesp, waarvoor
hy zes grote ramen zou maken.
Weesp is de enige gemeente van
ds Kok geweest Hy kwam daar
in 1950. In dc jaren zeventig was
hy een poos voorzitter van dc sy
nodale commissie van de Evan-
gehsch-Luthersc Kerk
